Discussiegroep

Bij de artikelen op de web-site van De Greb trof ik ook een aan met de titel "De Grebbeberg, doordrent van bloed." Een aantal (7) oud-strijders doet daarbij verslag van hun ervaringen in de meidagen. Een van die verslagen "druk" ik hier in zijn geheel af, het betreft dat soldaat P. Kersten.

"Het was een ontzettend ogenblik. "

De heer P Kersten, 35 jarig fabrieksarbeider, deed destijds dienst bij een uitkijkpost op de Grebbeberg. Zaterdag 11 mei zag hij de eerste Duitsers; ze stelden hun geschut op bij Wageningen. "Wij gaven dit door aan onze sergeant. Er volgden een paar schoten en toen was de Duitse opstelling al door ons geruimd. Zondag viel de eerste Grebbelinie ( kennelijk bedoeld de frontlijn ) en werd onze telefonische verbinding verbroken. Wij hebben toen met de anderen meegevochten. Het was en ontzettend ogenblik, toen de Duitsers de Berg bestormden, ik zie nog die Duitse jongens, hoe zij probeerden tegen de bult op te komen. Zij moesten wel, want een Obergefreiter joeg hen op met een pistool. Wij stonden boven, met negen man, en hadden maar te vuren. ... Ja, er zijn toen veel slachtoffers gevallen. Tenslotte moesten wij toch terug door de aanval van het zware Duitse geschut."

Hier gaat het om een echte bestorming van een klaarblijkelijk steil gedeelte van de Grebbeberg. Immers: "probeerden op te komen "en "wij stonden boven. " Maar waar heeft zich dit drama afgespeeld? Om welke "bult "gaat dit?
Soldaat Kersten was, zoals uit het bovenstaande valt af te leiden, waarschijnlijk telefonist bij een waarnemingspost ( van 1 - 8RA / de waarnemingen die hij doet, worden min of meer bevestigd in het rapport van majoor vd Wiel van dit onderdeel ) ergens op de Grebbeberg aan de Wageningse kant.Er waren daar tenminste 2 van dit soort waarnemingsposten, een meteen achter de G-kazematten op de kam van de Berg ( G 5,6 en 7 ) en een ( volgens de mij door het IMG toegestuurde stafkaart ) in het opgaande gebied langs de Cuneraweg, tussen Heimersteinse laan en Grebbeweg ( Holle Weg ).
Bij de eerste waarnemingspost lijkt hij niet ingedeeld te zijn geweest. Luitenant Van Heikelom noemt namelijk wel de namen van zijn telefonisten, maar Kersten is daar niet bij. Trouwens, om welke "bult "moet het dan zijn gegaan?
De Oostheling langs de Grift vormt wel een bult, zelfs een buitengewoon steile, maar ik heb geen enkele weet van een stormaanval daar. Het zou van de Duitsers ook een domme en overbodige actie zijn geweest.Een andere "bult "is dan de Zuidelijke helling van de Holle Weg. De Duitsers zijn via de Holle Weg "binnen" 'gekomen en zijn via de hellingen ( maar in sommige gevallen misschien ook pas bovenaan
de Holle Weg ) naar links en rechts uitgewaaierd om zo in de rug van b.v de genoemde kazematten te komen. In theorie kunnen ze onder vuur zijn gekomen bij het beklimmen van die Zuidheling niet ver van de ingang van de Holle Weg, omdat die heling daar nog behoorlijk hoog en steil is. Dat vuur zou dan b.v uitgebracht kunnen zijn door de bij de G7 ingedeelde geweerschutters, waar Kersten zich dan bij aangesloten zou kunnen hebben. Helaas blijkt zoiets uit geen enkel verslag van MC - 8RI en Van Heukelom noemt Kersten immers ook niet. Ook deze "bult "wordt dus al twijfelachtig.
De 3e mogelijkheid ligt in een ( mij tot dusver onbekende en nergens bevestigde ) Duitse stormaanval-bergop ergens schuin achter de S 15, omdat daar ( zie boven ) ook een waarnemingspost gevestigd moet zijn geweest. Misschien zat Kersten daar, maar ik heb niets kunen vinden dat zijn verhaal onderbouwt.
Verder naar "achteren ", richting stoplijn hoeven we niet echt te zoeken. Daar hoefde namelijk geen enkele "bult "te worden genomen, als je tenminste afziet van de uiterste Zuidpunt van de stoplijn, waar en diepe erosiegeul voorlans loopt en waar de stoplijn op zijn sterkst was. Een Duitse aanval daar is mij niet bekend en zou, gezien de terreinomstandigheden, ook niet slim zijn geweest.
Bij de Laarsenberg tenslotte ( vakken 16 MC en 3-2-8RI ) is wel enigszins sprake van een "bult " ( een niet heel steil oplopende heuvelrug ), maar ook die zal niet zijn bedoeld. Er is wel een verslag van soldaat Polman van 3-2-8RI, dat een zekere affiniteit vertoont met het relaas van Kersten. Polman ( hij komt ook voor in de video van De Greb ) vertelt dat Duitse soldaten met kniptangen probeerden de prikkeldraadversperringen vor zijn stelling ( stoplijn, vak 3-2-8RI ) door te knipen en daarbij man voor man werden weggeschoten, wat diepe indruk ( en onbegrip ) veroorzaakte.
Maar meer dan een oppervlakkige gelijkenis meet het verhaal van Kersten is er niet en bovendien zou de laatste dan ook nog eens in het vak van 3-2 moeten zijn beland.

