Discussiegroep

Op 1 november wordt een geheel nieuw werk van de bekende auteur Eppo H. Brongers verkrijgbaar, met de titel 'Generaal Reynders - een miskend bevelhebber'.

Wij hebben dit boek alvast gerecenseerd, en als u interesse hebt hiervan kennis te nemen dan komt u via onderstaande link bij de recensie alsmede relevante documentatie naar aanleiding van het onderwerp.
http://www.grebbeberg.nl/grebbeberg/boek_reynders_brongers.html

» Dit bericht is geplaatst op 27 oktober 2007 17:20

Ik vind het geweldig dat er een boek over Reynders komt. Ik bewonder hem zeer en vind hem één van de beste generaals die we ooit hebben gehad. Hij had naar mijn mening ook nooit vervangen moeten worden.

Kijk uit naar het boek en ga hem zeker kopen!

Paul

» Deze reactie is geplaatst op 28 oktober 2007 22:45

Boek opgehaald bij de uitgever gisteren en eigenlijk in een ruk uitgelezen. Het boek maakt veel duidelijk over de meidagen 40 en de rol van regering, nederlandse instelling en legertop. Van de ongeveer 46 foto's kende ik er 12 waarvan een achttal overbekend maar wel belangrijk voor de tekst zoals Majoor Sas bv. Reijnders komt erg symphatiek over terwijl ik van de foto's en enkel filmbeeld altijd een wat gereserveerde man vermoedde. Brongers haalt veel citaten aan en verlevendigt die teksten met zijn eigen interpretatie. Ik heb de drie boekjes in mijn bezit en gelezen over de wisseling van het opperbevel geschreven door Reijnders en Dijxhoorn maar dit boek maakt de problematiek veel en veel duidelijker. Ik vind het boek een aanwinst en het bevreemdt mij dat Reijnders nooit de officiele erkenning gehad heeft die hij toch zeker verdiend heeft. Brongers vult mijns inziens een lacune in de literatuur en eert daarmee generaal Reijnders wiens takstisch en strategisch inzicht niet te onderschatten blijkt. Hoe zou de strijd verlopen zijn onder zijn leiding? Een ieder die dit boek leest zal kort of lang fantaseren over de mogelijkheid van meer Franse hulp en het verslaan van de parachutisten bij Moerdijk. Uiteindelijk een spoedige nederlaag natuurlijk maar wellicht 1 tot hoeveel dagen later?

» Deze reactie is geplaatst op 1 november 2007 20:27

Het is inderdaad interessant om wat te brainstormen over de vraag of ( wat de opzet van Reynders was ) de Peel-Raamstelling ( MET het 3e LK ) het lang genoeg zou hebben gehouden om de Fransen de gelegenheid te geven zich te stabiliseren in Brabant.Dat leidt dan m.i haast automatisch tot de volgende vraag namelijk hoe lang het Nederlandse moreel bestand zou zijn geweest tegen de Duitse luchtaanvallen op grote schaal die ongetwijfeld snel gevolgd zouden zijn. Een doorbraak was voor de Duitsers natuurlijk cruciaal. Gezien de ervaringen met luchtaanvallen elders in Nederland ( Grebbeberg, Eiland van Dordrecht ) denk ik dat het stellen van deze vraag in verband met deze net zo onervaren troepen eigenlijk hetzelfde is als hem bentwoorden. Dit ondanks het feit dat het 3e LK nogal eens wordt gepresenteerd als het beste LK dat we hadden.
Je kunt je ook afvragen wat er daarna nog van een terugtocht terecht zou zijn gekomen.
Op papier lijken de plannen van Reynders om in eerste instantie stand te houden in de Peel-Raamstelling inderdaad een aantal voordelen te bieden, maar de practijk had er makkelijk heel anders uit kunnen zien. Een nog grotere chaos in Brabant met veel hogere verliezen.
Al zullen we dat nooit zeker weten.

» Deze reactie is geplaatst op 3 november 2007 16:35

Ik ga alleen even in op het vraagstuk van de luchtaanvallen. De troepen die de aanzienlijk zware luchtaanval aan de Peel-Raam bij Mill te verduren kregen, doorstonden die wonderwel. Het brak de verdediging niet. In de goed voorbereide Peel-Raam was zo'n luchtaanval natuurlijk minder dan de aarden stellingen of totaal ontbrekende stellingen elders.

» Deze reactie is geplaatst op 3 november 2007 17:37

Ik ben dat in mijn beschouwing inderdaad vergeten mee te nemen, al kun je aannemen dat dit niet dagenlang geduurd zou hebben. Overigens was ook de Peel-Raamstelling grotendeels ( op de als een soort voorpost dienende kazemattenlinie langs het Defensiekanaal na ) van hout en zand.

