Discussiegroep

Onderwerp: Kwestie Hempelmann

(redactie)
Totaal berichten: 224
4.598 keer gelezen
24 reacties
Categorie: Overig Mei 1940
Ik wil onder de aandacht brengen de kwestie Hempelmann.
Die naam kwam ik toevalligerwijs tegen in een proces verbaal van Willy Symons. Hempelmann was Stabs Feldwebel verbonden aan de groep die de bruggen bij Malden/ Heumen en Mook zou overvallen. Stabsfeldwebel is een rang vergelijkbaar met een rang tussen onze sergeant majoor en Luitenant in, ik neem aan net geen officier.
Deze Hempelmann komen we tegen in de gesneuvelden lijst als overleden in Culemborg, was vroeger Kuilenburg. Een aantal vragen:
1. Hoe komt Hempelmann in Culemborg terecht ?
2. Waarom staat hij als ingedeeld bij 207 ID ?
3. Is er gevochten bij Culemborg ?
4. Wat betekent precies 1/GrzWa 36 ?
5. Is er een ander Kuilenburg, ergens aan de grens ?

Een waarschuwing is op zijn plaats want antwoorden zouden nog wel eens veel meer vragen kunnen opleveren.
» Dit bericht is geplaatst op 5 oktober 2006 00:01
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Bij Hengelo ( Gdl ) ligt Keyenborg.
Toegegeven, een long - shot.

En bij Culemburg is inderdaad strijd geleverd.
Op de 14e mei door troepen van o.a naar ik meen ( dit is makkelijk na te gaan ) 14 RI met de SS.
Inzet was de spoorbrug bij Culemborg, die alsnog moest worden vernietigd.
Dit is uiteindelijk niet gelukt.
» Deze reactie is geplaatst op 5 oktober 2006 00:09
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Joost,

Een Stabsfeldwebel is een parkeerrang, net als Stabsgefreiter. Vaak ererangen voor mensen die geen hogere rang [Stabsgefreiter naar onderofficier; Stabsfeldwebel naar officier] aankunnen maar wel buitengewone verdiensten hebben. De Stabs-rangen kwamen in de regel weinig voor. En in Nederland was de rang tussen SM en officier, adjudant. Dat is in het Duits Hauptfeldwebel trouwens, een wel actieve rang.

GrzWa staat voor Grenzwacht (regiment). Dit waren regimenten die langs de grenzen als een veiligheidswacht waren gestationeerd in de periode tussen september 1939 en mei 1940. Zij waren het ook die onze soldaten langs de grenzen op patrouilles tegenkwamen. Zij lagen dicht aan de grens, terwijl de operationele eenheden verder achter de grenzen lagen. Pas vlak voor de invasie trokken de operationele eenheden dichter naar de grens toe.

Hempelmann is gesneuveld gemeld te Kuilenburg op 10 mei 1940. Eppo heeft daar indertijd nog over met ons overlegd. Wij waren het met hem eens dat Kuilenburg oud Nederlands is voor Culemborg. Daar is pas op 14 mei gevochten [althans daar vlakbij]. Aangezien hij op de Grebbeberg is begraven is het echter vrijwel uitgesloten dat hij echt op 10 mei sneuvelde, daar tot en met 11 mei vrijwel alle Duitsers achterwaarts [Arnhem, Duitsland] werden begraven. De gevechten die plaatsvonden bij Culemborg waren echter met de SS van Der Führer, wat dan dus weer een mysterie opwerpt.

Bij Malden was zeker SS actief. Panzerspah eenheden van de SS Verfügungsdivision. Wellicht is Hempelmann via deze eenheden terecht gekomen bij SS spah eenheden die bij Culemborg in gevecht raakten met onze soldaten. Het is echter wel erg speculatief.

Als Josef Hempelmann echter overvalcommando was, bij 207.ID ingedeeld EN inderdaad in Culemborg sneuvelde dan kan er een link bestaan met de "Polen". De datum van 10 mei kan prima een "cover-up" zijn geweest, net als zijn Grenzwachtregiment. De vraag zou echter zijn hoe hij vanuit Malden zo snel noord van de Rijn terecht zou zijn gekomen.

Interessante kwestie.
» Deze reactie is geplaatst op 5 oktober 2006 00:27
Totaal berichten: 191
Het sneuvelen van Josef Hempelmann is een uitdaging tot verder onderzoek. Zijn dood op 10 mei 1940 bij Culemborg lijkt op het eerste gezicht onwaarschijnlijk.
Een niet uit te sluiten mogelijkheid is dat Kranenburg door de Duitsers is verstaan als Kuilenburg. Kranenburg was namelijk de grenswacht, gelegen op de plaats waar de lijn Malden-Groesbeek de grens snijdt. Er is daar korte tijd vrij hevig gevochten, waarbij het schietgat in de opstelling van de lichte mitrailleur in elkaar werd geschoten. Deze en de zuidelijk daarvan gelegen grenswacht Ketelstraat stonden onder bevel van de res. Tweede Luitenant B. Jalink. Hij rapporteerde dat beide wachten vanaf Duits grondgebied werden beschoten, onder meer door een stuk antitankgeschut. Door de wachten werd teruggevuurd, maar de uit het aangrenzende Reichswald plotseling aanstormende vijand trad snel en efficiënt op. De wachten werden omsingeld, waarna gevangenneming volgde. Op Jalink, die bij de grenspaal stond werden drie schoten afgevuurd, waarop de luitenant met zijn pistool terugschoot en twee Duitsers trof. Volgens hem zijn aan Duitse zijde tijdens de schermutseling zes tot acht man gesneuveld of gewond geraakt.

