Discussiegroep

Onderwerp: Ontstaan ereveld

Totaal berichten: 21
3.231 keer gelezen
7 reacties
Categorie: Slag om de Grebbeberg en Betuwestelling / Slachtoffers en erevelden
In 2003 heb ik op dit forum een discussie gevoerd over het lot van Wim Berntsen van 1-IV Bat. Pag., die op 13 mei 1940 is gesneuveld en op de Grebbeberg is begraven.

Naar mij pas onlangs bleek, wordt er in het archief van de toenmalige gemeente Bergh, waar Wim woonde, een brief bewaard van 28 mei 1940 waarin de burgemeester uit naam van Wims vader toestemming vraagt Wim in zijn woonplaats te herbegraven. Het verzoek is gericht aan Wims sectiecommandant. De compagniescommandant 1-IV Bat. Pag. antwoordde op 10 juni 1940, dat toestemming voor herbegraving "onder geen voorwaarde kan worden verleend".

Mijn vraag is nu: klopt dit antwoord? Mochten militairen die op de Grebbeberg begraven waren, niet in hun woonplaats (of elders) herbegraven worden? Hoe is destijds de besluitvorming hierover verlopen? Ook de familie van soldaat W.A. Hermsen uit Lengel, gemeente Bergh, heeft een verzoek tot herbegrafenis ingediend, maar het archief bewaart hierop geen antwoord. Kortom, veel families zullen om herbegrafenis hebben gevraagd. Sommige verzoeken lijken ingewilligd, want sommige doden zijn elders begraven (zie Beerling, Behr, Boerkoel, Breuls e.a.).

Kon Nederland hierover in mei 1940 zelfstandig beslissen (en is het hele idee van het erveld een Nederlands idee), of moeten we hierin ook een Duitse hand zien? Wilden de Duitsers geen "gesleep" met dode militairen?

In het verhaal over het ereveld op de website wordt aan deze vragen geen aandacht besteed. Er wordt stilzwijgend van uitgegaan dat de doden daar gewoon zouden blijven liggen.

De familie van Wim Berntsen heeft het antwoord van de commandant 1-IV Bat. Pag. overigens niet afgewacht, want op dezelfde dag dat deze zijn brief schreef, is er voor Wim een requiemmis gelezen. Hierbij stond er voor in de kerk een lege kist bedekt met de Nederlandse vlag. Blijkbaar had de familie op een of andere manier al begrepen dat het antwoord afwijzend zou zijn.

Terzijde: Het resultaat van de discussie van 2003 is te lezen op de Berghapedia (die pas sinds eind 2006 bestaat): www.berghapedia.nl/index.php/Berntsen%2C_Wilhelmus_Henricus
» Dit bericht is geplaatst op 4 november 2008 18:13
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Aan mij zijn geen details bekend. Er zal een wet op de militaire lijkbezorging zijn geweest die - al dan niet voortvloeiend uit de Staat van Beleg - gegolden zal hebben, wellicht met aparte bepalingen voor officiele militaire erevelden.

Overigens lijkt me de compagniescommandant in deze een doorgeefluik en geen autoriteit.

Er zijn allerhande graven verplaatst tijdens de Duitse bezetting. Ik kan me dus geen Duitse bezwaren voorstellen die ten principale golden. Over het algemeen liet de Duitse bezetter, zeker in het eerste jaar, het normale bestuursrecht grotendeels intact. Ik denk dat de Duitsers wat dat betreft weinig bepalend waren. Of dat echter ook gold voor het ereveld op de Grebbeberg betwijfel ik, omdat het volgens mij een Duits ereveld was. Er kunnen dus voor de Grebbeberg aparte clausules hebben gegolden.

Ik vermoed dat de OGS deze informatie heeft.
» Deze reactie is geplaatst op 5 november 2008 12:37
(redactie)
Totaal berichten: 849
Voor zover ik weet zijn alleen de eerste dagen na de totstandkoming van het ereveld gesneuvelde Nederlandse miliairen herbegraven in hun woonplaats. Daarna is dit niet meer voorkomen.
» Deze reactie is geplaatst op 5 november 2008 13:09
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Nee, dat klopt ook niet helemaal.
Zo is b.v de hier ook genoemde militair Beerling pas na een half jaar (november 1940 )herbegraven.
Ik heb geen echte lijn kunnen ontdekken.
Zou de OGS hier niet iets over kunnen zeggen?
» Deze reactie is geplaatst op 5 november 2008 13:20
Totaal berichten: 21
Heren dank voor uw reacties.
De OGS zou meer kunnen weten, maar het ereveld valt pas sinds 1952 onder haar beheer. Het zou mij daarom niet verbazen als zij niet alles over de voorgeschiedenis weet. Maar misschien heeft zij wel meer algemene informatie over het begraven van militairen in oorlogstijd.
Specifiek over het ereveld weet het NIMH misschien meer. Ik zal beide instanties de vraag voorleggen. Relevante antwoorden zal ik hier plaatsen. Ondertussen blijf ik verdere reacties op dit forum volgen.
» Deze reactie is geplaatst op 5 november 2008 15:15
Totaal berichten: 21
De OGS antwoordde mij dat de burgemeester van Rhenen verzoeken tot herbegrafenis met het oog op de hygiëne altijd heeft afgewezen. In een enkel geval hebben nabestaanden zonder succes geprocedeerd tegen de gemeente en de Commissaris voor de belangen van de v.m. Nederlandsche Weermacht. De burgemeester van Rhenen lijkt dus de autoriteit die in de beginfase over de begraafplaats heeft beslist.

