Discussiegroep

Onderwerp: Kornwerderzand

» Dit onderwerp is gesloten
Totaal berichten: 17
3.240 keer gelezen
21 reacties
Categorie: Overig Mei 1940
Ik kreeg van de week een vraag van een collega met betrekking op het aantal gedode Duitsers bij Kornwerderzand, hij sprak van een aantal van 600 slachtoffers (gedood) dit lijkt mij een erg hoog aantal, wie kan mij hier meer over vertellen??
Groeten Jack Koorneef.
» Dit bericht is geplaatst op 9 december 2006 01:16
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Het aantal slachtoffers is niet geheel zeker, maar vermoedelijk waren er vijf gesneuvelden. De 1.KD verloor in totaal 31 man gesneuvelden in de totale strijd in de noordelijke provincies.
» Deze reactie is geplaatst op 9 december 2006 04:59
Totaal berichten: 22
De grote vraag blijft natuurlijk waardoor er dan sprake is van de dodendam zoals de Duitsers het vrij vertaald noemden. Het Duitse opperbevel was er alles aan gelegen een snelle overwinning in Nederland en de andere Benelux naties te bewerkstelligen vanwege de morele werking die daarvan zou uitgaan.

Bovendien zijn er de laatste jaren regelmatig artikelen verschenen in de pers, een paar jaar geleden in o.a. Trouw, met interviews van mensen die destijds dicht bij de oprit van de dijk woonachtig waren. Hieruit kwam naar voren dat de dijk diverse dagen na de capitulatie afgesloten was om de gesneuvelden te bergen (ik heb zelfs gehoord van schoonspoelen van de dijk). Ook was sprake van vrachtwagenladingen met gesneuvelden die naar het oosten zouden zijn afgevoerd en het weghalen van omwonenden om de directe omgeving exclusief voor het Duitse leger te bestemmen.

Ik kan me niet voorstellen, maar dat blijft uiteraard speculeren, dat de aanval met slechts een paar pelotons (40-50 man) zou zijn uitgevoerd want daarmee zou zeker geen resultaat geboekt zijn tegen het gelegerde detachement. Bovendien waren alle eenheden in Nederland gebonden aan een strak schema dat het voorzichtig benaderen van deze operatie zou hebben toegelaten. Bovendien wist het goed voorbereide Duitse leger veel over de details van de Nederlandse verdediging, ook hier zal men zeer zeker een goed beeld van de aanwezige sterkte hebben gehad alsmede de te volgen tactiek.

Ik heb een aantal jaren geleden de rondleiding gevolgd en kan me niet voorstellen dat een aanval met een beperkt contingent enige uitwerking zou hebben gesorteerd vanwege de aanwezige hindernissen.
» Deze reactie is geplaatst op 11 december 2006 17:01
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Na de meidagen bestond er grote behoefte de bittere teleurstelling van de snelle nederlaag weg te spoelen. Allerlei soorten geruchten kwamen in zwang. De ene soort focuste op de kansloosheid van onze militairen [verklede tegenstanders, verraad, Vijfde Colonne, zand in munitiekisten, etc] de andere soort op heroische sages. De strijd op de Afsluitdijk behoort nadrukkelijk tot de laatste categorie.

Dat de sages rondom Kornwerderzand zo lang overleefden heeft vooral te maken met de summiere Duitse rapporten. Het is vooral overste Brongers geweest die veel onderzoek deed naar die Duitse rapporten, hoewel hij ook in vroege drukken van zijn werk over de Afsluitdijk de verhalen van slachtingen op de dam als werkelijkheid had geprint. In zijn laatste herziene drukken hersteld hij dit nadrukkelijk.

De 1ste Kavallerie Division - die versterkt opereerde in de drie noordelijke provincies - had een totaal dodencijfer van 31 man. Het aantal dat daadwerkelijk sneuvelde tijdens de aanval op de forten ligt tussen drie en vijf. Het aantal gewonden is echter aanzienlijk geweest, wat ook bleek uit de bezetting van diverse Nederlandse hospitalen in mei 1940. Tevens werden vele Duitse gewonden naar Nordhorn vervoerd waar een enorme capaciteit was gecreeërd met het oog op de strijd in Nederland.

De aanval op de dijk is naar alle waarschijnlijkheid niet veel meer geweest dan een compagniesactie. Wellicht versterkt met enkele specialistische onderdelen. De eerdere aannames dat dit tenminste 600 man zijn geweest lijken mij uiterst onwaarschijnlijk, hoewel de heer Brongers en ik daarin vermoedelijk van mening verschillen.

Een laag aantal aanvallers is overigens niet onwaarschijnlijk. U dient zich rekenschap te geven van de aard van de dijk. Deze was smal en kaal. Daar de dwars gebouwde dijken langs de sluizen bij het fort plaats boden aan diverse vestingwerken van waaruit ook de talud van de dijk kon worden beschoten, zou een aanval met veel troepen enorme risico's betekenen. Men miste immers eenvoudigweg enige vorm van dekking. De enige dekking die men had - bij gebreke aan Nederlands krombaangeschut - was de knik in de dijk enkele honderden meters voor de versperring. Hierdoor kon men aan een zijde van de dijk de troepen dekken. Hier hebben dan ook mogelijkerwijs meer troepen gelegen die een lokaal succes dienden uit te bouwen.