Echter, indien Hempelmann op 10 mei bij Kranenburg is gesneuveld, is het weer raadselachtig waarom hij dan op de Grebbeberg werd begraven (thans graf CA-18 op Ysselsteyn; de vakken CA, CB en CC zijn van de Grebbeberg overgebracht; BL, BM, BN en M van Arnhem). Of – als tweede mogelijkheid - behoorde hij tot de vijf man van een overvalcommando (in burger) die bij Malden krijgsgevangen werden gemaakt?
Men schrok terug van het toen reeds ontvangen bevel om dergelijke lieden onmiddellijk te executeren en stuurde ze naar achteren door (naar Brigade B). Wat er verder met ze is gebeurd en of het genoemde bevel op die dag bij Culemborg alsnog is uitgevoerd, is onbekend.

Overigens is van Brigade B een lijst van op 10 mei afgevoerde Duitse krijgsgevangenen bewaard gebleven. Deze noemt ook de namen van acht geheel of gedeeltelijk in burger geklede Duitse militairen die werden afgeleverd: Rudolf Mikulasch, Hermann Tobisch, Walther Eisenhammer, Hans Schuckert, Anton Klier, Ernst Kratzig, Walther Jungblut en Hans Steinbrecher. Ze gaven verschillende onderdelen op zoals 5e Aufklärungsabteilung, 5e Aufklärungskompanie, Kraftfahrabteilung, ‘infanterie’, gemotoriseerde pioniers en pantsertroepen. Een aantal was in het bezit van een groene armband. De naam Josef Hempelmann is echter niet genoemd.

Als derde mogelijkheid blijft de zaak rond de eerder genoemde z.g. Polen, waarin de naam Culemborg eveneens een rol speelt.
» Deze reactie is geplaatst op 5 oktober 2006 12:24
(redactie)
Totaal berichten: 224
Tegen de eerste 2 mogelijkheden die heer Brongers noemt, pleit eigenlijk maar een ding en dat is de indeling I207.
Zou Hempelman bij Kranenburg zijn gesneuveld dan zou hij niet ingedeeld zijn bij I207 maar bij I256. Ook als hij zou zijn krijgsgevangen gemaakt bij Malden of Heumen zou dat zo zijn.
Aangezien de eenheden van het baulehrbataljon werden toegewezen op divisieniveau en het vak van ID 207 ten noorden van Nijmegen lag, zijn de eerste twee mogelijkheden min of meer uitgesloten, tenzij I207 niet zou kloppen maar dat lijkt me niet erg waarschijnlijk.
Uit het proces verbaal van de Symons die betrokken was bij de brug bij Heumen blijkt dat Hempelmann op 9 mei 1940 in het kamp bij Asperden was. Symons zou worden ingedeeld bij de groep onder commando van Hempelmann maar mogelijk is dit op het laatste moment nog gewijzigd. Symons werd hoogstwaarschijnlijk ingezet voor de verovering van de brug bij Malden waar hij hoogstwaarschijnlijk verdwaalde en bij versperring 1704 werd gearresteerd en door sergeant Jonker met een pag trekker naar de brug bij Heumen werd vervoerd. Bij aankomst bij de brug bij Heumen werd de pag trekker aangehouden en Jonker en de Ptr. ontwapend.

Overigens werd als datum van overlijden vaak ook wel de datum van vermissing opgegeven. Als de gesneuvelde dan werd gevonden, en men wist niet wanneer hij was overleden, dan werd de datum van vermissing niet veranderd en dus kan het best zo zijn dat datum overlijden hier datum van vermissing moet zijn.
Bovenstaande neemt overigens niet weg dat er nog veel andere mogelijkheden zijn, maar de Poolse optie komt wel erg dichtbij op deze manier.
» Deze reactie is geplaatst op 5 oktober 2006 16:09
Totaal berichten: 191
Dat Hempelmann genoteerd stond bij de 207e Div is slechts aangenomen omdat hij bij Culemborg, dus in het operatiegebied van deze divisie, zou zijn gesneuveld. Als hij vanaf het Maas-Waalkanaal daarheen is gevoerd, staat dat dus niet meer vast. De Bataillons zur besonderen Verwendung, waartoe H. behoort moet hebben, recruteerden hun mensen uit verschillende onderdelen. Bij gevangenname blijken ze doorgaans hun oorspronkelijk onderdeel op te geven of ze verzonnen iets. Niemand gaf - en uiteraard is dat te begrijpen -ooit een Btl.zbV op. Bij de Polen-optie is het vreemd dat hij dan alleen, en geen andere 'Polen' op de Grebbeberg zijn begraven. Het blijft een intrigerende zaak.
» Deze reactie is geplaatst op 5 oktober 2006 23:03
(redactie)
Totaal berichten: 224
En daarmee staat mijn eerdere conclusie op losse schroeven. Hoewel, de vraag blijft zoals Brongers terecht opmerkt: Hoe komt Hempelmann op de begraafplaats op de Grebbeberg terecht als hij al bij de grens zou zijn omgekomen. De Kranenburg mogelijkheid is dus erg onwaarschijnlijk.

