Discussiegroep

Onderwerp: Mariniers aan de Maasbruggen

» Dit onderwerp is gesloten
Totaal berichten: 22
15.963 keer gelezen
56 reacties
Categorie: Zuidfront Vesting-Holland en Rotterdam / Gevechten en gevechtsomstandigheden
Afgelopen avond ben ik een rondje door Rotterdam gaan lopen en heb daar stil kunnen staan bij de verschrikkingen van het bombardement door middel van de lichtbundels. UItstekend initiatief van de gemeente!

Bij mij rees bij deze gelegenheid de vraag hoe de gevechten rondom de Maasbruggen gevoerd door de mariniers nu precies zijn verlopen. Ik heb daar zoveel als mogelijk over gelezen maar heb een aantal vragen:
1. Was er nu bezetting bij de Maasbruggen op de ochtend van de 10e mei, waren dit mariniers of politietroepen?
2. Waar hebben de Duitsers positie kunnen innemen aan de noordzijde van de bruggen en waar hebben ze zich kunnen handhaven (gebouw verzekeringsmaatschappij?)?
3. Er is sprake geweest van een aanval over de bruggen op de 13e door een detachement van mariniers dat gedurende de uitvoering is afgeblazen. Hoe en waarom is dit gebeurd en zo ja, waarom is uberhaupt besloten deze aanval te wagen gelet op de zware bezetting van Duitse troepen op het Noordereiland en de rest van Rotterdam-Zuid?
4. Op de 13e mei hebben de Duitsers overwogen om de noordzijde te beschieten met artillerie. Deze barrage is uiteindelijk niet doorgegaan maar heeft naderhand geleid tot het bombardement van hogerhand. Hoe en op welke wijze hadden de Duitsers dit willen uitvoeren, waren de benodigde middelen hiervoor aanwezig of had de vuurkracht door de arriverende pantserdivisie moeten worden geleverd?
5. De Nederlandse troepen in Rotterdam werden ondersteund door artillerie eenheden in het Kralingsebos die Waalhaven beschoten. Ik heb begrepen van een familielid van mij (destijds woonachtig aan de Charloise Lagedijk)dat dit vuur werd uitgebracht op de weg die de Duitse eenheden opgingen richting Dordrecht ter ondersteuning van het bruggehoofd Zwijndrecht. Hebben deze eenheden ook andere plaatsen, zoals het Noordereiland, beschoten?
6. Hebben de Duitse eenheden op het Noordereiland stormaanvallen ondernomen om de brug over te steken om zodoende door te kunnen drukken, zijn hier voorbeelden van?
7. Wat was ongeveer de getalsmatige sterkte van de mariniers aan de noordzijde en op welke plaatsen hadden zij zich precies opgesteld?
8. Welke bewapening bezaten de mariniers en welke ondersteuning kregen zij vanuit de stad (artillerie, andere eenheden)?
9. Laatste vraag betreft een verhaal dat ik wel eens gehoord heb. Er zouden onder de mariniers Ambonezen of Molukkers zijn geweest die in man-tot-man gevechten zich uitzonderlijk hebben gemanifesteerd (uitschakelen Duitse verzetshaarden aan de noordzijde van de bruggen). Kan iemand dit bevestigen?

Hartelijk voor alle bijdragen of verwijzingen naar andere bronnen.
» Dit bericht is geplaatst op 15 mei 2007 08:58
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Het grootste deel van uw vragen, zeker die over aantallen, ingenomen posities en afgegeven vuren, wordt beantwoord in " De strijd om Rotterdam in mei 1940 ", onderdeel van het na de oorlog verschenen grote Stafwerk. Er is moeilijk meer aan te komen ( en zo ja, dan tegen hoge prijzen ), maar de meeste grote bibliotheken ( zoals b.v Provinciale Bibliotheken en Universiteitsbibliotheken ) hebben het wel in huis.

Zeker is dat uw laatste vraag er niet in wordt beantwoord. Het lijkt me trouwens onwaarschijnlijk dat dit op enige schaal van betekenis gebeurd is.
Ambonezen zullen destijds in principe in het KNIL hebben gediend.
» Deze reactie is geplaatst op 15 mei 2007 09:41
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Zoals Hajo Groenman al zei zijn de meeste van uw vragen eenvoudig te beantwoorden door de vele boeken te bestuderen die over dit onderwerp zijn verschenen, meest recentelijk "Rotterdam in de Tweede Wereldoorlog", door vd Pauw, een zeer dikke pil met talloze nooit eerder gepubliceerde foto's.

Vooreerst wil ik u zeggen dat de 300 [in feite 466] Mariniers inderdaad een voorname rol speelden in Rotterdam, maar dat daarnaast zo'n 8,000 man reguliere Nederlandse militairen minstens zo belangrijk waren. De Mariniers mogen als voorhoede van de vaak heroïsche strijd gelden, maar dit mag de prestaties van anderen bepaald niet nivelleren of devalueren.

Een paar zaken die wellicht niet direct door de bekende geschriften worden beantwoord zal ik puntsgewijs trachten te beantwoorden:

4:
Op 14 mei hadden de Duitsers artillerie van de 9e Pantserdivisie en de SS Leibstandarte ten zuiden van Rotterdam beschikbaar. Zo was er IV/SS AR [12 stukken 105 mm - hiervan heb ik geen zekerheid], 102/AR [24 stukken 105 mm], II/677 AR [12 stukken 105 mm], een batterij van 698AR [4 stukken 150 mm] en een gemechaniseerde eenheid [sIG.701] met zes stukken 15 cm houwitsers met kort bereik. In totaal dus 58 stukken geschut. Overigens was het plan de barrage te laten samenvallen met een tactisch bombardement door Ju-87 Stuka's. Daarvan had men in principe een Gruppe beschikbaar, zijnde circa 30 toestellen. Het idee was om de Nederlandse versterkingen langs de Nieuwe Maas te beschieten en een corridor direct noord van de Maasbruggen wat het hoofdweerstandpunt van de Nederlandse defensie [logischerwijs] was.

5:
Er lagen drie batterijen 105 mm houwitsers 10-veld [I-10RA] bij Rotterdam, en wel een batterij bij de Zalmhaven, de Veerhaven en de Kralingse Plas. Zij beschoten op 10 en 11 mei vrijwel alleen het vliegveld Waalhaven. Op 12 mei beschoot men Waalhaven en de Maasbruggen. Op 13 mei gaf men enkele lagen af op het Noordereiland, maar dit vuur was nauwelijks te corrigeren. Het werd gestaakt. Of men ook de weg naar Zwijndrecht/Dordrecht bestookte weet ik niet. Het is goed mogelijk, omdat waarneming het grootste deel van de tijd mogelijk was. Men kan op gelegenheidsdoelen hebben geschoten. [Overigens was er geen bruggenhoofd Zwijndrecht, althans geen Nederlands. Zwijndrecht en de bruggen tussen die plaats en Dordrecht waren vanaf 0500 uur op 10 mei Duits terrein]. Vooreerst echter wilde men het vliegveld Waalhaven - waarop Duitse versterkingen bleven arriveren - buiten gebruik stellen.

7:
Er waren ruim 300 [334] mariniers bij de Marinierskazerne. Te weten 100 volledig geoefende, 100 deels geoefende en 100 vrij verse recruten plus kader. Daarnaast nog 132 bij het Marinedepot.

8:
De mariniers hadden dezelfde bewapening als de reguliere landmacht [in Nederland]. Het Hembrug geweer en de Lewis M.20 lichte mitrailleur. Ondersteuning was er ter plaatse van zware mitrailleurs, enkele mortieren van 8 en enkele stukken PAG [Pantser Afweer Geschut]. Artilleriesteun kreeg men niet, anders dan van 10RA. Ik mag erop wijzen dat in een stedelijke zone alleen houwitsers met de zeer gekromde projectielbaan tot effectieve artilleristische steun kunnen worden gerekend. Veldgeschut met vlakke projectielbaan is ongeschikt, tenzij op zeer korte afstand.

9:
Een fabeltje. Zoals Hajo Groenman terecht zegt waren kolonialen nauwelijks vertegenwoordigd in ons leger in mei 1940. Daarbij is het nauwelijks tot man-tot-man gevechten gekomen.
» Deze reactie is geplaatst op 15 mei 2007 12:35
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Ik heb het nog eens bekeken, maar niet de indruk gekregen dat de Maasbruggen in de vroege ochtend van de 10e mei speciaal werden bewaakt.
Afgezien dan van een dubbelpost op de spoorbrug over de Nieuwe Maas.
Tekenend is ook in dit opzicht dat de Duitsers die met rubberboten naar de oevers peddelden het eerst te maken kregen met gewone gemeente-politieagenten.
Stormaanvallen over de Maasbruggen op grote schaal zijn door de Duitsers absoluut NIET uitgevoerd. Wel heeft men aanvankelijk geprobeerd snelle motorrijders naar de overkant te sturen, waar weinig of niets van terecht is gekomen.

Wat betreft het Duitse bruggenhoofd op de Noordoever: hiertoe behoorden aanvankelijk
a) west van de bruggen: de Boompjes tot de Rederijstraat
b) oost van de bruggen: het Bolwerk, de Koningsbrug ( Vierleeuwenbrug )
en het Maasstation.
c) tegenover de verkeersbrug: het gebouw van de Nationale verzekerings-
bank.
Tenslotte was er een mitrailleursnest boven de spoorbrugpijler in de Wijnhaven.
Mogelijk vergeet ik nog iets.

Uiteindelijk bleef in hoofdzaak slechts het onder c) vermelde gebouw over.
» Deze reactie is geplaatst op 15 mei 2007 13:26
Totaal berichten: 3
Leuke vraag, die vraag 9:
9. Laatste vraag betreft een verhaal dat ik wel eens gehoord heb. Er zouden onder de mariniers Ambonezen of Molukkers zijn geweest die in man-tot-man gevechten zich uitzonderlijk hebben gemanifesteerd (uitschakelen Duitse verzetshaarden aan de noordzijde van de bruggen). Kan iemand dit bevestigen?
Op 10 mei was er bij de Boompjes (die kade bij de Maasbruggen) geen kip te zien, afgezien van enkele wachtposten. Enkele KNIL militairen in een auto kwamen rond een uur of 6.00 bij de bruggen en zagen dat het daar bezet was door de Duitsers (op het Noordereiland) Die KNIL militairen reden door over de brug, waar zij door enkele Duitse (!) wachtposten werden doorgelaten. Dit is het enige contact geweest van getinte soldaten met de Duitsers.
Je kunt je afvragen waardoor ze werden doorgelaten, waarschijnlijk omdat de KNIL uitrusting (pet e.d.) wel wat leek op de Duitse uitmonstering. Het verhaal staat ergens in een boek beschreven, ik zal kijken of ik kan vinden waar. Volgens mij in Dhr. de Jong zijn boek, of het boek van Rotterdam 1940 door Aad Wagenaar (zeker aan te raden) of K. Mallan zn boek (maar wees daar aub voorzichtig mee) Als de Dag van Gisteren.
Toeval bestaat niet, maar toevallig weet ik deze informatie doordat ik mijn profielwerkstuk over dit onderwerp gehouden heb (oorlog mei 1940 in Nederland)

MVG

PS. eerlijk gezegd heb ik meer verstand van de L.V.A. en de LuA en de M.L., maar dit vond ik toch wel de moeite waard om even ernaar te gaan kijken.
» Deze reactie is geplaatst op 15 mei 2007 14:11
Totaal berichten: 143
Als ik mij goed herinner is Marinier Meulmeester, een getinte Marinier, gesneuveld tijdens de storm aanval op de bruggen. Hij was Marinier 1ste klasse, de hoogste rang die iemand van gekleurde afkomst kon bereiken in het Korps.
Dit naar aanleiding van een interview met Sergeant Karstanje, een van de verdedigers in het LevensVerzekering gebouw.
Ik geloof dat dit ook wordt verteld in Hornman's boek over Rotterdam.
De carriere van gekleurde militairen in het Korps Mariniers was niet bijster rooskleurig. Dit was beter geregeld bij het KNIL.
» Deze reactie is geplaatst op 15 mei 2007 17:12
Totaal berichten: 29
Volgens mij hebben er slechts duitser gezeten in het Levensverzekeringsgebouw tijdens de meidagen.

