Discussiegroep

Foto's, verslagen, en kaarten, geven een verward beeld waar (mogelijk)Duitse artillerie heeft gestaan. Zo wordt o.a. gesproken over zware artillerie bij Renkum, ook op de Wageningse Berg en ook bij Nol in't Bosch. Maar er was maar één afdeling zware artillerie, IV/AR 256. Heeft die dan op verschillende plaatsen gestaan ?
Aanduidingen zijn niet altijd even duidelijk: waar was de Papierfabriek Wageningen,of De Dorskamp ?
Zelfs oggetuigenverslagen leveren niet altijd duidelijke aanknopingspunten op. Zo staat in een verslag van 2-I-12 RA, dat op 12 mei gevuurd werd op Duitse artillerie te Renkum-Dorskamp. De heer Rookhuizen vertelde, "dat de zware batterij die bij zijn huis stond gedurende een halve dag het zwijgen was opgelegd, het geschut stond schuin voor zijn huis". Dit vuur kan worden gekoppeld aan een waarneming op coördinaat 176.12-443.05 ("Renkum-Dorskamp", "achter Wageningen"). Was dit bij huize De Dorskamp ? De vraag is of de coördinaat juist is (dat was trouwens bij de O van Oranje Nassau Oord, dezelfde plek ?), want er is ook een ooggetuigenverslag, dat zegt dat zware artillerie in Renkum aan de huidige Don Boscoweg heeft gestaan.Wie met locale kennis kan me vertellen waar huize De Dorskamp en de Papierfabriek Wageningen was ?

» Dit bericht is geplaatst op 24 april 2007 06:54

De achtereenvolgende plaatsen waar de Duitse zware art. was opgesteld zijn uit de Duitse documenten tot nu toe niet met zekerheid bekend.
Wel was er meer aan zware art. dan IV/AR 256, waarvan de 10e en 11e Batterij (8 zware veldhouwitsers van 15 cm) bij de 207e Div en de 12e Batterij bij de 227e Div was ingedeeld.
Voorts bij 207 Div op 12 en 13 mei: de Abt.21 cm Mörser 735, met de 1e t/m 3e Batterij; tezamen 9 zware stukken van 21 cm.
Tenslotte waren er 8 stukken van 15 cm van de 16e Compagnie Zwaar Infanteriegeschut (16.s.I.G.Kp), ingedeeld bij de SS Standarte Der Führer.

» Deze reactie is geplaatst op 24 april 2007 13:55

Eens overste, dat tot nu toe weinig met zekerheid bekend is, en dat er meer zwaar geschut aanwezig was. Mogelijk is er toch op basis van een zorgvuldige schifting van gegevens wat meer te zeggen. Aannemelijk is immers, dat het veldgeschut meegevoerd werd in eerste lijn. Dit kan dan het geschut zijn dat bij de uitgang van Wageningen en in het voorpostengebied werd gesignaleerd. Het geschut van de afdelingen divisie en korpsartillerie heeft vermoedelijk in het bebost gebied tussen Wageningen en Bennekom gestaan, het lichte geschut verder vooraan, het zware geschut verder naar het Oosten. Bijvoorbeeld op de Wageningse Berg (Engweg/Belmontelaan)heeft zoals blijkt uit een foto in uw boek "Grebbelinie 1940" p. 84 de II/SS AR gestaan met 10,5 cm geschut. De Mörserafdeling heeft vermoedelijk op 11 mei gestaan bij Oosterbeek (in de buurt van de Dunoberg). Daarbij worden dezelfde locaties blijkbaar met verschillende namen, tot en met coördinaten, aangeduid. De gegevens zijn m.i. duidelijker dan tot nu toe werd aangenomen. Aan de hand van destijds doorgegeven waarnemingen zijn ongeveer zes opstellingen van regulier geschut vrij nauwkeurig in kaart te brengen. Waar het mij nu om gaat, is de vraag: was locatie "(Huize) De Dorskamp" (waar was dat huis ?) inderdaad dezelfde als de gebombardeerde locatie bij de "O van Oranje Nassau Oord", en was de locatie "Fabriek in de Westrand van Wageningen" dezelfde als "Papierfabriek Wageningen" (waar was die eigenlijk ? dat was een andere fabriek dan Vada/Zomer en Keunig, of Parenco/Norsk Skogg in Renkum). Die laatste twee dingen moeten met wat locale kennis (wie ?) toch wel met zekerheid te zeggen zijn ?