Het lijkt a priori ook niet voor de hand te liggen dat Hempelman is afgevoerd met zijn groep van Malden. Immers reserve majoor E.P. Weber, commandant 1e Bataljon van het 26 Regiment Infanterie meldt in zijn boek "De vuurdoop van het grensbataljon" rept op blz. 64 van 5 gevangenen bij de brug van Malden die op transport naar de commandopost van Brigade B (later Culemborg) zijn gezet. Aangezien Symons bij Hempelmann's groep was ingedeeld en Symons bij de versperring 1704 werd aangehouden. Tevens bevond Symons zich volgens zijn verklaring in de vrachtwagen waarin ook de groep voor Heumen zat. Dat betekent dat Hempelmann of bij de overval van Hatert of bij Malden is betrokken, ervan uitgaande dat Hempelmann uiteindelijk ook de groepscommandant van de groep van Symons is geweest.
De groep uit Malden is deels gesneuveld en deels opgepakt: Schukert, Klier, Kratzig, Jungblut en Steinbecher waren daarbij in burgerkleding gehuld. Bij de krijgsgevangenen staat Hempelmann niet genoemd. Hoe hij dus in Kuilenburg is terecht gekomen is nog steeds de vraag. Ook de overvalploeg van Hatert was in burger verkleed en ook daar zijn doden en gewonden gevallen. Voor zover ik weet zijn daar door Nederlandse militaire geen Duitse krijgsgevangenen genomen.

De lijst door Brongers genoemd vermeld 4 gewonden, die allen in die lijst voorkomen. De vier lijkt echter in een latere fase te zijn veranderd of toegevoegd. Het kan best zijn dat Hempelmann gewond en buiten westen niet in staat is geweest om zijn identiteit kenbaar te maken en toch is afgevoerd naar achteren en later bij de Brigade commandopost is terecht gekomen. Immers de personen van het Baulehrbataljon hadden natuurlijk geen identificatiepapieren anders dan valse papieren ter beschikking. Hoe Hempelmann dan in een latere fase in Culemborg is geïdentificeerd is dus ook nog een raadsel.

Overigens merkt Brongers zeer terecht op dat de poolse connectie ook niet erg duidelijk is. Waarom zou immers Hempelmann wel vermeld staan en de overigen die naar verluid zouden zijn geëxecuteerd dat niet waren.

Het mysterie is nadere studie waard.
» Deze reactie is geplaatst op 9 oktober 2006 00:08
(redactie)
Totaal berichten: 849
Op een van de schetskaarten (No. 1) die bij het boek "De verdediging van het Maas-Waalkanaal en de Over-Betuwe - Mei 1940" (Groene Serie) is ingevoegd, staat een plaats of gehucht Kuilenburg aangegeven, en wel even ten westen van Angeren (dat ligt onder Huissen). Tevens ligt Kuilenburg op de aanvalsroute zoals ingetekend op de kaart.
» Deze reactie is geplaatst op 22 november 2006 16:29
(redactie)
Totaal berichten: 224
Dat is leuk bedacht en is mij ook reeds opgevallen toen ik de genoemde kaart zag.
Uiteraard komen er dan weer twee vragen:
Hoe komt Hempelmann dan op de begraafplaats van de Grebbeberg terecht ????
en hoe komt een feldwebel van de ZBV 800 bij Angeren terecht. Hij zou dan neergeschoten zijn met een groepje fietsers in de (zeer) vroege ochtend het Panerdensche kanaal overgestoken en gefietst richting verkeersbrug bij Arnhem ??
Het zou best kunnen dat als overlijdenslocatie deze plek bij Angeren wordt bedoeld maar ik ben nog niet overtuigd.
» Deze reactie is geplaatst op 22 november 2006 17:04
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Dat is allemaal niet zo moeilijk te bedenken. Hij was in de sector van 207.ID, wellicht gewond geraakt bij Kuilenburg, naar veldlazaret en eventueel na overlijden aldaar begraven. Het barst van de fouten in de Duitse overlijdingsdata, dus ga je daar niet op blind staren. Het luisterde allemaal niet zo nauw he?!

Ik denk dat het een heel aannemelijk verhaal is dat hij bij Kuilenburg gewond raakte of sneuvelde. Culemborg is en blijft onverklaarbaar, en veel onverklaarbaarder [wat een Nederlands ...] dan Kuilenburg.