» Deze reactie is geplaatst op 3 november 2007 18:08

Zo verder speculerend:
Stel dat niet de Peel-Raamstelling de hoofdweerstandslijn in Noord-Brabant was geweest, maar de verder naar het westen gelegen "Oranje-stelling". Een stelling grofweg over de lijn 's-Hertogenbosch - Tilburg - Goirle. Die stelling was korter, zodat met hetzelfde aantal troepen een krachtiger verdediging gevoerd kon worden. Bovendien kwamen oprukkende Franse troepen ongeveer tot deze lijn om daar vervolgens alleen gedemoraliseerde Nederlandse eenheden van de Peeldivisie tegen te komen. "What if" de Fransen dáár een goed georganiseerde Nederlandse verdediging (3e LK) hadden aangetroffen? Waarschijnlijk hadden de Duitsers dan massale luchtaanvallen uitgevoerd om alsnog een doorbraak te forceren, maar of de parachutisten bij Moerdijk en Rotterdam op tijd zouden zijn bereikt waag ik voorzichtig te betwijfelen. In ieder geval was er aan Nederlandse zijde dan meer tijd geweest om die parachutisten opnieuw en nog feller aan te pakken...

» Deze reactie is geplaatst op 3 november 2007 18:34

De voordelen die u noemt zijn destijds ook al naar voren gekomen, maar aan de andere kant is die Oranjestelling niet echt een serieuze optie geweest omdat het terrein in de bedoelde sector zich veel minder ( dan het Peel-Raamgebied ) leende voor de aanleg ervan.

» Deze reactie is geplaatst op 3 november 2007 18:45

Vooropgesteld dat 'what if' analyses heel gevaarlijk zijn, is over het een of het ander best wat te zeggen.

De Oranjestelling was geen haalbaar alternatief. Allereerst niet vanwege het tijdsaspect, maar dat even gediscrimineerd, vooral vanwege het simpelweg ontbreken van natuurlijke en geofysische voordelen. Er waren geen rivieren of andere lastige obstakels voor een aanvaller, er waren aanzienlijke manoeuvreruimtes voor de tegenstander en natuurlijk een grote stad midden in de linie. De Peel-Raamstelling was wel een natuurlijk sterke stelling, vanwege de moerassen, de sumiere wegenstructuur oostelijk van de linie en de deels achter het kanaal gelegen defensiedelen. Dit was met de tankgracht nog uitgebreid.

Als er geen Peel-Raamstelling was geweest was men op 11 mei al voor die Oranjestelling verschenen. Bovendien had men de gehele noordgrens van België open gelaten waardoor de Duitsers wel heel makkelijk onze zuiderburen langs het Albertkanaal konden bedreigen zonder flankzorgen.

De Fransen hadden slechts interesse voor west-Brabant en louter vanwege de afscherming van het noordwest front en Antwerpen. Aangezien de Belgen zelf al terug moesten vanuit de buitenverdediging op 10 en 11 mei, was voor de Fransen een oostelijk van Tilburg gekozen opstelling al niet meer opportuun. Dat zou immers hun zuidelijke flank blootstellen.

In de hypothese wat er gebeurd zou zijn als het 3e LK en Lichte Divisie in het zuiden waren gebleven wil ik niet te veel verward raken. Er zijn veel te veel side-effecten die dat zou hebben gehad. Zo zou de lichte divisie niet beschikbaar zijn geweest voor het bestrijden van de luchtlandingstroepen, en hadden andere troepen het zuidoost front vesting holland moeten bewaken. Het is koffiedik kijken. Dat Brongers in zijn werk wel e.e.a. daarover zegt, is begrijpelijk. Ik vind het echter veel te suggestief daar verder op in te gaan.

» Deze reactie is geplaatst op 3 november 2007 22:54

Om even door te speculeren op de "What if" vragen die hier besproken worden: de plannen van Reynders hadden het vrijwel overduidelijk niet gehaald in de situatie van 1940. Dat klopt, maar ik denk dat je de hele voor-oorlogse situatie moet nemen als discussiepunt. "What if" er genoeg materieel vanaf 1936 was aangekocht, waar Reynders constant op aandrong en "what if" er sterke kazemattenstellingen waren geweest bij de grote verkeerskruispunten (wat ik trouwens een hele goede opvatting van Reynders vind), "what if" er genoeg aan munitie was geweest, "what if" er met de bouw van de twee slagschepen al in 1936 was begonnen, kortom: "what if" luitenant-generaal Reynders voor de oorlog alle mogelijkheden had gehad om de verdediging van Nederland op orde te stellen, ik denk (en dat weet ik vrijwel zeker) dat Duitsland ons NIET EENS had aangevallen, laat staan HAD KUNNEN VERSLAAN.

Het 18e leger van Kuchler was in vergelijking tot de andere Duitse legers niet meer dan een samenraapsel en was niet goed gericht op haar taak. Ons leger was qua aantal manschappen ver in de meerderheid. Met genoeg modernisatie had de Peel-Raamstelling zelfs een heuse verdedigingslinie kunnen zijn (wat ook veel logischer is, dan alleen maar vertrouwen op de Grebbelinie). De nieuwe Hollandse Waterlinie en de Grebbelinie hadden gigantische obstakels voor de Duitsers kunnen vormen. Daarbij bieden dikke concentraties aan kazematten inderdaad veel meer weerstand, dan een eenzaam bunkertje ergens bij een brug.

Daarnaast waren de Duitsers in eerste instantie van plan ons net als in Eerste Wereldoorlog met rust de laten. Later wilde men alleen langs Maastricht trekken en uiteindelijk heeft besloot men om de rest van het land 'dan ook maar te doen', omdat het nauwelijks verdedigd was en 'wat maakt dat laatste stukje dan nog uit'.

