Discussiegroep

“ Strijd aan het Grebbefront “ ( Johan Veenhof ).

Na “ Verloren Zonen “ van Johan Veenhof hen ik nu van dezelfde schrijver ook dit boek gelezen. Centraal daarin staan de lotgevallen van soldaat jan Willem Brouwer , die in de meidagen ( hij is geen romanfiguur, maar heft echt bestaan / zijn verhaal is ook in de Bibliotheek van De Greb opgenomen ) behoorde tot 2 – 3 – 8RI en de strijd heeft meegemaakt in de stoplijn langs de roggeakker, niet de heer Versteeg van de Grebbeweg. Hij maakte deel uit van de sectie – v.d Boom, hoewel in het boek sprake is van de 3e ( en niet de 1e ) sectie.
Je moet je bij Veenhof altijd realiseren, dat het gaat om een ( historische 0 roman en je dus niet verbazen over wat gestoei met historische feiten of chronologie.
Zo vertelt Veenhof b.v dat in de Holle Weg op enig moment hele stapels Duitse lijken liggen.Elke “ kenner “ weet echter dat daar juist nauwelijks ie gevochten, omdat de Holle Weg door een haast groteske omissie van de legerleiding niet in staat van verdediging was gebracht. Ook hebben er op 12 mei geen Duitse stormaanvallen plaats gevonden ( liefst dwars door de roggeakker heen ) op de stoplijn-vakken meteen West van de akker. Heel vreemd is dat tussen deze stormaanvallen door de tegenaanval van Jacometti plaatsvindt, terwijl de schrijver nog wel vermeldt dat het vrij kleine contingent, waarmee die aanval wordt uitgevoerd, te maken heeft met het idee dat er eigenlijk maar weinig Duitsers op de Berg zitten. Ook massale STUKA-aanvallen hebben er op 12 mei niet plaatsgevonden, laat staan op de stoplijn ( ik heb me trouwens wel eens afgevraagd, waarom de Duitsers dat hebben nagelaten. De stoplijn was vanuit de lucht goed herkenbaar en vormde een tamelijk lineair geheel. Misschien hadden ze op dat moment niet de beschikking over deze vliegtuigen of waren er andere redenen, maar het had m.i de strijd met een dag kunnen bekorten. Zeker als je kijkt naar de resultaten van een dergelijke aanval een dag later op de ruglijn ). Verder zijn de Duitse verliezen ook in dit boek weer astronomisch en de Duitse overmacht plaatselijk soms liefst 30:1.
Qua SFEERbeschrijving echter vind ik ook dit boek erg sterk. Veenhof heeft 9 had 0 een groot talent wanneer het gaat om ( ik lijk Balkenende wel ) inleving in de gevoelens van de militairen, natuurlijk ook omdat hij talloze gesprekken heeft gevoerd met oud-strijders, waaronder dus de ( niet lang geleden overleden ) Brouwer.
Natuurlijk is het ( ik gebruik dit als voorbeeld ) zo dat niemand, die nooit zelf een lucht – of artilleriebombardement heeft ondergaan, precies kan aanvoelen wat dat met een mens doet. Toch durf ik te denken dat Veenhof er althans enigszins in is geslaagd dat gevoel over te brengen.
Wil je de slag om de Grebbeberg in al zijn facetten begrijpen ( vooropgesteld dat dit ooit zou kunnen ), dan heb je vanzelfsprekend aan stafkaarten en vuurplannen niet genoeg. De boeken van Veenhof vormen dan een goede aanvulling, omdat ze iets laten zien van de (on)menselijke kant van het verhaal. Bovendien: plannen bepalen hoogstens een deel van het verloop van een dergelijk treffen, menselijke reacties doen dat evenzeer en misschien wel meer.
Veenhof geeft ook inzicht in de Nederlandse samenleving van de jaren ’20 en ‘ 30, in de grote verschillen binnen de bestaande klassenmaatschappij, terugkerend in de afstand die er 9 vaak ) bestond tussen officieren en ‘ minderen. “
De in het boek wat zoetig – Christelijk aandoende sfeer waar het de achtergrond van de hoofdpersoon betreft, spreekt me niet aan, maar heeft me evenmin gestoord. Dat, net als in “ Verloren Zonen “ de dialogen en beschrijvingen vaak wel eel breed zijn uitgesponnen heb ik op de koop toe genomen. Het is nu eenmaal de stijl van de schrijver. Voor mensen, die geinteresseerd zijn in de Grebbeslag is het ongetwijfeld een interessant boek. Ik heb het ( opnieuw, na “ Verloren Zonen “ ) achter elkaar uitgelezen. Saillant is daarbij dat Veenhof jarenlang als boswachter op de Grebbeberg werkzaam was en het slagveld dus feitelijk zijn ( achter?)tuin vormde. Voor “ kenners “ van de Berg is het daardoor extra herkenbaar.

