Discussiegroep

Goedendag,

op de internetsite van Oudsoest kwam ik via een luisterboek dit ter hore:

Ze vielen vliegveld Soesterberg aan. We zagen ze naar beneden duiken. Sommige kwamen niet meer omhoog. Aan de zwarte rookwolken konden we zien dat ze waren neergestort. Gert doelt op de crash van 2 Duitse kisten. Eerst voerden Messerschmitts enkele aanvallen uit op het vliegkamp. Vervolgens proberen 3 Duitse Junkers op Soesterberg te landen. Twee van deze Junkers 55 storten neer nadat ze door hun afzwenk manoeuvre op elkaar zijn gebotst. De 8 inzittenden komen om.

Ik meende altijd dat 4 junkers probeerden een bombardement uit te voeren. Waarvan 2 werden neergeschoten. En eentje 4 bommen wist af te gooien op de landingsbaan. Is het gegeven hierboven een exces?

Met vriendelijke groet,

Sybe

» Dit bericht is geplaatst op 8 mei 2013 21:49

De tekst bevat nogal wat onwaar- en onzuiverheden.

Op Soesterberg landen zou lastig zijn geweest. Het veld was versperd. Indachtig het gegeven dat een Duits leger voor de Grebbelinie liggende de vliegbasis binnen bereik van verdragende artillerie zou kunnen brengen, was Soesterberg als operationele basis reeds verlaten. Het veld was versperd, zodat het niet voor luchtlandingen kon worden gebruikt. Luchtafweer stond er wel opgesteld, zowel luchtdoelartillerie als luchtdoelmitrailleurs. Vrijwel geheel aan de oostzijde van het vliegveld (langs de huidige weg naar Soest).

In eerste instantie kwam er een Kette (= formatie van drie) bommenwerpers over Soesterberg, waarvan één werd getroffen door de luchtafweer (van 12 Bt LuA) en vervolgens tegen een tweede bommenwerper vloog, die beide neerstortten op "het terrein van de Paltz". Het waren geen Junkers maar Heinkels He-111 van KG.4 (beide registratie 5J+?M). Ze hadden voordien Schiphol aangevallen en waren op de terugvlucht. De acht bemanningsleden aan boord van beide toestellen sneuvelden.

Later werd het vliegveld nog een aantal maal door Duitse jachtvliegtuigen aangevallen met boordwapens. Dit leidde tot enige lichte schade, maar de aanvallers lieten zich vooral door de 'static show' vliegtuigen afleiden. Die stonden op de zuidzijde van het vliegveld opgesteld als tentoonstelling van de Soesterbergse historie.

Later in de meidagen werd het veld overigens door de ML nog een aantal keer gebruikt voor noodlandingen. Met name enige oude D-17's en een aantal G-1's landden er, nadat een smalle landingsstrook was open gesteld door enige versperringsmiddelen opzij te schuiven.

Het vliegveld werd noch door Duitse artillerie noch door bommenwerpers aangevallen. Er was geen enkele belemmering geweest het te gebruiken, zeker niet voor lichte vliegtuigen. Helaas durfde men dit niet aan. Tegenstrijdig in dat geheel was dat er vier luchtafweer eenheden waren opgesteld om een ongebruikt vliegveld te verdediging.

Junkers 55 bestonden niet. Ju-52 werden wellicht bedoeld. Dit waren echter transportvliegtuigen. Er werd niet getracht het vliegveld te bombarderen. Men vloog gewoon over en was op de terugweg van Schiphol, waar de bommen al gelost waren.

» Deze reactie is geplaatst op 9 mei 2013 12:34

Weet u ook ongeveer waar deze vliegtuigen terrecht zijn gekomen? Vlogen dezen dan op lage hoogte zodat ze geraakt konden worden?

Groet

» Deze reactie is geplaatst op 10 mei 2013 12:23

De vliegtuigen kwamen ten noordwesten van het veld neer, naar verluid.

Hoe hoog ze vlogen is me niet duidelijk, maar erg hoog was dit vrijwel zeker niet. Exacte details heb ik echter niet. Vliegtuigen waren overigens tot een hoogte van zo'n 6.000 m te raken voor 7,5 cm geschut en voor 4 cm geschut tot zo'n 3.000 m. Voor zware mitrailleurs en 2 cm was de trefkans tot 1.000 m redelijk, daarboven al snel verwaarloosbaar.