En overtuigd raken we natuurlijk allemaal niet als we geen bewijzen vinden. Wellicht was hij wel verbonden met onze Poolse groep, wellicht ook helemaal niet. We moeten echter voorkomen dat we spijkers op laag water gaan zoeken. 10 mei koppelen aan het Pannerdensche Kanaal komt in elk geval veel logischer over dan aan Culemborg.
» Deze reactie is geplaatst op 22 november 2006 17:11
Totaal berichten: 4
Ik heb wat bovenstaande betreft toch opmerkelijk nieuws: Josef Hempelmann( geb. 7-8-1904 te Antfeld) is inderdaad in Culemborg gesneuveld. Op 11 mei is hij in het Barbaraziekenhuis aldaar overleden. Hij is op de RK-begraafplaats aan de Achterweg begraven. Op 12 november 1941 is hij opgegraven op last van een Duits militair door begrafenisondernemer M. Rombout uit Ridderkerk en naar de militaire begraafplaats op de Grebbeberg overgebracht. Het op het graf staand kruis werd medegenomen.
Ik beschik over verschillende documenten uit een archief die bovenstaande kunnen staven.
» Deze reactie is geplaatst op 24 september 2009 19:07
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Hij zal sowieso niet in Culemborg zijn gesneuveld, maar daar op de een of andere manier door de Nederlanders ( door wie anders? ) zijn heengebracht nadat hij elders gewond geraakt was. Hij is dan wel op de 11e mei als gevolg van zijn verwondingen overleden. Maar wat is er dan precies gebeurd?
» Deze reactie is geplaatst op 24 september 2009 19:52
Totaal berichten: 191
Het onderzoek naar de dood van Stabsfeldwebel Josef Hempelman heeft tot nu toe het volgende opgeleverd.

Hij behoorde oorspronkelijk tot de 1e Grenzwacht Kompanie van Grenzwachtabschnitt 36, later tot het Btl.zbV 800 [AG: dat hoofdverantwoordelijk was voor de heimelijke overvallen op de bruggen in het oosten van Nederland]. Hij raakte gewond bij de schermutseling nabij Kazemat 50 van de Groep Betuwe. Dat was bij het gehucht Kuilenburg, zuid-zuidwest van Angeren. Zie schets/kaart nr.1 , behorend bij het Stafwerk ‘De verdediging van de Over-Betuwe van de Strategische Beveiliging’, waar Kuilenburg is ingetekend. De genoemde schermutseling wordt in het Stafwerk vermeld op pag.94.

Waarschijnlijk is de gewonde Hempelman met een Feldlazarett meegevoerd, want de Duitse troepen die in de Betuwe actief waren zouden uiteindelijk grotendeels in Culemborg aankomen. Vervolgens in Culemborg opgenomen en aan zijn verwondingen overleden. Na zijn begrafenis herbegraven op de Grebbeberg en na de oorlog wederom herbegraven te Ysselsteyn, Vak CA, graf 18.
» Deze reactie is geplaatst op 28 september 2009 14:09
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Als hij met een Feldlazarett is meegevoerd kan hij nooit op 11 mei ( zie bericht van Richard vd Velde ) in Culemborg zijn overleden. De Duitsers zijn immers pas op zijn vroegst op de 14e in Culemborg aangekomen.
» Deze reactie is geplaatst op 29 september 2009 12:00
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Goed punt!
» Deze reactie is geplaatst op 29 september 2009 12:58
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Mogelijkheid is dus groot dat hij bij een van de commando acties rond het Maas-Waalkanaal (of noordelijker) was betrokken. Gewond raakte en door de Nederlanders naar achteren is vervoerd. Of ... en nu speel ik advocaat van de duivel ... dat hij behoorde tot de 'Polen', waarvan Aad Nekeman heeft aangegeven dat hun weg vermoedelijk richting Culemborg lag. Volgens Aad werden ze namelijk in de late avond van 10 mei richting Culemborg vervoerd. Dan is aankomst op 11 mei aldaar best te plaatsen.
» Deze reactie is geplaatst op 29 september 2009 12:59
(redactie)
Totaal berichten: 224
Ik meen de uitkomst van het eerdere onderzoek dus toch in twijfel te mogen trekken. Richard is gekomen met een verklaring voor het feit dat als plaats van sneuvelen toch echt Culemborg moet worden vastgesteld en dus niet Kuilenburg bij Angeren. Op basis van zijn documenten meen ik dat we moeten vaststellen dat Hempelmann dus op 11 of 12 mei 1940 in Culemborg is overleden.

De vraag is dan natuurlijk hoe komt Hempelmann dan in Culemborg terecht ?

Het verband tussen de in de verklaring van de verpleegkundige genoemde parachutist en Hempelmann zie ik niet direct. Maar een verband tussen de inzet van zbv 800 operaties bij het Maas en Waal en Culemborg is wel degelijk logisch. Het zou zeer wel zo kunnen zijn dat Hempelmann tijdens transport naar Culemborg aan zijn verwondingen is overleden of dat hij in of in de buurt van Culemborg is neergeschoten oid. Er zijn meerdere krijgsgevangenen vervoerd naar Culemborg waar toen het Hoofdkwartier was van het III LK waaronder de Polen inderdaad.

Gelet op het onderzoek van Richard verdient de vermelding van Hempelmann mijns inziens revisie. Wat er wel is gebeurd is vooralsnog niet volledig helder.
» Deze reactie is geplaatst op 29 september 2009 13:59
Totaal berichten: 11
Hoewel al een ouder onderwerp hier, is mijn blik hierop gevallen bij mijn onderzoek naar de gebeurtenissen rond de linie Huissen-Bemmel-Lent. Ik woon zelf in Bemmel.