Als de adviezen van Reynders gewoon waren ingewilligd en wij dus inderdaad over modern veldgeschut hadden beschikt (en dan bedoel ik dus meer dan wat we op het laatst nog hebben kunnen binnenhalen), spitfires of andere vliegtuigen hadden ingekocht en zelfs over tanks hadden kunnen beschikken (wat minister Dijxhoorn blijkbaar onnodig vond), dan was er niets eens een oorlog geweest.

Over de Franse hulptroepen valt ook nog wat te zeggen. Als wij aan dit alles hadden voldaan (wat trouwens prima binnen het mogelijke lag) dan hadden de Fransen en de andere geallieerden ook meer belang gehecht aan Nederland. Want dat was dan een sterke en standvastige bondgenoot wat hardnekkig weerstand had kunnen bieden aan de gemeenschappelijke vijand.

Uiteindelijk ben ik dus van mening dat we, door het gedwongen ontslag van Reynders, één van onze beste strategen (misschien wel de beste) hebben verloren en daarmee dus ook onze strijd in 1940. We moeten dus niet de plannen van Reynders gaan bekritiseren als je die plaatst in onze militaire positie in 1940. Tuurlijk had dat niet kunnen werken. Men moet dus de theorieen gescheiden houden van de conditie van het land. En als je dat doet, dan blijkt dat die "what if" WEL MOGELIJK is geweest.

» Deze reactie is geplaatst op 10 november 2007 22:53

Beste Paul. Een bijzonder aardig droomscenario, maar je vergeeft het me vast dat dit volmaakt fantastisch is. In alle opzichten. Het is niet zinvol daarover verder te veel over te filosoferen denk ik.

Het 18de leger zwak? Het had een aantal prima divisies in haar gelederen! Daarbij ga je er gemakshalve vanuit dat de Duitsers een sterker Nederlands leger met dezelfde middelen zouden hebben aangepakt als nu het zwakke leger. Zeer onwaarschijnlijk natuurlijk. De Duitse strategie was totaal, niet louter op Nederland gericht.

Er is nooit sprake geweest van een scenario waarbij de Duitsers niet door Limburg zouden trekken. Ook dat is onjuist. Daarbij was de aanval op het noorden weloverwogen en geen kwestie van 'pakken we er ook even bij'.

Dat Duitsland niet had aangevallen in het westen of in Nederland omdat wij een paar wapens en manschappen extra hadden is volmaakt onwaarschijnlijk.

Dit soort fantasiën zijn leuk voor een breed forum waar men ook kiest voor het beste vliegtuig van WOII of de beste tank. Op dit serieuze forum passen dit soort schoten van de heup niet echt thuis. Als het als bezigheid amuseert, kan er nog enige waarde aan gehecht worden. Maar voor een serieuze reflectie is je 'what if' bijdrage niet geschikt. Ik laat het dan ook hier maar bij ...

» Deze reactie is geplaatst op 11 november 2007 01:46

Ook als ons land beter en zwaarder bewapend zou zijn geweest lijkt het mij zeer onwaarschijnlijk dat de Duitsers ons land met rust zouden hebben gelaten. Hooguit zou de strijd enkele dagen langer hebben geduurd.

In het boek van de heer Brongers legt hij de schuld van het falende vooroorlogse beleid vooral bij de heer Dijxhoorn, toenmalig minister van oorlog, en in mindere mate bij de heer De Geer, toenmalig minister-president.

De conclusie van de heer Brongers dat mede door hun beleid een sterke stelling als de Peel-Raamstelling al bij voorbaat werd opgegeven (het 3e LK en de Lichte Divisie werden naar de Vesting Holland teruggetrokken waardoor de Duitsers vrijwel ongehinderd door Noord-Brabant konden oprukken) vond ik verrassend. Ik dacht altijd dat het een bewuste keuze van generaal Winkelman was, maar nu blijkt dat generaal Winkelman min of meer tot deze keuze werd gedwongen: het was vooral de heer Dijxhoorn die erop stond die sterke verdedigende stelling ontruimen...

» Deze reactie is geplaatst op 11 november 2007 14:28

Ik weet niet of u nu een accurate conclusie trekt aan de hand van het boek van dhr Brongers. Ik zal nuanceren waarom ik dat zeg.

Vanzelfsprekend is de biografie van Reynders vooral geconcentreerd rond de korte periode dat de generaal OLZ was, een periode van slechts enkele maanden. In die periode trof Reynders idd Dyxhoorn als minister. In het najaar van 1939 werden evident vele noten gekraakt die gevormd waren in de decennia ervoor. Keuzes moesten gemaakt worden, en idd was de kwestie rond de Peel-Raamstelling een prominente pijler onder de troebelen tussen Reynders en Dyxhoorn. Die kwestie wordt echter door Brongers niet uitgelicht als de allesomvattende as waar de gehele nederlaagoorzaak om zou draaien. Dan hebt u de schrijver verkeerd begrepen. Daarom kan ook de inmenging van Dyxhoorn nooit hoofdoorzaak van de spoedige capitulatie zijn, en zegt de schrijver dat mijns inziens ook niet.