In Rotterdam gaan (zeker onder de oudere generatie) de wildste verhalen rond over de aanval van de Mariniers.
"met het mes tussen de tanden" zouden ze de moffen hebben verjaagd van de brug enz enz.
Het licht iets genuanceerder.
Een kleine groep Mariniers heeft een aanval gedaan op de Brug maar een groot deel hiervan werd al snel gedwongen dekking te zoeken onder het wegdek van de brug.
Gezeten op een pilaar van de brug konden zij geen effectieve bijdrage aan de strijd meer leveren.
De aanval stokte mede door dat ze in de rug werden beschoten vanuit het levensverzekeringsgebouw.
» Deze reactie is geplaatst op 16 mei 2007 06:57
Totaal berichten: 70
Naar aanleiding van de bijdrage van de heer Slot:

Volgens de website van de Oorlogsgravenstichting ( www.ogs.nl) is de heer Anthonie Johan Meulmeester (marinier 1e kl) op 05-09-1915 geboren te Vlissingen.

Op de website: http://www.xs4all.nl/~wjmeul/stamboom/MEUL.WP5.htm#BM1721 staat hij vermeld als zoon van:

Karel Wilhelm MEULMEESTER, werkman, slager, geboren op 18-07-1875 te Middelburg, zoon van Karel Wilhelm MEULMEESTER (zie XI.113) en Johanna Hendrika HOFMAN, dienstbode en Wilhelmina Maria WESTSTRATE, geboren op 13-04-1880.

Nauwelijks Ambonnees als je het mij vraagt.

Op blz 72 van: "Rotterdam in de tweede wereldoorlog" worden, kennelijk op basis van overste Brongers' publicatie, Meulmeesters laatste woorden beschreven: "Niet bang zijn", vlak voor hij de Willemsbrug oprende en sneuvelde.

Op: http://www.nederlandse-marine.nl/erelijst_1940.htm worden nog genoemd als "Rotterdamse" gesneuvelden de marinier 3e kl J. Bignell (geboren 30-01-1920 te Den Haag) en de marinier 3e kl J. Zegers (geboren 08-05-1919 op Texel).

Overigens spreekt "Rotterdam in de tweede wereldoorlog" op blz 746 over in totaal 28 gesneuvelde mariniers aldaar.
» Deze reactie is geplaatst op 16 mei 2007 13:37
Totaal berichten: 143
Ik heb het nog even nagezocht en inderdaad was Meulmeester niet getint. Ik heb ook niet expliciet gezegd dat hij Ambonees was maar ik was eigenlijk in de war met Ezechiels. Deze Marinier was ook geen Ambonees maar wel een halfbloed zoals we dat noemen.
Hij wordt genoemd in het boek "de helden van de willemsbrug" van Hornman.
Hij heeft de aanval overleeft...
» Deze reactie is geplaatst op 16 mei 2007 17:06
Totaal berichten: 27
Opmerking n.a.v. de bijdrage van de heer Jansen

Jammer dat in deze bijdrage onderstaand erelijst is genoemd m.b.t. de personele verliezen in de meidagen van 1940
http://www.nederlandse-marine.nl/erelijst_1940.htm

Op deze lijst staan slechts vijf gesneuvelde personeelsleden van de Koninklijke Marine genoemd, terwijl er gedurende de meidagen van 1940 en/of aan de gevolgen daarvan, totaal 138 marine personeelsleden sneuvelden c.q. later overleden.
Van deze 138 behoorden er 19 tot het Korps Mariniers. Van deze 19 zijn er in Rotterdam en omgeving 17 gesneuveld, door o.a. gevechten op of in de omgeving van de Maasbruggen, door het bombardement of te Overschie.

Naast der mariniers hebben ook veel vloot personeelsleden aan de strijd te Rotterdam deelgenomen, zowel aan boord van de oorlogsschepen als aan de wal al dan niet in nauwe samenwerking met mariniers en infanteristen.

De notatie in het boek "Rotterdam" op blz. 746, spreekt over 28 gesneuvelde mariniers, dit moet zijn: personeel van de Koninklijke Marine, dus mariniers en vlootpersoneel. Het getal 28 is ontleend aan het verslag van de Enquetecommissie Regeringsbeleid 1940-1945 en gedateerd uit 1949.
» Deze reactie is geplaatst op 16 mei 2007 21:43
Totaal berichten: 70
Naar aanleiding van de opmerkingen van de heer Reijniers ben ik nog verder op zoek gegaan.

Naar mij is gebleken is op de site van het Veteraneninstituut een zo volledig mogelijke lijst van gesneuvelden van de Koninklijke Marine (inclusief het Korps Mariniers)te vinden:

"Deze Gedenkrol Koninklijke Marine is de digitale weergave van een in 2004 verschenen publicatie van de heer Harry Floor. Het betreft een alfabetische necrologie van de ruim 4.000 militairen die in dienst van de Koninklijke Marine in de periode 1939-1962 het leven lieten of vermist raakten, alsook een chronologische van de ruim 600 incidenten waarbij deze verliezen werden geleden."

Website: http://www.veteraneninstituut.nl/viewpage.asp?pag_id=22175
» Deze reactie is geplaatst op 17 mei 2007 17:19
Totaal berichten: 19
Tot de indrukwekkende markering van de brandgrens van afgelopen maandag zou ik hebben gezworen dat Rotterdam een stad zonder geheugen is. Nu houd ik het voorlopig maar op een zwaar beschadigd langetermijngeheugen.

Misschien zijn bijgaande foto's een aardige aanvulling. Het valt niet mee om in de omgeving van de Maasbruggen iets terug te vinden dat herinnert aan de strijd in mei 1940. Het is dan ook bij puur toeval dat deze treffers (of liever missers, waarschijnlijk) op het landhoofd van de oude Willemsbrug bewaard zijn gebleven.

De foto's zijn genomen in 1993, maar deze sporen zijn nog steeds te vinden voor wie goed zoekt. Niet verder vertellen, anders wordt 't morgen weggesaneerd door Gemeentewerken. Ik ga er vanuit dat ze uit meidagen dateren, maar te bewijzen is dat natuurlijk niet.

Op het zuidelijke landhoofd waren in 1993 vergelijkbare beschadigingen te vinden, maar die zijn inmiddels netjes verwijderd.

» Deze reactie is geplaatst op 19 mei 2007 20:22
Totaal berichten: 1
AJ Meulmeester was niet getint .. dat is het fijne van een herdruk of pocketuitgave .. in de eerste drukken van "helden van de willemsbrug" staat een duidelijke foto van Meulmeester.

beetje wrange is wel in het bredere perspectief dat zijn broer in de zelfde periode sneuvelde aan de waalhaven .. ze liggen niet ver van elkaar op de begraafplaats crooswijk ..

tis wel leuk dat het mariniersmuseum de foto van AJ had liggen (kweet niet of dat nu nog het geval is in het nieuwe pand)
» Deze reactie is geplaatst op 28 april 2008 22:39
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Dat is juist. De 22-jarige dienstplichtig soldaat Karel Willem Meulmeester raakte op 10 mei 1940 dodelijk gewond bij de strijd rond de 77 Bat LuA bij de Waalhaven. Hij overleed de volgende dag in het Zuiderzeeziekenhuis aan zijn verwondingen.
» Deze reactie is geplaatst op 28 april 2008 23:58
Totaal berichten: 1
Hier even een kleine reactie op eerdere reacties hier geplaats. Dhr. AJ Meulmeester is geen getinte marinier.
Mvg G. Spiegelberg (achternicht van dhr. Meulmeester)
» Deze reactie is geplaatst op 27 december 2008 19:43
Totaal berichten: 1
Ik had ook nog een aanvulling, op de boompjes kant van de Maasbrug is er een trap die naar beneden voert precies in het uiterste hoekje onder deze trap zitten stenen die lichter van kleur zijn.(dus nieuwer of nieuweder zoals we in Roterdam zeggen)
Mij is uit goede bron verteld dat vanuit deze positie mariniers de onderzijde van de brug onder schot hielden

Onder het gewelf links van de trap was een soldaat met machine geweer in brand geschoten alleen zijn vinger zat nog om de trekker

Weet iemand hier meer over?
» Deze reactie is geplaatst op 10 januari 2009 12:05
Totaal berichten: 2
Ik, geboren en getogen Rotterdammer en oud Marinier(beroeps) vind het vreselijk dat er op het bruggehoofd aan de noord-zijde wat nu de verlengde Willemsbrug heet, een fitness centrum is gebouwd daar waar mensen zijn gesneuveld.
Deze plek behoort eigenlijk een monument te zijn zonder dergelijk gebouw.
Indertijd erg respektloos gehandeld door de gemeente.
Ik had zelf graag gezien dat er nog een stukje van de brug zou zijn waar nu dat gebouw staat.
» Deze reactie is geplaatst op 27 januari 2009 21:52
Totaal berichten: 16
Ik snap wel wat de heer Spek zegt, dat de locatie van de gesneuvelden eigenlijk een plek zou moeten zijn om te gedenken. Maar je zou het ook anders kunnen benaderen.
Daar waar de gesneuvelden zijn begraven, is ook ruimte om hen te gedenken. Ze zijn gesneuveld om onze samenleving te beschermen. Ze zijn gesneuveld voor een idee, een manier van leven, die de moeite waard was en is te beschermen, om ervoor te vechten. Wat is dan mooier dan dat die samenleving na de strijd de draad weer oppakt en die plekken, waar gevochten is, weer leefbaar maakt, ervoor zorgt dat daar de tijd niet stil blijft staan, maar de draad weer oppakt. Ik wil beslist niet zeggen dat we moeten vergeten of niet meer moeten gedenken, maar we moeten zeker niet iedere plek waar gevochten is laten verworden tot een monument. Dat zou hen, die daar gesneuveld zijn, tekort doen.
» Deze reactie is geplaatst op 28 januari 2009 16:59
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Natuurlijk moet je niet overal een gedenkplaats van willen maken, maar de strijd om de Maasbruggen in Rotterdam vormde wel een van de brandpunten in de meioorlog van 1940. Mogelijk naast de Slag om de Grebbeberg zelfs het voor de meeste Nederlanders ( voorzover ze tenminste enige weet hebben van de gebeurtenissen in mei 1940, want ook dat spreekt zeker niet van vanzelf ) bekendste brandpunt.
Daarom heb ik wel begrip voor het standpunt van de heer Spek.
» Deze reactie is geplaatst op 28 januari 2009 17:27
Totaal berichten: 34
Is het niet mogelijk een informatief bord of plaquette te plaatsen in de buurt van het landhoofd? Dit getuigd van respect en borgt de kennis rond dit onderwerp?
» Deze reactie is geplaatst op 31 januari 2009 12:08
Totaal berichten: 29
Op het landhoofd van de oude verkeersbrug is een plaquette geplaatst.
Is te vinden vlak naast het fitnesscentrum.
De tekst op de plaquette luid:

'TER
EERBIEDIGE NAGEDACHTENIS
MEI 1940
AAN HEN DIE VIELEN'.