» Deze reactie is geplaatst op 25 april 2007 01:01

Kees, zoals ik je ook al mailde, is de kans erg groot dat het geschut in de westrand van Wageningen van de 13e of 16e kompanie SSDF was, ofwel het lichte infanteriegeschut van 7,5 cm en/of het zware infanteriegeschut van 15 cm.

Overigens vind ik de kwalificatie van "zware artillerie" voor de sIG33 een discussie waardig. Dit stuk was slechts 1,750 kg zwaar en verschoot munitie [inclusief huls en drijfstof] van 33 kg met een dracht van slechts 4,500 m. Vergeleken met de sFH33 van 15 cm, die 5,400 kg woog en een patroon van 43 kg [exclusief hulphuls en kardoezen] verschoot over 13,500 m kan men stellen dat dit dus eigenlijk niet in dezelfde categorie te scharen is.

Als we praten over een categorie zware artillerie dan denk ik dat we het allen eens zouden moeten zijn dan alleen de 15 cm zware houwitser en de 21 cm Mörser hierin thuis horen.

Overigens ben ik zelf altijd huiverig voor kwalificaties van burgers aangaande geschut. De meeste burgers zullen de imposante Duitse stukken alras als "zwaar" hebben gekwalificeerd. Dat is een lastige bron om op "blind" te varen Kees. Zeker is natuurlijk wel dat de beide 15 cm batterijen op het Hoornwerk schoten rond 1200-1230 uur NL tijd op 12 mei. Wellicht dat daar een koppeling in te vinden is. Lastige kwestie inderdaad.

Ik heb ook altijd begrepen dat er slechts twee batterijen van de Mörsers werden ingezet bij de Grebbeberg. De derde batterij was meen ik direct richting 227.ID verstuurd, maar daarin laat ik me graag corrigeren.

» Deze reactie is geplaatst op 25 april 2007 01:21

Allert,
Dank voor je reactie. De door jou aangedragen punten realiseer ik me wel. Het geschut in de W rand van Wageningen en in het voorpostengebied zal, neem ik ook aan, inderdaad vooral "infanterie" geschut geweest zijn , zoals het stafwerk zegt. Maar er is vast op 12 of 13 mei ook regulier geschut naar voren gebracht, tot in de W rand van Wageningen. Immers 9/III/AR 311 werd vermoedelijk beschoten bij de Grebbedijk/Haven, dus mogelijk bij de Papierfabriek Wageningen, zie foto veldgraven kanonniers Steckelies en Niesswandt op deze website. Andere geschutslocaties W van Wageningen zijn: Vada, Graansilo, Loods Boerencoöperatie, Synagoge, Mennonietenbuurt, Anna's Hoeve, Kruiponder. Hoe eerder in de gevechtsdagen en hoe verder W, hoe groter de kans dat het dan meegevoerd eerste lijnsgeschut (tot 15 cm, misschien ook wel PAK en luchtdoelartillerie)betrof.
Is er echt niemand (Rutger ?) die me kan verstellen waar De Dorskamp en de Papierfabriek Wageningen waren ? Het leek zo'n simpele vraag. Morgen verder.

» Deze reactie is geplaatst op 25 april 2007 01:59

Ref.: Stafkaart Rhenen 39 Oost, 1:50.000; Uitgave 1939 en Stadsplattegrond Wageningen
De Dorskamp: in hoek gevormd door de Geertjesweg en de Scheidingslaan; links onder in VT 176-443.
Oranje Nassauoord: west van Renkum, aan de westkant van de weg 'Kortenburg'; midden boven in VT 177-442
Papierfabriek NNW van Renkum: op hoek Kortenburg/Hartenseweg; links in VT 178-443.
Het zijn drie gescheiden lokaties.
Volgens meerdere Duitse gegevens is de gehele Mörserabteiling (3 batterijen) bij de 207e Divisie vanaf 12 mei onder bevel gesteld.