De staat en status van ons leger in mei 1940 was vooral een resultaat van twintig jaar afbraak en verwaarlozing. De heer Brongers beseft dat terdege en duidt dat ook in dit werk. Dat er t.a.v. de PR-stelling diverse invalshoeken te kiezen zijn - als men tot een 'what if' analyse wil komen - geeft Brongers ook helder aan in zijn boek. Hij filosofeert daarin in enige mate door maar plaatst wel de kanttekening dat dit 'glad ijs' is. En terecht.

Dyxhoorn is niet verantwoordelijk geweest voor de malaise van ons leger. Dat beweert Brongers ook niet. Wat Brongers wél duidelijk schrijft - en ook naar mijn mening volkomen terecht - is dat de minister van defensie Dyxhoorn zich vrijheden heeft gepermitteerd ten aanzien van politieke inmenging in strategische zaken die hij zich oneigenlijke had toegeëigend. Het interveniëren in strategische en tactische zaken van de landsverdediging door de politiek is een faux-pas. Dat stelt Brongers aan de kaak. Hij valt Dyxhoorn daar op aan, maar verbindt daaraan geen verregaande conclusies ten aanzien van diens schuld. Althans, zo heb ik dat niet gelezen.

Daarbij heeft Winkelman wel degelijk welbewust en zelfstandig de keuze gemaakt om de Peel-Raamstelling slechts als voorverdediging in te zetten en troepen te sparen voor de verdediging van Vesting Holland. Brongers beschrijft dat ook, als hij vaststelt dat Winkelman tot deze conclusie vooral kwam wegens inventaris van de Franse en Belgische strategie. Juist deze overweging kenmerkt het strategisch verschillend inzicht dat beide generaals onderling hadden.

Het doorredeneren van Brongers over een 'what if' scenario in geval van hardnekkige verdediging van de PR stelling hoort bij het werkstuk over generaal Reynders. Er kan verschillend worden gedacht over die analyse. Ik ben op punten een andere mening toegedaan dan de heer Brongers, maar dat doet niets af aan het feit dat zijn beschrijving van de hypothese inzake een hardnekkige verdediging in Brabant waardevol is.

» Deze reactie is geplaatst op 11 november 2007 16:48

Beste meneer Goosens,

Ondanks dat ik bij mijn mening blijf, wil ik toch op uw reactie reageren. Met mijn opmerking over het 18e leger bedoelde ik natuurlijk niet dat het een hoop stof of zo was (mocht dat zo zijn overgekomen, dan bied ik hierbij mijn excuses aan). Natuurlijk was het 18e leger goedgetraind en natuurlijk waren die divisies sterk, maar als ons leger gemoderniseerd was geweest, dan had die overmacht ons in ieder geval niet aangekund. Voor de verovering van Nederland vind ik wat de Duitsers eigenlijk hebben gebruikt te weinig. Maar het is natuurlijk wel zo, dat als ons leger sterker zou zijn geweest, de Duitsers natuurlijk niet met het exacte aantal manschappen had aangevallen, zoals het heeft gedaan.

Ik ben in mijn opwinding :), te ver gegaan met mijn stelling over de oorlog:
“Als de adviezen van Reynders gewoon waren ingewilligd en wij dus inderdaad over modern veldgeschut hadden beschikt, spitfires of andere vliegtuigen hadden ingekocht en zelfs over tanks hadden kunnen beschikken, dan was er niets eens een oorlog geweest.” Mijn excuses daarvoor.

Ik ben in ieder geval wel van mening dat de Duitsers zeker het aanvalsplan zouden hebben overwogen. Voordat er verkeerde conclusies worden getrokken: daarmee bedoel ik niet dat als Nederland sterk was geweest, dat Hitler dan nooit het westen had aangevallen. Wat ik wel bedoel is dat de Duitsers zeker de aanval op Nederland en/of de uitvoering daarvan hadden overwogen. Wás ons leger echt sterk geweest en hád het zich genesteld in sterke verdedigingslinies, dan hadden de Duitsers wellicht hiervoor meer troepen gereserveerd en dus minder gehad voor Frankrijk, Luxemburg en België. Misschien dat ze dan de meer de nadruk hadden gelegd op België en Frankrijk en dat ze Nederland met rust hadden gelaten.

Nu zult u misschien zeggen, dat zouden ze niet hebben gedaan. Wat ook zeer begrijpelijk is, omdat Hitler gek was en dus makkelijk had kunnen zeggen dat hij Nederland ook wilde veroveren. In ieder geval had de strijd langer geduurd en dat is wel een belangrijke factor, WANT: als de strijd om Nederland langer had geduurd en de Duitsers daadwerkelijk langer werden tegengehouden, dan had Küchler de andere Duitse legers, waaronder het zesde, pas later of in ieder geval met minder troepen kunnen ondersteunen. En juist op die ondersteuningsstrategie rekenden de Duitsers. Hitler vond de gevoerde strijd namelijk al veel te lang duren (vandaar het bombardement op Rotterdam). Ze zouden dus zeker de aanval overwogen hebben, of ze nu wilden aanvallen of niet. Zoals uzelf zei: ‘Daarbij ga je er gemakshalve vanuit dat de Duitsers een sterker Nederlands leger met dezelfde middelen zouden hebben aangepakt als nu het zwakke leger’