De eigenlijke aanval zal vermoedelijk door een of twee pelotons [Züge] zijn uitgevoerd. De kapitein Boers liet helaas al vroegtijdig het vuur openen op deze aanvallers, en liet daarmee de kans op zware verliezen aan Duitse zijde schieten. Daarbij waren de stukken [kanon van 5] die vuur konden uitbrengen op de Duitsers voorzien van ongeschikte brisantgranaten, die versplinterden. Dat was een gekend probleem dat nog lang niet overal opgelost was door levering van verbeterde munitie. Duitse artsen klaagden over deze munitie omdat ze sommige patienten urenlang moesten opereren om vele miniscule scherven te verwijderen. Deze ladingen leverden echter weinig fatale treffers op - hoe macaber dit ook mag klinken.

De aanval was ingeleid door een langdurige beschieting met indirect en direct vurende vuurmonden. De Duitsers waren zich vermoedelijk onbewust van het feit dat deze langdurige beschieting amper enig resultaat had.

De sterkte van Kornwerderzand was de Duitsers bekend. Desondanks was de vesting zonder veel zwaar [direct vurend] geschut amper te nemen. Daarvoor was zij veel te sterk, met teveel wapenopstellingen en een vaste en goed zichtbare naderingszone.

U neemt vermoedelijk onterecht aan dat de Duitsers erg veel waarde hechtten aan de noordelijke maneouvres. Dat was niet zo. Daarom werd ook de zeer licht uitgerustte en enige nog traditionele Duitse cavalerie divisie ingezet [deze zou later de 24.PD vormen]. De divisie had slechts weinig geschut ter beschikking. Daarnaast hoopte men schepen in de oostelijke Ysselmeerhavens te kunnen vorderen en hiermee over te varen naar West Nederland. Dat was een alternatief scenario omdat men rekening hield met felle tegenstand bij het Fort. Desondanks had dit noordelijke front geen prioriteit bij de Duitsers. Dat blijkt ook wel als men de omzichtige wijze van opereren waarneemt. In de vier dagen dat de gebeurtenissen plaats hadden zijn op de tweede en derde dag amper gevechten gevoerd, hetgeen ook wel blijkt uit de zeer geringe verliezen aan beide zijden [voor vier dagen strijd]. De divisie nam ook drie dagen de tijd zich te ontplooien rondom de kop van de Afsluitdijk. Van haast was amper sprake. Overigens is dat ook een van de kritieken op het optreden van deze Duitse eenheid geweest.

Tenslotte over de verhalen rondom de vele doden. Dergelijke verhalen hebben vaak een of slechts enkele bronnen. Ze vinden maar al te graag aftrek bij onwetende burgers die goed nieuws willen horen, en worden graag aangedikt doorverteld. Wij kennen talloze voorbeelden van dit soort sages die snel een eigen leven gaan leiden. U kunt zich er echt op verlaten dat de gegevens die thans voorhanden zijn, en grotendeels in de laatste druk van Eppo Brongers werk afgedrukt zijn, de enige benadering van de werkelijkheid zijn.
» Deze reactie is geplaatst op 11 december 2006 17:26
Totaal berichten: 8
Ter aanvulling aan de eerder genoemde geschirften kan ook verwezen worden naar de Sprakels met hun Blitzkrieg: Halte Korwerderzand, 2006.
De geschriften van Boers en anderen en gesprekken met overlevenden, inclusief Duitsers, geeft een mooi stuk (oral) history:
De Duitsers hebben Kzand nooit aangevallen. Het ging om een gewelddadige verkenning van 50 man wielrijders en drie pioniers. Boers schatte hun aantal correct in: 40-70 man.
Vanaf 800 meter werd het vuur geopend en dat viel op de dijk, voor de Duitsers. Gevolg een dode en een zwaar gewonde, later bezweken. De Duitsers dachten dat het vuur was bedoeld om hen af te schrikken en raakten niet eens in paniek, maar trokken zich wel snel daarna terug.
Aldus de Sprakels.
» Deze reactie is geplaatst op 11 december 2006 18:31
Totaal berichten: 8
Nog even een aanvulling.
De info uit het werk van de Sprakels is op zich consistent met wat Amersfoort en Kamphuis (Mei 1940, 2005) schrijven. In een noot wordt het aantal Duitse gesneuvelde bij de Afsluitdijk op 3 gesteld. Eerder had al een schietpartij plaatsgevonden waarbij een Duitse militair die dekking zocht in een mijnenveld "zerrissen" was. Totaal dus drie doden met de twee tijdens de gewelddadige verkenning.
In totaal verloor de Duitse divisie van 10-15 mei slechts 21 man, dat wil zeggen in geheel Noord Nederland.
» Deze reactie is geplaatst op 11 december 2006 19:08
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
De namen van de 31 doden [met excuus voor verspringen van tabs]. De met een sterretje aangeduidde slachtoffers vielen op de afsluitdijk of stierven later aan hun verwondingen als gevolg van de gevechten op de dijk.

