Inspectietocht met Commandant Veldleger op 17 mei 1940
B.
INSPECTIETOCHT COMMANDANT VELDLEGER 17 Mei 1940.
-------------------------
- AMERSFOORT.
Brug Ooostelijk van AMERSFOORT over liniekanaal was goed gesprongen, de brug bij coupure West van KM. (bedoeld korenmolen 'De Goede Verwachting' aan de Lageweg, nr. 3) Steenenkruis (boerderij, eveneens aan de Lageweg, nr. 67) slechts gedeeltelijk.
Vernielingen waren goed, ook Oostelijk van AMERSFOORT en bij spoorbaan VINKENHOF.
Weinig of geen artillerievuur. - WOUDENBERG.
Versperringen matig.
Vernielingen gering, 2 huizen en een partij boomen.
Weinig of geen artillerievuur. - POTBRUG.
Was goed gesprongen, ook de mijnkamer in den weg. Vernielingen zeer goed.
Weinig of geen artillerievuur. - SCHERPENZEEL.
HOLEVOET en de meeste huizen langs den straatweg in puin geschoten. (eigen artillerievuur)
Hier schijnt flink gevochten te zijn. - RENSWOUDE.
Km. en eenige huizen vernield.
Eenig artillerievuur. Hier is niet heftig aangevallen, evenmin bij de voorposten. - EDE en BENNEKOM.
Geen vernielingen langs den weg waargenomen. - WAGENINGEN.
De bevolking kwam in drommen terug. De oude stad tusschen de grachten is geheel vernield en in puin. Bruggen gesprongen. Van Wageningen naar Grebbe overigens weinig vernielingen. - KRUIPONDER. voorposten
- opstelling voorposten
8e Batterij 6 Veld - 8 R.I.
geen schot werd gelost, munitie niet bij betonopstelling stuk, doch 45 meter verder in lignis, zonder schokbuis of slagpijpjes. Uit alles blijkt overhaaste aftocht. - opstelling voorposten links Geuwekanaal (Nieuwe Kanaal)
1-3-II-19 R.I.
hier is eenig vuur afgegeven, daarna gevlucht, weg zeer slecht versperd, boomen niet gehakt, weg daardoor gedekt voor vijandelijke aanval, tenzij ad. a. gevuurd had. - personeel ad. a.: o.a. W. HAGEN, van den ESSCHERT. (commandant van 4e sectie 3-III-8 R.I.)
ad. b.: J. EIKELBOOM, H. CATS (Catz) sergeant, Fr. WANINGE, BENNIG, HOBBELAAR. - volgens verhaal van een boer, die in zijn woning is gebleven pl.m. 100 meter voor onze stelling, openden Duitschers eerst vuur.
Hun aantal was pl.m. 30 man. Geen vuur van Nederlanders terug ontvangen, waarom deze boer dacht, dat ze dood zouden zijn! Twee Duitsche gewonden terug gekomen.
- opstelling voorposten
- KRUIPONDER Linie dijk.
De aanval op de voorpostenstrook van de IVe Divisie op 11 mei 1940 - Schets/kaart nr. C.3 (1955)» meer - De boerderij voor kazemat 34 (bedoeld gietstalenkazemat G24) was niet opgeruimd, noch was de puntdraadversperring over den dijk doorgetrokken. Overgang over kanaal was indien linie bezet niet mogelijk.
De komkeering alhier in aanleg was wel een voordeel voor vijand als naderingsweg. Slechts enkele "Schutzlocher", wegens geen vuur !!
Deze was door onze artillerie zeer goed onder vuur gehouden, wel 500 à 1000 projectielen in een strook van pl.m. 300 meter voor de stelling tot vlak er voor (2 doode Duitschers)
Trechters max. 1.50 meter breed, 1 meter diep.
Een lichte granaatwerper + karabijn lagen vernietigd langs de dijk. - kazemat 24, 1 zware mitrailleur M.C.-II-8 R.I. was geraakt 9 x door mortiervuur. Geen uitwerking, een emmer patronen was verschoten, door tirailleurs vrijwel niet. Stelling was niet af. Kazemat 25 2 lichte mitrailleurs, 1 zware mitrailleur. Uit de laatste pl.m. 75 patronen waren weggegooid.
Volle trommels, banden en kisten (zie verhaal BRANDSEN, Hospitaal OUDEWATER)
Personeel o.a. Korporaal JANSEN H.W. en volgens rijwielen G.P. KELLENDONK, P.T. BAS, H. van AMERONGEN.
zie bijlage + Duitsch bericht.
Uit alles blijkt overhaaste vlucht, geen of zeer weinig vijandelijk artillerievuur of geweervuur ontvangen.