Daarnaast was het Duitse leger in 1940 anders dan het later was en hiermee doel ik op de zelfwaardering van de Duitsers. Duitsland had nog geen echte gevechtservaring. Na de Eerste Wereldoorlog was het Duitse leger volledig ingekrompen. Vanaf 1933 werd het dus ook echt weer opgebouwd. Dat hield in dat er dus tanks, vliegtuigen, schepen en andere wapens moesten worden geproduceerd en dat hiermee dus ook moest worden geoefend (onder andere in de Spaanse Burgeroorlog). Ook de training van soldaten moest van voor af aan plaatsvinden. Dit gebeurde uiteraard in een rap tempo, waar u het waarschijnlijk ook mee eens zult zijn. Maar toch had men ondanks dit alles geen echte ervaring. Je kunt natuurlijk wel alles in orde hebben, maar als je geen ervaringen hebt waarop je kunt terugkijken kun je nog niet van jezelf zeggen dat je superieur bent. Natuurlijk waren Polen en Tsjecho-Slowakije ingenomen, waarvan eigenlijk de eerste met echte gevechten, maar dit was nog maar kleinschalig, zeker in vergelijking met de operaties in de zomer van 1940. De Duitsers wisten dus nog niet of hun Blitzkrieg zou werken op grotere landen. De sleutel zat hem immers in de snelheid. Natuurlijk wilden de Duitsers wel oorlog voeren en waren ze ook niet bang of zo, maar toch werkt het wel mee in jouw zelfvertrouwen. Dat echte zelfvertrouwen, die echte volharding en bittere gevechten, die waren er in de eerste oorlogsmaanden nog niet. Dit kwam pas later in de oorlog (vooral met Operatie Barbarossa), wanneer de Duitsers al zoveel succesvolle operaties achter zich hebben, dat ze ook echt kunnen zeggen dat ze superieur zijn (dit werd natuurlijk in de censuur uitgewerkt). Aan het begin van een oorlog, welke die ook is, vecht een soldaat altijd anders, dan dat het doet nadat hij de ellende dagelijks heeft gezien. Pas dan krijg je echt doorzettingsvermogen, wat we kennen van de Duitsers in latere stadia van de oorlog. De Duitsers die ons aanvielen in 1940, vielen ons dus niet aan, zoals ze later de Russen in Rusland of de Amerikanen in Frankrijk zouden aanvallen.

Verder wil ik ook graag reageren op de heer Van Ewijk en zijn stelling. Volgens mij heeft zowel hij als u gelijk. In het hoofdstuk over de wisseling in het opperbevel las ik dat Winkelman in eerste instantie de Peel-Raamstelling net als Reynders een goede stelling voor verdediging vond, maar dat hij uiteindelijk, na lang aandringen van anderen, heeft besloten de PR-stelling te ontruimen, omdat er een grote kans was op omsingeling omdat de Belgen en Fransen weigerden hun linies aan te sluiten op de PR-stelling.

» Deze reactie is geplaatst op 12 november 2007 17:55

Beste Paul. Ik waardeer je dupliek. Het is goed erover te praten, omdat dit verhelderend kan werken.

Wat je vergeet in je redenatie is de meest voorname grondslag voor het Duitse succes van mei/juni 1940 die voortduurde tot eind 1942. En dat was de strategie, alsmede de tactische invulling daarvan. Het is een historisch gegeven dat de aanvaller zich meestal profileert door nieuwe strategische en tactische methoden en middelen, terwijl de verdediger zich verlaat op oude beproefde methoden en middelen. Juist daarin zit vaak het succes van de aanvaller, in combinatie met het initiatief (van de aanvaller) dat hem voordeel biedt.

Het Duitse leger van midden 1940 was slechts voor 10% zeer modern. Een tweede contingent was semi-modern maar het gros, zo'n 70%, was ronduit verouderd uitgerust. Het is inderdaad een goed gearriveerde hoax dat het Duitse leger hypermodern was, en de Geallieerden zwaar verouderd ja zelfs archaisch waren uitgerust. De Duitsers zetten tegen Frankrijk hun meest moderne eenheden in, en hadden nauwelijks reserves. De tankreserves waren zelfs uitgeput, en de panzerdivisies waren zelfs belangrijk versterkt met haastig ingedeelde Tsjechische tanks - die overigens bepaald niet slecht waren.

Het grote verschil was echter de strategie [de sikkelbeweging door de Ardennen langs de Somme richting kust als hoofdpijler] en de tactiek [gecombineerde wapenen: concentratie van macht en kracht, met close air support door een moderne tactische luchtmacht]. Daar kwamen nog elementen bij zoals de mystificatie van de hoofdstrategie [noordelijke aanval door Nederland, binding van het centrale front] en de moderne kijk op mechanische oorlogsvoering. De Geallieerden waren in manschappen niet inferieur, de Fransen in materieel qua tanks en artillerie zelfs superieur en alleen de Belgen en Nederlanders waren materieel gezien duidelijk inferieur. De doctrine in het Geallieerde kamp was echter fout. Concentratie op statische oorlogsvoering, voorspelbare tactiek [wat de Engelsen de gehele oorlog volhielden overigens] en een ouderwetse kijk op artilleristische en luchtmacht gebruik. De Franse luchtmacht was pas vlak voor 1940 begonnen met de opbouw van een sterke tactische luchtmacht. De Britse, Belgische en Nederlandse luchtmacht kenden slechts jagers en verkenners, alsmede lichte trage bommenwerpers. Kortom, een enorm verschil in doctrine.