Seela Willy Gefr 3/RdfAbt1 1 KD 12-mei *
Abraham Ernst Gefr St 1 / AR1 1 KD 13-mei *
Masurat Kurt Osch 1/RdfAbt1 1 KD 14-mei *
Otto Johannes Olt St I/AR1 1 KD 14-mei *
Schutt Hermann Uffz 7/RR22 1 KD 10-mei
Fehlhaber Walter Gefr 3/FernSpBtrKie 644 1 KD 14-mei
Balschus Alfred Uffz 3/RR1 1 KD 10-mei
Kockritz Alfred, von Lt 1/RR2 1 KD 10-mei
Bannat Otto Reiter 2/RR2 1 KD 10-mei
Ebelt - Uffz 2/RR 22 1 KD 10-mei
Friehl - Gefr 2/RR2 1 KD 10-mei
Menge Karl-Werner Gefr 2/RR2 1 KD 10-mei
Kessler - Gefr 3/RdfAbt 1 Kav Div 1 KD 10-mei
Stranghoner Heinrich Sld SanKp 1.Kavdiv 1 KD 27-mei *
Memmel Karl Ortr 9/RR1 1 KD 19-mei
Weigel Wilhelm Ortr 4/RR1 1 KD 23-mei
Melhorn Fritz Uffz 2/RR1 1 KD 08-jun
Fobus Karl A Rtr 3/RR1 1 KD 10-mei
Schulz Walter Rtmstr 6/RR1 1 KD 10-mei
Ilschner Kurt Gefr KradmZg 1 Kav Div 1 KD 12-mei
Kreilinger Max Osch 2/RdfAbt1 1 KD 12-mei
Griebenow Rudolf Uffz AR 252 1 KD 12-mei
Uhlen August Gefr 9/RR22 1 KD 12-mei
Valley Franz Gefr 9/RR2 1 KD 12-mei
Debuschinski - Gefr 1/RR22 1 KD 15-mei
Frohme - Gefr 1/RR22 1 KD 15-mei
Fuchs - Gefr 3/RR22 1 KD 10-mei
Neumann - Lt 3/RR2 1 KD 10-mei
Buntin Helmut Gefr 5/EisenBahnPiRgt 1 1 KD 10-mei
Onbekend CK-297 1 KD 10-mei
Wistuba Otto Ogefr 2/KradSchBtl 1 van 1 PD 1 PD 10-mei

Wat betreft de een-na-laatste bijdrage van de heer Nuyt kan ik zeggen dat zijn versie de werkelijkheid lijkt te benaderen. Ook de heer Nuyt heeft net als wij geen zekerheid omtrent het werkelijke gebeuren. Daarvoor ontbreken eenvoudigweg bewijzen. De discussie of dit al dan geen aanval betreft laat ik in het midden. De heer Nuyt lijkt de Amersfoortse versie aan te hangen dat het geen aanval was. Ik deel die mening niet. De uitgebreide Duitse artilleristische voorbereiding aan die actie lijkt de titulatuur "aanval" te billijken. Dat de aard van het object geen massale operatie toeliet mag niet devaluerend werken op de titulatuur. Dat er tegelijkertijd geen sprake was van een massale infanterie actie is evenzo duidelijk.
» Deze reactie is geplaatst op 11 december 2006 20:20
Totaal berichten: 8
Dank voor de lijst met gesneuvelden. Het gaat dus inderdaad om een handvol mannen. Het meerendeel lijkt te zijn gesneuveld op de eerste dag.
Wat verder aan lijstje opvalt is dat er geen enkel gesneuvelde viel bij de artillerie eenheden van de divisie. Dat terwijl er door de Kanonneerboot JM van Nassau een enorm spervuur is afgegeven op de stukken die Kzand onder vuur namen.
Dat was de slag bij Kornwerderzand dus: veel, veel vuurwerk, met name van NL kant en (gelukkig) aan beide kanten weinig slachtoffers.

Ik ben overigens geen aanhanger van welke theorie dan ook. Ik heb slechts twee zeer recente boeken die toevallig bij de hand waren geraadpleegd en ze bleken met elkaar in overeenstemming.

Maar een aanval? Nee, gewelddadige verkenning zoals de Duitsers hetzelf noemden lijkt me toch meer op zijn plaats. Eerst wat schieten, laat de verdedigers maar duiken, dan wat wielrijders sturen en kijken wat er gebeurt. Worden ze beschoten, dan gaan ze in dekking en trekken uiteindelijk terug. Niks doorstoten, niks heldendaden. Gewoon even kijken hoe die verdedigers reageren. Verkennen dus.
» Deze reactie is geplaatst op 11 december 2006 21:19
Totaal berichten: 17
Ik zelf ben het met Allert en Nuyt eens, 600 man is zelfs voor een divisie die in vijf dagen het (zwak) verdedigde Noorden van Nederland moest bezetten een erg hoog aantal gesneuvelden.
Vond het zelf ook al erg raar dat mijn collega met zo'n hoog aantal op de proppen kwam, de bijnaam die de Duitsers aan de afsluitdijk gaven heeft denk ik ook meer te maken met de onmogelijkheid van een geslaagde aanval op de dam die nergens ook maar een beetje schuilmogelijkheid bood.
Groeten Jack.
» Deze reactie is geplaatst op 11 december 2006 21:32
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
De vijf gesneuvelden bij de Afsluitdijk hebben twee artilleristen in hun midden [Abraham en Otto, beiden van de staf I/AR1]. Zij waren vermoedelijk waarnemers voor de artillerie.