Kazemat 23 had wel eenige treffers op schietgat, is vermoedelijk kazemat van BRANDSEN, verder niet onderzocht. - Voorposten Oost van de Grebbe (omgeving den Doorn) (vermoedelijk bedoeld boerderij Den Dooven) Schootsveld was vrijwel niet verruimd, vrij veel artillerievuur trechters lagen ook in dit terrein. Enkele huizen langs den kunstweg waren hierdoor vernield. Ook hier kreeg men den indruk van geen vuurgevecht, (ontbreken gaten in boomen, boomgaarden van geweer- en mitrailleurvuur.)
- (in verslag 9a) pl.m. 300 meter achter de stelling bij KRUIPONDER lagen eenige tusschenverdedigingsopstellingen geheel gereed. Ook hier op slechts een enkele plaats gevuurd. Handgranaten lagen hier en daar gereed, overigens munitie in nis of kist. Deze opstellingen waren o.a. bezet geweest door II Verbindingsafdeeling, personeel o.a.: dienstplichtig Korporaal DE COCQ, J. BOSCH, P.C. DAAMEN jr. Ter plaatse en meer Westelijk overal verspreide uitrusting (geweer nr. 9244 V). Versperringen aan de Maalsteeg (Maatsteeg) waren zeer onnoozel, een puntdraadrol kon zonder moeite opzij geschoven worden. Voorts vele losse draadrollen (op haspel). In de opstelling aan de Zuidelijke knik (rechts) van de Maalsteeg (Maatsteeg) (kunstweg deel vt. 30-67 oud, 170-442 nieuw) groote wanorde, etenswaren, eieren, flesch advocaat. Kazemat nummer 31 was van voren gesloten, geen zware mitrailleur, geen hulzen. Geen enkele treffer van artillerievuur op de stellingen aldaar, noch bij andere opstelling voorposten of KRUIPONDER. Bezetting kazemat 31 sergeant W.H. van KALKEN 2-4 M.C., voorts kaartjes van uitrusting ten name van reserve 1e Luitenant W. VISSER 19 R.I., PIET ALBERS 4 M.C.
- De boerderij voor kazemat 34 (bedoeld gietstalenkazemat G24) was niet opgeruimd, noch was de puntdraadversperring over den dijk doorgetrokken. Overgang over kanaal was indien linie bezet niet mogelijk.
- Colonnes langs den weg.
- Bij LEERSUM een terugtrekkende Duitsche Roode Kruis Colonne.
- Bij BENNEKOM een gemotoriseerde pontontrein
een halve ponton per auto. - eenige infanteriecolonnes met treinen Westelijk van UTRECHT richting West, ook geschut.
- Gemotoriseerde eenheden.
Omgeving UTRECHT, alle richtingen.
- Mededeeling toegevoegd Officier van Gezondheid Kolonel DEN HOUTER. (L. den Houter, Hoofd Sectie IIIa van het Hoofdkwartier Veldleger)
Een Unterartz van een bataljon deelde mede, dat eerst bij DEVENTER geprobeerd was, hetgeen mislukte. Daarna ZUTPHEN waar men slaagde. De Grebbe was zeer zwaar geweest. Een bewijs daarvan een veldlazaret ingericht te ARNHEM door Duitschers. - Sint FRANCISCUS ZIEKENHUIS OUDEWATER
- Majoor RAPPARD, Dr. POSTUMUS MEINESZ.
Instrumentarium tandheelkundige dienst was door een passeerende Divisie-arts medegenomen.
Toebehoren Zusters AMERSFOORT zou voorzichtig teruggestuurd worden. - Gewonden, later gevonden:
J.M. DINNISSEN rijwielordonnans I-24 R.I. (ex. 1 R.W.) Het was hard werken geweest, omdat de verbindingen verbroken waren. Medegevochten om commandpost, 2 dagen en 2 nachten blijven liggen. Overste HENNINK en kapitein BÜCKERT waren zeer moedig geweest.
HERWIJN. Verbindingen bij 8 R.I. waren stukgeschoten. 10, 11, 12 Mei nog goed, ook ondergrondsche kabel met IVe Divisie defect. 14 Mei ‘s avonds was de Overste weggegaan, en 15 Mei teruggekomen.
Eten was er genoeg.
F. GOBETS Staf I-24 R.I.
Kapitein BÜCKERT was zeer moedig.
Was 2e Pinksterdag (13 Mei) gewond linkerzijde knie.
Dr. PARIS was zeer goed geweest en gezorgd dat hij niet in Duitsche handen viel. Overste HENNINK had zijn geweer genomen toen hij gewond was en hem het pistool gegeven.
Overste wilde volgende dag flankaanval doen.
Dienstplichtige G. HOOGERVORST I-24 R.I.
Had 2 dagen en 2 nachten gewond gelegen voor men hem vond in schuilnis commandopost Overste HENNINK.
Overste HENNINK is daar 2 dagen blijven zitten, daar er geen bericht was van terugtrekken.
RUSMAN 1-I-24 R.I.