Als we kijken naar de hypothese van meer manschappen die zouden hebben moeten leiden tot meer afschrikking, is België het voorbeeld van het tegendeel. In België, met 7 miljoen inwoners beduidend kleiner dan Nederland, waren 600,000 man onder de wapenen in een kleiner land. Relatief gezien driemaal zoveel als Nederland. Ze hadden WOI ervaring, waren iets beter uitgerust en hadden een iets beter gemiddeld oefenniveau. Zonder Franse en Britse steun was België echter vermoedelijk net zo snel onder de voet gelopen als Nederland. Daarbij kwam dat het centrale front in België niet belangrijk mocht worden teruggedrongen tot de doorbraak tussen Dinant en Sedan beslissend zou zijn geslaagd. Pas als de Somme was bereikt mocht het centrale front belangrijke progressie maken. Anders zouden de Fransen en het BEF immers uit Belgie worden gedrukt, en dan zou de Kesselslacht niet hebben kunnen plaatsvinden. De Belgische legermacht echter toonde zich niet veel weerbaarder dan de Nederlandse. De blammerende exponent daarvan was de capitulatie van Eben Emael, waar 1,200 Belgen van 70 Duitse para's verloren.

Het verschil tussen een matig uitgerust en slecht geoefend leger dat we hadden en een goed uitgerust en goed geoefend leger is enorm groot. Dat is een kwestie die zich niet ontwikkelt in een paar jaar, maar die in een normaal land, dat een relatief gezond deel van zijn BNP voor defensie uitgeeft, zeker tien jaar kost. Zeker gezien de aard van een mobilisabel leger, dat door de aard van de zaak per lichting geoefend wordt. Er is dus geen redelijk scenario denkbaar waarin Nederland had kunnen voldoen aan de hypothetische situatie zoals je (Paul) schetst. En dan discrimineer ik nog maar even dat de economische situatie in de periode 1918-1938 uiterst penibel was. Er was dus met de beste wil van de wereld nooit een afschrikking te bouwen geweest die het machtige Duitsland had tegengehouden.

Wat je zegt over de kwaliteit van het Duitse leger qua ervaring en geoefendheid is ook niet zuiver. Duitsland had namelijk het grote voordeel [ieder nadeel heb ze voordeel ...] dat de strenge beperking van 100,000 militairen als gevolg van Versailles ertoe leidde dat alle aandacht werd gevestigd op de oefening van die harde kern, dat extreem veel aandacht voor innovatie was, dat een leger snel kon worden opgebouwd zonder interne (conservatieve) weerstand en dat uit die kern van 100,000 manschappen enorm veel 1e klas instructeurs opstonden. Bovendien werden vele reservisten mét WOI ervaring de senior (onder)officieren. De eerste lichtingen, die vanaf 1935 in de infanteriedivisies stroomden [Erste Welle], waren in 1940 vijf jaar lang onder de wapenen en buitengewoon geoefend. Aan de andere kant van het spectrum sliep iedereen lekker verder. Alleen de Fransen hadden een grote legermacht, maar velen daarvan waren slecht geoefend. Frankrijk kon tactisch totaal niet tippen aan de Duitsers, en de Britten hadden helemaal niets in te brengen. Kortom, een vergelijking tussen de beste Duitse en de beste Franse/Britse eenheden werd glansrijk door de Duitsers gewonnen. Pas op niveau van de tweede garnituur werden de verhoudingen stabieler. En laten we eerlijk zijn. De eerste klas divisies aan beide zijden waren opgebouwd uit de jongemannen, zonder oorlogservaring. Dan geeft training en begeisterung de doorslag. Geen twijfel aan dat de Duitsers daarin excelleerden ...

Kort over de Peel-Raam. Zoals je terecht zegt - en dat zei ik de laatste keer dus ook al - was het vooral de rapportage van Van Voorst Evekink die Winkelman deed kiezen voor het evacueren van de Peel-Raamstelling. Ik vind het nog steeds een goed verdedigbare beslissing. Er zijn zeker zaken die Reynders strategisch goed, wellicht beter zag. Maar de generaal spelen na de oorlog is te simpel, en daar heeft Reynders zich in 1945-1946 beslist schuldig aan gemaakt. Begrijpelijk vanuit zijn rancune, maar te gemakkelijk. Zoals hij zelf ruiterlijk erkende hadden de luchtlandingen in mei 1940 ook niet tot zijn visionair portfolion behoort, en juist die luchtlandingen gaven in feite Winkelman gelijk. Net zo goed als de ontwikkelingen aan het Belgische front [de Albertkanaalstelling en voorverdediging werden al op 10 en 11 mei ontruimd] en de Franse instructies [niet verder oprukken dan Tilburg] ondersteunen ook de beslissing van Winkelman. Er zijn nog meer zaken die Winkelman zijn besluit ondersteunen, maar die zal ik niet bespreken. Kortom, filosoferen over de beide strategieën is aardig, maar uiterst lastig. Voor beide strategieën is wat te zeggen, en op beide is kritiek te leveren. Kritiek die we achteraf makkelijk kunnen hebben trouwens, want wij kennen de gebeurtenissen. Op 10 mei 1940 was het wel anders ...

