Discussiegroep

Ik zoek informatie over mijn opa Gradus Johannes Werink (roepnaam Gerard). Voor zover ik weet heeft hij in een Groningse "groep" op de Grebbeberg gevochten. Enige naam die ik heb gehoord, van waarschijnlijk een mede-soldaat, is "Legdeur". Mijn opa heeft nooit over de oorlog willen vertellen. Het verhaal dat mijn vader aan mij heeft verteld: tijdens de slag werd door een hoge officier aan de groep Groningers verteld dat de stad Groningen door de duitsers was gebombardeerd en dat ze er van uit moesten gaan dat hun vrouwen en kinderen dood waren. Uiteraard met de bedoeling de soldaten flink op te jutten. Mijn opa is toen helemaal door het lint gegaan en er schijnen verschikkelijke dingen gebeurd te zijn. Toen bleek dat de slag verloren was, hebben mijn opa en een paar kameraden hun wapen weggegooid en hebben ze bij een boerderij burgerkleding gekregen. Hierop zijn ze in de nachten daarop teruggelopen naar Groningen.

28 mei gaan mijn vader, mijn broer en ik de rondwandeling op de Grebbeberg doen en ik zou heel graag willen weten waar mijn opa precies heeft gevochten. Hiernaast zou ik heel graag willen weten of iemand het bovenstaande verhaal kan bevestigen, wat er zich precies heeft afgespeeld en met wie mijn opa is teruggelopen naar Groningen.

» Dit bericht is geplaatst op 13 mei 2011 13:33

Zeker is dat de naam van uw grootvader niet in ons archief voorkomt en ook een z.g " Groninger Groep " doet bij ons geen bel rinkelen, evenmin als het verhaal dat u hier vertelt. Ik kan ook geen enkel onderdeel, dat is ingezet op of bij de Grebbeberg, specifiek aan Groningen linken. 19 RI zou dan nog het meest in aanmerking komen, dat had in elk geval Drentse wortels en misschien zaten er ook wel "verdwaalde " Groningers tussen. Maar dat laatste zou natuurlijk voor meer onderdelen kunnen gelden.
U kunt het best ( al zal dat voor de 28e mei niet meer lukken ) contact opnemen met IVENT ( gebruik daarvoor onze zoekfunctie ) en daar de Militaire Staat van Dienst van uw grootvader opvragen. Dan blijkt in elk geval bij welk regiment uw grootvader zijn militaire loopbaan begonnen is. Vraag dan meteen of ook bekend bij welk bataljon of zelfs welke compagnie hij in mei 1940 diende. Meestal weten ze dat niet, maar een enkele maal wel. Pas als we de compagnie ( nog liever de sectie ) hebben kunnen we echt een reconstructie maken. Informatie over onderdelen is er namelijk genoeg. Dan weten we ook precies waar uw grootvader destijds gestaan heeft.

Informatie over individuele militairen ( voor zover geen officier ) is daarentegen heel moeilijk te vinden, Ten eerste zijn vrijwel alle appellijsten uit die tijd rond het moment van de capitulatie vernietigd om ze niet in Duitse handen te laten vallen. Je kunt dus niet even een lijst inkijken om een naam te vinden. Verder komen namen van lager militair personeel in verslagen en rapporten maar bar weinig voor.Je moet je verder ook realiseren dat er destijds zo'n 10.000 Nederlandse militairen in meer of mindere mate bij de Slag betrokken waren wat feitelijk betekent dat je zonder verdere aanwijzingen feitelijk zoekt naar de spreekwoordelijke speld in de hooiberg.
Je hebt dus de mogelijkheid via IVENT nog iets te achterhalen of je kunt hopen op een dienstkameraad van vroeger die zich hier meldt. Die kans is natuurlijk na 71 jaar astronomisch klein.

Mocht u toch nog een of ander detail te binnen schieten, meld dat dan nog even. Soms hebben we daaraan genoeg om een stuk verder te komen. Wat dat betreft is het b.v jammer dat de naam van die hoge officier niet overgeleverd is.

» Deze reactie is geplaatst op 13 mei 2011 14:05

Van IVENT inmiddels bericht gekregen dat er van mijn grootvader bij IVENT geen gegevens beschikbaar zijn. Zijn geboortedatum is namelijk 1896 en ze hebben daar alleen gegevens van militairen geboren vanaf 1900.

Mijn grootvader was dus al 43 jaar oud tijdens de slag. Hij was beroepsmilitair en is na de oorlog "overgestapt" naar de Marechaussee.
Hij is opgekomen in Amsterdam en was vóór de oorlog hoogstwaarschijnlijk in Assen gelegerd.