De drie gesneuvelden door de voltreffer van de HMS Friso zijn Griebenow [AR252], Uhlen en Valley. Van de ter aarde bestelling van deze mannen zijn foto's bekend.

In totaal dus drie artilleristen.

Het begrip "hoop geknal" en "een beetje geschiet" doet mij wat oneerbiedig aan. De langdurige Duitse barrages op het fort, de luchtaanvallen met He-111 en Ju-88 bommenwerpers en de vele scheervluchten van Duitse jagers tonen aan dat er zeer offensief door de Duitsers werd opgetreden. Dat de zeer zware constructies de impact minimaliseerden mag echter naar mijn mening geen reden zijn dit soort gebeurtenissen te devalueren. Laten we niet vergeten dat de uitvoerige barrages van de Geallieerde vloot en luchtmacht op 6 Juni 1944 ook nauwelijks een Duitse bloedneus in de Atlantik Wall veroorzaakten. Het psychologisch effect kan echter zeer groot zijn op hen die het moeten ondergaan.

De beschieting door het kanon van de Johan Maurits van Nassau joeg een Duitse batterij weg die bezig was een beschieting uit te voeren. Dat was overigens bepaald geen spervuur, want de boot kon slechts met een vuurmond vuren. Uit de Duitse commentaren na de capitulatie bleek wel dat ondanks het feit dat deze beschieting wellicht geen slachtoffers opleverde en slechts een storend karakter kan hebben gehad, het effect duidelijk meetbaar bij de Duitsers was gesorteerd. De batterij was weggehaald, en men was totaal verrast door de herkomst van het vuur. En in een oorlog draait het niet zo zeer om slachtoffers maken, maar om resultaat te boeken.

Het is beetje een flauwe semantische discussie om zaken al dan niet tot aanval te bestempelen. Ik ben er van overtuigd dat er sprake was van een goed geplande offensieve actie. De eenheid was versterkt met allerhande specialisten die men op een reguliere verkenning niet meeneemt [en als oud-verkenner weet ik dit wellicht nog beter]. Ook de aanwezigheid van een aantal stafleden en artilleriewaarnemers geeft aan dat men waarschijnlijk de bedoeling had met behulp van directe vuursteun [88 mm stukken] de aanval te ondersteunen. Ik denk echter dat men op de kale dijk voorbij de knik aangekomen inzag dat deze actie weinig zinvol zou zijn omdat de beperkte aantallen beschikbare stukken nooit in staat zouden zijn de brede opstelling der NL vuurpunten te onderdrukken. De kwestie lijkt me dan ook meer of de geplande aanval tot volle wasdom kwam ja dan nee. En dat moet vermoedelijk negatief worden beantwoord. De intentie was er zeker wel om tot een verovering te komen.

Een aantal vliegvelden in Denemarken en Noorwegen werd door een onvolledige Duitse luchtlandingscompagnie - circa 100 man - uitgevoerd. Dat waren weliswaar kleine eenheden, maar hun successen waren in April 1940 groots. Ik ben bang dat dergelijke zaken moeilijk tot gewapende verkenningen kunnen worden gerekend. Begrippen als een aanval of een gewapende verkenning zijn vooral gerelateerd aan de intentie van de aggressor, niet zo zeer aan de aantallen [als we over beperkte schalen praten]. Gezien de zeer langdurige artilleristische voorbereiding - die op de 14de nog eens werd herhaald - en gezien het feit dat al tenminste een maal een partrouille de dijk was opgestuurd is de betiteling gewapende verkenning wellicht ondermaats. Aanval zal dan wellicht overdreven zijn. Laten we het houden op een offensieve actie. Ik vind het verder een te semantische kwestie om een discussie over te voeren.
» Deze reactie is geplaatst op 11 december 2006 21:43
Totaal berichten: 1
Heb ooit op E-bay wel eens foto's te koop zien staan, op één van de kazematten van Kornwerderzand stonden Duitse soldaten, de kazemat was ernstig beschadigd ,een stuk beton van ongeveer 1,5 meter lang was van het dak losgekomen maar de bunker zag er verder goed uit.
Gewapend betonnen verdedigingswerken hebben de vuurproef doorstaan wat betreft bombardementen maar de als Pak ingezette 88mm Flak maakte erg veel slachtoffers onder de betonnen werken, ik denk alleen niet dat dit wapen bij Kornwerderzand is ingezet.
Groeten Jack Koorneef
» Deze reactie is geplaatst op 11 december 2006 22:10
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
De brok beton die afgeslagen was van een van de hoofdkazematten was veroorzaakt door de directe inslag van een Duitse vliegtuigbom van 250 of 500 kg.

