Rapport bevelen en berichten IIe Legerkorps van 13 Mei 1940
Bevelen en Berichten IIe Legerkorps - 13 Mei 1940.
-------------------
| 1.45 uur | Bericht ontvangen van Commandant IIe Divisie: "Ingevolge bevelen van den Commandant Veldleger (C.V.), namens deze gegeven door Kapitein Fiévez, die zich bevindt op commandopost IVe Divisie, werd het bevel over den tegenaanval opgedragen aan den Luitenant-Kolonel Land en werd medegedeeld, dat II-11 R.I. en I-20 R.I. onder diens bevelen treden en dat II-4 R.A. ter beschikking werd gesteld van Divisieartilleriecommandant (D.A.C.) IVe Divisie. In verband daarmede konden de Luitenant-Kolonels De Ridder en Van den Briel naar hunne commandoposten terugkeeren. Zulks kon ook geschieden door Commandant IIe Divisie met zijn toegevoegde officieren en zijn D.A.C. en dienvolgens ben ik thans weder op mijn commandopost aanwezig". |
| 2.00 uur | Commandant IIe Divisie meldt dalen van valschermtroepen. |
| 3.40 uur | Legerkorps Artilleriecommandant (L.K.A.C.) meldt dat IIe Divisie vuur heeft verzocht op Ederveen. I-12 R.A. heeft opdracht doel 245 gedurende een half uur onder storend vuur te nemen en met 1 batterij te vuren op vt. 168.03 - 452.50. |
| Pl.m. 4.30 uur | Commandant 15 R.I. meldt, dat pl.m. 20 vijandelijke vechtwagens naderen in richting Scherpenzeel. |
| Pl.m. 4.40 uur | Bevel aan Commandant IVe Divisie onverwijld een compagnie Pag. te zenden naar Woudenberg, komen daar ter beschikking van Commandant 15 R.I. Legerkorpscommandant verzoekt Commandant IVe Legerkorps zoo mogelijk onverwijld een compagnie Pag. naar Woudenberg te zenden ter beschikking van Commandant 15 R.I. Antwoord: zal geschieden. |
| 6.15 uur | Legerkorps Artilleriecommandant bericht, dat op Wageningen 2 vuurconcentraties worden afgegeven, waaraan door alle beschikbare artillerie wordt deelgenomen. Waarnemingsposten van de artillerie melden, dat eigen infanterie voorwaarts gaat. |
| 6.15 uur | Commandant IIe Divisie meldt: op motorgeronk zijn storende vuren afgegeven. Gezien vanaf de voormalige schans bij de Engelaar ongeveer 20 vechtwagens en tractors; deze laatste waarschijnlijk artillerie sleepende bij Grootveld (kilometerpaal 62 aan kunstweg Renswoude - Scherpenzeel). Storend vuur afgegeven dat goed lag. Vechtwagens en tractors niet meer waargenomen. Plaats voorposten 15 R.I. nog niet bekend. Twee compagnieën Pag. uit Woudenberg zijn onderweg. Geen enkele reserve meer. Versterking moet komen. |
| 6.20 uur | Commandant IVe Divisie meldt: Vóór is het wat rustiger. Volgens een niet bevestigd bericht van een uitkijkpost is de aanval ingezet. Vijand gaat terug. Geen enkele bevestiging. Geen telefoonverbinding met Commandant 29 R.I. 19 R.I. houdt zich goed. |
| 6.30 uur | Legerkorpscommandant (L.K.C.) beveelt aan Commandant IVe Divisie dat, zoodra herneming van de frontlijn zeker is te achten, de troepen van IIe Divisie onverwijld naar hun onderdeel moeten worden teruggezonden. Geen pogingen mogen worden ondernomen om de voorpostenstrook te hernemen. (Opmerking: Achteraf doet dit bevel wel eenigszins vreemd aan; het is echter teekenend voor het optimisme, waarmede in den Legerkorpsstaf de toestand werd beoordeeld.) |
| 6.45 uur | Commandant IVe Divisie bericht, dat aanvalstroepen van 29 R.I. de uitgangsstelling nog niet hebben ingenomen. |
| 6.50 uur | Commandant IIe Legerkorps verzoekt aan Commandant Veldleger herhaling luchtbombardement op Wageningen en vooral op vijandelijke artillerie in de omgeving. Chef Staf Hoofdkwartier Veldleger (H.K.V.) betwijfelt de mogelijkheid daarvan, zal het echter probeeren. |
