Algemeen 1939-'40
- Vergeefs onzijdig - Nederlands neutraliteit 1919 -1940
Begeleidende tekst opgesteld door de schrijver(s)/uitgever:
Op 10 mei 1940 maakte de Duitse inval een abrupt einde aan de Nederlandse onzijdigheid. Colijn en na hem De Geer hadden hardnekkig vastgehouden aan het traditionele neutraliteitsbeleid breed gesteund door de bevolking, de politiek, de pers, het bedrijfsleven en kerkelijke milieus. Nederland, met zijn 'hoogstaande morele waarden', zou zelfs een Europese 'roeping' hebben om de delta der grote rivieren buiten de conflicten van de grote mogendheden te houden. En mocht het onverhoopt toch van een inval komen, dan zou men standhouden achter de Waterlinie, in de 'Vesting Holland', tot er alsnog hulp zou opdagen. Ontdaan van alle franje was Nederland echter een klein randgebied in een periode waarin Hitler in Europa de zetten deed en Chamberlain vergeefs probeerde hem van oorlog te weerhouden. Bondgenoten die het land voor een Duitse inval konden behoeden, waren er niet. Onder die omstandigheden was onzijdigheid een kwestie van puur zelfbehoud, in de hoop dat de grote mogendheden het land net als in de jaren 1914-1918 met rust zouden laten. Toen in september 1939 de Tweede Wereldoorlog uitbrak, scheen het inderdaad zo te gaan tot Hitler toch ook Nederland aanviel. De Vesting Holland bleek een illusie. Na drie dagen moesten koningin en kabinet uitwijken naar Engeland. Opperbevelhebber Winkelman werd in hun plaats de hoogste burgerlijke autoriteit, maar vierentwintig uur later moest hij al capituleren. Het land werd bezet en de buitendeur ging op slot. In Londen leerde de regering in ballingschap daarna moeizaam dat de neutraliteit echt voorbij was.Auteur(s): Rolf Schuursma Datum publicatie: 2005 Uitgegeven door: Uitgeverij Matrijs te Utrecht ISBN: 978-90-5345-271-4 Aantal pagina's: 224 blz. - Vijf dagen oorlog in Nederland - 10 - 14 Mei 1940
Begeleidende tekst opgesteld door de schrijver(s)/uitgever:
Het lijkt mij gewenst, dat het Nederlandse volk in grote trekken thans een indruk krijgt wat ons leger in de Meidagen 1940 heeft gepresteerd en hoe de Duitse aanval geschiedde. Ik vind het daarom van belang omdat, ofschoon enige boekjes over die dagen zijn uitgekomen, ik noem bijvoorbeeld het vlot geschreven werkje “Tusschen vuur en ijzer” van H. van Heerde, dat een onderdeel van ons leger bij Rhenen behandelt, er niets uitgegeven is, dat een algemeen overzicht over de krijgsverrichtingen in de bewuste oorlogsdagen geeft. Nu is het waar, dat officieel de dagboeken en gevechtsberichten zijn ingeleverd, waaruit later door officieren van de generale staf een geschiedenis zal worden samengesteld, doch vermoedelijk zal het nog geruime tijd duren, voordat tot uitgave van dit omvangrijk werk besloten zal worden. Zoals men in de loop van mijn verhaal zal bemerken, heb ik iets uitvoeriger de krijgsverrichtingen in en om het eiland Dordrecht besproken, omdat hier naar mijn mening het zwaartepunt te vinden is, waarom de opperbevelhebber op 14 Mei de wapens heeft moeten neerleggen.Auteur(s): lkol. b.d. J. Visser Datum publicatie: 1946 Uitgegeven door: De Gebroeders van Cleef te 's-Gravenhage Aantal pagina's: 72 blz. - Vijf Oorlogsdagen en hun twintigjarige voorgeschiedenis
Begeleidende tekst opgesteld door de schrijver(s)/uitgever:
De rampzalige meidagen liggen nu al weer twintig jaar achter ons. De gehele huidige generatie beneden de dertig jaar heeft dit drama niet bewust meegeleefd en er hoogstens incidenteel iets over gehoord of gelezen. En er zullen er ongetwijfeld velen zijn, die zeggen of denken: 'Vijf dagen, dat is ook niet veel; hoe kàn dat? Heeft het wel zin nog zoveel geld aan de landsverdediging uit te geven? Wordt het de volgende keer wéér geen vijf dagen?' Dàt weet ik ook niet, maar wèl ben ik mij bewust van de noodzaak, dat die jonge generatie (en voor de ouderen kan het ook geen kwaad!) een juiste voorlichting ontvangt over de deplorabele omstandigheden, waaronder onze strijdmacht in die vijf meidagen van 1940 heeft moeten strijden en door welke oorzaken die toestand was ontstaan. Dit wordt geen opgewekt verhaal en het beoogt niet oud zeer open te halen of te zedemeesteren. Mijn oprechte bedoeling is duidelijk te maken, hoezeer wij thans onder totaal andere omstandigheden leven dan voordat ons volk door de smeltkroes van vijf jaren bezetting ging en te