Discussiegroep

Het is zover. Toen wij indertijd vernamen dat Amersfoort bezig was een publicatie voor te bereiden over de schendingen van het oorlogsrecht op Nederlands grondgebied gedurende de Duitse invasie in mei 1940, begonnen wij reeds onze knopen te tellen. We voelden al aan ons water wat er zou komen en werden niet teleurgesteld.

We hebben toen besloten een dossier samen te stellen wat direct toegankelijk is voor alle bezoekers, en waar alle informatie op onze pagina over schendingen van het oorlogsrecht direct te vinden is.

U vindt hier selecties van verslagen - die overigens ook elders in volledigheid te lezen zijn. Voorts de zaken omtrent het kort geding in 2000 tegen Amersfoort en Kamphuis inzake enige van hun beweringen in het boek "Mei 1940 - de strijd op Nederlands grondgebied". Met name het feit dat de auteurs meenden dat de strijdende partijen in redelijke gelijkheid en balans het oorlogsrecht schonden stoten ons en vele veteranen tegen de borst. Daarnaast vindt u uitleg van ons omtrent onze denkbeelden over oorlogsrecht, u vindt er het oorlogsrecht zelf en u vindt - last but not least - ons deeldossier over het boek van Amersfoort "Ik had mijn roode kruis band afgedaan". Daarin vindt u krantenartikelen uit landelijke en lokale pers, reacties van deskundigen (zoals Jaap Kip) en onder andere een brochure van ondergetekende over het boek. Oordeelt u zelf!

Het voornoemde boek van Amersfoort is gepresenteerd door de directeur IMG (Kamphuis) als een wetenschappelijk werk - een werk ook dat voortborduurt op hun boek uit 1990 wat eerder werd benoemd. Het op 18 maart jongstleden gepresenteerde jongste product van Amersfoort is echter verre van wetenschappelijk. Het is op zoveel punten in strijd met de werkelijkheid en gemanipuleerd - en zodanig selectief qua bronbestudering en bespreking - dat het label "wetenschappelijk" volkomen onverdiend is. Het is een werk dat respectloos is naar de slachtoffers en ooggetuigen van Duitse schendingen van het oorlogsrecht, en een aanklacht jegens de organisaties waarvoor de auteur werkt. Ik vind het echt verbijsterend dat een auteur die plaatsvervangend directeur is van het IMG en een leerstoel heeft aan een wetenschappelijke instelling in ons land dergelijke vruchten produceert - willens en wetens in strijd met de wetenschappelijke grondbeginselen, en willens en wetens een schop tegen de schenen van hen die in mei 1940 (en daarna) vochten tegen nazi-Duitsland.

Op onderstaande link kunt u ons dossier vinden. Gefundeerde kritieken van u zijn van harte welkom. Wij beweren niet de wijsheid in pacht te hebben.
http://www.grebbeberg.nl/bibliotheek/oorlogsmisdaden/index.html

» Dit bericht is geplaatst op 1 april 2005 02:47

Saillant detail is natuurlijk dat we met al onze verontwaardiging en antwoord op het bewuste boek van Amersfoort inmiddels flink wat reclame hebben gemaakt voor het boek. Op de vraag of we dat erg vinden zeggen we met gerust hart nee! Iedereen die het boek leest zal namelijk onmiddellijk de behoefte voelen onze tegenargumenten te lezen. En een extra zakcentje verdient A. toch niet aan het boek, dus ...

» Deze reactie is geplaatst op 1 april 2005 14:23

Zonet in twee periodes verdeeld de kritische brochure van zeg 50 pagina's met veel plezier gelezen.
Helaas heb ik pas vandaag het gekraakte boek in handen gekregen via de boekhandel en heb alleen de foto's kunnen bekijken tot dusver.

De "kritische brochure" tekst echter laat zich voor het grootste gedeelte lezen zonder de inhoud van het boek van van Amersfoort te kennen. Een drietal latijnse uitspraken blijven onvertaald.