| 7.05 uur | Commandant IIe Legerkorpstroepen (L.K.T.) meldt dat te Wijk bij Duurstede 2 vlotten van 5 ton gereed zijn en de landhoofden gelegd. Iets minder dan de helft van het materieel is verbruikt. Er kan nog worden gelegd een lichte brug van 60 meter of een zware brug van 35 meter. Totale sterkte van IVe Pioniersafdeeling pl.m. 400 man, gemotoriseerd. |
| 7.15 uur | Mededeeling van Sectie I-5 Hoofdkwartier Veldleger: Eigen vliegtuigen hebben groote troepen concentraties waargenomen West van Rhenen. Ontstellend zichtbaar. Gevraagd bombardement te 4.30 uur uitgevoerd. Ligging vermoedelijk goed. Batterij op aangegeven plaats ontdekt. D 21 en G I hebben grondaanvallen verricht. D 21 bij Wageningen, G I tusschen Wageningen en Rhenen. Te Wageningen veel troepen. Een G I afgeschoten door Messerschmidt. Een C X vermist. Op last Opperbevelhebber Land- en Zeemacht (O.L.Z.) vandaag rust voor 2 Luchtvaart Regiment (Lv.R.) wegens reorganisatie. Nog geen hulp van Engelsche vliegtuigen. (Opmerking: Deze luchtactie was den vorigen dag reeds aangevraagd ter ondersteuning van den tegenaanval, die volgens bevel van Commandant IVe Divisie te 4.30 uur uit de gereedstelling voorwaarts zou gaan. De groote troepen concentratie West van Rhenen was in werkelijkheid opstelling van treinvoertuigen van infanterie en artillerie waarvoor de Commandanten verzuimd hadden vliegerdekking te zoeken. Er waren echter ook terugwijkende infanterie afdeelingen bij.) |
| 7.35 uur | Commandant Brigade B. deelt mede, dat brug te Eck en Wiel voor verkeer is opengesteld. |
| 7.45 uur | Commandant Batterij Luchtdoelartillerie (Bt. Lu.A.) meldt, dat bij Steenfabriek Remmerden 400 brisantgranaatpatronen aanwezig zijn. |
| 8.30 uur | Legerkorpscommandant beveelt aan Commandant IIe Auto Bataljon: 20 M.C. moet onmiddellijk worden opgeladen en vervoerd naar Elst. De Compagniescommandant ontvangt van mij nadere aanwijzingen. Aan Commandant 20 M.C.: U komt te Elst onder de bevelen van Commandant IVe Divisie en ontvangt aldaar nadere bevelen van Commandant IVe Divisie. Vervoer door IIe Auto Bataljon. |
| 8.35 uur | Bericht van Commandant Veldleger dat te 11.00 uur een bombardement van Engelsche bombardeurs op lijn Grebbe - Kruiponder. |
| 8.40 uur | Van Legerkorpscommandant aan Commandant IVe Divisie: Ik stel 20 M.C. te Elst onder Uwe bevelen. De compagnie wordt per auto daarheen vervoerd en ontvangt aldaar Uwe bevelen. Te 11.00 uur vindt een bombardement plaats door Engelsche bombardeurs op de lijn Grebbe - Kruiponder. Het is dringend noodzakelijk dat de orde in de troepen die terugvloeien, wordt hersteld ter hoogte van den spoorweg Rhenen / Amersfoort. |
| 8.45 uur | Afschrift ontvangen van bevel Commandant IIe Divisie Sectie I No. 6 B. dat gevonden chocolade, sigaretten enz. niet mogen worden gebruikt, daar Duitsche vliegers vergiftigde artikelen uitwerpen. Lijkt tamelijk onwaarschijnlijk, misschien een onderdeel van angstpropaganda. |
| 8.50 uur | Commandant IVe Divisie vraagt het luchtbombardement te verleggen Oost van de lijn Grebbe -Kruiponder en op Wageningen. Dit te 9.00 uur gevraagd aan Hoofd Sectie I - Hoofdkwartier Veldleger. Zal geschieden. |
| 8.50 uur | Commandant IIe Divisie deelt mede, dat de telefonische verbinding met Commandant 10 R.I. met de voorpostenstrook is hersteld. Geen vijand voor de voorpostenstrook. Patrouilles uitgezonden om voeling te hernemen. Telefonische verbinding met commandopost voorpostenstrook van 15 R.I. weder verkregen. Niet bekend of de oude opstellingen van de voorpostenstrook zijn bezet. Storend vuur afgegeven op vechtwagens. Vuur lag buitengewoon goed. Groote rookwolken stegen op. Nadien niets meer gezien. |