» Deze reactie is geplaatst op 13 november 2007 00:05

Allen,

De discussie is interessant mits zuiver gevoerd en ik wil daar nog een aantal zaken aan toevoegen die ik tot dusverre onderbelicht vind.

Ten eerste vind ik dat iedereen erg focust op de omvang van het Nederlandse leger in relatie tot de Duitse invasiemacht voor Nederland. In totalen is het inderdaad raar dat er ondanks een NL overwicht in aantallen een snelle nederlaag zonder weinig Nederlandse krijgskansen op succes is geleden. Het is mijns inziens evident dat de Duitsers de nadruk zowel bij de Grebbeberg en rondom het eiland IJsselmonde legden wat uiteindelijke doorslaggevend was. Dit gekoppeld aan de uitstekende discipline en over het algemeen goede commandovoering aan Duitse zijde was vrijwel altijd doorslaggevend. Het ging dus niet om aantallen en bewapening maar het strategische en tactische voordeel dat de Duitsers in hun originele aanvalsplan voor Nederland bedachten. Als de lichte divisie proactiever en sneller had geopereerd en door had kunnen stoten vanuit Alblasserdam naar Hendrik Ido Ambacht en Zwijndrecht had er een beslissend voordeel bereikt kunnen worden in de strijd welke de Duitsers in paniek had kunnen brengen.

In de tweede plaats vind ik dat Reijnders wel erg op een voetstuk wordt geplaatst, iets wat me in het algemeen bij Winkelman ook opvalt terwijl de lagere staat van paraatheid in de vesting Holland toch de beslissende verliesfactor is geweest. Ik merk op dat ik het boek niet heb gelezen maar ik ben nog altijd van mening dat de visionaire geest bij vrijwel alleen Best aan te treffen is want alleen hij voorzag de risico's van luchtlandingen die contrair staan op de stellingenoorlog waar zowel Reijnders als Winkelman voor gekozen zouden hebben of hebben gekozen. Ik vind dat Winkelman als realist heeft gehandeld maar ook zeker het een en ander te verwijten valt als blijkt dat Noorwegen op een analoge wijze wordt aangevallen.

Het moet gezegd, de stroperige politiek van de jaren '30 moet een hel zijn geweest voor vooruitstrevende officieren waarbij de ervaring 14-18 de zaken niet echt vooruithielp.

Mijn stelling is dat de Nederlandse veldtocht in elk geval langer had geduurd of anders had kunnen uitpakken als Nederland meer in jagers maar ook zeker in gemotoriseerde infanterie-eenheden had geïnvesteerd ondersteund door pantserwagens en mobiele artillerie. Als de lichte divisie op ruime schaal hiermee uitgerust was geweest was een snelle opmars over het eiland IJsselmonde dodelijk geweest voor de voortgang op het zuidwest front welke mogelijk op het eiland van Dordrecht had kunnen worden doorgezet. Als de aanval van de lichte divisie op het eiland van Dordrecht hierdoor had zijn ondersteund was een opmars naar de Moerdijk beter mogelijk geweest.

Ik ben benieuwd naar nieuwe berichten,
Frank

» Deze reactie is geplaatst op 13 november 2007 11:40

Beste Frank. Je roept op tot zuiverheid, om er vervolgens een flinke dosis troebel in te gooien. Dat werkt niet.

Met iedereen bedoel je wellicht 'enkele', want zoals je in mijn vorige bijdrage kunt lezen leg ik juist de nadruk op de Duitse strategie en tactiek als beslissende differentiërende factor.

De zwaartekracht van de Duitse aanval was louter gelegd bij de zuidelijke aanvalsbeweging, in combinatie met het tactische element van de luchtlanding binnen het zuidfront. De aanval op de Grebbelinie - het centrale front - was weliswaar een belangrijke aanval maar secundair. Deze was bedoeld om de Vesting Holland te omvatten in samenwerking met de te verwachten penetratie aan het zuidfront.

Aantallen zijn nooit een argument op zich. Als we kijken naar de slagvelden dan was met uitzondering van de strijd in Vesting Holland zelf, overal sprake van een Duitse overmacht. Die kwam echter lang niet overal tot uitwerking, zoals bij de Grebbeberg waar weliswaar een grotere Duitse macht lag maar niet als zodanig in actie kwam.

Beslissend voordeel had Nederland nergens kunnen krijgen. We hebben kansen gehad de Duitse luchtlandingstroepen het zwaar te maken. We hebben zelfs kansen gehad om Moerdijk te hernemen met alle mogelijke gevolgen van dien. Als dat gebeurd zou zijn was onmiddellijk het zwaartepunt van de Duitse aanval verlegd naar het centrale front. Het had hoogstens enkele dagen uitgemaakt.

De paraatheid in Vesting Holland was zeker een dubieuze kwestie. Het is echter meer aan Van Andel te wijten dat die onduidelijk was, dan direct aan Winkelman. Ook Best overigens had de luchtlandingen niet voorzien. Dat is een hoax. Best zijn adviezen over extra beveiliging tegen luchtlandingstroepen zijn opgevolgd door zowel Reynders als Winkelman. Niemand had een grote luchtlanding voorzien buiten luchthavens om, zeker niet met de inzet van zoveel para's.