Verder kreeg ik het advies mij voor meer informatie tot het NIMH te wenden. Ik had dat al gedaan, maar ik verwacht pas over enkele weken antwoord.

Daarnaast werd het gemeentearchief van Rhenen als informatiebron genoemd. Ik vond op www.oudrhenen.nl/data/INVENTRH3.pdf de acht inventarisnummers 1754-1761 “Stukken betreffende de militaire begraafplaats op de Grebbeberg, 1940-1985”. Ik zou graag zelf gaan kijken, maar aangezien ik in Helsinki woon, is dat niet zo maar te regelen. Als iemand (van De Greb) deze archiefstukken kent, zou ik graag horen of daarin een nader antwoord op mijn vraag te vinden is.
» Deze reactie is geplaatst op 7 november 2008 08:44
(redactie)
Totaal berichten: 2.107
Dat is boeiend nieuws. Ik had eerlijk gezegd niet gedacht dat de burgemeester zoveel macht had over dergelijke zaken.

We zullen je suggestie over bezoek van het gemeentearchief zeker in gedachten houden.
» Deze reactie is geplaatst op 7 november 2008 10:38
Totaal berichten: 21
Vandaag ontving ik een uitgebreid antwoord van het NIMH. In het kort komt het erop neer dat al in 1940 is besloten dat de begraafplaats een ereveld moest worden, maar dat er in het begin niet altijd consequente beslissingen zijn genomen. Hiermee wordt onder andere gedoeld op de beslissingen omtrent herbegraving van militairen, waarvoor in de begintijd inderdaad ook geen duidelijke richtlijnen bestonden.

Inconsequente beslissingen werden mede genomen door B & W van de gemeente Rhenen, die tot juni 1941 bemoeienis met het ereveld hadden. Toch wees de gemeente herbegraving meestal af, niet alleen op hygiënische gronden, maar ook vanwege het feit dat de doden zonder kist en schouder aan schouder waren begraven. Opgraving van een lichaam zou dus de grafrust van anderen verstoren.

Verder zou het ereveld aan status verliezen als slechts een deel van de gesneuvelden daar begraven zou zijn. Om duidelijkheid omtrent de status van het ereveld te verschaffen, werd de zorg hiervoor in juni 1941 overgedragen aan het Rijk, in casu de opvolger van het Ministerie van Oorlog tijdens de bezetting (het Afwikkelingsbureau, Departement van Defensie, later het Commissariaat voor de belangen van de voormalige Nederlandse Weermacht). Vanaf 1945 was het Ministerie van Oorlog verantwoordelijk tot de zorg in 1952 werd overgedragen aan de Oorlogsgravenstichting.

Een scan van het volledige antwoord heb ik aan een lid van De Greb gestuurd. Het bevat ook informatie over de vindplaats van archiefstukken die op dit onderwerp betrekking hebben.
» Deze reactie is geplaatst op 13 november 2008 16:21

Plaats hier uw reactie

Opgelet: We behouden ons nadrukkelijk het recht voor om nieuwe berichten of reacties die voor de thematiek van onze websites en de discussiegroep irrelevant zijn, onbetamelijk of onbegrijpelijk geformuleerd zijn, ongewenste politieke of commerciële lading hebben of inbreuk maken op de privacy van nog levende personen niet te plaatsen. Uw reactie zal pas na goedkeuring door de beheerders zichtbaar zijn in de discussiegroep.

De inhoud van berichten - en daarin vermeldde gegevens en personalia - wordt na publicatie niet gewijzigd en/of verwijderd, tenzij daarvoor een dwingende aanleiding is. Berichtenschrijvers zijn zelf verantwoordelijk voor het toetsen van de inhoud van hun berichten voordat deze worden gepost.

Zie voor meer informatie de Gebruiksvoorwaarden. Tevens verzoeken wij u om kennis te nemen van de FAQ (veelgestelde vragen), wellicht dat uw vraag daar al beantwoord wordt.

Wenst u een gescande foto of ander beeldmateriaal op te nemen bij uw bericht, e-mail deze naar info@grebbeberg.nl en wij verzorgen de plaatsing (meestal nog dezelfde dag).

Bericht:   * 
Uw naam:   * 
 
E-mailadres:     * 
Om ongewenste (spam)berichten op onze website te beperken vragen wij u hieronder een eenvoudige controlevraag te beantwoorden. Berichten worden alleen geaccepteerd indien deze vraag correct is beantwoord.
1 + 1 =     * 
*) = verplicht veld  

2554