'ONTHULD 4 MEI 1950
UIT ERKENTELIJKHEID JEGENS ALLEN,
DIE TOT DE VERDEDIGING VAN ONZE
STAD HEBBEN BIJGEDRAGEN.

DE BURGERIJ VAN ROTTERDAM'.

Het monument is bevestigd op de muur van het wachtershuisje bij de oprit van de vroegere Maasbrug (de Willemsbrug), gelegen aan de Boompjes in Rotterdam


Voor een foto hierbij een link http://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/zoeken/monument-detail/_rp_main_elementId/1_6846
» Deze reactie is geplaatst op 31 januari 2009 18:25
Totaal berichten: 34
Dank voor de link naar de site. De plaquette is mij ook bekend en heeft een goede functie. Aanvullend hierop zou informatie over de gebeurtenissen van mei 40 getoond kunnen worden. Misschien in samenwerking met het mariniersmuseum?
» Deze reactie is geplaatst op 7 februari 2009 15:35
Totaal berichten: 29
De laatste keer dat ik in het Mariniersmuseum was, stond daar een maquette van het slagveld rond de Maasbruggen.
Deze stond op 1 van de hogere etages met uitzicht op de huidige situatie.
Hierdoor was het mogelijk een en ander te vergelijken.
Ik weet niet of deze maquette er nog staat.
» Deze reactie is geplaatst op 7 februari 2009 21:52
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Over behoud van historische landmarks en historische contexten kan men natuurlijk goed discussiëren. Feit is dat de mensen die hechten aan preservatie van dergelijke zaken een bescheiden minderheid vormen, en ik vermoed dat dit maatschappelijk gezien te allen tijde zou leiden tot een verloren debat. En daar is best wat voor te zeggen. Zolang ergens geen massale langdurige en vooral historische slag heeft plaatsgevonden, is het - zeker in het hart van een wereldstad als Rotterdam - nauwelijks verkoopbaar prominent landmarks te preserveren. Informatievoorziening ter plaatse is echter ook wat mij betreft een zaak die wel van eductaief en historisch belang is. En daar ontbreekt het in Nederland op veel plaatsen aan. De meeste initiatieven tot dergelijke summiere edoch informatieve vermeldingen te komen, komen van particuliere stichtingen zoals de onze. Bij een dergelijke praktijk kun je best vraagtekens zetten.

Wat me echter - zeker tijdens mijn eigen studie van de gebeurtenissen aan het zuidfront - is opgevallen, is dat de geschiedschrijving in ons land ten aanzien van het gebeuren rond de Rotterdamse bruggen zo buitengewoon matig en weinig uitgebalanceerd is. Overigens geldt dat niet alleen de strijd rond de Maasbruggen.

Ik vind dat de mariniers een veel te grote rol hebben in de geschiedschrijving rond de Maasbruggen. De handvol mariniers die daar inderdaad verbeten vocht werd bijgestaan door de depottroepen van de Genie en het kantonnementsbataljon alsmede reguliere marinetroepen [zeemiliciens] en luchtvaartdepot troepen. Die niet-mariniers speelden een veel grotere rol in het geheel dan zij ooit toebedeeld krijgen. En dat stoort me zeer. Ik vind het veel kwalijker dat de geschiedschrijving eenzijdig en weinig uitgebalanceerd is dan dat er ter plaatse weinig informatie te vinden is.

Als er dus initiatieven zouden worden ontplooid tot meer informatievoorziening ter plaatse dan hoop ik dat niet weer de rol van de mariniers wordt overbelicht, maar dat de inzet van met name de genisten eens een juist gewicht wordt gegeven. En daarbij het verzet van een compagnie van III-39.RI, die rond het Afrikaanderplein ervoor zorgden dat wij de Maasbruggen niet duurzaam verloren doordat zij de Duitse hoofdmacht zodanig vertraagden dat mariniers, MC-III-39RI en genisten net op tijd het Duitse bruggenhoofd in Noord stevig konden afgrendelen. Ik verwacht dat mijn hoop ijdel zal zijn, omdat de Mariniers nu eenmaal sterk met een Rotterdamse traditie zijn verbonden. Desondanks vind ik het van belang dit te melden.
» Deze reactie is geplaatst op 8 februari 2009 13:34
Totaal berichten: 29
Je hebt volkomen gelijk Allert.
Vraag een gemiddelde Rotterdammer over de strijd om de Maasbruggen en je krijgt de meest fantastische verhalen te horen.
Dat de Mariniers met het mes tussen de tanden de bruggen bestormd zouden hebben, ze tijdens de man tegen man gevechten de "strotten" van de duitser hadden doorgebeten enz. enz.
De hoofdrol is in alle gevallen weggelegd voor de Mariniers.
Dat een en ander (heel)wat genuanceerder ligt zal inderdaad moeilijk te verkopen zijn.

Het opzetten van een vorm van informatievoorziening terplekke zal lastig worden.
Niet alleen met het oog op vandalisme maar ook om de plaatselijke politiek zover te krijgen.
Zeker als je in ogenschouw neemt hoe lang er gesteggeld is in de Rotterdamse politiek om de brandgrens van het bombardement van mei'40 vorm te geven.
» Deze reactie is geplaatst op 8 februari 2009 18:30
Totaal berichten: 1
Beste lezers,
Ook via deze site wil ik een poging doen meer te weten over mijn schoonvader Jan Reestman, geboren op 11.04.1919 te Enschede en overleden op 02.02.2009 te Tubbergen. Op 10 mei 1940 was hij een van de vele mariniers die moest aantreden toen de oorlog uitbrak. De telefonische melding kwam (zie het boek "Helden van de Willemsbrug" van Brongers), van Charles Douw van der Krab(Krap)dat de Duitsers waren geland op de Maas. Jan Reestman wordt in het boek "Contra de Swastika" genoemd als mitrailleurschutter in de groep van Douw van der Krap. Hij heeft wel eens verteld dat een maat van hem, Bignell, naast hem sneuvelde door een inslaande granaat.Deze naam en die van Meulmeester kwam ik tegen in dit forum, dus misschien kent iemand van u de naam Reestman of iemand die iets meer van hem weet als marinier. Hij heeft er zijn leven lang een trauma aan overgehouden.
Namens zijn dochter José Reestman, dank.
» Deze reactie is geplaatst op 20 februari 2009 19:31
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Persoonlijke informatie over de heer Reestman hebben wij helaas niet.
Wel over de groep van Douw van der Krap en het sneuvelen van Bignell.
De laatste kwam om op 12 mei 1940 bij de Oude Plantage als gevolg van een inslaande mortiergranaat, afgevuurd door de Duitsers vanaf het Noordereiland.Desgewenst heb ik over die episode wel meer informatie.
» Deze reactie is geplaatst op 20 februari 2009 21:41
Totaal berichten: 1
Klein maar bestaand kansje natuurlijk dus bij deze vraag: leeft er nu eigenlijk nog een "veteraan" van de gevechten bij de Maasbruggen? Hebben ze "allemaal" de waardering gekregen die ze verdienden? Ik krijg daar maar geen info over te pakken.
» Deze reactie is geplaatst op 14 mei 2009 20:56
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Het is zeker niet onwaarschijnlijk dat er oud-militairen in leven zijn, die betrokken waren bij de strijd op en rond de Maasbruggen.
Dat zou je kunnen afeiden uit het feit dat wij nog steeds elk jaar meerdere vraaggesprekken hebben met ooggetuigen van destijds. Het aantal vermindert, maar ze zijn er absoluut nog.
Die vraaggesprekken betreffen echter in de eerste plaats " veteranen " die destijds hebben deelgenomen aan de Slag om de Grebbeberg.
Gegevens over nog in leven zijnde deelnemers aan de strijd in Rotterdam hebben wij helaas niet.
» Deze reactie is geplaatst op 15 mei 2009 11:11
Totaal berichten: 1
kan iemand mij vertellen of de zeemannen (want daar hoor ik niks over) aan de gevechten hebben meegedaan? en of de terugtrekking van de laatste troepen naar Engeland was gelukt als de Duitsers in een keer door Nederland waren getrokken en de haven van Rotterdam als lanceerbasis voor de u-boten hadden gebruikt?
» Deze reactie is geplaatst op 21 juni 2009 21:17
Totaal berichten: 1
[EDIT: leestekens ingepast]
De heer Anthonie Johan Meulmeester was een oom van mijn moeder en ligt samen met zijn broer op de begraafplaats Crooswijk te Rotterdam. Op mijn website http://www.familievanstijn.nl zijn de grafstenen zichtbaar en is er ook een foto van Anthonie op jonge leeftijd te zien. Ook kunt u hier zijn stamboom vinden en merkt u dat hij uit Zeeland komt. Eventuele verder aanvullingen, foto's, etc. altijd welkom.
» Deze reactie is geplaatst op 13 september 2009 20:03
Totaal berichten: 1
meerdere bronnen, zowel duitse als nederlandse vermelden dat de grote brand in rotterdam voornamelijk veroorzaakt werd door het in brand geraken van een margarinepakhuis.
het brandende vet zou veel nevenbranden hebben veroorzaakt terwijl de meeste bommen rondom de verdedigers van de bruggen neerkwamen.
de brandweer van het duitse leger maakt hier melding van en ook de rotterdamse brandweer(rotterdam had een vrijwillige brandweer) geeft hier zij het summier bericht van.
wie kan hier meer van vertellen.

willem
» Deze reactie is geplaatst op 14 april 2010 21:21
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Ik kan u slechts mededelen dat het een prachtige Duitse fantasie is. Maar hardnekkig, zoals de meeste spookverhalen. Op één of andere manier is de mens gevoeliger voor onwerkelijke verzinselen en complottheorieën dan voor aannemelijke werkelijkheid. Hecht u geen geloof aan het verhaal!