» Deze reactie is geplaatst op 25 april 2007 11:12

In Wageningen was nooit een papierfabriek. In Renkum waren er destijds twee. Eén zoals Brongers aangeeft aan de Hartenseweg. De andere staat aan de Rijnhaven van Renkum en is tegenwoordig eigendom van een Noors bedrijf. Voorheen was het de papierfabriek Van Gelder & Zonen.

Op het grensgebied Wageningen- Renkun loopt nog de Dorskampweg. Of het huis met die naam nog bestaat weet ik niet. De Dorskampweg loopt langs de bossen die Wageningen en Renkum scheiden. In die bossen ligt Oranje-Nassau's oord - onder aan de Wageningse berg aan de Renkunse kant - en daar ligt ook in de richting Bennekom het hotel-restaurant Nol in 't Bos. Huize Dorskamp lag een kilometer of 4 verwijderd van Oranje Nassau's Oord.

De papierindustrie van Renkum ligt dus ten oosten van Wageningen. Aan de westrand van Wageningen, de Rhenense kant was geen industrie, tenzij men de drukkerijen Vada en Veenman bedoelt die niet óp de westgrens lagen.

» Deze reactie is geplaatst op 26 april 2007 21:31

Volgens Google luchtfoto's bestaat de Dorskamp nog. De afstand tot Oranje Nassau's oord is veel minder dan ik inschatte: geen vier, maar een goede één kilometer.

» Deze reactie is geplaatst op 26 april 2007 21:44

Op de stafkaart Rhenen O van 1939 (zwart rood, op deze site) staan de namen "Dorskamp" en "Oranje Nassau Oord" heel dicht bij elkaar. Voorlopig kom ik hiermee tot een plek ongeveer op coördinaat 35,9-68,1 (kaart 39 F Wageningen 2003 ongeveer 176,1-443,0), dat is een paar honderd meter noordwest van de eerste O van het woord "Oranje Nassau Oord" op die kaart.
Huize De Dorskamp was een vestiging van het proefstation voor de bosbouw. Het is afgebroken, en lag vermoedelijk aan wat nu de Dorskampweg (vroeger Horntjesweg ?)heet, die overgaat in de Zoomweg. Vlak hierbij beginnen ook de 1e en 2e Dorskampweg, doe ongeveer west-oost lopen in het bosgebied. Dat komt goed overeen met de gegevens die Gerrit Jan Kleinrensink verstrekt.
De papier?fabriek blijft toch nog een vraagteken. De gegevens wijzen echt op een fabriek in de "Westrand" van Wageningen, in vierkant 173-441. Drukkerij Vada (die kan inderdaad bedoeld zijn, en "441" zou dan een verschrijving of mislezing zijn) ligt in vierkant 173-442. Mogelijk gaat het zelfs om een punt nog wat noordelijker, "nabij Bornsche steeg", "door vierkant 173-444".
Een en ander tekent wel de verwarring die het verschillend kaartmateriaal in mei 1940 moet hebben opgeleverd. Typisch trouwens, dat bijvoorbeeld kolonel Van Loon een andere kaartversie had als generaal Harberts. Zie de opmerkingen hierover bij het onderdeel stafkaarten op deze website.
Bedankt, Gerrit Jan, voor je aanvullende informatie.
Er staat van mij nog een vraag om nadere informatie uit bij museum De Casteelse Poort. Mocht dat nog wat naders opleveren, dan meld ik dat hier nog.

