Discussiegroep

Onderwerp: Geheime zenders

Totaal berichten: 143
2.618 keer gelezen
3 reacties
Categorie: Slag om de Grebbeberg en Betuwestelling / Tactiek en strategie
Ik ben zeer recent een artikel tegengekomen die het waarschuwings systeem behandeld in Mei 1940.
Er waren een aantal geheime zenders opgesteld, de zgn Fak Fak zenders, die bijna allemaal Nederlands Indische namen hadden. Madoera, Soerabaya, Ceram, Ambon etc. Sommige waren opgesteld in de Marechaussee Kazerne in Zevenaar. Er was een grammafoonplaat die automatisch met een handel bediend kon worden en het van te voren opgenomen bericht werd dan gezonden aan de Territoriale bevelhebber Kolonel Dwars in Apeldoorn. De zenders begonnen om 3.48 AM uit te zenden op 10 Mei 1940.
De vraag die ik heb is wat Kolonel Dwars met die waarschuwing gedaan heeft. Hij was Teritoriaal bevelhebber ( Oosten? ) dus toch een beperkt bevelsgebied. De zenders waren opgesteld langs de hele grens. Hoe is dat eigenlijk in z'n werk gegaan? Waarom alleen aan Kolonel Dwars?
» Dit bericht is geplaatst op 5 augustus 2013 17:02
Totaal berichten: 2.107
Deze zenders stonden bij de meeste regionale brigadegebouwen van de KMAR. Ze waren bedoeld om nadat de bediening was geïnformeerd dat een Duitse inval in de sector een feit was, de zender aan te zetten waarna deze automatisch een bericht zou versturen. Ook in de sector Nijmegen - Mook was dit aan de orde, in dit geval in het groepsgebouw van de KMAR in Nijmegen. De zender deed het niet door een defect, wat overigens natuurlijk aan sabotage werd geweten.

Het 'geheime zender' systeem was bedoeld als een extra zekerheid, voor het geval de klassieke berichtgeving vanuit de grens zou falen. Omdat de hoogste gradatie gevechtsgereedheid was verordonneerd op 9 mei 's avonds, was alles en iedereen aan de grenzen paraat. Een strategische overval, het oorspronkelijke scenario dat ten grondslag lag aan de extra beveiliging van onze grenzen en de algehele strategische beveiliging die vanaf 1936 in opbouw kwam, was in feite in mei 1940 niet meer aan de orde. Duitsland had al sinds de winter aanzienlijke troepen aan onze grenzen geconcentreerd en wij waren al volledig gemobiliseerd. Daarom was het zendersysteem nog slechts een extra redundantie in een vrij uitgebreide veiligheidsketen.

Het zo vroeg mogelijk melden van feitelijke grensoverschrijding was uiteraard van essentieel belang om de noodzakelijke strategische vernielingen (tijdig) te kunnen verrichten. Aangezien de TB's in de sectoren Overijssel, Gelderland en Noord-Brabant een strategisch belangrijk achterland hadden, was in deze gebieden zo'n regeling van kracht. Bij Nijmegen, Neerbosch, Mook en Oeffelt lagen grote bruggen binnen een half uur rijafstand van Duitsland. In Gelderland en Overijssel waren de afstanden tot de eerste strategische doelen (IJssel) meestal verder weg, hoewel er natuurlijk enige kronkels in de rivier (en zijtakken), deze dichterbij Duitsland brachten. Hoe eerder men van een strategische overval wist, hoe beter.
» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2013 13:40
Totaal berichten: 5
Wat laat, maar nog een kleine aanvulling:
De geheime zenders zonden een specifieke code uit: de locatie vd zender (inderdaad een Indonesische plaatsnaam) en de kreet "Storm uit het Noorden" (grensoverschrijdingen noord vd Rijn) of "Storm uit het Zuiden" (Grensoverschrijding zuid van de Rijn). Zo was ook direct duidelijk waar de Duitsers de grens passeerden.

Naast de hoofdkwartieren van de Territoriaal Bevelhebbers werden den berichten ook verstuurd naar de groepsbureaus van de detachementen Politietroepen die belast waren met de beveiliging van de bruggen over de IJssel en de Maas. Zo wisten deze detachementen op 10 mei 1940 al even na vieren dat de Duitsers de grenzen waren gepasseerd.

Zo ver ik heb begrepen - correct me if I'm wrong - is dit een van de weinige maatregelen waar de Duitsers niet van op de hoogte waren. Hierdoor kregen ze nauwelijks bruggen in handen. Helaas waren de enkele bruggen die ze wel in handen kregen genoeg om de betreffende linie te doorbreken.
» Deze reactie is geplaatst op 10 januari 2014 21:12
Totaal berichten: 2.107
Koen, dat laatste is echt onzin. Deze geheime zenders hebben geen enkel verschil gemaakt, daar waar ze überhaupt dienst deden.