In boeken en streekhistorische werken over de gevechten rond kazematten 48 en 50 nabij Kamervoort (ter hoogte van Angeren)komt over het algemeen mbt gesneuvelde Duitse militairen één naam naar voren, Walter Kutz van Aufklärungs Schwadron 207, gesneuveld tussen Huissen en Angeren. Nadere localisering wordt rond deze persoon nagenoeg nergens goed gegeven. Op 10 mei 1940 is er vuurcontact geweest langs de dijk, vanaf het oversteekpunt van de Duitse troepen. Hier zijn voor zover bekend geen Duitse slachtoffers gevallen. Voorts is er, volgens de diverse boeken, twee keer vuurcontact geweest rond de kazematten 48 en 50, inderdaad bij de locatie genaamd Kuilenburg en Kerkelanden, in een gebied ten westen van Angeren, wat wij hier Kamervoort noemen.

In Bernier Cornielle's boek 'Tussen Mobilisatie en capitulatie. De Betuwe in verweer', geeft hij weer: "Een deel van de Duitsers die in de ochtenduren van 10 mei het Pannerdensch Kanaal oversteken, duikt aan het begin van de avond op voor de hoofdstelling van de Groep Betuwe........en levert op beperkte schaal strijd met de bezetting van een viertal kazematten"(dit moeten in ieder geval Kazemat 48, 49 en 50 geweest zijn)."

Volgens verslag van Reserve 2e Luitenant G. de Meulder, 4-III-43 RI (IMG) verschenen rond 18.00 uur bij Kazemat 48 op de weg van Angeren een aantal vrouwen en kinderen, waarachter vandaan plots Duitse soldaten om de hoek fietsen. Het Nederlandse vuur dwingt de Duitsers dekking te zoeken. Of hier Duitse slachtoffers zijn gevallen is niet bekend, gezien de fietsende militairen zouden deze van Aufklärungs Schwadron 207 geweest kunnen zijn. Kan dit bevestigd worden door iemand? Misschien is Walter Kutz hierbij getroffen. Overigens vind ik nergens waar en bij welk gevecht precies Walter Kutz is omgekomen.

Voorts vervolgd Cornielje met een verhaal uit het verslag van Reserve 1e Luitenant B. Verschuur, 4-III-43 RI (IMG): "De Duitsers brengen geschut in stelling......... In de omgeving van kazemat 50 komt het die avond tot een wonderlijke confrontatie ......het enige Duitse slachtoffer......".

Verschuur schrijft hierover: "Ik werd verrast door een mededeeling van Sergeant Bloembergen dat kazemat 50, welke dicht bij zijn opstelling lag was overrompeld. Hij had geschreeuw van 'Hände hoch' gehoord, daarna enkele schoten en vervolgens niets meer. Wat later meldde de goerpscommandant uit kazemat 50 (sergeant Creemers) zich bij mij en bracht verslag uit over de overrompeling van zijn kazemat welke was geschied door één Duitse soldaat. Deze ontwapende de zoeklichtbediening bij Kazemat 50 (soldaten A.J. Meyer en Krüger) en gelaste de bezetting van de kazemat deze te verlaten. In plaats hiervan slaagde sergeant Creemers erin Krüger een pistool in zijn handen te geven, waarop de Duitscher en hij op elkaar schoten. Krüger werd niet gewond doch de Duitscher werd vermoedelijk in zijn buik getroffen. De Duitscher koos daarop het hazepad en werd niet achterhaald."

Is dit een typische actie voor een militair van Aufklärungs Schwadron 207, dan zou het Kutz kunnen zijn, maar die was gesneuveld en niet vermeld als zijnde eerst gewond en later overleden. Of zou dit toch de genoemde Hempelmann kunnen zijn geweest. Het lijkt namelijk een typische overvalsactie zoals de eenheid van Hempelmann uitvoerde.

Ik begrijp de reservering die kan ontstaan vanwege de documenten over Hempelmann. Er is een handgeschreven notitiebriefje van gesneuvelde Nederlandse soldaten met ook de naam van Hempelmann erop, ongedateerd, maar in een boekwerkje gedateerd 11 september 1940. En er zijn twee getypte brieven, één in Duits en één in Nederlands, gedateerd 11 en 12 november 1941, aangevende dat Hempelmann op 11 mei 1940 in Culemborg is overleden aan zijn verwondingen.

Kan het wellicht zo zijn dat hij gewond door anderen gevonden is nabij de kazematten en toch gewond is afgevoerd in de richting van Culemborg?
Vervolgens is er ook weer een verklaring van de gemeente Culemborg (dezelfde gemeente als de 11/12 november 1941 brieven) welke verklaard dat Hempelmann op 12 mei 1940 is overleden aan zijn verwondingen en gedateerd 6 december 1940.
(zie http://www.oorlogsslachtoffersculemborg.nl/hempelmann%20documenten.htm)

Ik opper voorzichtig de mogelijkheid dat de militair die Kazemat 50 heeft proberen te overvallen op de avond van 10 mei 1940 inderdaad Hempelmann is geweest. Dat deze gewond het toneel heeft verlaten en hierna gewond is gevonden door andere Nederlandse militairen (hier zou dan echter toch ergens een verslag van moeten zijn)? Dat hij hierna door Nederlanders is afgevoerd naar het ziekenhuis in Culemborg en aldaar is overleden aan zijn verwondingen.