Er waren dus juist wel 88 mm FLAK stukken ingedeeld bij 1.KD, speciaal voor beschieting van de kazematten bij Kornwerderzand. Met hun vlakke baan en hoge mondingssnelheid konden deze stukken bij uitstek geschikt worden geacht voor ageren tegen deze bolwerken. Echter, ze konden niet dichterbij komen dan circa 4,5 km van de doelen. De schade was dan ook minimaal. Overigens maakte de 88 mm tegen normale kazematten van veel lagere weerstand op het beton toch niet zoveel klaar als soms wordt beweerd. Hoewel de schades soms aanzienlijk waren, werd uitschakeling vooral bereikt door penetratie van de schietgaten. Dat lukte bij Kornwerderzand niet, mede dankzij de grote afstand tot de doelen.
» Deze reactie is geplaatst op 11 december 2006 22:16
Totaal berichten: 8
Ik bedoelde dit:

Het mooie van de slag bij Kzand is juist: er wordt door de verdedigers enorm veel geschoten (het 5 cm kanon van Kaz VI zou zelfs 150 brisantgranaten hebben gevuurd - de Sprakels), maar nauwelijks iemand geraakt. Dat terwijl men uitstekend geoefend was en volledig ingeschoten. Had men de Duitsers willen neermaaien, dan had Boers koelbloedig gewacht tot zo'n 300-400 meter en dan het vuur geopend. Nee, dat deed hij juist niet en hij gaf het bevel veel eerder. Het vuur viel niet op maar voor de Duitsers. Boers slaagde erin de Duitsers weg te houden zonder een massaslachting aan te hoeven richten! Dat kon immers altijd nog als de Duitsers door zouden zetten. Hij zorgde voor overweldigende vuurkracht en liet weten wie er de baas was op de dam.
Boers wist precies wat hij deed en wat hij zelf kon verantwoorden. Het succes was er niet minder om. Kzand werd niet genomen.

De JM van Nassau (ik had het niet over de Friso - dat was bij Stavoren) schoot 98 stuks 15cm granaten af en niemand werd geraakt. Maar ja, pas na het 20ste schot kwamen de correcties vanuit Kzand door. De Duitsers zaten toen allang in dekking. Wederom succes. De Duitse beschieting hield op.

Natuurlijk was de geweldzame verkenning een voorbereiding op een echte aanval. Daarom gingen er artillerie waarnemers mee en pioniers. De waarnemers konden vanuit het voorterrein hun doelen opgeven en de pioniers konden van dichterbij de kazematten gaan bekijken. Misschien wel om ze te laten opblazen.

Maar wat mij betreft maakt de handelwijze van Boers hem een held. Meer nog dan wanneer hij de Duitsers had afgeslacht.
» Deze reactie is geplaatst op 11 december 2006 22:24
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Ben het daar wel mee eens. De verslagen melden dan ook dat hij bewust vroeg het vuur opende. Of dit nu zo verstandig was is een tweede, humaan was het wel. Een vernietigend afgeslagen aanval had immers eerder de Duitsers twee keer doen slikken en geen tweede poging het overwegen waard gemaakt. Nu werd die tweede poging wel voorbereid maar op het laatste moment om onbekende reden afgebroken. Vermoedelijk speelden de ontwikkelingen elders een rol.

Boers was een zeer bekwaam officier, wat wel bleek uit het moreel dat onder zijn troepen heerste.
» Deze reactie is geplaatst op 11 december 2006 22:32
Totaal berichten: 103
Ter aanvulling:

Radfahr-Abteilung 1 bestond uit 3 Radfahrschwadronen en 1 Schwere Schwadron, vertaald levert een Schwadron een kompagnie, dus hebben we het hier over een eenheid van Batallionssterkte.

Ter vergelijking: De Duitse "Stosstrupps"(uit een aangewezen batallion en pionier-kompagnie werden er 3 gevormd) die in Limburg de kanalen overgingen(o.a. bij Eijsden) bestonden voornamelijk uit 1 infanterie-kompagnie versterkt met 1 pionier-peloton. De kans dat men dan met 2 pelotons Kzand te lijf wilde gaan acht ik dus gering. Bovendien, gelet op de velen "Geschichte" die ik momenteel bezit, had men dan aangegeven welke zuggen het betrof.

In "Geschichte des Reiter-Regiments 21(pag. 10)" lezen we dat Gruppe Nord bestond uit o.a. Radf.Abt. 1 en 1./Pi.40. Dat is dus 1 pionier kompagnie op een batallion = 1 pionier peloton per Radfahrschwadron. Dus gelijk als in Limburg.