» Deze reactie is geplaatst op 10 mei 2013 14:53

Dit is inderdaad gebeurd.
Het betrof twee He111's van 4./KG4 die op de terugvlucht na het bombardement van Schiphol door luchtafweer werden getroffen.
Een van de twee zwenkte ongecontroleerd af - waarschijnlijk door een getroffen piloot - en vloog tegen zijn wingman. Beide toestellen crashten ten noorden van Soesterberg.
Formeel had dit dus niks met de (beperkte) aanval op Soesterberg te maken.Volgens mij waren de Duitsers perfect op de hoogte van het feit dat Soesterberg was ontruimd, en ze hebben er niet veel moeite aan verspild. Waarschijnlijk heeft een Kette Heinkels van KG4 een paar bommen gegooid en/of hebben enkele Bf109's een strafing uitgevoerd.

Hieronder, uit Peter Cornwell's The Battle of France Then and Now, de gegevens over de twee Heinkels (met wat aanvullingen van mijzelf):

May 10: 4./KG4 Heinkel He111P-2. Hit by AA fire (12.Bt.LuA) during return flight following attack on Schiphol and collided with wingman. Crashed at Paltz outside northern boundary of Soesterberg airfield 4.30 a.m. FF Oberlt Patrick von zu Mühlen, BF Uffz Paul Kirsch, BM Obergefr Werner Dreyer, and BO Gefr Eugen King all killed. Aircraft 100% write-off.

May 10: 4./KG4 Heinkel He111P-2. Brought down in collision with He111 hit by AA fire during return flight following attack on Schiphol and crashed behind Villa ‘De Paltz’ outside northern boundary of Soesterberg airfield 4.30 a.m. BO Lt Alex Bohnenkamp, FF Uffz Helmut Heimsath, BM Hauptgefr Waldemar Mittelhäuser, and BF Obergefr Wolfgang Römer all killed. Aircraft 100% write-off.

Groeten, Pieter

» Deze reactie is geplaatst op 13 mei 2013 22:12

Dag Pieter,

ja ik las ook zoiets over het afgooien van bommen in het verslag van C-mitrailleur II bataljon 21 RI. Hierin staat een stukje van Kap. K de Jong.

In de nacht van 9 op 10 mei kwam om 3 uur de mededeling, dat om 5 uur in de ochtend graad 3 zou ingaan. Terwijl we bezig waren de nodige maatregelen te treffen kwamen om ongeveer 4 uur Duitse bommenwerpers over het kamp vliegen in de richting van Soesterberg, dat, zoals we zagen gebombadeerd werd.

In een ander stukje las ik dat tijdens het neerstorten van twee Heinkels een ander wist te ontsnappen en nog net 4 bommen af wist te gooien.

Allemaal wat tegenhangende berichten..

Groeten

» Deze reactie is geplaatst op 14 mei 2013 18:27

Sybe.

De He-111's vervoerden zelden vier bommen. Ze hadden in mei 1940 meestal vier rekken voor elk vijf bommen van 50 kg. Soms een combinatie van twee rekken voor 50 kg bommen en enkele voor 250 kg. Een serie van vier bommen (van 250 kg) was typerend voor de Ju-88. Die waren echter niet in beeld bij deze gelegenheid.

De bommenwerpers van KG.4 die terugkwamen van Schiphol, waren leeg. Er is GEEN samenhang tussen bommen en de vliegtuigen die noord van Soesterberg zijn neergestort.

Er waren in de ochtend van 10 mei Ju-88 op vrije jacht naar luchtafweeropstellingen. Zij hadden vier bommen van 250 kg als belading, die zij individueel en als serie konden afwerpen. Mij is niet bekend dat Soesterberg is aangevallen door deze vliegtuigen, maar ik heb onvoldoende detailinformatie voorhanden om dit uit te sluiten. Met het geval van de neerstortende He-111's heeft het in ieder geval niets te maken.