Allert maakt in mijn ogen terecht een verschil tussen de Waffen SS en Wehrmacht. Het is onbegrijpelijk dat Amersfoort dat niet doet. Ik begrijp alleen niet goed waarom Allert regelmatig het oorlogsrecht een streven noemt van de Waffen SS ipv de norm. Een streven is in mijn gevoel iets wat hoog in het vaandel staat van mijn handelen. Ik heb niet het gevoel dat de SS daar naar streefde maar meer last had van het oorlogsrecht en zelfs misbruik maakte van het gevoel van oorlogsrecht bij de de tegenstander.
Streven heeft natuurlijk ook iets onvolmaakt in zich hebben: Ik streef ernaar om met roken te stoppen maar voorlopig rook ik nog even door. Maar ook dit vind ik teveel van het goede voor de mentaliteit die de SS heeft laten zien.
Ik zou liever een ander woord willen zien in die belangrijke eindconclusie maar vooralsnog valt mij niets te binnen.

Als ik een wetenschappelijk boek zou hebben geschreven en het zou dusdanig deskundig neergesabeld worden zoals in deze "kritische brochure" van een door Amersfoort gedefineerde "amateur" historicus dan zou ik mij als professor toch flink schamen.

Ik begrijp ook niet waarom Amersfoort blijkbaar wel kritische meelezers tot zijn beschikking had maar niet juist die mensen uitgenodigd heeft mee te lezen die een andere mening vertonen gezien de rechtzaak, slechts dan kom je tot grote prestaties op wetenschappelijk gebied.

Ik ben benieuwd of Amersfoort de discussie nu wel wil aangaan.

» Deze reactie is geplaatst op 1 april 2005 17:09

In het dossier worden tot nu toe 46 voorbeelden gegeven van Duitse schendingen en 12 Nederlandse uit de verslagen op de website.
De 12 nederlandse zijn 6 verhalen van verkeerd witte vlag gebruik, 3 van stelen of "fourageren" in Rhenen, een verhaal over een Duitse helm opzetten en het verhaal van Paris en zijn roode kruisband.

De ernst van de Nederlandse verhalen is absoluut niet te vergelijken met de opzet en ernst van de Duitse schendingen.

» Deze reactie is geplaatst op 1 april 2005 17:52

Epi - streven is in dit geval gekozen omdat het een lagere trede vertegenwoordigd dan een norm. De norm was in casu vastgelegd en mocht niet worden overtreden. De norm was wet, was voorschrift, was regel. Als door de auteur wordt gesteld dat de norm door beide legers - inclusief SS - ook als norm werd aanvaard dan maakt de auteur een fout. Voor de beide reguliere legers gold dat de norm algemeen werd aanvaard [alhoewel het Duitse opperbevel zich rechten voorbehield]. De SS had het oorlogsrecht niet als norm, niet als wet, maar als een doel waar men naar streefde. Als men dat doel niet bereikte vond men het wel best. Zo van - als het even kan houden we de norm aan, maar mocht het ook maar even nodig zijn dan overtreden we de regels. Ze toonden bij Westervoort en Heumen aan dat er inderdaad weinig nodig was hen de regels met voeten te laten treden. Zo is het bedoeld door mij in mijn brochure. Ik heb dat in de brochure trachten te onderbouwen.

» Deze reactie is geplaatst op 1 april 2005 18:15

Allert

Ik snap wel wat jij met streven bedoeld maar ik zie zelfs geen streven naar de norm in vele handelingen van de Waffen SS of jij wel?

» Deze reactie is geplaatst op 1 april 2005 21:37

Epi - ik geloof dat de Waffen SS niet louter bestond uit moordenaars en criminelen. Anderzijds waren het beslist geen modelsoldaten. Desondanks zie ik geen aanleiding door te slaan naar het andere uiterste (tegenover Amersfoort). Er zijn vele aanwijzingen dat in de meidagen - en de periode tijdens de strijd tegen de westerse geallieerden in mei en juni 1940 - dat de Waffen SS op zekere momenten niet schroomde grenzen te overschrijden. De strijd in het Oosten is onvergelijkbaar, dus benoem ik niet eens. Aan de Grebbeberg, zeker in de voorposten, lijken er voldoende redenen om aan te nemen dat er vrij stelselmatige sprake was van het met voeten treden van het oorlogsrecht. Ik geloof niet dat we ons aan al te veel woordspelletjes moeten overgeven wat dat betreft; we zitten denk ik wel op een lijn, Epi.