Ik denk dat we hierbij ook in acht moeten nemen dat bijv. Reiter-Regiment 1 (Geschichte des Reiter-Regiments 1, bldz. 100 & 101) volop trainde voor aktie in "Nederlandse omstandigheden" en dat daarvan deel uitmaakte een "Lehrübung Angriff auf Bunker mit Unterstützung schwerer waffen".
Aangezien RR1 zelf al snel in de gaten had dat men trainde voor een inval in Noord-Nederland, lijkt het mij sterk dat RA-1 dit niet wist zeker gelet op hun latere opdracht Kzand te nemen. Dan zet je dus geen 1-2 pelotons in.

Dat het zeer zeker een aanval was lezen we trouwens op pagina 116: "....... da es der Radf. Abt. 1 nicht gelungen war, das starke Fort Kornverderzand am Abschlussdeich des Ijsselmeeres zu nehmen und damit von Norden her in die Festung Holland einzubrechen."

In "Geschichte des Reiter-Regiments 21(pag. 12)"word duidelijk vermeld dat 1 van de opdrachten was ...... die Befestigungen am Abschlussdamm der Zuidersee, das Sperrfort Kornwederzand, durch Handstreich zu nehmen." Op pagina 14 lezen we vervolgens over 14 mei: "Um 17.00 Uhr soll der Angriff der Radfahrabteilung 1 mit Sturzkampffliegerunterstützung auf Kornwederzand beginnen. Die Radfahrer kommen bis an das Tankhindernis. Stukas werfen zwei Bomben, bei der Dunkelheid wird der Angriff eingestellt.

Lees daarbij pagina 38 van "Die 24.Pz.Div." van von Senger u. Etterlin, dan lezen we daar duidelijk dat het op 11 mei al blijkt uit voor-verkenningen dat "ein Handstreich auf Kornwederzand von Osten her daher nicht durchgeführt werden konnte" en "Aber auch ein Handstreich auf dem Wasserwege von Süden war völlig unmöglich......"
Duidelijk dat de bedoeling dus een aanval was, en niet een verkenning. (En dat men bij de voorverkenning vaststelde dat een oprukken over een 35 meter brede kale dijk zonder dekking zelfmoord was, zal een rol hebben gespeeld in het handelen in de daarop volgende dagen.).

Vervolgens geeft men aan dat door het "verstärkte Rad.Abt. 1 durch Stosstrupps gewaltsam gegen das Sperrfort Kornwederzand vorgegangen wurde.
En het blijkt de mannen dat dat geen succes is. De volgende dag (13 mei) probeert men het weer, maar het geschut heeft geen effect op de bunkers.
3e poging op de 14e ondersteund door Stuka's werd afgeblazen vanwege "Dunstiges Wetter").

Dit alles dus volgens een aantal Duitse bronnen.
Als je alles bij elkaar optelt, dan kom IK tot de conclussie dat het zeer zeker de bedoeling was om Kornwederzand aan te vallen, maar dat een zeer verstandig officier besloot dat de omstandigheden tp een slachting onder zijn manschappen zou aanrichten en dat dat dan het enige gevolg zou zijn geweest. En vervolgens handelde naar deze wetenschap, zoals ook uit bovengenoemde schrijven blijkt dat er door officieren volop geprotesteerd werd tegen het voornemen om middels boten het Ijsselmeer over te steken. Maar zoals ik al zei, dat is slechts mijn mening.
» Deze reactie is geplaatst op 12 december 2006 01:38
Totaal berichten: 191
Kennelijk bestaan er over de strijd op de Afsluitdijk nog steeds misverstanden, waarbij herhaaldelijk beweringen van de nazi-propagandist Leo Leixner worden overgenomen. In de na de oorlog verschenen geschiedschrijving van dr.F.M. Senger und Etterlin wordt duidelijk gesteld dat op 12 mei gewelddadig tegen Kornwerderzand werd verkend, maar dat de voorste mensen, na tot op 100 meter genaderd te zijn, door het vuur moesten terugtrekken. De actie op 13 mei was geen gewelddadige ‘verkenning’ (die had al op 12 mei plaatsgevonden), doch een daadwerkelijke aanval, ingeleid door luchtaanvallen en artillerie. Dat het een aanval betrof blijkt uit de opdracht “het veroveren van de kazematten”. Voorts uit het telegram dat de Duitsers na de aanval verzonden: “Angriff über Abschulszdeich wurde abgeschlagen” (o.m. afgebeeld op pag 143 van “Afsluitdijk 1940, 7e druk”).

