Discussiegroep

Vraag: zijn er Nederlandse dienstplichtigen die in mei 1940 in Nederland hebben gestreden én in pakweg 1947 naar Indië zijn gestuurd om deel te nemen aan een van de politionele acties? Was dit mogelijk, of golden er bijvoorbeeld vrijstellingen voor de veteranen van 1940?

» Dit bericht is geplaatst op 12 april 2011 07:14

Úitstekende vraag Menno, die mij ook wel eens bezig heeft gehouden. Dat gezegd hebbende, kan ik je slechts melden dat ik het antwoord niet eenduidig geven kan.

Volgens mij waren de gemobiliseerde militairen van 1939-1940 vrijgesteld van Indië dienst. Ik meen dat een deel van de militairen die al onder de wapenen waren in mei 1945, wel naar Indië is gestuurd. Maar dat de expeditionaire eenheden uiteindelijk allen uit vers opgeleide dienstplichtigen bestonden.

Hoe het precies zit, weet ik dus niet. En ik wil er maar niet over speculeren, want er is vast iemand die het juiste antwoord wel geven kan.

» Deze reactie is geplaatst op 12 april 2011 09:15

Ik weet alleen het volgende.
Mijn vader was in mei 1940 reserve officier bij de luchtafweer en is in 1947 wel degelijk opgeroepen voor actieve dienst in Nederlands Indie.
Dit ook nog eens nadat hij van 1943 - 45 in diverse Duits kampen voor officieren had gezeten.
Gelukkig voor hem werd hij toen wegens een TBC - aandoening afgekeurd.
Het is in elk geval dus niet zo dat " veteranen " van mei 1940 automatisch werden vrijgesteld, al zal dat misschien voor bepaalde categorien wel hebben gegolden.
Maar voor reserve officieren dan b.v weer niet.

» Deze reactie is geplaatst op 12 april 2011 10:19

On a side note..
Hoe zat dat eigenlijk met Engelandvaarders? Wanneer ze in Engeland aankwamen en ingelijfd werden bij de Landmacht, Marine of andere onderdelen, kregen ze een contract? Waren ze dienstplichtig? Werden ze beschouwd als beroeps? Ik weet dat de oud voorzitter van de Engelandvaarders, M.C. le Poole, in Engeland officier werd in 1944 en na de oorlog naar Indie werd gestuurd. Ik ga er dan vanuit dat hij beroeps werd in Engeland na aankomst? Kan het niet meer vragen omdat hij overleden is, maar ben wel benieuwd hoe dat zit...

» Deze reactie is geplaatst op 12 april 2011 17:46

Men was dienstplichtig, Eric. Alleen was er, volgens mij door de regering in ballingschap, een wetswijziging doorgevoerd dat dienstplichtigen ook gedwongen buiten Nederland konden worden ingezet. Het punt is dat de natie formeel in oorlog bleef, althans de demobilisatie nog niet plaatsvond, en de oorlog tegen de Duitsers overging in de herbezetting van Nederlands Indië eind 1945. Daar werd ons leger eerst door de Britten de toegang ontzegd en nadat ze werd toegelaten direct ingezet om de onrusten (Bersiap) te onderdrukken. Dat alles vloeide over in de eerste actie in 1946. Al die tijd bleef de mobilisatiewet van kracht.

Vrijwel alle militairen die tijdens de oorlog werden ingelijfd onder de mobilisatiewetgeving, werden als dienstplichtigen c.q. reserve officier ingelijfd. Er zijn er wel geweest die nadien de dienst in een vrijwillig verband lieten omzetten, meestal als zodanig gevraagd. Volgens mij was er geen sprake van beroepsverbanden die tijdens de oorlog ontstonden, maar ik laat me graag corrigeren.

» Deze reactie is geplaatst op 13 april 2011 00:14

Dienstplichtigen die al in mei 1940 in werkelijke dienst waren geweest (lichtingen 1924 tm 1939, d.w.z. geboren in 1904 tm 1919), zijn maar in beperkte mate opgeroepen. Dat kon eigenlijk alleen met een Oproeping wegens buitengewone omstandigheden (d.w.z. oorlog, of oorlogsgevaar). In het algemeen hield men zich aan de gestelde termijn voor eerste oefening. In 1939-1945 voor korporaals en manschappen maar 11 maanden. Men bleef oproepbaar tot groot verlof bij leeftijd 40 jaar (korporaals en manschappen) resp. 45 jaar (officieren en onderofficieren).

De kans op een tweede oproeping (na die voor de mobilisatie in 1939) was alleen niet groot.
Het eerst werd gebruik gemaakt van beroepskrachten en verder zoveel mogelijk van vrijwilligers.

Er zal ongetwijfeld een (beperkt aantal) officieren, onderofficieren, korporaals en manschappen gediend hebben in mei 1940 èn in Indië.
Wikipedia noemt een sterkte van ca. 45.000 man KNIL, 60.000 man KL, 5.000 Mariniersbrigade voor de eerste politionele actie.