Een familielid vertelde dat mijn grootvader op een gegeven moment in een bus naar het front vervoerd werd en in die bus "door het lint" is gegaan en zelfs in de bus geschoten zou hebben. De reden van het "door het lint gaan" is niet bekend. Het zou het bericht kunnen zijn van het zogenaamde bombardement op Groningen, maar dat is gissen. Dit familielid gaf nog een naam door van een mede-soldaat/vriend van mijn grootvader, die bij hem was op de Grebbeberg, namelijk "Jaarsma".

Er is ook nog sprake van opname in een Militair Hospitaal, waarschijnlijk in verband met psychische klachten, maar wanneer dit is geweest, is vooralsnog onbekend.

Ik zal nog proberen bij het Nationaal Archief, NIMH of het Marechausseemuseum nadere details over mijn grootvader proberen te achterhalen.

» Deze reactie is geplaatst op 16 mei 2011 20:29

Inmiddels is vrijwel zeker geworden dat mijn grootvader NIET bij of op de Grebbeberg heeft gevochten. Vlak voor, of in het begin van de oorlog is hij waarschijnlijk bij de Afsluitdijk geweest. De zoektocht gaat door ....

» Deze reactie is geplaatst op 29 mei 2011 21:37

Dat zou heel goed kunnen. De Wonsstelling, een opvangstelling voor de kop van de Afsluitdijk, werd verdedigd door troepen die allen uit het noorden des lands waren gerecruteerd. Uit uw verhaal op te maken kwam uw grootvader uit het oosten van de provincie en was hij mogelijk bij de voorverdediging betrokken.

I-33.RI had als oorsprong (opkomst) Leeuwarden. 36.RI kwam volgens mij ook voort uit de noordelijke provincies, maar daarvan heb ik even geen zekerheid. Het 12e Grensbataljon bestond vooral uit militairen afkomstig uit de noordelijke provincies. Hetzelfde gold voor 21e Grensbataljon.

Deze troepen kwamen of lagen (reeds) in de Wonsstelling.

Als u min of meer zeker weet dat uw grootvader inderdaad in de noordelijke provincies vocht, dan kan ik u van harte aanraden het zeer boeiende boek 'De Wonsstelling' van Jacob Topper aan te schaffen. Dat vertelt uitgebreid over de verdediging van deze stelling alsmede een beknopte bespreking van de gevechten voordien in het noorden.

» Deze reactie is geplaatst op 30 mei 2011 12:47

Enige feit dat ik nu verkregen heb, van het Marechaussee-museum, is dat mijn grootvader bij de Politietroepen heeft gediend. In 1923 is hij daar korporaal geworden. In 1940 ingedeeld bij de 4e Afdeling Poltr (standplaats niet bekend). Ik heb begrepen dat standplaats veelal woonplaats was en daarom neem ik aan dat hij bij de Groep Groningen (van de onderafdeling Zwolle) van de Politietroepen was ingedeeld. Nu is dus de vraag: waar was en wat deed de Groep Groningen van de Politietroepen in mei 1940. Deze vraag heb ik inmiddels gesteld aan het NIMH. Ik hoop er binnenkort antwoord op te krijgen. Maar mocht er iemand informatie over hebben, dan hoor ik dat uiteraard graag.

Overigens geeft het Marechaussee-museum over onderafdelingen van de 4e Afdeling het volgende:
"De 4e Afd. Poltr. was in 1939 de hoofdstandplaats van de Afdelingscommandant in Zutphen met:
a: een Onderafdeling te Arnhem bestaande uit Groepen te Arnhem, Ede, Lent, Neerbosch en Westervoort.
b: en een Onderafdeling te Zutphen bestaande uit de Groepen Apeldoorn, Deventer, Dieren, Harskamp. Milligen en Zutphen."

Uit het Nationaal Archief (archief van de Politietroepen) haal ik echter dat er ook een onderafdeling Zwolle met een Groep Groningen was.

Het Marechaussee-museum verwijst me naar het boek
"Het Korps Politietroepen 1919-1940. De politiemilitair als steunpilaar van het wettig gezag" uit 1997 van drs. J.P.E.G. Smeets." Dit boek ga ik zeker nog lezen.

» Deze reactie is geplaatst op 13 juni 2011 22:39

De Politietroepen werden grotendeels ingezet bij de objecten die deel uitmaakten van de zogenaamde strategische (buiten)beveiliging. Dat waren allemaal bruggen, merendeels over IJssel en Maas (maar ook bijvoorbeeld Moerdijk en maas-Waalkanaal), waarbij zogenaamde brugkazematten waren gebouwd. De Politietroepen waren beheerders van deze objecten in vredes- en oorlogstijd, waarbij ze zowel voor het beheer en bediening van de springladingen en brugversperringen als de antitank kanonnen in de brugkazematten verantwoordelijk waren. Tevens waren zij in vredes- en mobilisatieperiode met de wacht op deze objecten belast.