Ik kan u adviseren de onderstaande website te bezoeken. Kijkt u eens op de bominslagenkaart. Dan kunt u vaststellen dat vrijwel geen bom op de verdedigers langs de Nieuwe Maas viel, maar over een groot gebied verspreid. Daarnaast kunt u de brandgrenzen met eigen ogen aanschouwen. Dan beseft u onmiddellijk dat u aan het margarineverhaal van Goebbels en kompanen geen greintje geloof hoeft te hechten ...
http://brandgrens.z3.zicht.nl/
» Deze reactie is geplaatst op 15 april 2010 02:15
Totaal berichten: 21
Misschien al oud nieuws maar men is bezig om het boek "De helden van de Willemsbrug" (Wim hornman)te gaan verfilmen.
Dit gaat gebeuren door Talent United en zal medio 2015 in release gaan.
Het scenario word geschreven door Hugo Heinen.
Er is een budget van 6 miljoen euro mee gemoeid dus mij benieuwen!
» Deze reactie is geplaatst op 15 april 2010 10:32
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Ik ben vooral benieuwd welke rol Carice van Houten nu weer speelt ;)

Het boek van Hornman is natuurlijk een schitterend boek. Eén van de weinige verhalende boeken (met historische achtergrond) over die dagen, waarvan je als liefhebber 'smult'. We zullen zien wat het brengt, de cineastische versie. Persoonlijk heb ik er niets mee. Het staccato acteurstaaltje en de ongetwijfeld defaitistische ondertoon, die vrijwel iedere Nederlandse oorlogsfilm bevat, en de onvermijdelijke historische vrijheden die de regisseur zich zal permitteren zijn geen zaken waar ik naar uitkijk. Maargoed, wie weet worden we verrast.

In elk geval zal het verder bijdragen aan de mythevorming rond de mariniers in Rotterdam. En daarvan vind ik wel iets. De gewone militairen van het geniedepot, van het luchtmachtdepot, van het marinedepot en van de kantonnementstroepen komen er al onwerkelijk bekaaid vanaf in de geschiedenisboeken. Dat zal deze film vast niet corrigeren, want Hornman verhaalt over de mariniers.
» Deze reactie is geplaatst op 15 april 2010 11:19
Totaal berichten: 94
Voor de volledigheid is hier een artikel uit de Volkskrant over de filmplannen...
http://www.volkskrant.nl/kunst/article1369221.ece/Gevecht_om_de_Maasbruggen_verfilmd
» Deze reactie is geplaatst op 15 april 2010 11:37
Totaal berichten: 34
Ik heb een artikel uit Algemeen Dagblad van 15 mei 1976. De journalist Van den Broecke bezocht met vier brug-veteranen de plaats waar 6 tot 12 man de Duitsers 60 uur tegen hielden. Ook het sneuvelen van Meulmeester wordt genoemd.
Is er een archief of archivaris met belangstelling, dan doe ik het op de post.
» Deze reactie is geplaatst op 25 april 2010 19:07
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Welke locatie was dat, waar 6-12 man de Duitsers 60 uur tegenhielden?
» Deze reactie is geplaatst op 25 april 2010 20:16
Totaal berichten: 34
Op de brug!
citaat: "Ze waren terug op de plek waar ze - uiteindelijk nog maar met zes man - de moffen twee dagen en een nacht tegenhielden, verschanst tussen tussen de stalen spanten van de brug."
» Deze reactie is geplaatst op 25 april 2010 21:45
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Jawel, en dat citaat dient u te sorteren onder 'mythen en sagen'!

De Duitsers werden ruim vier dagen tegengehouden door een hetrogeen gezelschap troepen, waaronder slechts enige tientallen mariniers. Het gros was echter genisten, marinedepottroepen, luchtmachtdepottroepen en niet te vergeten mannen van het kantonnementsbataljon van 39.RI. Zij waren het die de Duitsers terugdrongen in hun bruggenhoofd en dit bruggenhoofd nadien zekerden. Zij waren het dus eveneens die de Duitsers tegenhielden. Vanaf de 11e mei bovendien bijgestaan door troepen van vier andere landmachtbataljons die ook aan de Nieuwe Maas kwamen te liggen.

Op 13 mei formeerde men twee kleine compagnieën bestaande uit mariniers en marinedepottroepen, met enige individuen van andere onderdelen erbij ingedeeld. Die beide verbanden dienden een aanval op de brug uit te voeren. Onder hen de mariniers waar u over spreekt. De mannen die uiteindelijk via het gewelf op de brug terecht kwamen, werden daar spoedig (letterlijk) vanaf geschoten. Zes hunner wisten zich in veiligheid te brengen door een dekplaat naar de meest noordelijke pijler opzij te schuiven en daarin ruim een etmaal te schuilen. Niet verweer plegen, maar schuilen. Na het bombardement kwamen zij eruit, door zich in het water te laten glijden en via afgemeerde boten de kant te bereiken. Ze mochten daarna de hoofdrol spelen in Duitse PK films, toen zij met de handen omhoog het Noordereiland werden opgevoerd na het bombardement. Laat ik in geen enkel opzicht afbreuk doen aan de betoonde moed van deze mariniers, die voordien op de 13e onverschrokken de brug opgingen en daarbij in een hel terecht kwamen. Maar twee dagen lang 'de moffen' tegenhouden?

Er is geen sprake van dat deze zes man de Duitsers tegenhielden, laat staan twee dagen lang. Het zijn exact dit soort sagen die de onwerkelijke mariniersstatus hebben bewerkstelligd in Rotterdam. Niemand ontkent de doortastendheid van een deel van de mariniers in de Maasstad, en zeker niet de beide samengestelde compagnieën die op 13 mei een waarlijk heroisch gevecht voerden voor, onder en op de Willemsbrug. Maar het is verstandiger anno 2010 de zaken (terug) binnen de juiste proporties te brengen en dit soort enorme overdrijvingen niet nieuw leven in te blazen. Daarmee wordt namelijk de honderden niet-mariniers ernstig tekort gedaan, die het bruggenhoofd rond de Willems- en spoorbrug bemanden en geen marinier waren. Er waren in dat bruggenhoofd slechts enige tientallen mariniers actief voordat de beide besproken compagnieën werden ingezet. Dat is het werkelijke verhaal, heer Kleinrensink.
» Deze reactie is geplaatst op 25 april 2010 22:25
Totaal berichten: 2
Dat ze na de eigenlijke aanval van onder brug vanuit de mangaten (waar ze gedeeltelijk wacht liepen/stonden)steeds weer geweervuur afgaven in richting Noordereiland naar de plek tussen de twee bruggen en naar duitsers op de spoorbrug, en dat ze NA het bombardement over de brug naar het Noordereiland liepen, nadat ze, als ze dachten dat de brug gebombardeerd zou worden weer terugklommen op de pijler (buiten 2 anderen, die terugzwommen naar eigen linies), en de duitsers tot op het eind niet wisten waar die schoten vandaan kwamen, moet ter duidelijkheid hier ook nog even rechtgetrokken worden (deels in tegenstelling tot het bovengenoemde). Onder de brug in een donkere hoek kruipen en zitten kniezen is niet de geaardheid van een marinier. Ook niet als hij eerst 3 maanden in opleiding is. Mariniers worden op hun karakter uitgekozen (in tegenstelling tot toendertijd de grootste rest van het leger). Ze zaten dan wel tussen twee vuren, maar daar hebben tijdens hun tijd onder brug ook een paar duitsers op het Noordereiland en op de spoorbrug aan moeten geloven. Dat er geen strotten afgebeten zijn staat vast. Dat was een spreuk uit de opleiding door Sgt. Karstanje. Maar dat er meerdere mariniers in de Maas gezwommen hebben tijdens de slag, staat ook vast. Dat die ook door zandhazen en ander personeel, evtl. burgers (op het Haringvliet) "gezien" zijn (ook de duitsers, die op hen schoten vanaf het Noordereiland en de bank),draagt met name door juist hun navertellingen ook bij tot dat wat er in de "mythos" zo verteld wordt. Feit is ook dat zich buiten een paar genisten in het begin geen andere zandhazen rond de bruggen meer lieten zien. Die scheten grotendeels in hun broek. De mariniers ook, wie niet, maar desondanks funktioneerden ze. En waren er. En vielen weer aan. Zonder veel slaap en eten. En gingen niet sectiegewijs op de vlucht of verlieten hun stelling. Dat de meeste duitse haarden uitgeschakeld werden rond de boompjes en de brug, is voor 99% aan de mariniers te danken. Veel zandhazen hebben zich daar met name na de eerste dag niet meer laten zien (die verlieten zelfs na een paar inslagen weer het witte huis na de mariniers afgelost te hebben, en de mariniers moesten daarom weer terug. Zandhazen die zij aan zij met de mariniers vochten moesten meestal eerst of vaak door de mariniers gemotiveerd worden). Die zandhazen waren grotendeels zo "bezig" of gevechstmoe, dat er van die X-duizend man die van het landleger rond Rotterdam lagen bijkbaar niemand "tijd hat" of op het idee kwam de bruggen direkt aan te vallen. Die paar honderd mariniers, die ook al drie dagen niet geslapen hadden, die wilden wel. Zelfs die 3e klassers. Jammergenoeg hebben ze te laat aangevallen. Had de Cdt. Maritieme Middelen al eerder de nodige informatie voorgelegen had hij zeker eerder aangevallen. Maar het waren WEER de mariniers die aanvielen. En hun kollegas van het landleger overal motiveerden. Dat die "paar" mariniers de spits afbeten tussen die X-duizend zandhazen die in en rond Rotterdam lagen, kan men, hoewel sommige zandhazen ook goed meevochten, gewoonweg niet ontkennen. Zij waren de motor van de verdediging en van de aanval rond de bruggen.
» Deze reactie is geplaatst op 23 januari 2011 22:18
Totaal berichten: 29
Sorry hoor Eric maar jouw lezing van de geschiedenis is erg gekleurd om het netjes te zeggen.
De Mariniers die (na hun mislukte aanval) toevlucht hadden gezocht hebben door hun locatie maar zeer beperkt deel kunnen nemen aan de verdere strijd.
Lees de literatuur nog maar eens na en kijk goed naar de foto's welke gemaakt zijn tijdens de sloop van de oude Willemsbrug.
Je zal zien dat de ruimte daar zo beperkt en het schootsveld zo slecht was dat het effectief vuur uitbrengen op het Noordereiland bijna onmogelijk was.
Op de het wegdek boven de pijler was al helemaal geen plek waar een gericht schot mogelijk was, simpelweg omdat ze dan in notime vuur vanuit het bankgebouw kregen van de Duitsers die daar een perfect schootsveld hadden op de brug.

Ik zal mijn mening over jouw ophemeling van de Mariniers maar achterwege laten.
Ja de Mariniers hebben dapper en goed gevochten maar niet veel beter (of slechter) dan de militairen van al die andere onderdelen van de krijgsmacht die jij hier op een schandalige manier wegzet als 2e rangs angsthazen.
Ga je eerst eens verdiepen in de echte feiten en ga je daarna schamen over deze klinklare onzin.
» Deze reactie is geplaatst op 22 februari 2011 18:15
Totaal berichten: 29
Nog een kleine aanvulling voor Mariniersfan Eric.
Marinier Bernouw (1 van de 2 enige Mariniers die langere tijd op de brug positie hadden ingenomen) had zich teruggetrokken vanaf zijn netelige positie op de brug naar de pijler onder de brug.
Daar trof hij de 5 ander Mariniers aan.
In het verslag van zijn verklaring,welke hij aflegde op 23 oktober 1950 tegenover de commissie militaire onderschiedingen, verklaard hij "zolang ik erbij was is door ons onder de brug niet geschoten".
Hij is van de middag van 13 mei tot het moment van het bombardement (vroeg in de middag 14 mei) aanwezig geweest op de peiler.
Dat zou dus betekenen dat er een uur of 20 niet is geschoten door de Mariniers onder de brug.