Over het aantal aanvallers is men minder duidelijk, met het gevolg dat er weer tal van speculaties en geruchten ontstonden.Volgens het Duitse gevechtsrapport werden er vijf ‘stoottroepen’ ingezet. Een stootroep is geen organiek onderdeel, maar wordt voor een bepaald doel samengesteld. De sterkte kon variëren tussen een sectie en een compagnie.
Leixner geeft bij het noemen van de – later afgelaste- derde actie op 14 mei de sterkte van zo’n stoottroep aan: 125 man. Vijf stoottroepen zou dan 625 man betekenen. Ca 600 man vernam ook kapitein Boers na afloop van de strijd. Kapitein I.L. Uijterschout, de chef-staf Landmacht van de Stelling Den Helder zegt bij de capitulatie-onderhandelingen te Sneek te hebben vernomen dat het een 600 man waren. Gissingen dat het slechts een peloton of een compagnie geweest zou zijn houden geen stand. Feit is dat de aanval door de divisiecommandant – Generalmajor Kurt Feldt - persoonlijk werd geleid, de divisie-artilleriecommandant en zijn adjudant mee naar voren gingen, evenals stukken licht luchtafweergeschut, artilleriewaarnemers en pioniers. Dat – nog afgezien van al de genoemde extra versterkingen - de aanval van een peloton of compagnie persoonlijk door de divisiecommandant wordt geleid is onbestaanbaar.
In het onlangs verschenen boek “Blitzkrieg” van Hans en Anke Sprakel, worden deze zaken niet genoemd of overwogen en stelt men, afgaand op de bewering van een Duitse luitenant dat het een verkenning was met een sterkte op ca. een peloton. Helaas een gevolg van onvoldoende bronnenonderzoek. Mogelijk is dat deze luitenant de eerste verkennende actie heeft bedoeld. De uitgever heb ik op de hoogte gesteld . Deze heeft mij onder dankzegging toegezegd e.e.a. aan de schrijvers te zullen doorgeven.

In tegenstelling dat de aanvankelijk “officiële” mededelingen van Nederlandse zijde (enkele honderden doden), bleek eerst veel later dat het aantal gesneuvelde Duitsers niet groot was. Wel was er een groot aantal slachtoffers in de vorm van gewonden. In “Afsluitdijk 1940” is dit gedocumenteerd verduidelijkt. De reden dat Kapitein Boers reeds op grote afstand het vuur opende was zijn overweging dat de oorlog nog lang kon duren en hij niet onmiddellijk de aanwezigheid en plaats van al zijn vuurorganen wilde prijsgeven.
» Deze reactie is geplaatst op 12 december 2006 12:48
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Een hele zinvolle bijdrage heer Brongers. Zoals hieronder te lezen is ben ik het roerend met u eens. Ik denk dat een kleine aanvulling gewenst kan zijn, wederom van semantisch gehalte wellicht.

We moeten denk ik onderscheid maken tussen de daadwerkelijke actie en de gehele maneouvre. Duidelijk is dat de Duitsers niet met een paar honderd man de hoek om draaiden en zich open gaven voor de vuurpunten op Kornwerderzand, maar dat zij met maximaal een compagnie optrokken. Logisch ook vanwege de beperkte ruimte. Ik denk dat de overige eenheden zich achter de knik bevonden waar zij buiten schootsveld van onze vuurorganen bevonden. De feitelijke aanval werd dus door maximaal een compagnie uitgevoerd, maar vermoedelijk lagen er meerdere eenheden om de hoek te wachten om lokale successen direct uit te buiten. Als men echter verwijst naar de daadwerkelijke actie kan men dus struikelen over het woord aanval.

In elk geval ben ik het helemaal eens met uw analyse, hoewel ik zelf wel vraagtekens houd bij het aantal van 600 man. Dat lijkt me voor de gegeven opdracht een onnodige overdaad. Meer dan twee compagnieën konden met goed fatsoen niet opereren op de smalle dijk en zouden ook niet in staat zijn in een vuurfront te vormen. Men zal sterk geëcheloneerd hebben opgetreden. Maar daar zijn we het vast ook over eens.
» Deze reactie is geplaatst op 12 december 2006 12:58
Totaal berichten: 22
Ik wil naar aanleiding van de door mij ingezette discussie iedereen hartelijk dank voor zijn of haar bijdragen en kan me veel bij de genoemde argumenten voorstellen (beperkte operatieruimte op de dijk, op grote afstand schieten op de in de aanval zijnde Duitse eenheden wat verstandig was gelet op mogelijke ontdekking van de vuurmonden en in de laatste plaats de lagere prioriteit van de noordelijke aanvalsroute).

De vraag die bij mij nog opkwam naar aanleiding van deze discussie is of de bevelvoerende officier, Boers, na de oorlog nog is ge- of verhoord of mogelijk door leden van uw stichting. Ik heb daar vooralsnog geen informatie over kunnen terugvinden maar ben wel benieuwd naar zijn lezing hoewel ik me kan voorstellen dat hij ten tijde van de oorlogshandelingen al wat ouder was dan de gemiddelde dienstplichtige soldaat of onderofficier. Bovendien ben ik benieuwd hoe de exacte bezetting van het fort, inclusief bevelstructuur, was en welke opdracht en contacten er met het hoofdkwartier of regionale bevelvoering bestonden.

Deze vraag komt voort uit het feit dat ik afgelopen zomer tijdens de rondleiding op de Grebbeberg van de heer Brons vernam dat de goede informatievoorziening vanaf het front naar de bevelvoering vrijwel afwezig was. Was dit beter geregeld op Kornwerderzand?

Bvd voor de reacties.
» Deze reactie is geplaatst op 13 december 2006 09:09
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Kapitein Boers is door de Duitsers tijdens de oorlog in Oranienburg geexecuteerd als lid van de Ordedienst ( OD ).