» Deze reactie is geplaatst op 15 mei 2013 11:40

Nog even een (vertaald) citaat van de overlevende derde vlieger in de noodlottige Kette die over Soesterberg terug naar de Heimat vloog:

"Op de thuisvlucht sloeg het noodlot toe. Wat er gebeurde horen we van onze hierboven geciteerde zegsman: 'Op geringe hoogte - 200 m - vlogen we terug langs de spoorlijn Amsterdam - Maastricht [sic]. Toen we, naar links kijkend, de zender Hilversum zagen, gaf de in de achterste, bovenste koepel zittende boordmarconist opeens een luide schreeuw. Ik draaide me naar rechts, naar het zijraam, en zag dat de rechter 'Kettenhund' naar linksonderen zwenkte en tegen de machine van Uffz. Hellmut Heimsath vloog. Beide stortten neer en vlogen onmiddellijk in brand. Een jager heb ik niet gezien.'

Later bleek dat een van de toestellen, blijkbaar de He 111 P 5J + ?M van Oblt. Von und zu Mühlen door luchtafweervuur van het 12. Bt. LuA was getroffen, naar links was weggezwenkt en tegen de ?M was aangevlogen."

Het citaat komt van luchtvaarthistoricus Jaap Woortman. Duidelijk is dus dat men juist op zeer lage hoogte terugvloog.

» Deze reactie is geplaatst op 20 mei 2013 13:37

In in vervolg nog dit citaat (zelfde bron):

"Aan een brandweer-rapport ontlenen we dat er door de neergestorte vliegtuigen twee bossbranden ontstonden op het terrein van de Paltz, een aan het vliegveld grenzend bosperceel. We citeren enkele gedeelten: 'Hierop ben ik terstond met de Ford V B Manschappenwagen en 7 man uitgerukt, vergezeld van een motorordonnans. Na eenig zoeken op de terreinen van de Paltz ontdekten wij, dat de brand woedde op twee plaatsen in het bosch aldaar, gelegen achter de villa De Paltz. Blussching geschiedde door het graven van zand met behulp van schoppen en het opwerpen van dat zand op de vlammen. Een 100-tal Meters verder in de richting van de radio-lichtmast van het Vliegkamp zagen wij ook nog een rookpluim opstijgen. Wij hebben ons ook daarheen begeven en ontdekten, dat ook daar een brandend vliegtuig was neergestort; de daardoor ontstane brand was reeds door de aldaar aanwezig zijnde militairen in zooverre gebluscht, dat althans geen gevaar voor uitbreiding van het vuur meer bestond. Hierop is door mij ter plaatse een nader onderzoek ingesteld, waarbij mij bleek, dat op twee plaatsen, op ongeveer een 100 meter afstand van elkaar, elk één vliegtuig was neergestort, welke vliegtuigen kennelijk, blijkens de op de onderdeel en ervan voorkomende opschriften, van Duitsche nationaliteit waren. Een 7-tal verkoolde lichamen werden bij deze vliegtuigen aangetroffen. Tijdens het blusschingswerk werden wij door vliegtuigen met mitrailleurvuur bestookt, zoodanig, dat wij het fluitende geluid van de kogels rondom ons heen hoorden; herhaalde malen moesten wij tijdens het blusschingswerk dekking zoeken onder het hooger zware geboomte. Het mag dan ook een wonder worden genoemd, dat daarbij niet één der blusschende manschappen is getroffen en ook het materieel geen enkele schade heeft opgeloopen of ook maar ergens is getroffen.
Het afgebrande terrein behoorde bij de buitenplaats De Paltz en was groot ongeveer 25 x bij 50 Meter met enkele uitloopers. Het was heide met buntgras en vele verspreid staande naaldhout- en loofboomen, tot enkele Meters hoogte. Juist daar, waar het hooger opgaande geboomte begon, was het gelukt het vuur tot staan te brengen. De aangerichte schade aan het bosch is betrekkelijk gering. De oorzaak van den brand was kennelijk gelegen in het neerstorten van vliegtuigen, die - hetzij reeds in de lucht, hetzij direct bij het neerkomen - in brand zijn geraakt. Door de aanwezige benzine waren de vlammen fel en was de hitte zeer groot.'"