Mooier kan ik het niet maken voor je Eric, sorry dat dit je beeld van de Mariniers een beetje zal aantasten.
» Deze reactie is geplaatst op 22 februari 2011 18:56
Totaal berichten: 2
waarom zo fel tegen Mariniers.Qua Patet Orbis.De zwarte duivels zoals zij genoemd werden door de Duitsers.Mijn overgrootvader was toentertijd marinier en heeft op de maasbruggen gevochten o.l.v Sergeant der mariniers Karstanje.Mijn oma vertelde soms wel eens wat over de oorlog en de bokkeslingers.Iedereen die daar heeft gevochten verdient een medaille of zij nou zeemilicien,genisten of mariniers tec waren.Mag ik dat zeggen?Ik ben zelf ook marns geweest en voor mij is dat het beste legereenheid die er bestaat en dat vindt niet iedereen.Ik vind het gewoon knap dat deze mannen die op de maasbruggen,boompje,overschie enz hebben gevochten de Duitse overmacht die veel gemoderniseerde was dan de Nederlandse krijgsmacht was tegen konden houden.Ik neem aan als de Duitsers zonder enig probleem langs Rotterdam de doorstoot konden maken naar Den Haag en Amsterdam,Rotterdam ook niet gebombardeerd was geweest.
» Deze reactie is geplaatst op 16 maart 2011 16:17
Totaal berichten: 143
Het gaat ook niet om "het tegen" zijn.
Het gaat om het proportionele van het hele Mariniers verhaal. Niemand ontkent dat ze goed weerstand hebben geboden. Maar dat hebben ook de overige leger onderdelen gedaan. Het is zeker zo dat ze de best opgeleide eenheid van Nederland was. Maar er waren 10.000 manschappen in Rotterdam, waarvan de Mariniers maar een klein onderdeel waren.Ik denk dat het een misverstand is dat het alleen aan de mariniers heeft gelegen dat de Duitsers oponthoud hebben gehad.
» Deze reactie is geplaatst op 16 maart 2011 17:46
Totaal berichten: 2
Eric Slot ik geef je daar 100% gelijk in.Ik heb gewoon respect voor al die jonge jongens die daar hebben gevochten.Landmacht,mariniers,marine.Die totaal niet wisten wat oorlog was.Zij werden totaal verrast door hun vijand en dan toch presteren tegen zo'n grote overmacht en dat terwijl heel veel soldaten nog nooit hadden geschoten.Wat ik weet is dat toen ik op het oostplein heb gestaan voor de baas dat ik op dat moment echt respect had voor deze mannen.

hier trouwens een link van de Deutsche Wochensau.Bombardement op Rotterdam
http://www.youtube.com/watch?v=RtI88-_SGAk
» Deze reactie is geplaatst op 16 maart 2011 22:44
Totaal berichten: 2
Heb me toevallig hier weer in het forum vergist, heb blijkbaar weer een verkeerde kompaskoers geschoten. Hardstikke leuk dat mijn bijdrage verwijderd is :-) Dat betekend: Beetje eenzijdig dus hier. Alle soldaten waren gelijk, Marns of de rest :-) Wat anders wil blijkbaar hier nauwelijks een mens horen :-) [EDIT]

Verwijder deze bijdrage rustig weer.
Beetje eenzijdig forum dan, maar blijkbaar heerst hier de Landmacht (daar zijn er ook veel meer van). Forumhelden. QPO Eric
» Deze reactie is geplaatst op 10 september 2011 16:52
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Eric,

Er is niets verwijderd, dus we hebben geen idee waar die beschuldiging op slaat. Soms plaatsen wij iets niet, maar dan wordt een bericht verstuurd.

Wel is je laatste bericht van zojuist flink aangepakt. Het hele middengedeelte was van stijlloze inhoud, met beschadiging van het blazoen van het Korps Mariniers en bizarre teksten over de landmacht. Waarschuwing geldt nu vast. Volgend bericht van dezelfde inhoud gaat regelrecht naar de prullebak!

We doen hier aan geschiedenis beschouwen en bestuderen en daarover zinvol debateren. Het is hier geen fan-site voor welk korps dan ook, laat staan een schandpaal om de landmacht eens lekker te minimaliseren. Dan zoek je inderdaad maar lekker een ander forum om je onvolwassen kijk op de wereld te delen.

Kortom, meedoen zoals een volwassene met een constructief verhaal of wieberen en elders je vertier zoeken.
» Deze reactie is geplaatst op 10 september 2011 16:59
Totaal berichten: 41
Ik kan het even niet nalaten een steen in de vijver te gooien, maar waar komt het 'Duitsers tegenhouden' verhaal eigenlijk vandaan?
Laat mij dit verduidelijken.
De Duitse aanwezigheid op de Noordoever van de Maas is gevestigd op de ochtend van de 10e mei door een peleton Luchtlandingstroepen, dat later door een gedeelte van een peleton Fallschirmjaeger en een handjevol troepen uit Waalhaven versterkt is. Dit zeer kleine aantal heeft zich eerst verspreid over een zo groot mogelijk bruggehoofd, maar is door de pronte Nederlandse tegenacties die morgen al gereduceerd tot het absolute minimum, i.e. een pand direct tegenover de brug, een machinegeweernest op de spoorbrug en een groepje onder de oprit. Dit is te danken aan de snelle instinctieve tegenaanval van een paar Nederlandse eenheden, de zeer zwakke positie van de Duitsers en de weerstand in Rotterdam-Zuid die een snelle versterking van het bruggehoofd onmogelijk maakte.
Feitelijk was dit bruggehoofd vanaf de middag van de 10e mei afgegrendeld en was versterking op enige schaal hiervan onmogelijk. En dit is slechts het plaatselijke beeld. Als we naar de operaties van de 7e Flieger kijken dan is het direct duidelijk dat slechts het absolute mimimum aan troepen naar Rotterdam werd gestuurd om stand te kunnen houden. Van doorstoten is absoluut geen sprake. Het gevolg hiervan is dat er vanaf de 10e mei tot de geplande aanval op 14 mei geen aanvallen vanuit het Zuidelijke deel van Rotterdam zijn uitgevoerd. Van Duitse zijde beperkten de operaties zich tot vuur afgeven naar het Noorden en pogen het kleine, zeer kwetsbare bruggehoofd te versterken -en dit laatste zonder noemenswaardig succes.
Om terug te komen op 'Duitsers tegenhouden':ja, het Maasfront in Rotterdam was het meest Noordelijke deel van de perimeter van de 7e Flieger, maar een meer realistische omschrijving van de situatie op 11, 12 en 13 mei zou zijn 'Nederlanders tegenhouden'. Student was op die dagen bezig om tegen een Nederlandse overmacht zijn uitgestrekte perimeter te verdedigen, en het kleine bruggehoofd ten Noorden van de Maas had zelfs de expliciete toestemming om ontruimd te worden. In dit kleine bruggehoofd zat een eenheid die op dat moment niet veel sterker was dan een peleton (de oorspronkelijk al kleine hoeveelheid troepen was zwaar uitgedund door verliezen), dat al vanaf de 10e mei in de weer was en dat een groot gebrek had aan munitie. Kortom, klein, uitgeput en onbevoorraad. Voor mij is het Duitse handhaven van dit minuscule bruggehoofd nog altijd een symbool voor het falen van de Nederlandse strijdmacht in mei '40. Dat dit kleine weerstandnest niet op 11 mei was opgeruimd is al erg genoeg. Dat Scharroo het bevel moest krijgen dit te doen is, sorry, een blamage. En dat de aanval op dit bruggehoofd niet geslaagd is...laten we het daar maar niet over hebben.
Let wel, ik spreek het over het falen van de strijdmacht als een geheel. Hiermee wil ik geenszins iets van de overduidelijke moed van veel individuele Nederlandse troepen en burgers (zoals een paar moedige maar onverstandige agenten) afdoen. Sterker, moedig optreden komt hierdoor juist beter voor het licht. Maar dit doet niets af aan het algemene oordeel over de strijdmacht an sich.

FM
» Deze reactie is geplaatst op 13 september 2011 14:59
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Stenen in de vijver gooien, is waar deze discussiegroep ten dele voor is bedoeld, Frederik. Zolang het maar de goeie vijver is en een steen van sportief formaat ;)

De analyse van 'het tegenhouden' deel ik volledig, zoals dit op Zuidfront ook wel duidelijk is uit mijn onderzoek en weergave daarvan. Ik ben het helemaal eens dat de retoriek uit onze geschiedenisboeken in feite beter omgekeerd had kunnen worden. Van 10 mei 1940 0500-1000 uur was het Duitsers de expansie van hun bruggenhoofd ontzeggen, nadien een transitiefase tot in de avond van 10 mei, waarna de Duitsers de Nederlanders gingen afhouden, want tegenhouden was nauwelijks aan de orde.

De harde oordelen over Scharroo deel ik niet. Tegenactie was vooral opgedragen aan de Lichte Divisie. Deze was eerst in de nacht van 10 op 11 mei 1940 richting Waalhaven en Rotterdam Zuid gestuurd, ondersteund door 3.GB. Nadien zou een deel van de divisie via de eilanden van Dordt en Hoekse Waard op Waalhaven en Rotterdam Zuid aan dienen vallen. Dat was de keuze vanuit de staf Vesting Holland. Zodoende fungeerden de troepen in Rotterdam onder Scharroo niet als aanvalsmacht, maar als afgrendeling. Ofwel als het aambeeld waartegen de hamer van de Lichte Divisie zou slaan. Ik kan in die tactisch-operationele uitgangspunten op zich geen fouten ontdekken. Dat is uiteraard anders voor de ambitie die de 'hamer' component na de ochtend van 11 mei kreeg opgelegd. Die maakte de operatie tot bevrijding van het zuiden van Rotterdam in feite onwerkelijk, hoewel desondanks mijns inziens een doortastende Lichte Divisie wel degelijk de Kil had kunnen oversteken. Maar dan gaan we erg ver afdwalen van uw punt en dat kan ik beter nalaten.

U dient zich wel te realiseren dat (in de aambeeld/hamer beeldspraak) de hamer de dynamische gevechtstroepen voorstelt - in beginsel bedoeld, uitgerust en geoefend om snelle tactische (tegen)manoeuvres te ondernemen - en het aambeeld de Nieuwe Maas met daarachter de vestingtroepen, waarvan op een handvol mariniers en jonge landmacht reservisten na, niemand bedoeld, uitgerust of geoefend was in (counter)offensieve oorlogsvoering, laat staan een semi-maritieme operatie zoals de offensieve oversteek van een breed water zoals de Nieuwe Maas. Daarnaast ontbeerde Scharroo zelf kennis en een gevechtsstaf. Niet voor niets werd op 13 mei de actie tegen de bruggen ondernomen door de CMM met zijn mariniers en marinetroepen, die juist voor dit soort acties (naar toenmalige maatstaven) uitstekend waren gevormd en daar dus tactisch ook enige kaas van hadden gegeten.