Hiervoor zou je moeten weten, is er een gewonde Duitse militair volgens enig verslag afgevoerd vanuit het gebied van de linie Huissen-Bemmel-Lent en ter controle, alwaar is Walter Kutz omgekomen en waar is zijn lichaam geborgen.
Iemand?
» Deze reactie is geplaatst op 28 maart 2011 09:25
Totaal berichten: 11
Nog even een nabericht van mij gecompileerd uit de bovenstaande berichten. Het is volgens mijn kennis (niet optimaal, maar wie weet) mogelijk dat mensen van de z.b.V 800 waren ingedeeld bij diverse eenheden, dus ook bij de 207 ID.

Uit de documenten op http://www.oorlogsslachtoffersculemborg.nl/hempelmann%20documenten.htm is niet op te maken dat Hempelmann bij Culemborg is gesneuveld. Het geschreven document met namen geeft slechts de namen van een aantal gesneuvelden, niet vermeldend waar gesneuveld; het tweede document stelt dat hij gesneuveld is in de gemeente Culemborg, maar dat is weer contradictief met het derde en vierde document, waar alleen wordt gesproken over het overlijden van de gewonde Hempelmann in het St. Barbara ziekenhuis in Culemborg. Mijn conclusie hieruit is dat Hempelmann gewond (waar dan ook gewond geraakt) is afgevoerd naar het St. Barbara in Culemborg en daar op 11 of 12 mei is overleden. De conclusie dat hij dan dus ook in Culemburg gewond is geraakt gaat mij te ver in dit stadium.

Het is aannemelijk dat Duitse militairen, al dan niet gewond, die werden gevangen genomen of gevonden in de Betuwe, werde afgevoerd naar Culemborg. Culemborg was in die tijd al de algemeen gebruikte naam voor die plaats. Kuilenburg was en is bekend bij Kamervoort, ten westen van Angeren. Ik weet dat het geen bewijs is, maar ik vind het steeds annemelijker dat Hempelmann aldaar gewond is geraakt.

De opmerking dat hij dan deel zou hebben uitgemaakt van het groepje fietsende Duitsers dat onder vuur is genomen, betwijfel ik naar aanleiding van de Nederlandse gevechtsverslagen waarbij eerst een vuurcontact is geweest met de fietsende groep bij Kazemat 48 en pas enige tijd later het incident bij Kazemat 50 waarbij een Duitse militair is verwond. Het geval Hempelmann zou dan eerder bij het tweede incident passen dan bij het vuren op de groep Duitsers op de fiets.
» Deze reactie is geplaatst op 28 maart 2011 10:23
(redactie)
Totaal berichten: 224
Wilco,

De reden dat Hempelmann destijds in verband werd gebracht met Angeren ligt in het feit dat als plaats van sneuvelen Kuilenburg stond vermeld. Kuilenburg is een oude regionale aanduiding voor Culemborg zoals bijvoorbeeld Gorcum voor Gorinchem.

Nu toch wel duidelijk is dat Hempelmann in Culemborg is overleden, valt daarmee de grondslag voor het hele scenario van Angeren en de Betuwe 10 mei 1940 weg. Dat Hempelmann op enig moment kan worden gesitueerd in Angeren is dus hoogst discutabel.

In een p.v. van NSB-er Symons staat de naam van Hempelmann vermeld als commandant van een overvalploeg die vanuit Asperden (Duitsland) de bruggen bij het Maas- en Waalkanaal zouden willen veroveren.

Aangezien meer mannen van die overvalploegen in Culemborg en omgeving terecht kwamen ligt het veeleer voor de hand te veronderstellen dat Hempelmann bij de gevechten rondom de bruggen bij het Maas- en Waalkanaal gewond is geraakt en daarna werd afgevoerd naar Culemborg.
» Deze reactie is geplaatst op 28 maart 2011 10:39
Totaal berichten: 11
Kuilenburg is ook toevallig de locatie waar de enige vuurcontacten bij de linie Huissen-Bemmel-Lent zijn geweest.
Ik snap de conclusie, maar vind hem personlijk nog voorbarig.

Waar komt de aanduiding Kuilenburg bij Hempelmann vandaan? Uit de Duitse archieven of de Nederlandse archieven. Als het de Duitse archieven zijn, is het op zich vreemd dat dit de aanduiding van Culemborg zou zijn aangezien al in de Duitse tijd de naam Culemborg (Waldeck Pyrmont periode) als was ingebrugerd. Als het uit de Nederlandse archieven komt is het ook een vreemde aanduiding in mijn ogen. Kuilenburg bij Angeren was in de mobilisatieperiode en de meidagen een gebruikte term voor de locatie van de kazematten bij Kamervoort (47 -51).

Het blijft denk ik toch nog wat speculatie. Dat Hempelmann in Culemborg is overleden is duidelijk, maar dat zou in mijn ogen net zo goed kunnen pleiten voor een gewonde Duitser die vanaf Kamervoort naar dat ziekenhuis is afgevoerd. Was toch de meest logische locatie om een gewonde naartoe te vervoeren. Hiermee is voor mij in ieder geval de gorndlsag voor gewond raken bij Kamervoort/ANgeren niet verdwenen.

Hiervoor zou je denk ik ten minste moeten uitsluiten of bevestigen dat de gewonde Duitser bij Kazemat 50 iemand anders is geweest en waar dan genoemde Walter Kutz is omgekomen. Was hij eerst gewond of is hij dodelijk getroffen en ter plekke omgekomen.