» Deze reactie is geplaatst op 20 mei 2013 13:39

Dag Allert,

mooi stukje info. Vond ik nog dit geschreven stukje uit een verslag van de Oorlogsbelevenissen van 1-III-15RA met de 15cm houwitser lang 15

Na enkele malen tussentijds alarm in november '39 en april '40, werd het dan in de vroege uren van 10 mei 1940 ernst! Onder voortdurende Duitse luchtaanvallen op het nabijgelegen vliegveld Soesterberg, werd op het terrein van de villa `Sterrenberg' de batterij 1-III-15 RA rijklaar gemaakt op definitief stelling te gaan nemen op De Treek, hetgeen om 06.00u was voltooid. Tijdens de rit over de straatweg Huis ter Heide - Amersfoort scheerden de Messerschmitts, die de talrijke, met luchtlandingstroepen geladen Junkers transportvliegtuigen escorteerden bij hun voorgenomen landing op Soesterberg, telkens over het transport heen. De Nederlandse luchtdoelartillerie kwam onmiddellijk om 04.00 uur in actie. Op korte afstand kwamen enkele Junkers brandend naar beneden. Van het dichtsbijzijnde toestel was het gejammer van de inzittenden te horen. De transportvliegtuigen kregen geen kans te landen. De Luchtvaartafdeling Soesterberg had
reeds de vorige dag de basis verlaten en deze met allerlei zware obstakels, zoals rioleringsbuizen, onbegaanbaar gemaakt. Na ongeveer twee uur werd de landingspoging opgegeven.

Dit is ook een zogenoemd broodje aap verhaal? Of ook een verwarring met de laag vliegende bommenwerpers van schiphol?

» Deze reactie is geplaatst op 23 mei 2013 01:20

Op deze site staat nog een mooi plattegrondje van soesterberg op mei 1940
http://www.forgottenairfields.com/netherlands/utrecht/soesterberg-s789.html

» Deze reactie is geplaatst op 23 mei 2013 01:29

Ja, Sybe. Broodje aap, broodje aap speciaal.

Ik heb circa 50% van de krijgsverslagen van ons leger in de kast staan. Ik kan je vertellen dat we heel wat potentiële romanschrijvers onder de wapenen hadden! Dit is vrijwel volslagen verzonnen, uit de dikke duim van de verslagschrijver. Men zag of hoorde een vliegtuig neerstortte en verzon er een complete theorie omheen.

Menigeen liet zich beïnvloeden (c.q. inspireren) door de vluchtige berichten van de gebeurtenissen, die via media of de tam-tam de mensen bereikten. Het was natuurlijk ook van dodelijk saai extreem opwindend geworden in Nederland. Tijdens de herconcentratie van het leger, na de capitulatie, besmette men elkaar massaal met de spookverhalen over gesabotteerde munitie, zand en stenen in munitiekisten en massaal verraad. Dit zijn zulke hardnekkige sprookjes dat mogelijk wel 75% van de veteranen ze zijn leven lang onthield en geloofde. Hoe vaak wij ze niet teruggehoord hebben? En hoe sommige dit met volle overtuiging vertellen?!

Er is overigens wel een plan geweest om Soesterberg het Waalhaven van de Grebbelinie te laten zijn. In het voorjaar van 1940 is onderzocht om een luchtlanding achter de Grebbelinie te ontwikkelen. Dat plan heeft men overigens snel laten varen aan Duitse zijde. De Nederlanders hadden daar natuurlijk geen weet van.

» Deze reactie is geplaatst op 23 mei 2013 10:49

Ja dat leek me ook al een zeer bijzonder verhaal.

In slagschaduwen over Nederland wordt ook nog een stukje geschreven over Soesterberg.

Hierin staat:

Het vliegkamp Soesterberg, het oude nest, was enige dagen voor de Duitse inval vrijwel geheel ontruimd. Op 10 Mei waren daar nog slechts enkel niet voor de strijd geschikte toestelen, zoals de Fokker C-IX en het karteringsvliegtuig de Koolhoven FK 49. Het landingsterrein en het noodlandingsterrein op de Stompert waren door obstakels -autowrakken en betonnen ringen- onbruikbaar gemaakt. Ook de vijand zag dit spoedig in, getuige de enkele bommen die hij daar liet vallen.