U bent erg streng als het 'falen' betreft van de Nederlanders om het verzekeringsgebouw op te lossen als Duits steunpunt. Ik kan daar voor een deel in mee gaan, maar ik wil er wel op wijzen dat het betreffende gebouw ook wel erg gunstig voor de Duitse verdedigers was gelegen. Het was in feite onbereikbaar voor directe Nederlandse benadering, door direct vuur met artilleristische middelen ook niet bereikbaar (mede wegens gebrek aan een goede opstelling voor geschut overigens) en voor bijvoorbeeld een bombardement ongeschikt vanwege de naburige Nederlandse posities. Dat er desondanks ook naar mijn idee meer nadruk had kunnen liggen op vernietiging anderszins van dit gebouw, zij gezegd. Ik vind echter wel dat we voorzichtig moeten zijn dit zo hard te veroordelen, omdat de zeer beperkte middelen waarover ons leger in Rotterdam beschikte in ogenschouw moeten houden. Bovendien geldt dat in feite de Duitse bezetting van het verzekeringsgebouw tot niet veel meer bijdroeg dan wat Duitse Ridderkruizen, want uiteindelijk maakte het voor de operatie niet erg veel verschil. Ik denk althans niet dat de Nederlanders erin zouden zijn geslaagd om de bruggen te vernielen, ook niet met een leeg verzekeringsgebouw. Dat is echter een conclusie die uiteraard geheel voor mijn rekening komt.

Student had Von Choltitz, commandant van het Duitse bruggenhoofd in Rotterdam, niet alleen toestemming gegeven om het noordelijke bruggenhoofdje te ontruimen, maar des benodigd tevens geheel Rotterdam (bij een Nederlandse tegenaanval over de Nieuwe Maas), om dan vervolgens op een lijn achter Heerjansdam terug te vallen. Daarbij zou zelfs Waalhaven worden opgegeven. Indachtig dit scenario had Student alvast een commandopost oost van die Heerjansdam lijn gekozen. Voor hem was duidelijk dat slechts de Moerdijkse en Dordtse bruggen werkelijk van groot belang waren. Een oversteek van de Nieuwe Maas, of een nadere verovering van een door de Nederlanders herbezet Eiland van IJsselmonde zag hij - indachtig de aanstaande aankomst van een tankdivisie - vol vertrouwen tegemoet. Daarbij werd over het veroveren van een oversteekpunt van de Maas niet al te academisch gedaan. En vermoedelijk terecht. Student maakte dus klassieke overwegingen, waarop de Nederlandse legerleiding helaas niet verstandig acteerde.
» Deze reactie is geplaatst op 13 september 2011 15:41
Totaal berichten: 41
Dank voor de mogelijkheid eens een plons te veroorzaken.

Wat betreft Scharroo...ik zou zelfs niet durven dromen van een Nederlands tegenoffensief over de Maas. We kunnen het er volkomen over eens zijn dat hij de staf en de opleiding niet had om dit succesvol uit te voeren.

Operationeel was de kern van zijn missie Rotterdam te behouden tegen Duitse druk. De perceptie die men van deze druk had was overweldigend, met gevaar in het Noorden (laten we de resten van de 22e Luftlande niet vergeten) en in het Zuiden, angst voor nieuwe luchtlandingen (We hadden vanzelfsprekend geen idee over hoeveel luchtlandingstroepen de Duitsers konden beschikken. Wel was het redelijk om aan te nemen dat dit geen onuitputtelijke hoeveelheden zouden zijn) en de vermeende vijfde colonne. En gezien de informatie die hij van hogerhand kreeg, was hij volledig correct in het consolideren van zijn positie, die een eersteklas aambeeld voor de LD en de verhoopte Fransen zou moeten worden.

Deze operationele taak doet echter niets af aan de noodzaak en plicht om kleine penetraties niet alleen af te grendelen maar ook op te ruimen, te meer als dit het mogelijk maakt om een verdere verdediging volledig langs een natuurlijke hindernis te voeren en -niet onbelangrijk- om orde te scheppen in chaotisch verstrengeld geraakte verbanden. Laat mij het vergelijken met een burcht waar een kleine groep tot op de transen is geraakt. Hoe beperkt de dreiging hiervan ook is, het opruimen van deze dreiging is beter en maakt de verdere verdediging eenvoudiger. Laat mij dit uitwerken.

Op de avond van de 10e mei kwamen de eerste versterkingen in Rotterdam aan, die direct werden ingezet om de verdedigers te versterken en te vervangen. Als ik het goed heb, was toen al redelijk duidelijk dat de Nederlandse lijn hield. Hij was zwak, bemand door achterhoede troepen zonder voldoende bewapening en training, vermoeid door een dag vechten, maar, had ondanks dat de Duitsers afgegrendeld en het merendeel van hun stellingen in Rotterdam-Noord veroverd. Ik begrijp dat Scharroo deze lijn heeft laten versterken met reguliere troepen, maar vind het desondanks een incorrecte beslissing. Als je als commandant in een (betrekkelijk) stabiele situatie een reserve in handen krijgt, is het mijns inziens beter die reserve niet direct te verspelen, maar achter de hand te houden, als het kan om het initiatief te nemen (dit is, wel, al het geval in de goede oude Napolentische tijd en ervoor, dus zou toch nog wel tot de vaardigheden van onze officieren hebben mogen behoren). Wat wij echter zien is dat al de aankomende eenheden direct over een aantal defensieve lijnen verspreid werden, al of niet aanwezige eenheden vervangend. Met als direct gevolg dat Rotterdam ondanks de aanzienlijke versterkingen (6 bataljons, niet allemaal even goed, maar toch een aardige hoeveelheid infanterie)geen noemenswaardige reserve bezat en Overste Wilson later zelfs om een nieuw vers bataljon moest vragen. Hoe lastig was het geweest om in ieder geval een enkel bataljon achter de hand te houden? Dit had ten eerste een reserve gegeven, wat ook voor een pure consolidatie al noodzakelijk is (want hoe kan men oorlog voeren zonder reserves)en had ten tweede de mogelijkheid geschapen om dit bataljon tegen het bruggehoofd in te zetten. Als op de 11e mei het bruggehoofd was opgeruimd, was het daarna aanzienlijk eenvoudiger geweest om de verdere verdediging van Rotterdam te reorganiseren. Ik heb het hier verder niet eens over het feit dat het kleine bruggehoofd ons ook verhinderde de bruggen voor vernietiging voor te bereiden (of in ieder geval de Zuidelijke afritten op te blazen en de bruggen grondig onovergankelijk te maken), omdat dit op 10 mei en 11 mei nog niet ter sprake kwam.

Tactisch klopt het ook volledig dat het Duitse bruggehoofd moeilijk direct benaderbaar was en dat onze troepen slecht geschoold waren in straatgevechten. Om heel eerlijk te zijn ben ik ook nooit heel erg onder de indruk geweest van de kunde (zonder van de dapperheid afbreuk te willen doen) waarmee de aanval op 13 mei is uitgevoerd. Het ademt iets teveel 'met de blanke klewang er tegen in gaan'. Dapper, maar in 1940 (laten we eerlijk zijn, ook al in 1914) toch al ietwat voorbijgestreefd. Maar de successen van de 10e mei hadden toch inspiratie mogen en moeten zijn? Net zoals het voor de Nederlanders heel lastig was om een direct aanval op Kerfin's stelling uit te voeren, was het voor de Duitsers even lastig -als het niet onmogelijk was- om een geleidelijke penetratie van de aanpalende huizen tegen te gaan. De succesvolle actie bij het Maashotel wees dit duidelijk uit. Al kost het een dag, wat dan nog? Een continue druk had gezien het enorme numerieke overwicht van de Nederlanders moeilijk niet tot succes kunnen leiden.
En als zelfs dit niet succesvol was geweest, is er een laatste optie: brand. Opnieuw had de 10e mei hier een aanwijzing voor kunnen geven, opnieuw bij het Maashotel, dat door Nederlandse troepen moest worden verlaten. Ik ken de KNMI gegevens niet, maar een beetje Westenwind en voldoende brandstof (desnoods haal je er wat van onze Rotterdamse burgerchemici bij en kijk je wat te doen valt met de capaciteiten van BPM) hadden het Nationale Levensverzekering gebouw in een vuurzee kunnen veranderen. Zelfs de Anarachistische milities bij het Alcazar zijn op dat idee gekomen, waarbij in dat geval bleek dat een stenen fort toch niet zo goed brandt. Maar het Duitse bruggehoofd was verre van zo sterk.

Kortom, zowel operationeel als tactisch ben ik van mening dat Scharroo het kleine Duitse bruggehoofd had kunnen en had moeten opruimen. Ik begrijp wel dat dit in de chaotische en onzekere meidagen niet gebeurd is. Ook ben ik van mening dat dit Scharroo veel minder streng valt aan te rekenen dan bijvoorbeeld van der Bijl het falen van de LD mag worden toegerekend. Scharroo was onvoorbereid en zonder deugdelijke staf of troepen in het hart van de storm terecht gekomen. Hier heeft hij het redelijk gedaan, maar goed kan ik het met de beste wil niet noemen. Van der Bijl was daarentegen de commandant van Nederlands meest mobiele reserve en ik geloof dat we beiden van mening zijn dat hem een zeer groot deel van het falen van de LD kan worden toegeschreven....hmm, sterker nog, van der Bijl's indolentie doet me bijna weemoedig denken aan Stalin's Shtrafbataljons.

Als ik het heb over het falen van de strijdmacht in zijn geheel, heb ik het ook niet specifiek over Scharroo, alhoewel zijn gebrek aan agressie wel kenmerkend is. Ik weet dat het een scheve vergelijking is, maar als we ons de vraag stellen 'Wat zou een Duitse officier met Duitse troepen gedaan hebben in de positie van Scharroo?', dan krijgen we toch een heel ander antwoord. Von Scharroo was ongetwijfeld beter getraind geweest, had een beter doctrine en beter getrainde troepen gehad en zou gedreven zijn door een totaal andere mindset. Maar de Wehrmacht was dan ook niet echt een falend leger.

FM
» Deze reactie is geplaatst op 13 september 2011 17:26
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
We zijn het op hoofdlijnen helemaal eens.

Ik denk dat de grootste fout die 'we' maken als (serieuze) beoordelaars van de tactische gevechtsomstandigheden in mei 1940 op ons grondgebied, dat we als uitgangspunt nemen dat wij een min of meer voorbereid leger hadden. Ik ben er de laatste tien jaar achter gekomen (door het lezen van duizenden verslagen) dat we een leger hadden dat iedere vorm van kennis en kunde miste. Op de zelfgenoegzame harde kern van beroepsofficieren na, had geen militair een opleiding van enige duur of intensiteit genoten. Onze technische officieren waren ingenieurs in uniform, maar absoluut geen militairen vanuit de werkelijke betekenis van het woord. Zelfs onze artilleristen wisten weinig van de krijg, hoewel veel van de wis- en natuurkunde die hen tot uitmuntende munitiewerpers maakte.