» Deze reactie is geplaatst op 27 april 2007 01:33

Alvast een kleine aanvulling.
Op 13 mei heeft alleen 1-III-8 RA een vuur afgegeven om 10.20 uur in de Westrand van Wageningen. Volgens kaart C.13, Vuren der artillerie, op deze website lag dit in het gebiedje tussen westgrens oude stad en Grebbedijk. Dat kan heel goed het vuur zijn geweest waarbij kanonniers Steckelies en Niewandt sneuvelden. Mogelijk ook de gezochte papier?fabriek. Dit was me niet eerder opgevallen.
Maar absolute zekerheid bestaat in dit verband niet. We moeten het grotendeels doen met vermoedens. In dit verband, overste, is mijn veronderstelling dat de batterijen van Mörser Abt. 735 eerst in de buurt van Oosterbeek hebben gestaan op/bij (W van de ?) Dunoberg, daarna naar Renkum zijn verplaatst, en mogelijk verder naar Nol in 't Bosch. U ook dank voor het meedenken.
Het is nogal ploeteren met de schaarse informatie, maar het levert wel wat op.

» Deze reactie is geplaatst op 27 april 2007 09:05

Nader onderzoek in het gemeentearchief van Wageningen heeft als voorlopige conclusies het volgende opgeleverd:
1) "Huize Dorskamp" lag inderdaad ongeveer op coördinaat 176,12-443,05 aan wat nu de Dorskampweg heet. Dit gebouw is ca. 1964 gesloopt. Een nieuw gebouw ligt een paar honderd meter zuidelijker.
2) Een heer (van) Rookhuijzen woonde voorzover na te gaan niet daar, maar wel één (architect) in Renkum aan de Kerkstraat, ook één (met een assurantiekantoor) in Bennekom aan de Prins Bernhardlaan.
3) Duitse (zware) artillerie heeft volgens andere verslagen/ooggetuigen in Bennekom en in Renkum gestaan.
4) Door 2-I-12 RA werd artillerie "bij het huis van de heer (van) Rookhui(j)zen te Dorskamp/Renkum beschoten, met gevolg dat deze stukken geruime tijd tijdelijk werden uitgeschakeld (geneutraliseerd)".
5) In de westrand van Wageningen is geen papierfabriek geweest. Vermoedelijk werd Vada bedoeld.
6) Van belang is verder dat in deze omgeving (Synagoge-Mennonietenbuurt of Rijndijk-Havenafweg) een commandopost van het SS-regiment "Der Führer" is geweest.
Het kost nog wat tijd om e.e.a. verder uit te werken en na te gaan.

» Deze reactie is geplaatst op 10 mei 2007 06:52

Gebleken is uit archiefonderzoek, dat met de Papierfabriek Wageningen waarschijnlijk de drukkerij Vada bedoeld werd. De vroegere Papierfabriek Van Gelder in Renkum komt alleen als stelling voor zware artillerie in aanmerking. Gegevens wijzen erop, dat die in Renkum aan de Don Boscoweg en bij Nol in 't Bosch heeft gestaan. Ook "Dorskamp" wordt daarbij genoemd.
De lichte artillerie heeft vermoedelijk niet verder dan 8-9 km van de te bestrijken doelen gestaan. O van deze cirkel is het terrein behalve op een aantal open plekken niet geschikt: te zwaar bebost met hoog opgaand hout. Ook zou men dan de vele mondingsvlammen niet hebben gezien, die nu werden gesignaleerd.
Veldverkenningen geven van Z naar N als vrij zekere posities van Duits geschut(met meldingen van meetposten van 2 AMC en artilleriewaarnemers 8 RA in de hand, soms ook door een foto, of verslagen van anderen ondersteund): (1) Rijndijk/Drukkerij Vada, (2) bouwland op de Wageningse Berg, Z van de kop van de Diedenweg, O van de Westbergweg (weg naar Lexkesveer), (3) veldje in NO rand van de Wageningse Berg = hoek Englaan-Belmontelaan, (4) bij de Dorskamp = in bosrand O van Dorskampweg, (5) De Eng/Zoomlaan, (6) ("Bij") Nol in 't Bosch, (7)tussen de Kerkweg en de Don Boscoweg in Renkum.
Opmerkelijk, gezien deze concentratie aan Duitse artillerie, is, dat door onze LVA alleen min of meer bij toeval één batterij "bij Dorskamp" (?) werd gesignaleerd. Bij het NIMH staat nog een vraag van me uit, of er door de LVA niet meer en precieser waarnemingen zijn gemeld.
De Duitse legerleiding koos de zuidelijke aanvalsas richting de Grebbeberg, mede vanwege het terrein O van Wageningen, geschikt om van daaruit "een aanval massaal te steunen met artillerie". Opvallend is dan, dat in de noordelijke aanvalsgroep (227.ID) bij Scherpenzeel, in vlak terrein, meer artillerie werd ingezet: I/697 AR, II/227 AR, IV/227 AR, I/227 AR, 12/256 AR, III/227 AR, I/207 AR, ca. 76 stukken dan bij de zuidelijke aanvalsgroep (207.ID): II/SS AR, II/207 AR, III/207 AR, 10,11/256 AR, III/311 AR, Mörser Abt. 735, ca. 62 stukken.