In kazemat IV, gelegen centraal in de 1e lijn en waar ook kapitein Boers zijn commando voerde, stond de telefooncentrale. Hierdoor had de commandant verbinding met ALLE andere kazematten en met zijn naasthogere commandant in Den Helder.De lijnen waren zo diep ingegraven dat de kans op beschadiging ervan bij vijandelijke artilleriebeschieting zeer gering was. Bovendien bevond zich nog een hulpcentrale in kazemat XIII, gelegen in de 2e lijn van het complex Kornwerderzand.In de meidagen heeft dit allemaal volgens verwachting gefunctionneerd.

Speciaal is overigens nog dat kapitein Boers ( volgens zijn dagboek, 14 mei 6.30 uur ) op 14 mei aan zijn contact in Den Helder heeft voorgesteld over te gaan tot een tegenaanval.
Daartoe zou er een flinke troepenmacht in Noord-Friesland moeten landen om Friesland te zuiveren. Na artilleriebeschieting vanuit Kornwerderzand zou de Wonsstelling opnieuw dienen te worden bezet. Dan moesten via de Afsluitdijk auto's en gemotoriseerde troepen aangevoerd moeten worden, vervolgens zou men doorstoten in zuidelijke richting en de Duitsers in de rug komen.
Op dit voorstel is verder geen reactie gevolgd.
Duidelijk is natuurlijk ( achteraf geredeneerd ) dat hier niets van terecht kon komen.
» Deze reactie is geplaatst op 13 december 2006 11:26
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Beste Frank, wellicht nog een kleine aanvulling.

De reden dat het Duitse geschut op grote afstand stond had niet zo veel van doen met kans op ontdekking. De Duitsers wisten dat we en geen artillerie en geen luchtmacht hadden die hen konden bedreigen [hoewel de LVA toch bijna een T-V naar Kornwerderzand heeft gestuurd, wat op zich een krankzinnig besluit was]. De reden voor die afstand was het feit dat het complex Kornwerderzand vier kilometer van de kust lag [ligt]. En de artillerie op de dijk zelf zetten vonden de Duitsers uiteraard te gevaarlijk, want ze wisten dat we wel enkele marine eenheden hadden die op de Zuiderzee patrouilleerden. Toen de Johan Maurits van Nassau de Duitse artillerie beschoot [vanaf zo'n 16 km afstand] waren de Duitsers ook volkomen verrast. Overigens was deze beschieting een staaltje vernuft hoe om te gaan met de traditionele verbindingsmiddelen. Het vuur werd namelijk waargenomen en gecorrigeerd vanuit Kornwerderzand. Het fort gaf via de vaste telefoon de gegevens door aan Den Oever. Den Oever gaf het door aan Den Helder en vandaar werd per telegrafie de vuurcorrectie aan de JM van N doorgegeven. Deze correcties kwamen dan ook na een aanzienlijke tijd pas door op de boot. Hierdoor viel de eerste serie granaten ruimschoots tekort. Later kwam het vuur dichterbij de Duitse opstelling, die inmiddels de verhuisdozen had ingepakt. Na de capitulatie vroegen de Duitsers verwonderd aan de Nederlanders waar toch dat artillerievuur vandaan was gekomen.

Zoals Hajo al zei was de kapitein Boers verzetstrijder van het eerste uur. Deze op en top militair en patriot werd helaas ook een van de eerste slachtoffers van de Gestapo, en stierf al in 1942 door executie. Zijn terugkoppeling over het gebeuren in mei 1940 kon dus alleen gebeuren tijdens de vooronderzoeken die overste Nierstrasz nog tijdens de oorlog uitvoerde, tot ook hij met alle Nederlandse officieren [en later overige militairen] in 1942 weer in krijgsgevangenschap werd teruggestuurd. Toen was Boers echter al gearresteerd.

De bezetting van het fort bestond uit circa 220 man. Op onze site www.waroverholland.nl kun je meer lezen over het fort, met een tekening van de opstellingen en een luchtfoto die duidelijk de knik in de dijk en de afstand tot het land weergeeft. Zie hiervoor deze link: http://www.waroverholland.nl/summary_day_4_10.html
» Deze reactie is geplaatst op 13 december 2006 13:19
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Overigens is de kapitein Boers niet in Oranienstad maar in Sachsenhausen geëxecuteerd, en wel op 3 mei 1942. Ik had dit eerder fout.
» Deze reactie is geplaatst op 13 december 2006 15:06
Totaal berichten: 2
Volgens de gedenksteen bij Kornwerderzand is kapitein C.F.J.Boers op 3 mei 1942 in Oranienburg geëxecuteerd, zijn luitenant, Q.J. Ham is op 14 Febrarie 1944 in Mauthausen geëxecuteerd.De verwarring hierover is miscchien dat Oranienburg in 1933 een van de eerste concentratiekampen was in het Derde Rijk,het werd in 1934 opgeheven.In 1935 werd in de wijk Sachsenhausen een nieuw concentratiekamp gebouwd. Dit kamp is over de hele wereld bekend als Sachsenhausen.
» Deze reactie is geplaatst op 13 december 2006 16:58
» Dit onderwerp is gesloten
2554