In eerste instantie werden maar enkele bataljons uitgezonden, nog vanuit Engeland. Vanuit Nederland werd de troepenmacht in Indië daarna versterkt tot enkele divisies. Onder meer de bekende "7 december" Divisie. Daarbij werden begrijpelijk (zoveel nodig) vooral vers opgeleide jongere dienstplichtigen uitgezonden. Daar was bijvoorbeeld een oom van me bij, net twintig jaar.

Van de 7 december Divisie wordt aangegeven, dat die voor een groot deel bestond uit dienstplichtigen "lichting 1925". Waarschijnlijk wordt dan bedoeld "lichting 1945" = opkomstjaar 1945, geboren 1925).

Twee aanvullingen.



Volgens een artikel in Jaarboek Armamentaria zijn tussen september 1945 tm april 1947 24 bataljons (ruim 24.000 man) Oorlogsvrijwilligers met een verbandsakte voor 3 jaar naar Indië gegaan. Dat deel had vermoedelijk ook al grotendeels in mei 1940 dienst gedaan.



Tussen 1944 (de bevrijding van Zuid Nederland) en 1946 (opkomst van de eerste lichting dienstplichtigen) golden andere regels voor de dienstplicht. De diensttijd voor onderofficieren en officieren was verlengd. Vrijstelling wegens broederdienst of kostwinnerschap was tijdelijk niet mogelijk. Wat het eerste punt betreft, was die verlenging nogal drastisch: Mijn vader deed tussen mrt 1937 en dec 1947 totaal ongeveer 41 maanden dienst.

» Deze reactie is geplaatst op 14 april 2011 09:57

Een aantal jaren geleden had ik contact op het Veteraneninstituut met een sergeant die en op de Grebbeberg had gestreden en naar Indie was gestuurd. Hij was geen dienstplichtige maar ik weet nog goed dat hij zicghb ergerde aan al dat 'nieuwe kader'in Indie , die helemaal geen ervaring hadden in het gevecht, hem en zijn mannen alle kanten op "Koeieneerde". Hijzelf werd niet bevorderd omdat daar een soort moratorium op zat en daarom was hij nog steeds sergeant in Indie. Misschien leuk voor jullie om te weten. Hij zat boven de zandafgraving op de Berg.

» Deze reactie is geplaatst op 17 mei 2011 11:37

Kunt u zich de naam herinneren?
Mogelijk zit hij in ons bestand.
Niet helemaal on topic misschien, maar niet onaardig om te weten.

» Deze reactie is geplaatst op 17 mei 2011 12:23

Gielt, als hij boven de zandafgraving zat dan behoorde hij vermoedelijk tot of de lichte luchtafweer (waarvan een peloton bij die afgraving zat) of de MC-I-8.RI die de koepels op die locatie (en de rest van de zuidoosthelling) bezette.

Overigens was er geen sprake van een moratorium op bevorderingen. Alle reguliere en prestatiebevorderingen werden in 1945/1946, soms pas na onderzoek door gedragscommissies, uitgevoerd. Dat gold voor al het beroeps- en reservepersoneel. Er is mij niets bekend van een moratorium op bevorderingen van beroepspersoneel. In tegendeel, er waren er die ondanks vijf jaar stilstand, gerust twee rangen werden bevorderd. Sommige officieren zelfs drie of vier voordat het 1949 was geworden.

» Deze reactie is geplaatst op 17 mei 2011 12:34

Zover ik weet heette hij Jansen, ja het is vervelend dat hij nu net zo'n naam moet hebben (in mijn herrinering). Wel weet ik dat hij in Apeldoorn woonde...dat kan helpen en hij had gediend bij 8 RI, dat weet ik ook nog. Ik hoop dat jullie daar wat mee kunnen. Mischien leeft hij nog, ik zal ook eens in ons eigen bestand zoeken. Overigens heb ik ook vorig jaar de heer Broerse gesproken, die vocht om de vliegvelden in de Haag en is ook naar Indie gestuurd na de 4-45 oorlog.Die man leeft nog en kan daar ook heel goed over vertellen. Maar ja dat is geen Grebbebeerg en dat zou het mooiste zijn voor jullie neem ik aan.

» Deze reactie is geplaatst op 17 mei 2011 14:25

Deze sergeant Jansen ( die overigens in kaderlijsten, verslagen en rapporten niet wordt genoemd, maar dat wil in dit geval niet veel zeggen ) moet vrijwel zeker hebben behoord tot de 3e sectie van MC - I - 8RI. Deze sectie stond opgesteld op de kam van de Grebbeberg in en rond de kazematten 5 t/m 7. De andere ( 2e ) sectie van MC - I - 8RI, die ook zuid van de Grebbeweg stond opgesteld zal het niet zijn geweest, zij waren lager gepositioneerd en dus niet op de kam.

De enige Jansen van MC - I - 8RI die ik tegenkwam was koerier, hij komt in meerdere verslagen voor.

» Deze reactie is geplaatst op 17 mei 2011 20:47