» Deze reactie is geplaatst op 20 mei 2007 09:07

Kees, een bijzonder goede vraag als je stelt dat de LVA meer zal hebben moeten waarnemen. Helaas is er weinig bekend over de LVA vanwege het zo gedisciplineerd verbranden van de rapporten en gegevens [waarbij bij mij nog altijd de vraag bestaat waarom gevechtsrapporten verbrand moesten worden - welk werkelijk nut zouden die voor de Duitsers nu gehad hebben? Waarom niet begraven of achterover drukken?].

De luchtvaartafdeling MOET meer geweten hebben. Het is bijvoorbeeld bekend dat diverse vluchten naar de Grebbe luchtfoto's hebben opgeleverd, zoals de aanvalsvlucht op 12 mei [met C-X 719 die geen bommen had, maar wel een camera]. Onder andere hieruit is denk ik het specifieke bevel gekomen Oranje Nassau Oord te bombarderen. Tijdens de twee laatste vluchten naar de Greb, op 13 mei, werden door reserve tweede luitenant A-Tjak - die beide missies in het leidende toestel meemaakte als waarnemer [met 1e luit Hofstede en 2e luit Postma als vlieger - resp.] - zeker luchtfoto's gemaakt die ook ontwikkeld zijn. Die foto's werden namelijk direct ontwikkeld te Bergen in het woonhuis de Flierefluiter [aan de Doorntjes te Bergen] en per ordonnans naar het hoofdkwartier LVA gebracht. Hierop zal zonder enige twijfel Duitse artillerie zijn geidentificeerd.

Het waren echter de laatste vluchten. De tweede volgde ook te snel op de eerste om de details van de foto's van de eerste missie te hebben verwerkt vermoed ik. En na de laatste vlucht op de 13de was de linie immers gevallen. Het had echter waarschijnlijk - als de foto's hadden overleefd - veel duidelijkheid kunnen verschaffen over de artillerie. Te meer daar de foto's van A-Tjak op maximaal 1,500 voet zijn genomen, vermoedelijk zelfs lager, en vrijwel zeker en-oublique [in een hoek].

» Deze reactie is geplaatst op 20 mei 2007 12:38

Allert, bedankt voor je belangwekkende aanvulling. Het lijkt me zeer de moeite waard dit spoor (luchtfoto's, meldingen LVA) te volgen. Hoop, dat het NIMH naar aanleiding van mijn daar nog uitstaande vraag wat boven water brengt. Vooral ook, omdat er voor de aanval bij Scherpenzeel wel een "officiële" kaart met vermoedelijke stellingen van Duitse artillerie is(Stafwerk kaart C.15), maar geen voor de aanval op de Grebbeberg.
Terzijde: wat er met "Oranje Nassau Oord" bedoeld wordt, is waarschijnlijk de plaats op bepaalde typen in mei 1940 gebruikte stafkaarten, van de eerste letter "O" van de tekst "Oranje Nassau Oord". Op de kaart "rood-wit, 1939" (zie: Verslagen en rapporten/Commandopost IVe Divisie/nr 28)was dat O van de Dorskampweg, ongeveer op coördinaat 175,9-442,8. Op een terreinstrook van hooguit 1,2 km N-Z bij dit punt, werden door de waarnemingsposten wel 8 - 10 batterijen gepeild. Vandaar ook mijn verbazing over de melding van slechts één batterij bij Wageningen door de LVA.