Bij de Territoriaal Bevelhebber van de noordelijke provincies zal vrijwel zeker een detachement van KMAR en Ptr zijn ingedeeld geweest. Alleen al voor orde en tucht alsmede het eventueel in hechtenis nemen van ongewenste lieden was zo'n detachement voorhanden.

De door u genoemde subgroepen vielen overigens onder de IJssellinie en de Maas-Waalkanaal defensie. Meerder locaties die u noemt hadden rivierkazematten met Ptr groepen daarbij ingedeeld. Bij Ede was volgens mij een regionaal hoofdstation van KMAR en Ptr, vanwege de hoge concentratie kazernes, net als bij de Harskamp. De posities Dieren en Millingen zeggen me even niets in relatie tot mei 1940.

Voor de Groep Groningen kan ik me voorstellen dat er enige betrokkenheid was bij de haven te Delfzijl en de spoorbruggen in Groningen. Voor het overige doet het bij mij geen bel rinkelen. Het zou wel de locatie zijn die hem uiteindelijk in de Wonsstelling c.q. de afsluitdijk kan hebben gebracht.

» Deze reactie is geplaatst op 14 juni 2011 01:57

De aanname dat uw grootvader in de Groep Groningen was ingedeeld, is wel erg kort door de bocht. Aangezien de plaatsingen langdurig waren (korporaals van de Politietroepen hadden een contract voor zes jaar en de onderofficieren een vast contract)kozen veel politietroepen er voor om bij hun werk te gaan wonen. Er waren er echter ook die dat niet deden. Voor deze personen gold dat hun echtgenotes in periodes van 'verscherpte bewaking' in 'menage' kwamen bij de groep, zodat ze hun man nog eens zagen.
Ik ben zelf bezig met de Groep Kampen, maar daar zijn slechts 5 van de 15 man in Kampen woonachtig geweest. De overigen komen van buiten Kampen.
Het lijkt me verstandig om eerst uit te zoeken waar hij echt bij zat, alvorens op een Groep in te zoomen.

» Deze reactie is geplaatst op 22 juni 2011 12:52

In het hierboven genoemde boek over de Politietroepen van J.P.E.G. Smeets staat inderdaad het antwoord op mijn zoektocht. Een detachement politietroepen (bestaande uit in ieder geval een deel van de Groep Groningen) was tijdens de mobilisatie belast met de bewaking van het stafkwartier van de Territoriaal Bevelhebber Friesland (TBF). Toen op 10 mei om 3:30 uur het "gerucht" binnenkwam dat de Duitsers Nieuweschans omsingeld zouden hebben, kreeg de commandant van het detachement Politietroepen (Luitenant Kuik) opdracht om onmiddelijk alles voor afmars in gereedheid te brengen. In twee colonnes vertrokken het stafkwartier en de commandogroep TBF vanuit Groningen naar Den Helder. De commandogroep ging via Norg naar Pingjum (in de Wonsstelling), de stafkwartiergroep ging rechtstreeks naar Pingjum. Al op 10 mei is de hele colonne (35 bussen en auto's) de afsluitdijk overgegaan. Op 11 mei bereikten ze Den Helder. Oorspronkelijk zou het detachement politietroepen in Den Helder blijven, echter op verzoek van de TBF ging het detachement als bewaking mee naar Den Haag. Toen de colonne net buiten Den Helder was, kregen zij hevig mitrailleurvuur uit zes vliegtuigen. Daarna is de colonne naar Haarlem gegaan, waar mijn grootvader in het ziekenhuis is achtergebleven (met volgens luitenant Kuik waarschijnlijk een shellshock). De colonne is daarna doorgegaan naar Den Haag. Bronnen voor het bovenstaande zijn het verslag van reserve eerste luitenant H.R. Kuik over de afmars, waarvan ik een kopie via het Marechausseemuseum heb gekregen. En het boek "Het korps Politietroepen" van J. Smeets, waarin in een noot verwezen wordt naar het verslag van luitenant Kuik. Het boek van Smeets bevat een hoofdstuk over de meidagen van 1940 en is zeker het lezen waard. Het hoofdstuk over de meidagen bevat een beschrijving van activiteiten en gevechtshandelingen van de Politietroepen in het zuidoosten, noordoosten, zuidwesten en de Vesting Holland.

» Deze reactie is geplaatst op 20 juli 2011 22:19