Boek van Dr. L. de Jong deel III blz 4 & 5 wordt ook gesproken over beschieten en gebombadeerd

Dit heeft mij toch nieuwsgierig gemaakt, heb voor volgende week een afspraak gepland bij de NIMH. Zal Dagboek van de commandant van de luchdoelverdedigingsgroep Soesterberg tevens commandant van de 12e batterij luchtdoelartillerie eens inzien en andere aanverwante zaken.

Welke luchtafweerkannonen stonden daar allemaal opgesteld. Ik zag in vorige tekst 12 Bt LuA. Waren er nog meer?

Groet Sybe

» Deze reactie is geplaatst op 23 mei 2013 18:17

Bij Soesterberg stonden:

- Van de 3e Cie LuMi, het 2e en 3e Peloton (Veldleger)
- 38e Pel LuMi (Landgoed de Paltz)
- 39e Pel LuMi (NO hoek veld)
- 40e Pel LuMi (Z, theehuis Soestdal)
- 48e Pel LuMi (ZO, noodlandingsterrein, aan de weg naar Soestduinen)

De beide pelotons van de 3e Cie, opgesteld aan de noordzijde en de ZO hoek van het veld, beschikten ieder over twee Oerlikons 2 cm snelvuurkanonnen en twee zware mitrailleurs Spandau M.25. Deze veldleger luchtafweer viel onder bevel van het 4e Legerkorps. De vier pelotons van de Luchtverdedigingskring Soesterberg beschikten over vier M.25 Spandau's ieder.

De luchtverdedigingsgroep Soesterberg werd geleid door de reserve kapitein J.A. van de Andel en had zijn CP in De Bilt (Utrechtseweg 298).

Tussen Soesterberg en Amersfoort stond de 12e Batterij Luchtdoelartillerie (3 x 7,5 cm Vickers, 2 x M.25 Spandau), ondersteund door een sectie zoeklichten. Aan de noordrand van Amersfoort stonden het 1e en 4e Peloton van de 3e Cie LuMi, alsmede 153e Bt LuA (drie x 4 cm Bofors, 2 x M.25 Spandau).

Het stafwerk over de luchtverdediging, deel II, (door kolonel b.d. F.J. Molenaar) schrijft over Soesterberg het volgende (pg. 654):

"De commandant van deze batterij (AG: 12e Bt LuA) liet om 4.10 het vuur openen op vijf vijandelijke vliegtuigen, die spoedig door meerdere werden gevolgd. Kort na de vuuropening, ontstond er kortsluiting in het vuurleidingstoestel, waardoor de Batterij uitviel.

Om 4.40 uur begon de Batterij opnieuw te vuren, thans op een formatie van drie vliegtuigen. Eén der vliegtuigen kreeg een treffer, zwenkte af en kwam in aanraking met een van de andere vliegtuigen van het verband, waarna beide vliegtuigen neerstortten bij de noordgrens van het vliegpark Soesterberg en in vlammen opgingen.

Een bombardement van Soesterberg bleef uit, doch verschillende jachtvliegtuigen vielen met hun boordwapens de vele gebouwen aan. Vooral de oude vliegtuigen bij het theehuis 'Soesterdal', die een permanente tentoonstelling vormden en een bezoek aan deze openbare gelegenheid moesten stimuleren, trokken 's vijands aandacht. De C-Lvd.Gr gaf kort na de aanval opdracht deze vliegtuigen te verbranden, omdat verschillende in de omgeving van het theehuis opgestelde onderdelen van het vijandelijke vuur te lijden hadden hegad. Onder meer was de barak van het 39e Pel.Lu.Mitr. ernstig beschadigd en waren twee soldaten gewond."

» Deze reactie is geplaatst op 24 mei 2013 12:57

Hartstikke bedankt voor de info!

» Deze reactie is geplaatst op 24 mei 2013 16:23

Ik neem aan dat dit de Messerschmitt Bf 109 was die de aanval inzette.
Was dit al de nieuwe type bf109 met nieuwe vleugel en meer ingebouwde mitrailleurs of het oude model met enkel 2 mitrailleurs bovenin de motorkap?