» Deze reactie is geplaatst op 20 mei 2007 20:12

Er is wat nadere informatie binnengekomen, daarom een update.
-Het NIMH beschikt niet over luchtfoto's naar aanleiding van verkenningsvluchten in mei 1940.
-Er is voorzover bekend bij museum de Casteelse Poort (Historische Vereniging 'Oud-Wageningen') hoogst waarschijnlijk geen papierfabriek ten W van Wageningen geweest:

"Tijdens mijn aanwezigheid op 22 juni 2007 in de Jan J. de Goedezaal van het museum 'De Casteelse Poort', waar ik vrijwilligerswerk uitvoerde voor de Historische Vereniging 'Oud-Wageningen', werd mij door een medewerkster van het museum verzocht een e-mailbericht af te handelen. Dat e-mailbericht was door u verzonden op 25 april 2007. U informeerde daarin naar Huize Dorskamp en Papierfabriek Wageningen. Ik had uw vraag omtrent vroegere Wageningse gebouwen willen doorgeven aan de heer Ad Rietveld te Wageningen, die van dit onderwerp veel kennis heeft. Hij is thans ziek, zodat ik bij hem nog geen navraag heb kunnen doen. Om u althans voorlopige informatie te geven, waarmee u misschien verder kunt werken, heb ik enkele bronnen geraadpleegd, o.a. de topografische kaart, blad Wageningen (39F; 1:25.000) geraadpleegd. Bovendien heb ik op het instituut, dat bij alle reorganisaties steeds de naam 'De Dorschkamp' behield een aantal jaren gewerkt. Ook heb ik de website http://www.grebbeberg.nl/index.php?page=forum_discussiegroep&item=11100&group=1&view=3
geraadpleegd, waarin uw vraagstelling wat meer reliëf kreeg. Onder voorbehoud van mogelijke correcties geef ik u de volgende informatie.

De villa 'De Dorschkamp' (tot voor kort altijd gespeld met 'sch'; de naam wordt thans op de hekpalen bij de ingang als 'Dorskamp' gespeld) had als kaartcoördinaten 176.1/442.8. De villa was gelegen op de westelijke helling van de Wageningse Berg, vanwaar men een goed uitzicht had op de Wageningse Eng. In de villa was van 1947 tot 1968 het bosbouwinstituut 'De Dorschkamp' gevestigd. In 1966 is men begonnen met nieuwbouw, die in het voorjaar van 1968 was voltooid. Helaas is toen de oude villa - die men te bouwvallig achtte voor restauratie - afgebroken in het late voorjaar van 1968. Ik heb er de eerste week van maart 1968 nog in gewerkt. Het instituut 'De Dorschkamp' is na diverse naamsveranderingen uiteindelijk opgegaan in het instituut 'Alterra', dat gelegen is aan de Droevendaalsesteeg 3 te Wageningen. Het gebouw dat thans staat op de plaats van de vroegere villa 'De Dorschkamp', is thans eigendom van NUMICO.
De naam 'Dorschkamp' kan tot een complicatie leiden. Er was niet alleen sprake van de villa 'De Dorschkamp', maar ook van het landgoed 'De Dorschkamp'. Dat strekte zich tot na de Tweede Wereldoorlog globaal uit vanaf de bosrand aan de oostzijde van de Wageningse Eng tot aan de Hartenseweg, aan weerszijden van de Geertjesweg. De Geertjesweg liep in oostelijke richting van Wageningen door de Wageningse Eng, over de Wageningse Berg en eindigde bij 'Nol in 't Bosch'. Als de naam 'De Dorschkamp' wordt gebruikt zou men moeten nagaan of van de villa of van het landgoed sprake is. Als de naam 'Oranje Nassau's Oord' wordt gebruikt kan eveneens sprake zijn van het gebouw of van het landgoed.