Aannemend dat Kersten zijn verhaal niet heeft verzonnen ( waarom ook? ), waar heeft zich dit dramatische gebeuren nu precies afgespeeld? Een gebeuren dat door geen enkele andere bron wordt bevestigd, hoewel het een behoorlijke "impact "moet hebben gehad op de getuigen van dat moment.Kan iemand zijn licht eens over laten schijnen? Van het door mij genoemde onderdeel ( 1 - 8RA ) ben ik niet zeker. Van de 7 genoemde oud-strijders behoorden er 2 absoluut zeker tot 1-1-8RI ( waaroner de bekende sergeant J van Duuren ), van de resterende 5 wordt het onderdeel niet specifiek genoemd. Uit hun verslagen kun je wel min of meer afleiden dat ze of ook behoord kunnen hebben tot 1-1-8RI of tot een ander onderdeel, dat vrij dicht in de buurt moet hebben gelegen.
Wie waagt zich hieraan?

» Dit bericht is geplaatst op 16 maart 2004 15:10

Hajo - hij kan ook hebben gezeten bij de groep onder luitenant Terpstra (de AOI van I-8RA). Deze zat vlakbij de commandopost van Jacometti (III-8RI). Deze waarnemingspost was het die de batterij waarnam bij Wageningen waarop vuur werd uitgebracht en spoedig succes gemeld. Het citaat dat dit onderbouwd is het volgende:

"Commandant Linker Batterij had een wp. nabij de Batterij, een A.O.I. (Luitenant Terpstra) met toegevoegd personeel bevond zich bij de Commandant III-8 R.I."

"Later werd met behulp van den A.O.I. ingeschoten op een vijandelijke batterij, in de westrand van Wageningen, op welke batterij tenslotte door 2 batterijen een uitwerkingsvuur werd afgegeven, 9.09 uur. Reeds spoedig daarna werd bericht ontvangen, dat deze batterij geheel tot zwijgen was gebracht"

Deze berichten komen beide uit het verslag van vd Wiel.

De andere waarnemingsposten zaten bij de CP Hennink, Blauwe Kamer (UKG) en bij huize Barbara, net west van de sluisje (waarmee jij vermoedelijk bedoelde achter de G-kazematten). Die bij de Blauwe kamer valt natuurlijk af, maar die bij de G-kazematten volgens mij ook.

Bij 2-I-8RA zat hij zeker niet - het lijstje van luitenant Gude sluit dat uit.

Bij 3-I-8RA zat hij ook niet want die waarnemingspost was op 13 mei nog intact en zat in een villa vlakbij de Levendaalse weg - dat zou Kersten gemeld hebben vermoed ik.

II-19RA is ook uitgesloten. Immers zij vertrokken al spoedig van de Grebbeberg.

Conclusie mag dus zijn dat Kersten onder 1-I-8RA diende of staf I-8RA.

Waar zat Kersten nu? Hij kan bij de waarnemingspost bij huize Barbara hebben gezeten, maar noem je de steile opgang van de Berg daar "een bult"? Bovendien - de troepen die daar zaten werden in de rug aangevallen of waren al weg (bij G-7) voor de vijand er echt was - dus die kans is klein. Hij kan hebben gezeten bij de CP III-8RI, maar welke bult bedoelt hij dan? Ik weet het niet! De waarnemingspost bij de Blauwe Kamer lijkt me uitgesloten en die ergens tussen S-15 en G-16 lag is mij onbekend, dus daar kan ik niets over zeggen. Kortom - ik kan niet nader helpen.

» Deze reactie is geplaatst op 16 maart 2004 19:00

Persoonlijk zou ik durven stellen dat die laatste opmerking "Het was en ontzettend ogenblik, toen de Duitsers de Berg bestormden, ik zie nog die Duitse jongens, hoe zij probeerden tegen de bult op te komen.." verzonnen is of dat er zo'n draai aan is gegeven door de auteur van het stuk.