Ik hou nog even diverse opties open, hoewel ik toegeef dat andere opties even waarschinlijk kunnen zijn.
» Deze reactie is geplaatst op 28 maart 2011 11:06
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Ik opteer toch wel vooral voor de versie van een overvalcommando bij het Maas-Waalkanaal, wat Hempelmann betreft. Een aantal zaken spelen bij die overweging mee:

- De rang van Hempelmann duidt, anno 1940, op een beroepsmilitair. De carriererang van Stabsfeldwebel, slechts gegeven aan die onderofficieren met verdiensten die niet tot een hogere rang (in dit geval Leutnant) leken te zijn geschikt, duidt daar op. Hij zou in dat geval opvallen in een eenheid als 207.ID, dat als 3e Welle eenheid nauwelijks beroepsonderofficieren zal hebben gehad.

- De 1./Grenzwacht 36 had geen enkele betrokkenheid bij X.AK. De enige twee die dat wel hadden, GW.6 en GW.16, kwamen pas later op Nederlandse bodem. Zij behoorden tot de 526e Divisie, dat slechts uit 8 grote compagnieën infanterie bestond.

- Het is onaannemelijk dat Hempelmann met zijn 36 jaar tot de Radfahrschwadron behoorde. Dit was in de regel een jonge eenheid, waarvan veel inzet werd gevergd. Deze eenheden waren immers de verkenners van de divisie.

- Er zijn diverse gevangenen en gewonden naar Culemborg vervoerd na gevangen te zijn genomen. Overigens wordt Hempelmann in die context nergens op een lijst genoemd.

- Duidelijk is dat hij wel te Culemborg overleed.

- Nergens staat vermeld dat de Overbetuwe troepen een Duitse gewonde richting westen vervoerd hebben. Omdat dit een opvallende gebeurtenis moet zijn geweest, zou dit vrijwel zeker zijn vermeld. Voorts is het zo dat de strijd in de Over Betuwe zodanig was dat de NL overal terugtrokken, en het ook uit die gang van zaken niet perse logisch is Duitse gewonden te vinden en mee te nemen.

Anderzijds blijft open staan - en dus een valide tegenargument - dat Kuilenburg als locatie van uitschakelen van Hempelmann wordt genoteerd. En Kuilenburg lijkt toch wel op de omgevingen Angeren te duiden.

Het raadsel blijft in die zin open. Ik denk wel dat de Poolse link erg theoretisch is. Dat moesten we als these maar naar de achtergrond schuiven, zonder nadere aanwijzingen althans.
» Deze reactie is geplaatst op 28 maart 2011 11:16
Totaal berichten: 11
Bedankt Allert,

Zoals al eerder aangegeven in dit onderdeel, analyse en onderzoek kan wel eens alleen maar meer vraagtekens opwerpen.

Ik ben het er mee eens dat als er een gewonde Duitser of Duitsers zouden zijn afgevoerd uit de Overbetuwe naar Culemborg, zou dat ergens in een verslag naar voren moeten komen. Dat maakt de these dat hij gewond is afgevoerd onwaarschijnlijker. Opvallend is inderdaad de verwijzing naar Kuilenburg bij Angeren wat weer voor een dergelijke these zou spreken (ander mogelijkheid zie ik niet gezien de overlijdensdatum van 11 of 12 mei, dus voor de Duitsers in Culemborg aankwamen. Het overbrengen naar de Grebbeberg van zijn stoffelijk overschot blijkt duidelijk uit de documenten op de link, dus dat is geen mysterie.

Enige lead volgens mij nu nog is de twee vuurcontacten bij Kazemat 48 (groep fietsende militairen) en kazemat 50 (overval door enkele Duitse militair) met de gewonde Duitse militair bij Kazemat 50 en dan de vraag waar en bij welk vuurgevecht is Walter Kutz gedood.
» Deze reactie is geplaatst op 28 maart 2011 11:25
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Wij hebben een lange lijst van verplaatsingen naar de Baulehr zbV 800. Die mutatielijst geeft talloze militairen weer die behalve van reguliere eenheden van Ersatz, Grenzwache en Landesschütz eenheden naar de zbV.800 werden overgeplaatst. De lijst bevat bijna 500 namen. Het is één van de bronnen die mij indertijd noopte de bewering in 'mei 1940' (en Engelse versie) dat er slechts zo'n 200 man in die eenheid waren, deed pareren met 'onzin'. Zeker is ook dat de lijst nog niet eens compleet is. Slechts een deel van de met zekerheid in mei'40 ingezette mannen in Nederland wordt er bijvoorbeeld op genoemd. Hempelmann noch Grenzwach abschnitt 36 staan er overigens op. Desondanks blijkt dat vele militairen, ook onderofficieren, actief waren in die 'covert' eenheid.

Het is voorts, ondanks mijn gedachte dat Hempelmann vermoedelijk als beroepsonderofficier niet tot 207.ID behoorde, ook niet uit te sluiten dat een Grenzwacht eenheid troepen leverde aan een derde Welle divisie. Die divisies hadden een dusdanig groot contingent Landwehr, dat ook Grenzwache Abschnitten manschappen leverden. Het is echter onwaarschijnlijker dat dit voor een beroepsonderofficier het geval was, daar die juist weer schaars waren in Landwehr eenheden (zoals de Schütz en Wach eenheden). Wel lijkt het me uiterst onwaarschijnlijk dat een oudere beroeps als Hempelmann tot het fietseskadron q.q. divisieverkenners behoorde.