| 9.30 uur | Bericht van Commandant IVe Divisie: te 8.00 uur is de aanval ingezet met drie bataljons. Het linker achterste Bataljon was nog niet ter plaatse. Veel artillerievuur wordt ontvangen. In de buurt van jeugdherberg Berg en Dal lag veel artillerievuur, niet gericht op aanvalstroepen. |
| 9.30 uur | Bericht van 7e compagnie luchtdoelmitrailleurs: afgeschoten één vliegtuig zeker; één vliegtuig onzeker. |
| 9.35 uur | Commandant IVe Legerkorps vraagt of Pag.-compagnie, die vanmorgen ter beschikking van IIe Legerkorps is gesteld kan terugkeeren. Gevraagd aan Commandant IIe Divisie: Ja. Geantwoord aan Commandant IVe Legerkorps: "ja". |
| 10.00 uur | Commandant Brigade B. meldt, dat de Duitsche artillerie, die ten Oosten van Grebbe stond opgesteld, terugtrekt. Te 10.20 uur doorgegeven aan Hoofdkwartier Veldleger. |
| 10.40 uur | Bericht van Lichtmeetcentrale, dat post Blauw (Koerheuvel) door 50, als Nederlandsche infanterie gekleede soldaten onder aanvoering van een 2e Luitenant, is overvallen. Twee manschappen konden langs een achterdeur ontsnappen en het bericht overbrengen. (Opmerking: De juistheid van dit bericht wordt bij Staf IIe Legerkorps van den aanvang af in twijfel getrokken). |
| 11.30 uur | Kapitein van Buuren van Staf IVe Divisie, zich bevindende op commandopost Commandant 19 R.I., meldt toestand van den tegenaanval zooals die ten 10.00 uur was. |
| 12.00 uur | Kapitein van Buuren voornoemd meldt van commandopost Commandant 19 R.I. dat Kruiponder in handen van de Duitschers is, en dat deze in Noordwestelijke richting opdrongen. |
| 12.10 uur | Legerkorpsartilleriecommandant bericht dat Commandant I-12 R.A. meldt, dat groote troepen eigen infanterie met honderden (?) witte vlaggen langs Cuneraweg richting Veenendaal terugtrekken, vóór de batterijen langs. (Opmerking: Dit bericht is in hooge mate alarmeerend.) Reeds waren in den loop van den morgen herhaaldelijk meldingen binnengekomen - o.a. van de marechaussee die onder Kapitein Gelderman bij Rhenen stand hielden, van waarnemingsposten der artillerie, van officieren die door Legerkorpscommandant naar voren waren gezonden - dat uit de omgeving van Rhenen voortdurend kleine afdeelingen infanterie terugweken, al bleef de stelling aan de spoorlijn ook nog vast in onze hand. Thans echter wordt de indruk gevestigd, dat ook op andere plaatsen en in veel gevaarlijker mate het front ineenstort. Zal de in gang zijnde tegenaanval de situatie nog kunnen redden? Telefonische verbinding met commandopost Commandant IVe Divisie en zoodoende met Luitenant-Kolonel Land, die het bevel voert over de troepen van den tegenaanval, kan niet worden verkregen. |
| 12.20 uur | Opdracht Commandant IIe Divisie de langs den Cuneraweg terugvloeiende eigen troepen op te vangen. |
| 12.45 uur | Legerkorpscommandant zendt Kapitein Leezer van Legerkorpsstaf naar Commandant IVe Divisie met opdracht, tot elken prijs stand te houden, en tegenaanval Luitenant-Kolonel Land onvoorwaardelijk door te zetten. |
| 13.00 uur | Telefonische opdracht aan Commandant 10 R.I., ordonnansen uit te zenden naar Luitenant-Kolonel Land met bevel van Legerkorpscommandant, den tegenaanval met grootste snelheid en kracht door te zetten. |
| 13.05 uur | Commandant IVe Divisie meldt, dat afdeelingen ter sterkte van een bataljon, die de grendellijn ter hoogte van kilometerpaal 25 aan den spoorweg bezet hielden, in wanorde terugwijken. |
