Discussiegroep

Onderwerp: kanttekening infopanelen Grebbeberg

» Dit onderwerp is gesloten
(redactie)
Totaal berichten: 629
3.227 keer gelezen
5 reacties
Categorie: Slag om de Grebbeberg en Betuwestelling / Gevechten en gevechtsomstandigheden
In Juli bracht ik mijn periodieke bezoek aan de Grebbeberg. Ik doe dat zo eens in de 2 maanden. Dit lijkt misschien wat veel, maar voor een " halfzwaar " bevlogene is er altijd wel wat uit te zoeken of op te zoeken. Ook na 63 jaar. Gelukkig is het landschap in grote lijnen gelijk gebleven en is alles daardoor nog heel goed voorstelbaar.
Bij de S 15 en de S 17 staan al weer enige tijd fraaie informatiepanelen. Een mooi initiatief van de Stichting de Greb in een land dat van oudsher weinig hecht aan militaire traditie ( waarbij je misschien een uitzondering moet maken voor de zeemacht ).

Bij alle waardering heb ik toch een opmerking tav een deel van de tekst op de infopanelen ( ik las het bij de S 17 ). Er staat namelijk nogal prominent dat bij de slag om de Grebbeberg 20.000 Duitse aanvallers te maken kregen met 2500 Nederlandse verdedigers. Formeel klopt dit wel, maar tegelijkertijd ( en dat natuurlijk het manco van zo ongeveer elk infobord ) is het onvolledig en daardoor ( onbedoeld ) misleidend, omdat het bij de bezoeker ( ik bedoel niet de deelnemer aan de Grebbe-excursies, die wel volledig geinformeerd wordt ) vooral de indruk achterlaat, dat de uitslag van de strijd primair werd bepaald door de getalsmatige krachtsverhouding. Bij een verhouding 1:8 staat de uitslag immers al min of meer bij voorbaat vast. In werkelijkheid stond die uitslag ook van te voren vast, maar dat had veel meer met andere factoren te doen dan met de getalsterkte.
Zuiver formeel kloppen de aantallen dus wel.Een Duitse infanteriedivisie ( zoals de 207e ) was duidelijk groter dan een Nederlandse divisie en telde rond 17000 militairen. Tel je daar het SSregiment bij op dan kom je inderdaad op die 20.000 man. Een Nederlands infanterieregiment telde rond 2500 man ( hier het 8e ) en ook dit lijkt dus in orde.
Waarom is het nu onvolledig en ( nogmaals onbedoeld ) misleidend?
Ten eerste staat er niet bij dat van die 20.000 Duitsers niet eens de helft daadwerkelijk aan de slag heeft deelgenomen. Ik heb het hier niet over een strijdend gedeelte en een niet-strijdend gedeelte, dat was aan Nederlandse kant natuurlijk niet anders. Ik bedoel wel dat aan Duitse kant alleen zijn ingezet het SSregiment en een van de 3 infanterieregimenten van de 207e divisie, het 322e. Een ander infanterieregiment ( het 368e ) voerde iets Noordelijker zijn eigen strijd met de voorposten in de buurt van Ede/De Klomp en het 3e infanterieregiment ( het 374e ) was in elk geval op 13 mei betrokken met een bataljon bij de strijd in de Betuwe ( Ochten ).
Aan de andere kant is ook het aantal verdedigers ( 2500 ) wat kort door de bocht. Op 10 mei klopte dit wel, maar op die dag was er nog geen sprake van een aanval op de Grebbeberg. Op 11 mei klopte het ook nog, maar in de nacht van 11/12 mei werd het reservebataljon ( 2-19 RI ) ingezet bij een ( eigenlijk niet tot uitvoering gekomen ) tegenaanval. Daarna verschenen er vanaf de middag van 12 mei steeds meer nieuwe onderdelen op het slagveld. Weliswaar niet altijd op organieke sterkte, maar het aantal is toch vrij indrukwekkend. Ik noem:
3 - 11 RI, 1 - 24 RI, 4 RH, 3 RH, 11 GB, 2 - 24 RI, 1 - 29 RI, 3 - 29 RI, 1 - 20 RI, 1 - 46 RI ( uit de Betuwe ), terwijl sommige verslagen ook nog gewag maken van ( delen van ) 1 - 26 RI en 2 - 11 RI als onderdeel op enig moment van de bezetting van de ruglijnstelling.
Natuurlijk kun je hier komen met een aantal " ja, maren ".
Je zou kunnen zeggen dat al die eenheden na soms dagenlange marsen doodmoe aankwamen en bovendien van heg noch steg wisten ( waardoor de chaos nog werd vergroot ).Je kunt ook stellen dat bij de Duitsers de mogelijkheden tot aflossing groter waren en ook konden zijn. Maar dan moet je je misschien ook de vraag stellen of b.v het SSregiment ( toch ook 4 dagen achtereen in actie / het werd in de nacht van 12/13 mei weliswaar afgelost op de berg, maar kreeg vervolgens wel een nieuwe taak met het oprolen van de stoplijn in Noordelijke richting ) wel zoveel frisser zal zijn geweest. Bovendien heb ik altijd begrepen dat aanvallen nog meer van mensen vergt dan verdedigen.
Je zou ( het gaat hier weer over de " ja, maren " ) ook kunnen aanvoeren dat de Duitse aanvaller het voordeel had van de keuze van het aanvalsdoel, terwijl de verdediger zijn krachten altijd al moeten verdelen. Natuurlijk konden de Duitsers daardoor in elke fase van de slag ( behalve bij de tegenaanval op 13 mei ) een meerderheid creeeren.Voorbeeld: middaguren 12 mei, toen 2 SSbataljons in de voorste lijn het Hoornwerk aanvielen, dat verdedigd werd door niet meer dan een paar secties van 1-1-8RI en 2-1- 8RI.
Maar zelfs als die al die " ja, maren " ( je kunt er veel meer bedenken ) in overweging neemt, blijft toch over dat het Duitse getalsmatige overwicht opvallend veel kleiner is geweest dan de panelen suggereren. Het aantal gaf niet de doorslag, wel een reeks