In de winkel is het niet meer te verkrijgen, maar de uitgeverij ( Den Hertog BV, Houten ) kon het mij toch nog ( antiquarisch ) toesturen. Misschien hebben ze nog 1 of meer exemplaren ( voor slechts 7 euro ).
Leuk vond ik tenslotte dat de uitgever van” Verloren Zonen “ ( Frits Hardeman , Ede ) liet weten, dat, door de aandaht die op de site aan dit boek is besteed, de vraag ernaar niet onbelangrijk was toegenomen. Dit boek, waaraan ik eerder op deze site een soort bespreking heb gewijd, is ongetwijfeld nog diect verkrijgbaar.

» Dit bericht is geplaatst op 12 januari 2004 16:34

De corrector heeft mij kennelijk een of twee maal parten gespeeld. Zo staat er " de heer Versteeg van de Grebbeweg ', wat moet zijn " niet ver van de Grebbeweg. "
9-----O geeft (-----) aan.
Schoonheidsfoutjes?

» Deze reactie is geplaatst op 12 januari 2004 16:43

Hajo, persoonlijk heb ik het niet zo op met romatische vertellingen over de meidagen omdat ik me (onbewust overigens) stoor aan de feitenverkrachting. Hetzelfde wat je hebt bij oorlogsfilms zeg maar. Ik denk dat ik daarvoor te eigenwijs en te nuchter ben (Friese voorouders - dus wellicht vandaar).

Wat betreft jouw tussenopmerking over de uitgebleven Duitse luchtaanvallen denk ik dat twee zaken van belang waren.

Ten eerste was wat over was van de Duitse tactische luchtstrijdkrachten (het meerendeel was in Frankrijk ingezet en de Luftwaffe was nog in de opbouw) toegewezen aan het Duitse 26ste LK wat verantwoordelijk was voor de stoot naar Rotterdam respectievelijk Antwerpen (vanuit het Noorden). Het zwaartepunt zou liggen bij de ondersteuning op en rond Rotterdam. Den Haag en omgeving was vanuit de staf na 10 mei 's morgens verboden terrein geworden in verband met de onherkenbare bruggehoofden. Naast het feit dat de aanval van de 207de en 227de divisie van ondergeschikt belang was voor de strategie (anders dan als alternatieve stoot en het bezighouden van het gros van ons Veldleger) waren er de facto geen tactische luchtstrijdkrachten vrij te maken voor intensieve ondersteuning van de strijd bij de Grebbeberg. Dit toont niet alleen het secundaire karakter aan binnen de Duitse strategie (zelfs de Duitse bewegingen in en om Friesland - Wonsstelling, Kornwerderzand, Afsluitdijk en het Ysselmeer kregen meer tactische luchtsteun) maar ook het feit dat de Duitsers denk ik de kracht van de stelling bij Rhenen onderschatten. Feit is dat pas na negatieve rapportages in de avond van 12 mei een eskader StuKa's ter beschikking werd gesteld dat op 13 mei (met bekend resultaat) huis hield. Elders in het land maakten de troepen veel meer kennis met deze vreselijke toestellen, vooral op en rond het Eiland van Dordt, bij Mill en rond de brug bij Alblasserdam (oversteek pogingen LD). Ook bij Rotterdam werden ze ingezet. Tevens - zoals aangehaald - in Friesland en bij aanvallen op Marine eenheden.

Daarnaast kan worden gesteld dat het voor de Duitsers na 11 mei natuurlijk minder aantrekkelijk was om StuKa's in te zetten tegen de stoplijn, althans het gedeelte wat over de Laarsche en Grebbeberg liep. Immers de stoottroepen der SS, toch dik twee bataljons, lagen vlak aan de linie. De Duitsers zouden dus de belangrijk veroverde delen van de frontlijn en tussenverdediging, inclusief opgang van de Berg, prijs moeten hebben gegeven om de StuKa's aan het werk te laten. Anders waren de risico's op eigen verliezen te hoog. Pas nadat men in de avond van 12 mei constateerde dat men vrijwel niets opschoot werd deze belangrijke luchtsteun voor 13 mei beschikbaar gesteld en op 13 mei, rond 2 uur meen ik, ingezet tegen de ruglijn en de Nederlandse tegenaanval. Met een vreselijk moraalvernietigend effect. Wellicht dat de Duitsers daarna spijt hadden van hun andere prioriteitstelling daarvoor - maar inderdaad het blijft vreemd dat ook niet op 10 mei een massaal bombardement op de stelling is uitgevoerd. Het had de linies belangrijk overhoop gehaald en ongetwijfeld belangrijke materiele verliezen met zich meegebracht. We zullen vermoedelijk nooit weten waarom dit niet is gebeurd.

» Deze reactie is geplaatst op 12 januari 2004 17:06

Toen ik " Verloren Zonen " besprak had ik dat gevoel ( enige ergernis over absoluut verdraaide feiten ) sterker dan nu. Maar troost je, ik heb ook ( eigenlijk uitsluitend ) Noordelijke ( zowel Friese als Groningse ) voorouders en woon bovendien zelf in een uitermate nuchter ( ondanks " Thialf " en het Abe Lenstra-Stadion, dat mijn uitzicht vormt ) deel van ons land. Ik lees dus best tussen de regels door, maar moet in dit geval gewoon toegeven dat ik geinteresseerd was. De boventoon zullen historische romans overigens nooit bij mij voeren.