Een andere kleine mogelijkheid droeg Hugo me nog aan. Dat is dat Hempelmann als 'Erkundiger' (plaatselijk bekende) een gidsende rol speelde. Dat hij lokaal dus om wat voor reden bekend was en daarom toegevoegd was aan de verkenners van 207.ID. Die mogelijkheid had ik zelf nog niet aan gedacht en geeft maar weer eens aan dat er een breed scala aan theses denkbaar is. In een dergelijk geval kan Hempelmann weer wel zijn ingezet in de Betuwe, zij het dat dan met zijn kennelijk schaarse kennis van de omgeving een offensieve rol bij een gevecht om enige kazematten vraagtekens gezet zouden kunnen worden. Maargoed, in oorlogstijd is het eerste wat verloren gaat (na de waarheid) de ratio.

Hoewel van de Over Betuwe troepen wel bekend is dat ze vermoedelijk nauwelijks kans kregen gewonden of gevangenen af te voeren, is dat van de troepen langs het Maas-Waalkanaal beslist anders. Daar werd bijkans de gehele dag gevochten en zijn bewezen enkele groepen gevangenen naar het westen afgevoerd. Daarvan gaf een deel zijn naam en is een deel op ontsloten bronnen teruggevonden. Opnieuw geen Hempelmann overigens.

De informatie is niet zodanig dat er door wie dan ook iets kan worden uitgesloten op dit moment. Dat is tegelijkertijd ergens ook wel weer boeiend natuurlijk ;)
» Deze reactie is geplaatst op 28 maart 2011 12:16
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Inmiddels is de zaak opgelost. Tot mijn niet geringe verbazing en vreugde bleek onze eigen Joost (Bruinsma) een verhoor PV te hebben van de heer W.A. Symons, verdacht van deelname aan de overvalscommando acties. Daarin staat de volgende passage:

"Op 9 mei 1940 werd ik bij de Stabsfeldwebel Hempelmann geroepen en deze deelde mij mede dat ik bij zijn groep hoorde, bij een eventueele inval in Nederland. Deze groep bestond uit 8 man. Deze groep bestond uit zeven Duitschers en ik allen als Nederlander. De Duitschers waren gekleed in Duitsche uniform met civiele overjas zonder hoofddeksel. De groep was bewapend met twee machinepistolen en de overige alsmede ik met een pistool. Op 9 mei 1940 omstreeks 2100 uur werden wij met drie groepen in totaal 24 man op een vrachtauto geladen en reden in de richting van de Nederlandsche grens. Op deze auto bevonden zich ook Nederlanders van die vijftig personen gekleed in het uniform van het Nederlandsche leger [sic]. Omstreeks 2300 uur kwamen wij aan de Duitsch Nederlandsche grens Zuidelijk van Nijmegen en hebben daar gewacht tot ongeveer 2400 uur. (...)"

Daarmee is de kwestie Hempelmann dus opgelost. Hij was daadwerkelijk een zbV.800 man, vrijwel zeker gewond geraakt aan het Maas-Waalkanaal. Men mag wel aannemen dat de toevoeging 'Kuilenburg' bij zijn naam in dit geval vrijwel zeker de oude naam voor Culemborg was, waar hij aan verwondingen overleed. Het operatiegebied aan het Maas-Waalkanaal viel onder 254.ID. Ons vermoeden is dat Hempelmann commandant was van de overvalploeg op Malden, waarvoor nog geen commandant bij ons bekend was.
» Deze reactie is geplaatst op 30 maart 2011 14:54

Plaats hier uw reactie

Opgelet: We behouden ons nadrukkelijk het recht voor om nieuwe berichten of reacties die voor de thematiek van onze websites en de discussiegroep irrelevant zijn, onbetamelijk of onbegrijpelijk geformuleerd zijn, ongewenste politieke of commerciële lading hebben of inbreuk maken op de privacy van nog levende personen niet te plaatsen. Uw reactie zal pas na goedkeuring door de beheerders zichtbaar zijn in de discussiegroep.

De inhoud van berichten - en daarin vermeldde gegevens en personalia - wordt na publicatie niet gewijzigd en/of verwijderd, tenzij daarvoor een dwingende aanleiding is. Berichtenschrijvers zijn zelf verantwoordelijk voor het toetsen van de inhoud van hun berichten voordat deze worden gepost.

Zie voor meer informatie de Gebruiksvoorwaarden. Tevens verzoeken wij u om kennis te nemen van de FAQ (veelgestelde vragen), wellicht dat uw vraag daar al beantwoord wordt.

Wenst u een gescande foto of ander beeldmateriaal op te nemen bij uw bericht, e-mail deze naar info@grebbeberg.nl en wij verzorgen de plaatsing (meestal nog dezelfde dag).

Bericht:   * 
Uw naam:   * 
 
E-mailadres:     * 
Om ongewenste (spam)berichten op onze website te beperken vragen wij u hieronder een eenvoudige controlevraag te beantwoorden. Berichten worden alleen geaccepteerd indien deze vraag correct is beantwoord.
1 + 1 =     * 
*) = verplicht veld  

2554