andere factoren, zoals: een veel betere, meer realistische training, een groot wapentechnisch overwicht, betere verbindingen, betere organisatie, luchtsteun, oorlogservaring ( al gold dit niet voor het SSregiment, dat ook zijn vuurdoop onderging ) en een totaal andere ( niet noodzakelijkerwijs prettiger ) mentaliteit.
Dit hele verhaal is meer een kantetekening dan kritiek. Ik begrijp ook wel dat je bij het invullen van een informatiepaneel beperkt bent in je mogelijkheden.Maar misschien zijn er bezoekers van deze site die wat aan deze extra informatie hebben.
» Dit bericht is geplaatst op 6 augustus 2003 12:25
(redactie)
Totaal berichten: 1.340
Ik ben het met de stelling van Groenman eens dat de getalsverhouding 2500 / 20000 wat heroisch aandoet en verre van realistisch is. Immers we hadden ook legerkorps onderdelen, artillerie, logistieke eenheden, verbindingseenheden, hospitaaltroepen, enz. op en rond de berg liggen die voornamelijk niet tot 8RI behoorden, al vanaf 11 mei. Maargoed, de Duitsers hadden ook beduidend meer dan 20,000 man in het aanvalsvak, maar zoals Groenman terecht opmerkt - hoeveel waren er daadwerkelijk in de strijd? Maar de feitelijke vraag van Groenman is - wat doet de getalssterkte er toe? Hij zegt dat in de verhouding van 1:8 verlies eminent was voor de Nederlandse minderheid. In casu van de Grebbeberg en de algehele toestand van het Leger zeg ik daarop - ja daar heeft Groenman gelijk. Maar het is verre van regel dat de meerderheid wint. In Frankrijk en in Rusland hadden de Duitsers beslist geen numeriek overwicht; in Rusland was soms zelfs sprake van groteske verschillen tussen de Duitsers en Russen - in het nadeel van de Duitsers. Overigens heeft de (op zich uniek strategische) stelling bij Kornwerderzand aangetoond dat ook hier getalssterkte weinig uitmaakt. Een prachtig voorbeeld van een minderheid die heroisch standhoudt wat de bezetting door de Duitsers van de Monte Casino, en later het klooster. Hier was sprake van verhouding 1:25 op een zeker moment, en zijn de Duitsers niet verslagen maar teruggetrokken. Er zijn in de geschiedenis talloze voorbeelden van de minderheid die overwint of volhoudt. De aanloop tot de slag bij Waterloo in 1815 bijvoorbeeld, was de poging van de Fransen om de Pruisen bij Wavre (voor Brussel) af te snijden van de geallieerden onder Wellington. Ze deden dit met een enorme minderheid aan troepen, met slechts een zware batterij artillerie (12 ponders) en het gelukte hen bijna het gehele Pruisische leger af te snijden van de geallieerden. Slechts door enig onfortuin aan Franse zijde mislukte het. Dus op zich, en dat geeft Groenman ook min of meer aan, zeggen getalsverhoudingen niet veel. Feit is wel dat het een beeld geeft van de initiele papieren verhoudingen. En inderdaad, vooral de kwaliteit gaf de doorslag. Bovendien zijn - en hier verschil ik dus van mening met Groenman - juist in veel gevallen de verhoudingen veel meer in het nadeel geweest van de Nederlanders. De Duitsers rolden immers de linie op door dwars op de kordonstelling in te stormen, met twee complete bataljons (minimaal). Hierdoor kregen de Nederlanders ter plekke juist met enorme overmacht te maken. Immers in een kordonstelling, in een bos, is diepte ondersteuning van belendende loopgraven minimaal, zeker bij een aanval diametraal op de stelling. Men kreeg het volle front van SS stoottroepen tegen zich. De actie van Wackerle, initieel uitgevoerd met 1 tot 2 compagnieen, geeft hier een prachtig voorbeeld van. Immers, wij hadden op de gehele berg op 11 mei 2 bataljons liggen. Als de Duitsers dus met zeg 200 man op een punt (holle weg) aanvallen, dan kan een ieder zich voorstellen hoe weinig verdedigers zich tegenover hen bevonden in dat betreffende vak. Hoogstwaarschijnlijk enkele tientallen maximaal.