Gewond, was eenige dagen blijven liggen. Was niet te volgen, zeer zwak.
Rijwielordonnans 2 R.W. Ordonnans bij 8 R.I. naam ?
Deze was gewond, toen hij een mitrailleur bij de commandopost in stelling bracht. Overste had hard en moedig gevochten. Toen Majoor JACOMETTI gesneuveld was, was zijn Bataljon teruggegaan. Majoor LANDZAAT’s commandopost in Ouwehand's Dierenpark.
Hoorde dichtbij mitrailleurvuur, overal en om je heen. Overste zeide, dat dit schijndingen waren. Geen vliegtuigen toen. Ziet zeer tegen den Overste op. Vond het jammer dat 8 R.I. teruggeslagen was.
WOBBE Pag.-19 R.I. 1e compagnie VIe Bataljon Pag. (vermoedelijk Jan Wobben, opgeleid bij 19 R.I. (depot in Hoorn) en vlak voor de meidagen ingedeeld bij 1e Compagnie IVe Bataljon Pag.)
Als de Duitschers naderden riepen ze:
"Eigen menschen niet vuren".
Er waren Hollandsche soldaten bij in blauwe overalls, die voorop moesten loopen. Volgens Doktoren waren ook Nederlandsche zieken behandeld, die het bovenlijf naakt voor de Duitsche troep uit moesten loopen en dus onder eigen vuur vielen.
BRANDSEN M.C.-II-8 R.I.
Lag in kazemat 23 of 25 bij KRUIPONDER (hoogstwaarschijnlijk G.25), was gevlucht na de tirailleurs en was toen in een granaattrechter geraakt en behandeld door Duitsche hospitaalsoldaat.
Zou mitrailleur uit koepel gehaald hebben en zoo gevuurd, omdat koepel flankeerend vuurde, waar niets was.
Noemt namen van Luitenant MINK (Reserve-1e Luitenant G. Mink, Sectiecommandant M.C.-II-8 R.I.) en SCHOFAAS. (vermoedelijk Reserve-Kapitein C.E.R. Schoevaars, commandant M.C.-II-8 R.I.). Baggermolen lag nog in het kanaal, wilde niet goed zinken, in de boerderij ervoor had men schietgaten gemaakt.
Men had een dag standgehouden (1x afgeslagen) doch een dag later doorgebroken.
Luitenant J.B. SCHLUTER, Verbindingsofficier I-8 R.I.
(Majoor LANDZAAT) Commandopost was in paviljoen en Hotel de Grebbeberg. De commandopost werd zwaar onder artillerievuur genomen. Hij dacht omdat vanaf 10 Mei een Hollandsche vlag op de Noordelijke ingang van Ouwehand’s dierenpark was geheschen. Men heeft toen de directeurswoning Ouwehand’s dierenpark, alwaar een beton kelder, betrokken en Ouwehand plus 6 personeel doen arresteeren.
Toen vlag weg was, werd vuren daarop verplaatst.
Vrijdags : vliegtuigen (10 Mei)
11 Mei: artillerievuur op voorposten
Commandant 1-I-8 R.I. Kapitein G.J. van Rangelrooij
Commandant 2-I-8 R.I. Kapitein Colette
Commandant 3-I-8 R.I. Kapitein Brittijn
Commandant 2-III-8 R.I. Kapitein Maas.
III-8 R.I. waarnemend Commandant Kapitein van den Berg.
Dit Bataljon zou met kanonneerboot Freija (bedoeld Freyr) een flankaanval doen, is niet doorgegaan.
Hij heeft met 40 man commandopost linkerzijde verdedigd. Maakte o.a. een stoot naar Levendaalscheweg, schoot hier nog op Duitschers die een Nederlandsche soldaat voor zich uitjoegen. Hoorde van een Sergeant-capitulant dat Duitschers bij Nederlandsche gevangenen uniformen uittrokken en zelf aandeden, de Nederlanders dan met handen omhoog en geroep "niet schieten" voorop.
Eenige koks waren gevlucht.
(Korporaal EEVAARTS en nog een hulpkok)
Tenslotte terug op commandopost 8 R.I.
Overste HENNINK ging terug om een tegenaanval te organiseeren, liet gewonden in nis achter, kwam slechts tot spoorbaan (Kalkzandsteenfabriek) en hoorde daar, dat de wapens werden neergelegd.
Dr. HAPORD berichtte nog, dat 45 seminaristen uit DRIEBERGEN geheel opgeleid waren om mede te helpen en uitstekende diensten bij vervoer, etc. hadden verleend.
Voorts, dat Sanatorium ZEIST heelemaal doorzocht en gedeeltelijk door Duitsche troepen vernield was, behalve patiëntenverblijven.
- Majoor RAPPARD, Dr. POSTUMUS MEINESZ.
De ordonnansofficier.
get. Bosch van Drakenstein.
|