Als we de gedachte los laten dat ons leger uit redelijk geoefende militairen bestond (wat het dus niet deed), dan ontstaat veel meer begrip voor het massale operationele en tactische falen, zonder dat daarbij voor moed en inzet minder respect hoeft te bestaan. In tegendeel, zou ik haast zeggen. Als we voorts aanvaarden dat zelfs onze beroepsinfanteristen (onder- en officieren) nauwelijks iets van de krijg te velden wisten of erin onderlegd waren, dan weten we ook dat we van technische carriereofficieren zoals Scharroo en Mussert, niet zo heel veel mogen verwachten in hun verdedigingen van Rotterdam resp. Dordrecht. In tegendeel, men kan zeggen dat beide officieren het lang niet slecht deden, maar juist de falende concullega's om hen heen de kantonnementscommandanten maar wat graag zwart maakten om hun eigen (grote) falen te camoufleren.

Het beste wat ons leger te bieden had, waren de Calmeijers, Wilsons, Dyxhoorns en de stafofficieren die de operationele staven bij Veldleger en AHK bemanden. Dat zegt heel erg veel, want geen van die lieden onderscheidde zich werkelijk (ten positieve). Ze werden wel de prominente mannen na WOII. Toen pas waren ze door schade en schande wijs geworden. Het resultaat was een Nederlands leger dat in 1946-1949 in Nederlands-Indië een assymetrische oorlog voerde in uiterst moeilijk terrein, waarbij bleek dat een Nederlandse officier - een Nederlandse militair - een uitstekende krijger kon zijn, mits hij maar goed geschoold is. Daar ontbrak het aan voor WOII. We stuurde ons leger te velde met niets meer dan een uniform en een wapen en een 'zoekt u het maar uit'.

Ik heb bij een uitwisseling elders geloof ik al aangegeven dat Van der Bijl zich in uitstekend gezelschap bevond. Geen hoofd- of opperofficier, die meer indruk maakte dan hij. Ik geloof niet dat anderen het veel beter hadden gedaan. Onze best geschikte opperofficier (n.m.m.), Generaal-Majoor Harberts, was al veel te militaristisch voor het Nederlandse volk. De man is geslachtofferd voor zijn hardvochtigheid, omdat hij een deserteur aanpakte. Gewoon, omdat veel mensen ten onrechte denken dat generaals prettige mensen kunnen zijn als het erop aan komt. Quod non.

Duitse officieren excelleerden lang niet allemaal. Ook dat is een mythe. Zelfs in Nederland zijn er genoeg voorbeelden van slecht of falend Duits optreden. Neem bijvoorbeeld Major Schenk, commandant van het Duitse treinbataljon bij Mill (256.ID). De man excelleerde door passiviteit, toen de Nederlanders hem eenmaal hadden weten te isoleren. Heel zwak optreden. Eenzelfde laksheid bij het Maas-Waalkanaal (254.ID), waar een Duitse majoor bij een halfvernielde brug maar een succesvolle oversteek nalaat om direct door te drukken richting Bergsche Maas en daardoor de kans om zeep hielp om de bruggen van Grave of Ravenstein intact te veroveren. Dat de gemiddelde Duitse officier, zeker de beroepsofficier, geconditioneerd werd in de Auftragstaktik en het uitbuiten van kansen en behoud van initiatief, zij gezegd. Maar in mei/juni 1940 was slechts de voorhoede van het Duitse leger van die kwaliteit. Zelfs binnen een eenheid als 22.ID zien we ronduit slap optreden van Duits kader bij Ypenburg, waar grote groepen militairen zich snel overgeven. Lees het verslag van de overste-arts Wischhusen maar eens om een beeld te krijgen van de zorgen die ook de Duitsers kenden. We moeten anno 2011 oppassen niet steeds in concepties te blijven hangen van een buitengewone tegenstander. Die hadden wij niet. Wij waren slechts buitengewoon slecht voorbereid ...
» Deze reactie is geplaatst op 13 september 2011 18:04
Totaal berichten: 41
Volledig akkoord hier, het Nederlandse leger was inderdaad onvoorbereid op wat komen kwam -en niet alleen materieel, maar vooral wat betreft training en instelling.

Er is een caveat die ik wel nog wil maken. Waar ik mij er absoluut in kan vinden dat het Nederlandse officierskorps in 1940 gefaald heeft (laten we de Harberts discussie hier niet voeren, dat is een onderwerp op zich) pleit dat de troep nog niet vrij. Max Hastings presenteert in zijn inschatting van het geallieerde commando in Normandie de terechte nuancering dat een commandant ook gelimiteerd wordt door het mensenmateriaal wat hij onder zijn bevel heeft, en contrasteert hier de Westerse democratische legers met de Duitse en Soviet totalitaire troepen. Napoleon heeft geloof ik opgemerkt dat je beter een leger van herten kan hebben geleid door een leeuw dan een leger van leeuwen geleid door een hert. Het feit dat we aardig wat herten (om vriendelijk te blijven) in ons officierskorps hadden zitten maakt van de gemiddelde Nederlandse soldaat nog geen leeuw, jammerlijk genoeg. De slappe prestaties van de LD aan de Noord zijn bijvoorbeeld voor een groot deel aan het officierskorps te wijten, maar dat maakt de Nederlandse soldaten nog niet tot draufgangers.

Wat betreft de Duitsers...natuurlijk hadden ze ook hun mindere officieren en troepen. Ik heb me altijd gestoord aan de omschrijving van de 22e Luftlandedivision als elitetroepen. De soldaten die rond Ypenburg in een hel landden waren zo groen als gras. Beter getraind en bewapend dan de Nederlanders (tenminste, voorzover het de individuele wapens aangaat. Er wordt veel te snel over het bijna totale gebrek aan artillerie heengestapt, terwijl die juist de werkelijke vuurkracht van een divisie vormt), maar om in een noodlanding makende JU 52 je vuurdoop te ondergaan terwijl je om je heen de brandende wrakken met je kameraden ziet moet, om het zacht uit te drukken, aardig demoraliserend werken. Ook hun officieren hadden hun mindere momenten, zoals bijvoorbeeld Daser in Zeeland (1944), toen er toch echt voldoende frontervaring was. Dat neemt echter niet weg dat het Duitse leger zowel in het Westen als het Oosten consistent een hogere gevechts efficientie heeft weten te handhaven. En dat het Duitse leger een bovengemiddelde hoeveelheid capabele tot zeer capabele officieren heeft weten te produceren. Ik zal sluiten met een voorbeeld uit Zeeland 1944. Op het moment dat de 52e Lowland divisie zijn landing op Zuid-Beveland uitvoerde was het merendeel van de 70e divisie (wat toch een van de slechtste eenheden was die de Wehrmacht ooit heeft gevormd) in het Oosten van Zuid-Beveland met de Canadese 2e Infanteriedivisie in gevecht verwikkeld. Er bestond op dat moment de 'fleeting chance' om een groot deel van deze divisie op Zuid-Beveland de pas naar Walcheren af te snijden, maar daar is geen gebruik van gemaakt. Moulton poneert in zijn degelijke militair historische werk 'The Battle for Antwerp' dat niemand deze kans gezien had en het wat veel verwacht was van nieuwkomers (de 52e) om deze kans te zien en te grijpen. Ik durf te zeggen dat een gemiddelde Duitse officier -en zeker een officier met een Generalstab opleiding- deze kans gezien zou hebben en gepoogd zou hebben hier gebruik van te maken. Zoals u ergens terecht geschreven hebt, kansen grijpen in plaats van risico's vermijden.

FM

P.S. Ik kan me trouwens volledig vinden in uw analyse van de prestaties van de 5e Welle divisies. Zoals denk ik het merendeel van de Duitse beroepsofficieren uit die tijd. Er was een reden dat ze onder andere zo massaal in Nederland werden ingezet.
» Deze reactie is geplaatst op 13 september 2011 23:39
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Een heel belangrijk punt dat gemist werd in opleiding en vorming van onze officieren en onderofficieren was het gegeven dat oorlog voeren mensenlevens kost. Een militair wordt in de zin van gevechtservaring in een paar dagen gevormd van groentje tot veteraan, maar tactisch is de leerschool veel lastiger en harder. Als je echter in de basis niet meekrijgt dat je in tegenstelling tot schaken niet met pionnen van steen of hout schuift, maar dat echte doden vallen om je militaire doelen te bereiken, dan mis je een essentieel ingrediënt.

Kolonel Van der Bijl blies de oversteek van de Noord af op basis van ten eerste zeer zwak tactisch opereren van zijn ondercommandanten en daarnaast vanwege niet meer dan ca. tien doden. Ondanks het feit dat twee zwakke verkennende pelotons de overkant hadden bereikt (zonder daarbij verliezen te leiden) werd gesteld dat het "onmogelijk was" de waterweg over te steken en de vijand de westoever te ontnemen. Bizar. Kennelijk was de perceptie bij kolonel Van der Bijl, beroepsofficier en als commandant Lichte Divisie, beoogd generaal, dat een oversteek van een waterweg - waarvoor zijn eenheid bij uitstek was bedoeld, uitgerust en zelfs enigszins geoefend - vrijwel verliesloos ging. Dat terwijl daarover, bijvoorbeeld vanuit Duitse Generalstab zijde, ruim gepubliceerd was, ook weer n.a.v. ervaringen in WOI. Kolonel Van der Bijl zijn superieur, de volkomen falende commandant Vesting Holland generaal Van Andel, vond de argumenten van Van der Bijl kennelijk valide (we waren niet bij het gesprek ...) en gaf als alternatief op dat de helft van de Lichte Divisie dan maar via het door de Duitsers bezette Eiland van Dordrecht, door de Hoekse Waard, over de Oude Maas rond Barendrecht richting Rotterdam Zuid moest. Jawel, dat was het alternatief voor de Noord oversteken. Zowel divisiecommandant als vestingcommandant verklaar ik voor knettergek - volkomen behept met oorlogskolder, als zo'n besluit tot stand komt. Het enige dat eventueel verzachtend voor Van Andel kan werken, is dat hij volkomen verkeerd werd voorgelicht door Van der Bijl. Desalniettemin geloof ik daar niets van. Van Andel was incompetent, zowel militair als geestelijk.Ik zal daar t.z.t. niet alleen omstandige feiten voor aandragen, maar tevens een bizarre maar evenzo markante telefoonconversatie tussen de generaal en zijn neef, die commandant Groep Kil was, citeren. Daar lusten de honden geen brood van!

Ook elders zien we de weerzin van officieren verliezen te incasseren. Opnieuw is daarin generaal Harberts een opvallende uitzondering. Tegenstanders van de man zullen zeggen - ja, he he - maar zo simpel ligt het niet. Harberts 'had what it takes' om een succesvol generaal te kunnen worden. Hij geloofde in een 'hands on' aanpak, schuwde het vuur niet (in tegenstelling tot al zijn collega's m.u.v. wellicht kolonel Schmidt van de Peeldivisie) en was zich meer dan bewust van de offers die oorlog vroeg én die door een generaal dienden te worden afgedwongen. Elders zien wij wel eens individuele (onder)officieren met een soortgelijke insteek, met vaak verrassend goede resultaten met hun militie, maar het zijn uitzonderingen.