Wat betreft je opmerking over de problemen bij een eventuele luchtaanval op de stoplijn: ik deel die mening ( even niet nagedacht ) en geef toe dat zo'n luchtaanval op 10 of zelfs 11 mei, gericht op frontlijn en stoplijn een meer voor de hand liggende optie was geweest.
Maar zouden de Duitsers, in geval van een luchtbombardement op de stoplijn zelfs de opgang naar de Berg ( inclusief sluisje en Hoornwerk<? ) hebben moeten loslaten? De afstand tussen frontlijn en stoplijn was om en nabij 800 meter. Zouden de voorste Duitse troepen op 13 mei tijdens het toen uitgevoerde bombardement op de spoorwegstelling niet vrij wat dichter bij hebben gestaan? En die liepen dat soort risico's toch ook? Om dat zeker te weten zouden we het moment van dat bombardement en het tijdstip van het terugnemen van de Duitse troepen in de middag van de 13e precieser moeten kennen. En ook moeten weten tot hoever dat terugtrekken is gegaan.

» Deze reactie is geplaatst op 12 januari 2004 18:02

Hajo, met de opgang bedoel ik niet alleen de Holle Weg, maar ook de glooiingen er omheen. Ja, ik denk dat de precisie van dit soort bombardementen veel te wensen overliet, ondanks het feit dat de StuKa's door hun duiktechniek precieser waren dan ordinaire bommenwerpers. Maar 500 meter terugtrekken zal in de regel voldoende zijn lijkt me. Desondanks denk ik dat de Duitsers het om die reden niet lieten uitvoeren.

Enne - ik wist dat je van Friese huize bent Hajo. Ik vanuit de lijn meer van Overijsselse - maar de voorouders waren deels Fries (Allert is ook een echt Friese naam - alleen in Friesland wordt deze zo gespeld).

» Deze reactie is geplaatst op 12 januari 2004 18:26

Meer Gronings dan Fries overigens. Iets Oostelijks heb ik ook nog: geboren in Deventer.

» Deze reactie is geplaatst op 12 januari 2004 22:29

heer groenman ik lees altijd met intresse u bijdragen (zeerboeiend )en die van allert ook .maar u moet u meer verplaatsen in die tijd ,het was 1940 ,de bevoorrading was slecht ,geencommunicatie ,vluchtende hollanders ,het was chaos ...omdat vele koeriers het leven lieten door scherpschutters ,was de informatie slecht ,ze wisten niet waar ze aan toe waren ..en 1 dag vechten zonder eten en drinken ,maar 2 dagen wordt een stuk moeilijker ...2 dagen niet slapen ,en u weet hoe u zich voelt ,dat was die 12 mei /13 mei uit eindelijk klopt het wel ,had nooit langer kunnen duren ,ook met betere bewapening niet maar goed dat is koffie dik kijken ..gr

» Deze reactie is geplaatst op 13 januari 2004 01:31

Rob.
Dat probleem van de steeds toenemende vermoeidheid komt in het door mij hier " besproken " boek uitgebreid en op een heel indringende manier ter sprake. De hoofdpersoon Jan Willem Brouwer beleeft de strijd op 12 en 13 mei in een soort soort roes van waken en slapen.
Hij en zijn mede-strijders moeten elkaar vrijwel voortdurend wakker en bij de les houden. Dit is natuurlijk een buitengewoon belangrijk facet geweest, waar je - desondanks - vaak niet bij stil staat.
Jij dus wel en terecht.

» Deze reactie is geplaatst op 17 januari 2004 11:39

mooi gezegd hr groenman ,vermoeidheid is een denk ik een b elangrijke factor geweest ,je hoort er oudstrijders er eigenlijk nooit over ,in boeken dan ,zal dat boek eens lezen ,mijn dank !!

» Deze reactie is geplaatst op 17 januari 2004 12:28

hr groenman die veenhof ...was dat een fries ????

» Deze reactie is geplaatst op 17 januari 2004 14:19

Veenhof is ( was ) afkomstig uit Achterberg, meteen Noordoost van Rhenen. Hij heeft de strijd ( of althans de mobilisatie / hij zal zeker ook zijn geevacueerd op 10 mei ) als kind ( de juiste leeftijd ken ik niet ) meegemaakt. Na de oorlog werd hj op enig moment boswachter op de Grebbeberg, waar hij ook woonde. Dat zal allemaal wel ( mede ) zijn fascinatie voor de slag verklaren.Hij is een aantal jaren geleden overleden. Misschien kun je RUTGER daar iets over vragen. Ik heb het idee dat die hem heeft gekend.

» Deze reactie is geplaatst op 17 januari 2004 17:49

hallo,
ik ben opzoek naar het boek van J. veenhof getiteld strijd aan het grebbefront. tweedehands. Het moet wel in goede staat zijn. een naam in het boek is oke. Wie kan mij hieraan helpen.
alvast bedankt.

» Deze reactie is geplaatst op 7 maart 2005 14:53