» Deze reactie is geplaatst op 1 april 2005 21:44

Een voorbeeld van een 'verkeerd beeld schetsen' lees je onderaan op blz. 112 van het boek. Kapitein Franssen (Commandant 2-III-11 R.I.) werd op 11 mei 1940 belast met de arrestatie van een aantal verdachte personen (burgers). Amersfoort schrijft hierover:

"In de wat paranoide sfeer die inmiddels ontstond, moest Franssen bij de huiszoekingen twee maal één van zijn sergeanten tot de orde roepen, die eerst een bejaarde vrouw en later een jong meisje molesteerde."

In het verslag (noot 181) van Kapitein Franssen lezen we toch wel iets anders, namelijk:

"Ik vermeld nog, dat bij het doen der huiszoekingen door mij 2 maal moest worden ingegrepen tegen het optreden van een sergeant-majoor (wiens naam mij ontgaan is) (hij was teruggeweken uit Fort Westervoort en in Leersum bij mijne Compagnie ingedeeld), die dermate bruut optrad, eerst tegen een hoogbejaarde vrouw van boven de 70 jaren, en daarna tegen een jong meisje, dat ik hem uitdrukkelijk moest mededeelen, dat ik zoodanig optreden niet wenschte. Het is deze zelfde sergeant-majoor, die, toen den volgenden dag de Compagnie ten aanval moest gaan in Rhenen, spoorloos verdwenen was."

Volgens de Van Dale staat molesteren gelijk aan "overlast aandoen door geweld" ofwel fysieke mishandeling. Franssen (een jurist) maakt melding van een 'bruut optreden' wat slaat op verbaal geweld, dus niet fysiek. Wordt hier bewust de ernst van de zaak opgeklopt?

BRONNEN:
Verslag Kapitein Franssen: http://www.grebbeberg.nl/index.php?page=gevechtsbericht-van-reserve-kapitein-mr-dr-m-h-h-franssen

» Deze reactie is geplaatst op 2 april 2005 10:47

Interessant natuurlijk dat de defensiekrant melding maakt van het boek van A., en logisch ook. Opvallend is dat als men de verontwaardiging voor de inval dat leefde bij de Nederlandse militair een quote aanhaalt waarvan A. maar ten zeerste betwijfelt of die ooit is uitgesproken ... Namelijk:
"Zwijnen, waarom schieten jullie nog", schreeuwde op 11 mei een SS-militair bij de Grebbeberg en een Nederlander antwoordde: "Als jullie niet gekomen waren, hádden we helemaal niet geschoten". Die Nederlander was - als de quote uberhaupt is uitgesproken - Migchelbrink. Ingewijden weten wel waarom mijn verbazing ontstaat. Besmuikte kritiek uit eigen hoek, of toch journalistieke vrijheid (zelfs bij Defensie zelf)?

En hoe vindt u de quote van A. over Dr. Paris, zijn favoriete aambeeld:
"Paris, om naar hem terug te keren, houdt ons een spiegel voor", aldus Amersfoort, "wat zouden we zelf in zijn omstandigheden hebben gedaan? In zijn geval was de situatie nog overzichtelijk. Er was geen gevecht gaande. Zijn actie was een zaak tussen hem en twee Duitse militairen op een rustige woensdagochtend. In andere gevallen was de situatie aanmerkelijk hectischer en werden de betrokken militairen zwaarder op de proef gesteld."

Een rustige woensdagmorgen, jaja. De man had drie vrijwel slapeloze nachten achter de rug, was drie dagen op ons zwaarste slagveld geweest, en had de zorg gekregen voor ruim 20 man gewonden en een handvol verzorgers; wist niets van capitulatie en voelde zich verantwoordelijk. De kans is redelijk dat de man zijn breukpunt nabij was, of al voorbij. Voor iemand als A. wordt dat alles samengevat met de woorden "het was een rustige woensdagochtend". Dan begrijp je er toch echt geen snars van! Vergeef me mijn (dis)kwalificatie in deze.

De rest van het artikel bespreek ik maar verder niet meer, zeker niet het vreselijke kortzichtige Hakkert-deel. Zie hiervoor mijn brochure. Maar als ik de ontzettende klinklare onzin lees die A. cum suis in dit officiele defensieorgaan uitblaten, krijg ik zin te stoppen met betaling van 3% van mijn belasting - het defensiedeel! Nogmaals - excuses voor de emoties, maar de wijze waarop deze zelfingenomen non-wetenschapper meent onze militairen te schande te moeten maken, en vooral de SS te verdedigen is WEERZINWEKKEND.

