Verschrikkingen komen tot leven in donkere nacht

Door Jelmer van Nimwegen

Klik hier voor een uitvergroting
De gemeente Rhenen en Stichting De Greb hebben gekozen voor de menselijke schaal: tussen de bomen zijn witte doeken gespannen, met korte teksten die de tragedie vertellen van de individuele soldaat.
RHENEN - Klassieke muziek, dwalen door een historische twilight zone. Op de hellingen van de Grebbeberg werd tijdens een aantal nachtelijke rondleidingen weer eens duidelijk wat voor ellende de Nederlandse militairen 64 jaar geleden meemaakten.

De duisternis is ingevallen, het is een stikdonkere nacht. Onder een beuk, in het schijnsel van twee waxinelantaarns, zit soldaat Hans de Vries roerloos tegen een dikke stam geleund, zijn hoofd gebogen, het geweer geladen over zijn knie. Tussen zijn ogen, vlak onder de rand van zijn helm, zit een klein, rond gat. Soldaat Hans de Vries is dood. Al 64 jaar.

De verschrikkingen van de strijd op de Grebbeberg komen stil en ingetogen tot leven tijdens de vijf nachtelijke rondleidingen. Bijna driehonderd deelnemers aan de tocht door het donkere bos op de hellingen van de Grebbeberg dwalen door een historische twilight zone. De vervreemding begint al op de begraafplaats, waar een klein orkest klassieke muziek speelt terwijl de mensen tussen de witte zerken lopen. Burgemeester Naafs en zijn wethouders gidsen de mensen over de smalle, donkere paden, op weg naar vijf indringende tableau-vivants.

De gemeente Rhenen en Stichting De Greb hebben gekozen voor de menselijke schaal: tussen de bomen zijn witte doeken gespannen, met korte teksten die de tragedie vertellen van de individuele soldaat. Voornaam, achternaam, woonplaats, beroep. In een paar zinnen ontmoeten we een mens van vlees en bloed. De gidsen lezen de verhalen bij het zwakke schijnsel van hun waxinelantaarntjes voor. Zoals het verhaal van Gerard Migchelbrink. De Duitsers wonnen, maar Migchelbrink en zijn wapenbroeders bleven vechten tot de laatste seconde. "Zwijnen, waarom schieten jullie nog?", schreeuwde een Duitser. Gerard was een komiek: "Als jullie niet waren gekomen zouden wij niet schieten." De elitetroepen van de SS executeerden hem.

De groepen, rond de zestig mensen elk, zijn stil, onder de indruk. Uit het donker komt een oud echtpaar. "Hebben jullie onze Bartus gezien?" Ze zoeken hun zoon, die op de achtergrond wordt neergeschoten terwijl hij zich overgeeft. Het paar verdwijnt gearmd in de duisternis, hun verdriet tegemoet.

Twee wapenbroeders, Pauwels en Rutten, sterven met de armen om elkaars schouder, de dappere majoor Jacometti stormt nog één keer zijn heldendood tegemoet. Een groep van zestig stille mensen loopt diep geraakt door de donkere monumentale nacht op de Grebbeberg.

Bron: de Gelderlander - De Vallei van maandag 13 september 2004, pagina 1

129