De mannen van de artillerie waren al lang verdwenen toen de Duitsers de berg bestormden (voor zover daar sprake van kan zijn, de "holle weg" was niet bepaald goed afgegrendeld, maar die discussie hebben we al gehad). En de koepels aan de rand van de Berg zijn van achteren overvallen, aan de andere (Noordelijke) kant van de doorgaande weg was dat min of meer dezelfde situatie (G18,S17 / 16 M.C.). Daarnaast was een waarnemer volgens mij alleen uitgerust met een pistool en was het, voor zover ik in de rapporten heb kunnen vinden, altijd een onderofficier of officier die deze rol vervulde. Ik kan mij namelijk uit gesprekken met oud-artilleristen (sergeanten) herinneren dat de rol van verkenner een speciale opleiding was. Of klets ik nu maar wat?

» Deze reactie is geplaatst op 16 maart 2004 20:00

Hajo - ik heb een (te snelle) denkfout gemaakt ten aanzien van de waarnemingpost bij Jacometti zijn PC. Die was er natuurlijk niet. Die waarnemingspost zat bij Voigt, en daar zat ook de man met de UGK (de enige UGK ingedeeld bij een infanterie onderdeel). CP III-8RI had ik even abusievelijk voor CP II-8RI gehouden.

Rutger - de waarnemers waren vrijwel altijd met een ondersteunende groep van 6-9 man. De officier, meestal de AOI (Artillerie Officier Inlichtingen), of onderofficier zat vaak in de meest prominente waarnemingspost, en was gelinkt aan meestal de staf van de afdeling. Voorts hadden vaak (niet altijd) de batterijen een vooruitgeschoven waarnemingspost, of een waarnemingspost bij de CP die zo hoog boven het maaiveld uitstak dat waarneming in de diepte goed mogelijk was. Vanuit de waarnemingspost werd de waarneming doorgegeven naar de ondersteunende groep bij of onder de observatiepost en door de toegevoegde militairen per telefoon of UKG doorgegeven aan de batterij of de afdeling, die dan of zelf vuur uitbrachten of dit aan de Legerkorps Artillerie Commandant (LAC of LKAC) doorgaven voor vuur door de LKA afdelingen.

Uit diverse verslagen blijkt dat diverse waarnemingsposten nog tot op 12 en 13 mei bemand waren. Sommigen, waaronder De Blauwe Kamer (verlaten rond 14.00 uur Nl tijd op 12 mei), vielen eerder of werden eerder verplaatst (zoals van II-19RA). De post rond de G-kazematten op de zuidhelling kan nooit troepen hebben waargenomen die hen stormsgewijs aanvielen (want de zuidoost helling was nog bezet door Rangelrooij cum suis), tenzij zij bij G-7 zaten waar dit wel gebeurde. Hier zaten inderdaad rond de tien man bij de kazemat. Het verslag zegt daarover: "Op 1e Pinksterdag kwamen de Duitschers tot vlak voor ons aan de Grebbesluis; ze klommen tegen den berg op" Maar daarin wordt niet gemeld dat men succesvol op de Duitsers kon schieten. Koepels 5 en 6 werden verlaten en deze bezettingen trokken terug op de stoplijn voor de Duitsers waren aangekomen. Zij werden reeds van achteren beschoten.

Ik denk dat we ons ook moeten realiseren dat van sommige groepen, secties of separate troepjes mannen totaal geen verslagen zijn. Neem de groep die rond G-18 (Heimersteinse Laan) zat; daarvan weten we niets. Alleen een verslag van sergeant de Kok die in de kazemat zat. Ook de verslagen van 4 MC geven over deze positie geen uitsluitsel. Zo zullen er echt meer punten zijn die niet in verslagen voorkomen.

Het enige wat echt aannemelijk overblijft is het deel rond koepel G-16 van Londo. Maar om nou te zeggen dat de berg hier als bult kan worden aangeduid? Het is meer een kleine glooing op dit punt. De mannen die hier zaten waren van de 5e sectie, misschien nog een enkeling van de 4e sectie. Kortom het blijft sterk gissen. En natuurlijk blijft de mogelijkheid open van een aangedikt verhaal. We zien al hoe sommige fabeltjes hardnekkig de ronde blijven doen in sommige gelederen, dus waarom niet bij Kersten.

» Deze reactie is geplaatst op 17 maart 2004 01:12

Heren, bedankt voor het puzzlewerk.
Het is leuk eens zo'n spoor te volgen en daarbij niet erg als je er niet uitkomt.Typisch iets voor detaillisten, die de "grote lijn "al voorbij zijn. Eigenlijk denk ik ook dat we hier te maken hebben met een wat aangedikt verhaal.

» Deze reactie is geplaatst op 17 maart 2004 10:26