» Deze reactie is geplaatst op 2 april 2005 17:24

Het is leuk dat de pers erg geinteresseerd lijkt in deze zaak. Dat valt me eerlijk gezegd erg mee. Het is terecht - daar niet van - maar aangezien vrijwel geen krant meer identiteit heeft en vooral "hapklaar hap-snap" nieuws brengt tegenwoordig, zou je niet verwachten dat deze materie hen nog interesseert. De interesse bij ons van het journaille is echter overwelmend te noemen. Leuk!

» Deze reactie is geplaatst op 4 april 2005 15:26

Voor iedere serieuze beschouwer moet intussen toch vaststaan dat de SS op de Grebbeberg en rondom systematisch tegen het oorlogsrecht heeft gezondigd.
Het aantal meldingen is domweg te groot en de kans op ontsporingen was bij de SS, gezien hun aangeleerde mentaliteit, levensgroot aanwezig.Ging iets niet genoeg naar wens, dan werden de mensenrechten makkelijk op zij geschoven.
Voor de volledigheid moet ik echter wel constateren dat ook " gewone " Wehrmacht-onderdelen zich aan dit soort zaken schuldig hebben gemaakt.
Dit blijkt b.v duidelijk ook de verslagen van soldaat Veneboer en korporaaal Struis, die, behorend tot de sectie - Suilen ( II - 19 RI ) op 13 mei in het noordelijke uiteinde van de ruglijn lagen. Beiden melden in hun verslagen dat het tegenover hen liggende Duitse onderdeel zich door krijgsgevangenen Nederlanders liet voorafgaan. Het staat vast dat in deze sector het 2e bataljon van het 322 infanterieregiment actief was, dus GEEN SS.
Dergelijke geluiden horen we eveneens uit het gebied meteen ten noorden van de Grebbeberg ( Laarsenberg ) waar de stoplijn van II - 8 RI liep. De loopgraven aldaar werden van achteren overrompeld, waarna de verdedigers op de borstwering werden geplaatst, terwijl de Duitsers zich in de loopgraaf dekten. Als je de Duitse aanvalslijnen van de 13e mei kent moet dit gaan om, opnieuw, militairen van het 322e infanterieregiment. Dit wordt nog onderstreept door de mededeling ( ik gebruik in dit geval Grebbelinie 1940 van overste Brongers als bron ) dat nogal wat van die gevangengenomen Nederlandse militairen vervolgens werden overgedragen aan het SS- regiment Der Fuhrer, die hen opnieuw als dekking gebruikte, ditmaal tegen de Nederlandse bataljons, die in het kader van de tegenaanval vanuit het noorden naderden.
Ook hier dus, op zijn minst, om met Amersfoort te spreken, " incidenten ".

» Deze reactie is geplaatst op 10 april 2005 17:38

In regel 4 van mijn laatste bijdrage staat " mensenrechten ", dit moet natuurlijk zijn " oorlogsrecht ".

» Deze reactie is geplaatst op 10 april 2005 18:22

Hoewel "oorlogsrecht" en "mensenrechten" een zekere verbondenheid kennen. Ben het helemaal met je eens Hajo. Straks - als onze site zich kan verheugen in de uitbreiding met het zuid-front Vesting Holland - zal de bezoeker en lezer ook kunnen vaststellen dat de Falschirmjager en luchtlandingstroepen ook regelmatig (veel vaker dan Amersfoort doet geloven) het oorlogsrecht schonden. We moeten echter geen heksenjacht beginnen. A. heeft best een punt door te stellen dat ook Nederlanders het recht schonden, alhoewel ik erbij blijf dat de ernst van Nederlandse schendingen zeer beperkt bleef. Het neerschieten van militairen (na capitulatie of weerloosheid) en dekken achter krijgsgevangenen was vooral aan de Duitsers toevertrouwd.