Uw vraag naar de Papierfabriek Wageningen is moeilijker te beantwoorden. Het is waar dat er geen papierfabriek heeft gestaan op het grondgebied van de gemeente Wageningen. Maar de veronderstelling dat de naam 'Papierfabriek Wageningen' zou zijn gegeven aan de Drukkerij Vada is wat vergezocht. Raadpleging van een leeftijdgenoot, die geboren en getogen Wageninger is en de stad en onmiddellijke omgeving goed kent, leerde mij dat een Wageninger die identificatie niet snel zou hebben gemaakt. Het verschil tussen een drukkerij en een papierfabriek is niet zo heel klein.
Er is echter een andere mogelijkheid, die ik in overweging geef. Er waren op Renkums grondgebied ten tijde van het begin van de Tweede Wereldoorlog twee papierfabrieken, aangeduid als Renkum-I en Renkum-II. Renkum-II is nog steeds gelegen aan de Rijn en is het tegenwoordige 'Norske Skog'. Een Wageninger zal die fabriek niet associëren met Wageningen: die papierfabriek staat ook voor hem in Renkum.
De andere papierfabriek was Renkum-I, gelegen in het dal van de Kortenburgsche Beek, direct ten oosten van de Wageningse Berg. Die papierfabriek stond ook bekend als 'Harten', genoemd naar een thans vrijwel opgeloste buurtschap aan de oostzijde van de Wageningse Berg. 'Harten' bestond uit een Wagenings en uit een Renkums gedeelte. De gemeentegrens tussen Wageningen en Renkum ter hoogte van de Wageningse Berg volgt niet - zoals men misschien wel zou verwachten - de kam van de Berg, maar ligt meer naar het oosten, halverwege de oostelijke helling van de Berg. De papierfabriek Renkum-I (kaartcoördinaten 178.0/443.4) ligt tegen de gemeentegrens Wageningen-Renkum aan. Het eveneens op de oostelijke helling van de Wageningse Berg gelegen 'Oranje Naussau's Oord' lijkt landschappelijk gezien tot de Renkumse invloedssfeer te behoren, maar ligt op Wagenings grondgebied. Het heeft er wat van weg dat de uitdrukking 'Papierfabriek Wageningen' betrekking kan hebben op Renkum-I, dat voor veel Wageningers gevoelsmatig tot Wageningen werd gerekend.
Ook hier is het een en ander veranderd. Renkum-I is gesloten in 1981. Later zijn de fabrieksgebouwen grotendeels afgebroken, als onderdeel van een grootscheepse sanering van het industriegebied 'Beukenlaan' in het dal van de Renkumse Beek.

Geraadpleegde bronnen:

1. Over 'De Dorschkamp': Steenbergen, A.G., 'Het Landgoed De Dorschkamp', Oud-Wageningen 22 (1994) 1: 9-12.

2. Over de papierfabrieken in Renkum: 'Stichting Papiergeschiedenis Renkum-Heelsum', www.papiergeschiedenis.nl


Met vriendelijke groet, mede namens de Historische Vereniging 'Oud-Wageningen' "

Het blijft me verbazen dat bij het opstellen van het stafwerk en daarna blijkbaar niet of nauwelijks onderzoek is gedaan naar de locaties van de Duitse artillerie bij Wageningen. De twee op kaart C5 resp C10 ingetekende lokaties zijn erg mager, en zijn zelfs niet met zekerheid vastgesteld. Zware artillerie heeft volgens m.i. plausibele rapporten in de kom van Renkum en bij Nol in 't Bosch gestaan, en zou in Renkum door onze artillerie zelfs tijdelijk tot zwijgen zijn gebracht. Maar in elk geval lag de kom van Renkum volgens het stafwerk buiten het schootsveld van al onze artillerie. Vreemd.
Op zich is dit mager resultaat begrijpelijk, omdat destijds weinig bruikbare waarnemingen gedaan konden worden (Wageningen was geëvacueerd, er werden door de meetposten en artillerie uitkijkposten veel, maar meestal onvoldoend nauwkeurige meetgegevens verkregen). Mogelijk dat Duitse bronnen nog aanknopingspunten opleveren. Die lijn is zeker niet helemaal uitgediept. Jammer.

» Deze reactie is geplaatst op 1 juli 2007 07:46