Op 9 mei in de late avond gaf de generaal Winkelman al een fiat aan de C-Veldleger om de strategische versperring- en vernielingsmaatregelen tussen grens en eerste voorverdediging te nemen. Zo werden al gedurende de nacht en eerste uren van 10 mei alle grensversperringen gezet, behoudens die welke specifiek waren uitgesloten. Voor het verrichten van verder achterwaartse vernielingen was alle tijd.

De bruggen die de Duitsers wel in handen kregen, kregen zij zodanig in handen doordat commando's deze overvielen voordat Duitse troepen de grens overstaken. De zenders hebben daar geen enkele rol in gespeeld.

Bruggen werden vernield op bevel van hogerhand en bij verschijnen van de vijand. Dat had met de zenderberichten ook niets uit te staan.

De paar verloren bruggen hebben overigens niets uitgemaakt. De vaak buiten proporties belichtte brug bij Gennep, die de Duitsers door een commando actie in handen kregen, heeft de Duitsers in hun veldtocht pas vanaf de late middag van 11 mei geholpen. Voordien was de brug ongeschikt voor gemotoriseerd vervoer. Met grote moeite kon op 10 mei een peloton Pz.I tanks en enig gemotoriseerd materieel de brug over komen. Dit kostte lange tijd en ging ten koste van enig materieel. Nadien zouden alleen nog enige paarden en voetvolk de brug passeren. Enkele uren later was de pontonbrug ernaast klaar. Om 1600 uur ook de brug bij Mook. Pas in die periode zien we gemotoriseerde Duitse verbanden de Maas oversteken. In de late middag van 11 mei zijn eindelijk de vlonders gelegd om de brug voor motorvoertuigen te gebruiken, maar dan is de strijdende hoofdmacht van SS-V division en 9e Panzerdivision al bijna geheel aan de overzijde.

Ook de verloren bruggen over het Julianakanaal in Limburg maakten voor de Duitse opmars niets uit. Daar was slechts van groot belang dat Eben Emael al was geïsoleerd en in de ochtend van 11 mei moest capituleren. Al het andere maakte niets uit. De Duitsers stroomden in de loop van de 10e mei overal over de Maas onder Venlo richting westen. Hun opmars werd steeds weer gestuit en getemporiseerd door vernielde overgangen in de hogere echelons.

De Nederlandse vernielingsmaatregelen bleven inderdaad niet geheim, maar die illusie had ook niemand. Het is wel opvallend dat op sommige plaatsen ook vernielingen werden uitgevoerd waarvan vooraf wel duidelijk kon zijn dat ze de Duitsers niet zouden hinderen en dus vooral de bevolking zouden ontrieven. De legerleiding wist echter verdomd goed dat de versperringen en vernielingen slechts enkele uren vertraging konden opleveren.
» Deze reactie is geplaatst op 11 januari 2014 12:30

Plaats hier uw reactie

Opgelet: We behouden ons nadrukkelijk het recht voor om nieuwe berichten of reacties die voor de thematiek van onze websites en de discussiegroep irrelevant zijn, onbetamelijk of onbegrijpelijk geformuleerd zijn, ongewenste politieke of commerciële lading hebben of inbreuk maken op de privacy van nog levende personen niet te plaatsen. Uw reactie zal pas na goedkeuring door de beheerders zichtbaar zijn in de discussiegroep.

De inhoud van berichten - en daarin vermeldde gegevens en personalia - wordt na publicatie niet gewijzigd en/of verwijderd, tenzij daarvoor een dwingende aanleiding is. Berichtenschrijvers zijn zelf verantwoordelijk voor het toetsen van de inhoud van hun berichten voordat deze worden gepost.

Zie voor meer informatie de Gebruiksvoorwaarden. Tevens verzoeken wij u om kennis te nemen van de FAQ (veelgestelde vragen), wellicht dat uw vraag daar al beantwoord wordt.

Wenst u een gescande foto of ander beeldmateriaal op te nemen bij uw bericht, e-mail deze naar info@grebbeberg.nl en wij verzorgen de plaatsing (meestal nog dezelfde dag).

Bericht:   * 
Uw naam:   * 
 
E-mailadres:     * 
Om ongewenste (spam)berichten op onze website te beperken vragen wij u hieronder een eenvoudige controlevraag te beantwoorden. Berichten worden alleen geaccepteerd indien deze vraag correct is beantwoord.
1 + 1 =     * 
*) = verplicht veld  

2554