| 13.15 uur | Schriftelijk bevel van Legerkorpscommandant aan Luitenant-Kolonel Land, luidende:
Duitsche troepen zijn doorgedrongen ter hoogte van kilometerpaal 25 aan spoorweg Rhenen / Amersfoort, bedreigen troepen op Grebbeberg met afsnijding, en den rechter vleugel van IVe Divisie te doen ineenstorten. Zet aanval in richting Grebbesluis onmiddellijk met maximum kracht en snelheid door. Het behoud van de stelling hangt van Uw aanval af. Duitschers zeer waarschijnlijk vrij zwak, doch brutaal en doortastend. De Generaal Majoor, Legerkorpscommandant, w.g. Harberts (?). I-12 R.A. verandert van stelling naar terrein Kort West van Elst, front Oost-Noord-Oost. |
| 14.00 uur | Commandant IIe Divisie meldt, dat Lambalgen in brand staat en dat de frontlijn van II en III-22 R.I. onder artillerievuur ligt. |
| 14.00 uur | Commandant 10 R.I. meldt, dat twee ordonnansen Commandant 29 R.I. hebben bereikt en bevel om krachtig te blijven aanvallen, hebben overgebracht. |
| 14.20 uur | Chef Staf - IIe Divisie meldt, dat 19 R.I. terugvloeit met witte vlaggen. Hij vermoedt een Duitsche truc. Aan Commandant 10 R.I. is opdracht gegeven deze zaak te onderzoeken en maatregelen te nemen. (Opmerking: Legerkorpscommandant weet reeds, dat het inderdaad Nederlandsche troepen zijn die gevlucht zijn. Als het tenminste maar 19 R.I. is en niet 29 R.I., het regiment dat den tegenaanval uitvoert!) |
| 14.30 uur | Commandant IIe Divisie meldt, dat troepen van 8, 19 en 20 R.I. terugvloeien. 21 R.I. (??) houdt die troepen tegen. (Opmerking: Er valt thans nauwelijks meer aan te twijfelen, dat het pleit verloren is, nu over het geheele front van de IVe Divisie de troepen blijkbaar terugvloeien. De tegenaanval Land kan de situatie thans niet meer redden, hopelijk kan hij echter nog het nadringen van de Duitschers remmen en daardoor voorkomen, dat het geheel ontaardt in een ordelooze vlucht. Hoe het ook zij, de Luitenant-Kolonel Land is thans niet snel genoeg meer te bereiken om hem nog eenig bevel te doen toekomen. Inmiddels zijn reeds eenige bevelen gegeven in verband met een verderen weerstand in de lijn Elst - Veenendaal; de treinen worden dienovereenkomstig meer naar achteren gebracht. |
| 14.45 uur | Bericht komt binnen, dat commandopost Commandant IVe Divisie van nabij bedreigd wordt en gevaar loopt te worden omsingeld. Divisiecommandant gaat daarom naar Elst, commandopost wordt (is?) ontruimd. |
| 15.00 uur | Commandant IIe Divisie meldt: Divisie ligt onder artillerievuur; ligt nu op 3e lijn. |
| 15.30 uur | Commandant IIe Divisie meldt: vijandelijke infanterie-aanval ter weerszijden van Lambalgen begonnen. |
| 15.30 uur | Telefonisch bevel van Commandant Veldleger voor terugtocht van het veldleger naar Vesting Holland. In de grootste haast worden telefonisch aan alle onderdeelen partieele terugtochtsbevelen gegeven. Kapitein van den Generale Staf Van Mourik van Staf IIe Legerkorps wordt naar Amerongen gezonden in verband met gemelde opstopping der wegen door terugtrekkende treinen en troepen. Bericht van IIe Divisie: frontlijn bij Woudenberg gaat sprongsgewijze terug. |
| 16.45 uur | Telex aan Commandant Veldleger: verzoeke onmiddellijk en morgenvroeg vliegtuigen voor bescherming van terugtocht. |
| 16.50 uur | Telex van Commandant Veldleger: schriftelijk bevel voor terugtocht van het veldleger. |
| 17.00 uur | Stafkwartier IIe Legerkorps vertrekt in goede orde naar Lopik (commandopost komt te Jaarsveld). |
|