Groenman noemt hier nog dat de beide Leibstandartes niet eerder in het vuur waren. Dat zal voor een deel zijn opgegaan, onder andere enkele ondersteunende eenheden, zoals de pionieren en de oorspronelijke kern van Hitlers eigen beschermingstroepen (Persoonlijk veiligheidschef van Hitler was tot 1940 Sepp Dietrich, commandant van een der Leibstandartes). Maar een groot deel was al wel in het vuur geweest in Polen, en later aan Hitlers leibstandarten toegevoegd, waaronder een belangrijk deel van het kader.

Wat volgens mij ook een essentieel verschil was, uberhaupt gedurende de gehele operatie Fall Gelb, was dat de Duitse troepen in de regel gedrogeerd aanvielen. Men kreeg amfetamienen en veel sterke alcoholische dranken bij de vleet, om daarmee angst weg te nemen en ratio. De onverschrokken en wrede wijze van optreden door de Duitsers was absoluut minstens zo belangrijk voor hun succes als hun superieure bewapening en uitrusting. De Japanners, gedrogeerd door met name een ongelofelijke indoctrinatie en culturele druk tot moed en opofferingsgezindheid, waren bijzonder slecht uitgerust, ontbeerden bijna altijd voldoende artillerie en tank steun alsmede enige vorm van tactisch luchtondersteuning, maar versloegen iedere vijand (en later: berokkenden enorme verliezen ondanks zeer ongunstige getalsverhoudingen). Ook hier was fanatisme, wreedheid en doorzettingsvermogen de doorslaggevende factor. Juist die factoren hebben vermeend een rol gespeeld bij het latere Amerikaanse besluit de A-bommen te gebruiken, met in het achterhoofd de enorme potentiele verlizen door de overfanatieke Japanners. Niet - dus - getalsterkte of bewapening!

Kortom, getallen zeggen niet altijd veel. Motivatie en fanatisme, in combinatie met training en doctrine, zijn van superieur belang. Vietnam, Korea, Afghanistan, Tjetjenie: het wordt telkens weer bewezen dat voornoemde factoren prevaleren boven "platte" zaken als uitrusting, training, support en getalsterkte.
» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2003 14:27
(redactie)
Totaal berichten: 629
In mijn verhaal staat wel degelijk ook, dat de Duitsers, door hun keuze van het aan te vallen frontgedeelte, plaatselijk steeds een (ruime ) meerderheid konden scheppen.Wat u terecht zegt over zaken als fanatisme, wreedheid enz. zit bij mij in het begrip " andere mentaliteit". Natuurlijk zijn dit heel zwaarwegende factoren.Mijn doel was echter vooral om duidelijk te maken dat er heel wat aan te merken valt op de geschetste krachtsverhoudingen qua aantal.
Ik was overigens nog vergeten te zeggen dat er , behalve de al genoemde, nog meer eenheden naar de Grebbeberg hadden moeten afmarcheren.Zo had het 3e legercorps opdracht gekregen 5 bataljons van de 5e divisie naar het Grebbefront te sturen ( voor de 14e mei ).Daar is natuurlijk niets meer van terecht gekomen.
» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2003 17:06
(redactie)
Totaal berichten: 629
Verder zeg ik niet persoonlijk dat die 1:8 verhouding eminent was voor de Nederlandse nederlaag. Ik beweer alleen dat iemand met weinig kennis bij het lezen van bedoeld informatiebord, waarschijnlijk tot die conclusie zal komen.En in dat opzicht is het overigens voortreffelijke bord enigzins misleidend. Maar misschien moet je mensen niet teveel ineens willen vertellen.
» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2003 17:14
(redactie)
Totaal berichten: 1.340
Heer Groenman, ik wilde u niet corrigeren. Als dat zo is opgevat, dan was dat niet de bedoeling. Ik wilde wat nadere nuances aanbrengen.

Ik heb overigens geen probleem met de getalsterkten op de borden. De geschiedenis houdt nu eenmaal van klare taal, en de nuances en detials bepalen alleen de micro-geschiedschrijving. Voor de gemiddelde bezoeker geeft het alleen maar een redelijk beeld van de getalsverhoudingen van de "gladiatoren" in de arena. Die verhouding 1:8 was ter plekke dus best een aardig gemiddelde van de daadwerkelijke verhouding op de plaatsen van aanval, dunkt me.
» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2003 17:22
(redactie)
Totaal berichten: 629
Natuurlijk vind ik het ook niet erg. Het was meer een ontboezeming en een aanleiding tot gedachtenuitwisseling.En dat lijkt wel te zijn geslaagd.
» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2003 19:10
» Dit onderwerp is gesloten
2554