Ik vind wel dat we wat dat betreft voorzichtig moeten zijn. Terecht spreekt A. over incidenten als hij praat over het reguliere Duitse leger. Net zo goed als incidentele Nederlandse overtredingen aan de orde waren. Voorts dienen we ons te realiseren dat als wij maanden hadden gevochten, onze mensen vermoedelijk ook bepaalde grenzen zouden overschrijden. De (westerse) Geallieerden hebben ook heel wat op hun conto staan (qua schendingen van het oorlogsrecht), maar ook dit krijgt geen aandacht. Als we geval voor geval bekijken verzanden we in een bureaucratische analyse die ons nergens toe leidt. Het voornaamste twistpunt met het werk van A. is en blijft zijn vegoelijking van de SS acties. Daarin verschillen we fundamenteel van mening en denk ik dat A. terecht wordt aangevallen. Voor de rest is het spijkers zoeken op laag water. Dat moeten we denk ik proberen te voorkomen.

» Deze reactie is geplaatst op 10 april 2005 19:48

Wat mij gigantisch tegen de borst stuit is het in de rug aanvallen van (oud)strijders. Dit zijn de mensen die verschrikkingen hebben doorstaan en dit hun leven lang hebben meegedragen.
Stop de onzin met het zoeken naar "daders" van wat dan ook. Het is bij de beesten af om deze mensen meer dan 60 jaar na dato nog aan te vallen.

» Deze reactie is geplaatst op 1 mei 2005 02:59

Ik sluit mij volledig bij P Verdonk aan

» Deze reactie is geplaatst op 1 mei 2005 03:05

Een studie naar oorlogsmisdaden, en het hoe en waarom van het plegen ervan, is wel aandacht waard. Amersfoort is voor zo'n studie - zo blijkt nu en bleek al eerder - niet de geschikte man. Het onderwerp is echter wel een studie waard. We kunnen er altijd van leren. Het besproken boek dient echter vooral het ego van de schrijver, omdat hij tenslotte eerder al beweerde dit gelijk te hebben. Dat het ondertussen impliciet, en soms uitdrukkelijk, afbreuk doet aan de status van onze veteranen is niet alleen onjuist en onzorgvuldig, maar inderdaad schandalig. Dat mag echter niet verbloemen dat het onderwerp op zich een nadere objectieve en wetenschappelijke studie verdient.

» Deze reactie is geplaatst op 1 mei 2005 13:03

Allert, mijn complimenten over de toevoeging en jou bijdrage bij het naar boven brengen van zoveel materiaal over schendingen van het oorlogsrecht. Onbegrijpelijk dat iemand van de sectie militaire historie zulke zaken die jij aandroeg over het hoofd zag of de interpretatie ervan aan de lezer overliet.
Wat ik wel vindt is dat je moet oppassen om niet de roepende in de woestijn te worden. Dat is vaak het geval met degene die de waarheid spreekt. Dat gun ik je ook niet.
Kunnen we in de toekomst nog meer van zulke bijdrages verwachten?

Tot slot dit: Op 15mei 1940 is er na de capitulatie geschoten op 2 Duitse soldaten die getroffen zijn. De groep waar deze soldaten deel van uit maakten moeten dit gehoord hebben. Ze waren geisoleerd op dat moment en volgens mij niet op de hoogte van de capitulatie, net als de schutter overigens (wie het was laat ik in het midden). Waarop de vraag ontstond in je bijdrage of dit geen reden was om op onderzoek uit te gaan door deze Duitse soldaten.
Ik denk dat de blitzkrieg tactieken juist voorschreven om daar door te breken waar geen of weinig weerstand was of te verwachten viel. Het lijkt mij de reden om niet op onderzoek uit te gaan. Wat denk jij hiervan?

» Deze reactie is geplaatst op 3 mei 2005 12:36

Op het moment van het neerschieten van die 2 Duitse militairen waren er sowieso relatief weinig Duitsers in de buurt.
Dat zal de mogelijkheden om meteen iets te doen al direct hebben verkleind.
De SS en het gros van de 322e infanteriedivisie zijn al in de nacht van 13-14 en op de 14e verder getrokken.


Ik kan me overigens goed voorstellen dat die Duitsers wel degelijk op de hoogte waren van de inmiddels gesloten capitulatie. ZIJ waren qua verbindingen immers absoluut niet afgesneden en ook de burgerbevolking (voor zover teruggekeerd ) in deze omgeving wist er al van ( zo is Hennink uiteindelijk ook ingelicht ).
En zouden deze 2 Duitse militairen de Nederlandse stelling/commandopost Hennink anders zo ( kennelijk ) argeloos en met slechts 2 man zijn genaderd?
Tenzij ze natuurlijk een absoluut vertrouwen stelden in die Rode Kruis - vlaggen.