Ons officierenkorps, zowel de pre-WOI generatie (die anno mei 1940 kolonel en hoger was) als de post-WOI generatie, was totaal niet voorbereid op zijn taak. Theoretisch noch praktisch. Een groot deel van onze opperofficieren had zelfs niet eens hogere krijgsvorming genoten, of deze genoten in een periode dat de moderne oorlog nog ver voor hen lag. Harberts werd getypeerd als een uitzondering onder gelijken, omdat hij zich ook in zijn vrije tijd in strategie en taktiek verdiepte, zoals zijn oude chef Roëll (CV voor J.J.G. van Voorst tot Voorst) ook deed. Ze waren uitzonderingen. Typerender waren types als de Generale Staf officieren Dyxhoorn en Calmeijer, die bij hoge uitzonderingen uitgezonden waren naar respectievelijk de hoge krijgsschool in Frankrijk en Duitsland. Beide heren kwamen terug met buitengewoon arrogante eigen meningen. Ze hadden, analoog aan Paulus, 'alles onderzocht, maar het goede behouden'. Ofwel, de een-ogen Dyxhoorn en Calmeijer, in vergelijking tot buitenlandse functiegenoten groener dan gras, permitteerden zich een eigen mening. Zo kon het bestaan dat een narcist als Dyxhoorn als chef van het kabinet van de Minister tegen de aanschaf van tanks adviseerde. Meneer had in Frankrijk geleerd dat tanks door effectief afweergeschut konden worden bestreden en de oorlog in Spanje had dat - volgens hem - bewezen. Dat het tegendeel waar was en die oorlog juist leidde tot een optimalisatie van concentratie-operaties van de Duitse tanks, ontging Dyxhoorn. Logisch, want de man had geen idee van mechanische oorlogsvoering. Dat gold evenzo voor Calmeijer, die er slechts zijdelings les in kreeg in Berlijn, maar ook hij vormde een breed uitgemeten mening over het tankwapen. Niet zo onorthordox als Dyxhoorn, maar evenzo. Het waren deze heren, met nog enkele hi-po's, die de redactie van de Militaire Spectator vormden. De wetenschappelijke ciculaire voor beroepsofficieren.

Hans Kruls, evenzo van die generatie, typeerde het in zijn memoires vermoedelijk het meest treffend: de KMA was een nonnenschool en de Hogere Krijgsschool werd zodanig onaantrekkelijk gemaakt, dat je wel een enorme ambitie moest hebben hem te volgen. In zijn entreejaar bij de HKS, ik meen even uit het hoofd 1934 maar kan ook een jaar later zijn, waren er theoretisch 400 gegadigden voor de eerste jaargang, maar schreven slechts 7 zich in. Dát was het leger anno 1935, geen carríere maar een loopbaan. Daar kwam nog bij dat de HKS officieren, als ze de opleiding al succesvol afmaakten, terecht kwamen in een gilde van zelfgenoegzaamheid. Bij gebrek aan werkelijke kennis in ons leger van toen (-het contrast met tegenwoordig kan haast niet groter zijn-), werd de 'moderne tactiek' bekokstoofd door subalterne officieren, die in khaki studentikoze debatjes voerden over hoe een veldslag gestreden moest worden, zonder daarvan zelf ook maar een fractie verstand te hebben. Zij waren het die de opleidingen voor reserve officieren dienden te formuleren, met name ook die cursussen die reservisten kregen die reserve majoor (BC) of zelfs reserve luitenant-kolonel (RC) zouden worden. Is het dus vreemd dat Nederlandse officieren - beroeps of reserve - zelfs de basale tactiek nauwelijks beheersten? Absoluut niet. Er was helaas een oorlog voor nodig om zowel hen als de politiek te doen realiseren dat een leger modern gevormd en modern vormgegeven dient te zijn. Die les begint weer buitengewoon actueel te worden, nu de politiek alweer twintig jaar lang het vizier op defensie heeft gericht en de boel weer compleet visieloos aan het kaalslaan is. Welke high-potential wil straks nog in ons legertje carriere maken?
» Deze reactie is geplaatst op 14 september 2011 11:55
Totaal berichten: 41
Ik deel uw mening dat het merendeel van de Nederlandse officieren (maar ook de manschappen, alhoewel de verantwoordelijkheid daarvoor bij hun officieren ligt) vaak bij het minste of geringste aantal slachtoffers hun durf verloren. De oversteek van de Noord is misschien wel het ergst voorbeeld uit de meidagen. Het oversteken van een rivier is altijd een riskante operatie geweest waarbij je zeker kan zijn van slachtoffers. Je moet daar nu eenmaal op je tanden bijten en slagen inkasseren.
Frappant is wel dat te pas en te onpas het bevel 'Tot de laatste man standhouden is gegeven'. Typisch bijvoorbeeld, dat dit aan de bataljons langs Maas en IJssel werd bevolen. Onzinnig ook, omdat het zelfs voor onze amateur-dienstplichtigen overduidelijk moet zijn geweest dat dit een onmogelijke order was. Ik begrijp dat vertragende troepen niet te snel terug moeten trekken, maar beter en logischer was geweest om, zegge, de order te geven '24 uur stand te houden'. Ook al een uitdaging van klasse voor een parelketting van MG nestjes, maar geloofwaardiger en daarom, mijns inziens, zowel correcter t.o.v. je troepen en beter voor hun moraal.
Het pijnlijke is natuurlijk dat zodra het resultaat van die 'tot de laatste man' order duidelijk werd, er over het algemeen direct werd ingebonden. Rotterdam is misschien wel het beste voorbeeld. Ondanks dat duidelijk was dat Duitse tanks Moerdijk en Dordrecht bereikt hadden, werd Rotterdam toch bevolen door te vechten. Correct naar mijn mening, maar dan neem je niet aleen maar het risico maar kan je met zekerheid aannemen dat Rotterdam het toneel zal worden van harde gevechten, met alle gevolgen van dien (Dit laatste spreekt natuurlijk het excessieve Duitse bombardement niet vrij). En als je dan geconfronteerd wordt met de gevolgen, direct inbinden en de stad (en Nederland) overgeven. Begrijpelijk en ook verstandig, maar na Warschau (en Leuven en Ieper) hadden we kunnen weten wat het lot is van een verdedigde stad. Dat had niet als een schokkende verrassing moeten komen.
Over Harberts moet ik nog even bijlezen. Ik weet niet of ik uw mening wat hem betreft deel, maar dat lijkt me een interessant onderwerp van discussie om in het Grebbe onderdeel van uw site te voeren.

FM
» Deze reactie is geplaatst op 14 september 2011 12:33
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Je kunt je anno nu niet meer indenken dat een credo 'tot de laatste man' niet a priori al tot een revolte aanleiding gaf. Een land en regering, die zo weinig aan middelen hadden willen spenderen aan het leger, mochten natuurlijk geen Massada of Alamo mores verwachten van de miliciens. Men mocht blij zijn dat de hele boel niet bij voorbaat wegrende. Behalve marcheren, piepers jassen en koper poetsen had de Nederlandse soldaat niets geleerd. De oudere reservisten met een vervangende dienstplicht bij de lokale schutterij al helemaal niet. Maar dat was wel ons leger anno mei 1940. Een groot deel had nauwelijks meer dan de plaatselijke Burgerwacht gezien, vaak niet meer dan met kamergeweren geschoten en het eigen geweer wellicht wel vijf keer mogen afdrukken. Van de basale veldmanoeuvres wisten de oude reservisten helemaal niets, de jongere militairen een fractie. In Dordrecht en omgeving, waar als enige in heel Nederland werkelijk door ons leger dagenlang gemanoeuvreerd kon worden rond een deels dynamisch Duits bruggenhoofd, was dat tragisch waarneembaar. Een Duits verslag maakt er vol verbazing verslag van door aan te geven dat de Nederlanders steeds 'bijna schoolmatig' richting de Duitse posities komen rijden op hun fietsen. Dat zag op de Lichte Divisie, samen met onze huzaren vermeend de betere militairen.

Over het excessieve Duitse bombardement valt veel te zeggen. In elk geval zijn we het zeer eens dat een verbeten verdedigde stad geen potentieel maar een evident doelwit van de vijand is. Dat realiseerde men zich ook, gegeven de overleggen tussen Scharroo, Wilson en burgemeester Oud over evacuaties en dergelijke. En Rotterdam werd op met name 11, 12 en 13 mei ook al flink vanuit de lucht aangepakt vóór dat de bommenregen van 14 mei in de vroege middag haar teisterde. Met een stad, die op dat moment al vijf dagen de logistieke sleutel tot Vesting Holland vormde, had de legerleiding rekening moeten houden met dit lot. En dat werd ook gedaan. Men was vermoedelijk bereid tot capitulatie, na de Duitse dreiging met een bombardement, maar werd door verradelijk Duits optreden (Luftwaffe) gebombardeerd voordat een capitulatie kon worden besproken. Het was dat verradelijke element dat naar mijn mening als schokkend werd ervaren door onze legerleiding. En terecht, zo is mijn overtuiging. Want hoewel ik het bombardement op zich verdedigbaar acht (verdedigde stad), was de uitvoering mijns inziens bewust misdadig. Ik ben met iemand als (wijlen) Karel Mallan de mening toegedaan dat er bewust is gebombardeerd, dat de rode lichtkogel afspraak naoorlogs is bedacht, dat niet een deel maar het geheel van KG.54 bombardeerde en dat er vermoedelijk wel degelijk lichte brandbommen zijn gebruikt (staafbommen van 1 kg in de staartvinnen van de SC250 bommen).

Harberts is inderdaad een ander chapiter. Ik heb een vrij eigen(aardige) mening over deze generaal. Ik begrijp dat in een zich vaak non-militair manifesterend land een dergelijke functionaris de kop van jut wordt, maar dat zegt mij niets. Ik zie ook in dat de stijfkop Harberts zijn eigen lot schreef door zijn presentatie voor de camera bij Marcel de Groot (van Brandpunt, anno 1970). Ik bekijk hem als militair en vind dat Harberts in de korte tijd dat hij zich kon bewijzen, hij zich als enige der hogere bevelhebbers als het potentieel juiste 'generaalspul' profileerde. Dat de camera van de geschiedenis inzoomt op enkele excessen, deze ook valselijk uit- of belicht, zegt me niets. Harberts maakt op mij indruk door wat hij wel goed deed of met de juiste intenties trachtte te doen. Zijn fouten zijn evident, zijn goede en sterke daden komen zelden over het voetlicht. Ene Meijer schijnt dan te moeten prevaleren. En zo herkent men dan weer een volk, waar de schlemiel de held wordt. Zoals de gewone man in Nederland eerder held (sterretje) wordt dan de 'belezen mensch'. Tja, het kan verkeren ...
» Deze reactie is geplaatst op 14 september 2011 13:17
Totaal berichten: 1
Ik heb elke letter van dit forum gelezen en wil iedereen van harte bedanken voor het delen van hun kennis.
Het heeft me lang zoet gehouden en ik heb er veel van opgestoken.
Groetjes, Leroy
» Deze reactie is geplaatst op 23 januari 2012 16:54
» Dit onderwerp is gesloten
2554