» Deze reactie is geplaatst op 24 mei 2013 16:47

De Bf-110's - die als Zerstörer in ZG's opereerden - werden veelal gebruikt voor "sweeps" op vliegvelden. Alleen de C (een enkele D) types vlogen in mei 40 operationeel. Ze hadden een bewapening van boordkanonnen en mitrailleurs. Ook die varieerde, maar meestal vier MG.17 (7,9 mm) mitrailleurs en twee 2 cm boordkanonnen. Zoals de Fokker G-1, in de neus gemonteerd. Soms was er nog een handbediende MG.15 in de cockpit voorhanden.

De Bf-109's vlogen vrijwel alleen in de uitvoeringen D en E.

De bewapening varieerde, mede door problemen met sommige type boordkanonnen. De D versies (en de E-1) hadden meestal nog slechts vier MG.17's (7,92 mm). De E-2 had twee (of vier) mitrailleurs en een naafkanon van 2 cm, dat echter veelal problemen gaf en daarom werd verwijderd of onbediend bleef. De E-3 (in mei '40 veruit in de meerderheid) en jongere versies in de meeste gevallen twee 7,9 mm mitrailleurs op de neussectie (dak van de motor) en twee 2 cm boordkanonnen in de vleugels.

» Deze reactie is geplaatst op 24 mei 2013 17:42

Onlangs nog op Soesterberg geweest. Bij de ingang van het museum staan daar nog de restanten van 40e Pel LuMi (Z, theehuis Soestdal? Weet u ook of rondom kamp Zeist vliegtuig afweer geschut stond?

» Deze reactie is geplaatst op 27 mei 2013 18:15

Ik lees mijn antwoord al in het bovenste geschreven stuk.
Ik had verwacht dat er veel meer afweer geschut tegen vliegtuigen zouden staan.

Groetjes

» Deze reactie is geplaatst op 27 mei 2013 23:25

Ik keek nog even in de index van de gevechtsverslagen en rapporten mei 1940.

En dan even terug komend op

Bij Soesterberg stonden:

- Van de 3e Cie LuMi, het 2e en 3e Peloton (Veldleger)
- 38e Pel LuMi (Landgoed de Paltz)
- 39e Pel LuMi (NO hoek veld)
- 40e Pel LuMi (Z, theehuis Soestdal)
- 48e Pel LuMi (ZO, noodlandingsterrein, aan de weg naar Soestduinen)

Ik zag dit verslag:

446107 B 58 Verslag van de 38e, 39e, 40e, 41e, 48e, pelotons luchtdoelmitrailleurs door 1e luitenant
C.J. Visscher.
1 omslag

Weet u ook waar de 41e stond?

» Deze reactie is geplaatst op 27 mei 2013 23:42

Het 41e is op de 13e mei ( samen met de 12e batterij LUA en de afdeling zoeklichten ) verplaatst naar de omgeving van Loenen, nadat een dag eerder was geconstateerd dat de bemanning tekenen van nervositeit had getoond. Ik laat trouwens in het midden of dit de reden is geweest.

» Deze reactie is geplaatst op 28 mei 2013 08:25

Goedendag meneer Groenman,

vandaag evren bij de NIMH geweest. Het 41e stond vlakbij Amersfoort opgesteld. De paniek ontstond omdat er in het vak rondom Amersfoort werd gesuggereerd dat er een Duitse doorbraak heeft plaats gevonden met panzervoertuigen. Ze hebben toen gebelt of ze zich terug moesten trekken. De dag erna waren ze nog steeds wat angstig hiervoor.

Groet Sybe

» Deze reactie is geplaatst op 29 mei 2013 18:05

Misschien wel een waardeloze toevoeging, maar mijn opa was gedetacheerd naar Soesterberg vanuit Alkmaar naar 11e Compagnie Luchtdoelartillerie Mitrailleurs van het 2e Regiment Luchtdoelartillerie waar hij op 10 mei (of 12 mei maar ik denk dus 10 mei) gewond is geraakt bij een bombardement bij Soesterberg.

Al informatie opgevraagd bij NIMH maar wordt er alsnog niet veel wijs uit, alleen informatie die ik al online gevonden heb.

» Deze reactie is geplaatst op 5 augustus 2016 14:23