voorkomen, dat er in de toekomst smalend zou worden geoordeeld over een leger, 'dat maar vijf dagen weerstand wist te bieden'. Want dat zou krenkend zijn ten aanzien van de mannen, die in 1940 de zo ongelijke strijd hebben moeten strijden onder voor hen bijzonder ongunstige voorwaarden, o.a. als gevolg van de te geringe bereidheid gedurende vele jaren van het grootste deel van het nederlandse volk en van zijn regeringen om de noodzakelijke gelden voor de landsverdediging beschikbaar te stellen. Het is daarom, dat ik - zij het na ernstig beraad met mijzelf - uiteindelijk besloten heb in te gaan op het voorstel van de Directeur van de N.V. Internationale Uitgeversmaatschappij 'Het Wereldvenster', de Heer J.M.PH. Uitman, een boek te schrijven over de vijf dagen van mei 1940. Maar dan mèt hun twintigjarige voorgeschiedenis, zonder welke inleiding het gebeurde in die vijf dagen onbegrepen zou blijven.Auteur(s): J.J.C.P. Wilson Datum publicatie: 1960 Uitgegeven door: Koninklijke van Gorcum & Comp. N.V. te Assen Aantal pagina's: 293 blz. - Vijftig jaar na de inval
Begeleidende tekst opgesteld door de schrijver(s)/uitgever:
Het bestaande beeld van de Duitse bezetting is geschreven door betrokkenen en dus door eigen ervaringen vertekend. Vijftig jaar na de inval pleit een jonge generatie historici voor een breder perspectief, met verrassende resultaten. Bevrijd van het nauwe kader van nationale trauma's, eer en schande, goed en fout moeten voetstoots aangenomen feiten worden herzien; afgezet tegen buitenlandse ervaringen en maatschappelijke trends in de periode 1920-1970 krijgt de interpretatie van de bezettingstijd in Nederland het brede perspectief dat zij verdient. In het boek is het artikel 'Het vertekende beeld. De strijd om de Grebbeberg in mei 1940' terug te vinden van J.W.M. Schulten.Auteur(s): Diverse auteurs Datum publicatie: 1990 Uitgegeven door: SDU uitgeverij, 's-Gravenhage ISBN: 90 12 06512 7 Aantal pagina's: 238 blz. - Wel vergeven niet vergeten - Nederland in de Tweede Wereldoorlog
Begeleidende tekst opgesteld door de schrijver(s)/uitgever:
Het verhaal begint in 1933, toen Hitler de macht greep en Duitsland naar zijn hand zette. Nederland probeerde zijn ruim 120 jarige neutraliteitspolitiek consequent voort te zetten. Het mocht niet baten. Het militair en mentaal slecht voorbereide Nederland, werd in mei 1940 in vijf dagen door de Duitse krijgsmacht onder de voet gelopen. Zowel burgers als militairen waren geschokt en verbijsterd. Het Nazi bestuur in Nederland stelde zich in het eerste jaar redelijk mild op. De greep van het bezettingsregime werd geleidelijk straffer en meedogenlozer. Het grootste deel van de bevolking probeerde zoveel mogelijk het normale leven voort te zetten en te overleven. Toen de jacht op de joden begon, de onderdrukking verder toenam en de successen van de Duitse legers afnamen, werd de houding van velen harder. Passief en actief verzet namen toe, de terreur werd groter en de 'illegaliteit' groeide als kool. Geschetst wordt hoe het dagelijks leven meer en meer ontwricht werd door schaarste, militaire strijd, bombardementen, inundaties, vernielingen en massale dwangarbeid. In 1944 leek door de luchtlandingen bij Arnhem de bevrijding nabij. Helaas stokte de geallieerde opmars bij de grote rivieren. Belicht wordt wat er gebeurde in de frontgebieden, de intriges bij een spionage 'spel', ontmanteling en roof van de industrie, de vervolging en deportatie van het joodse deel van de bevolking. Het bombardement op Rotterdam en andere steden, de militaire operaties in Nederland, Europa, Noord Afrika en Zuidoost Azië, stakingen, illegale pers, collaboratie, verzet en illegaliteit, hongerwinter, bevrijding, wederopbouw, en de 'Indische kwestie' komen allemaal kort maar helder aan de orde. Het boek bevat tevens een aantal ooggetuigenverhalen, een uitgebreid chronologisch overzicht (1938-1949), register met personen, geografische namen en begrippen en een opgave van bronnen en literatuur. Wie thans deze korte schets leest, kan trachten die ingrijpende oorlogsjaren 1940-1945 in eigen land, te vergelijken met de tragische gebeurtenissen in Sbrenica, de terroristische aanslagen in de USA en de oorlog in Irak en Afghanistan.Auteur(s): Adriaan Hakkert Datum publicatie: april 2003 Uitgegeven door: Uitgeverij Aspekt te Soesterberg ISBN: 90 5911 146X Aantal pagina's: 340 blz.