» Deze reactie is geplaatst op 3 mei 2005 13:54

De Waffen SS waren elite soldaten en minder politiek gericht dan de gewone SS, de waffen was een tak van het leger zoals de Wehrmacht, elk leger en elke natie begaat oorlogsmisdaden, de lijst is eindeloos, eenieder die nooit in gevechtssituaties heeft gezeten kan zich er moeilijk over uit spreken, het gebeurd in een moment als je je kameraden ziet sneuvelen etc, laat ons dit nu eens duidelijk zijn dat de Duitse soldaat en de Waffen niet allemaal criminelen zijn, de Waffen was zelfs zeer goed gedisciplineerd, de enige massale slachtpartijen gebeurden aan het oostfront, en dit door beide zijden, er zijn talrijke verslagen van geallieerden die Duitse krijgsgevangenen inzetten als levend schild in Normandie bv., de geallieerde bombardementen, of de Canadezen die het prettig vonden schietoefeningen te houden op duitse gevangenen, oorlog is een vuil spel en er gebeuren smerige dingen.

Its good that war is hell, we should grow too fond of it.
Robert E. Lee

» Deze reactie is geplaatst op 3 mei 2005 15:57

Roepende in de woestijn zijn we zeker niet, Erik. We hebben heel wat positieve reacties van de pers gekregen, en van organisaties en verenigingen (en individuen) die zijdelings met de materie te maken hebben. Raar genoeg zijn vooral defensie persorganen negatief over ons verhaal. Hoe zou dat nu komen?
Daarbij is het materie waarvan onze veteranen het zeer belangrijk vinden dat wij de onwetenschappelijke werken van het IMG pareren. Wij doen het niet om naam te maken of zo nodig een statement neer te zetten, maar alleen om aan te tonen hoe deze mensen werk publiceren. Dat gaat ten koste van onze nog levende veteranen. Onze site, en de brochure, vinden meer vruchtbare grond dan u denkt ... Niet alles is zichtbaar op de site, veel gebeurt ook buiten de site om. En daarbij ... het is belangrijk dat Amersfoort zich realiseert dat er mensen zijn die van deze materie net zo veel, zo niet meer afweten als hij doet. Het is tenslotte zijn specialisme niet eens ...

(Mijnheer) Jakob. U doet een aantal prikkelende uitspraken over de (Waffen) SS. Ik geloof dat ik er inhoudelijk maar niet op in moet gaan. Laat ik volstaan met te zeggen dat ik er een heel ander beeld bij heb, en geneigd ben te denken dat mijn beeld de werkelijkheid wat meer benaderd.
Als u onze brochure zou lezen - onder oorlogsmisdaden - dan vindt u daar alleen al een fikse opsomming van Waffen SS misdaden in mei 1940 en 1944/1945 in Frankrijk. Uw opmerking dat het alleen het oostfront betrof is volkomen onjuist. Daarbij wil ik u erop opmerkzaam maken dat de Waffen SS in de periode 1941-1944 bijna alleen maar aan het oostfront was ingedeeld. Pas eind 1943 en begin 1944 vonden belangrijke verplaatsingen plaats naar het westen. Best logisch dus dat in west europa in die periode voor voorjaar 1944 geen (grote) Waffen SS oorlogsmisdaden plaats vonden ...

» Deze reactie is geplaatst op 3 mei 2005 20:55

Beste Jakob,

De discussie gaat niet zozeer over OF en DAT er oorlogsmisdaden zijn gepleegd maar meer over het feit dat de schendingen van het oorlogsrecht in mei 1940 op Nederlands grondgebied en begaan door de Duitsers in het boek "Ik had mijn Roode Kruis band afgedaan" worden geminimaliseerd en die gepleegd door Nederlandse zijde worden opgeblazen. Dit alles om de in 1990 door Defensie gelanceerde stelling dat schendingen op gelijke schaal plaatsvonden te onderbouwen. Dat er schendingen plaatsvonden is duidelijk, zeker naarmate de oorlogsjaren vorderde.

Heb je overigens de publicatie op deze website gelezen over Hilmar Wäckerle? ( http://www.grebbeberg.nl/bibliotheek/data/hilmar_wackerle-trouw_zonder_eer.pdf )

» Deze reactie is geplaatst op 3 mei 2005 21:10