Kiezen voor een stellingenoorlog was niet aan de orde. Dat was namelijk de enige optie voor het Nederlandse leger.

Noorwegen werd niet op analoge wijze aangevallen. Ook dat is een hoax. Er werden in Noorwegen wel op veroverde terreinen veel reguliere eenheden ingevlogen, maar dat was logisch. Het had geen vaste land verbinding met Duitsland en de Duitse marinemacht was beperkt en kwetsbaar. Er zijn enkele luchtlandingen met para's geweest waarvan er vooroorlogs in Nederland eentje aandacht kreeg wegens de aanwezigheid van de bekende KLM piloot. Die landing was vooral een luchtlanding van troepen met Ju-52, want de geplande para landing mislukte.

Natuurlijk was een betere bewapening een voorwaarde voor betere prestaties geweest, maar laten we niet overdrijven. Het totaalplaatje was zo scheef dat een paar stukken artillerie meer, of een paar tanks en paw meer niets hadden uitgemaakt. We waren er op geen enkele wijze klaar voor.

Het is echt weinig zinvol te fantaseren over een veel beter bewapend Nederlands leger. Het is nogal simpel. Een topclub in het voetbal die tegen een kleine club speelt, spaart vaak zijn beste en meest belaste spelers. Zo ook Duitsland tegen Nederland. Als ons leger beduidend beter was geoefend en bewapend, zich in betere stellingen had verschanst, dan was er geen sprake geweest van de inzet van een beperkte legermacht, maar waren er gewoon een of enkele divisies toegevoegd. Vermoedelijk ten laste van het centrale front in België. Duitsland had meer dan 5,000,000 man onder de wapenen in mei 1940. Slechts een 200,000 werden tegen ons land ingezet, een groot deel zelfs maar tijdelijk. Laten we nu niet wegdromen en denken dat een paar moderne divisies hadden geholpen. In België had men een achttal moderne divisies [naast vele beduidend minder moderne], en men werd even hard opzij gezet terwijl men de Duitsers relatief veel minder verliezen toebracht. Tot 1 juni leed het Duitse leger een verlies van 10,500 doden. Wij veroorzaakten in vier-en-halve dag daarvan 2,500 doden. Een kwart. Dat zegt wat over de bittere strijd. Elders troffen de Duitsers Fransen met meer en betere tanks, en zetten hen opzij alsof het niets was.

Filosoferen over middelen is leuk. Maar het leidt zelden tot zinnige vergelijkingen, laat staan zinvolle discussies. Op tactische niveau kan men nog wel eens zinvol aan 'what if' scenario's doen, en gemiste kansen of juiste geluk uitlichten. Op het grote plaatje is dit voor Fall Gelb echt vissen in zeer troebel water. We waren simpelweg met zijn allen volmaakt kansloos.

» Deze reactie is geplaatst op 13 november 2007 12:06

Het valt mij op (het boek niet gelezen hebbend) dat in de reacties zo positief over generaal Reijnders geschreven wordt als militair, terwijl de Jong een beeld schetst van een militair van een bepaalde soort. Reijnders wordt neergezet door de Jong als bureaumilitair, iemand van wat ze in Engeland "the Aldershot army" noemen, het "officiële" leger dat (ook in mijn eigen beperkte militaire ervaring) niet noodzakelijkerwijs veel te maken heeft met wat er echt aan de hand is.
Daarbij wordt luitenant-generaal van Voorst tot Voorst veel meer als "soldatengeneraal" geportretteerd, en de relatie tussen Reijnders en de commandant veldleger was niet best.
Reijnders, aldus de Jong werd bewonderd door zijn stafofficieren, maar ik lees niets over inspirerend leiderschap naar de troep toe.
In de discussie over Winkelman in relatie tot Reijnders vind ik opvallend, dat de griffier van de enquetecommissie zo´n duidelijke gevoel had bij Winkelman: "onder die man zou ik graag dienen", wat hij bij Reijnders en Dyxhoorn bepaald niet had.
Tenslotte staat in de recensie nog iets over managerskwaliteiten van Winkelman. Ik wil hierover opmerken dat het alleen maar van wijsheid getuigt als militair om niet alleen gelijk te hebben maar het ook te krijgen, dat heeft Winkelman in de mobilisatieperiode bewezen.
En tenslotte, misschien moeilijk in te schatten, maar heeft generaal Winkelman, na de capitulatie op alleszins verstandige wijze leiding gegeven aan de demobilisatie en het regeringsbeleid voor zo ver mogelijk met wijsheid maar ook met duidelijk optreden voortgezet, overigens ook met steun van generaal majoor van Voorst tot Voorst. Het is de vraag of generaal Reijnders die inzichten ook gehad zou hebben of de mogelijkheid om als gecapituleerd opperbevelhebber met burgers lijnen uit te zetten

» Deze reactie is geplaatst op 9 januari 2008 10:03

Ik denk dat vriend en vijand het eens zijn over het feit dat generaal Reynders de stereotype militair was en Winkelman de organisator. Daarbij merk ik op dat Lou de Jong voor mij - en vele anderen - bepaald geen autoriteit was die op enige kennis kon buigen om dergelijke vergelijken te maken. Reynders een bureaumilitair noemen is een bevestiging van de Jong zijn onkunde militaire zaken op hun merites te kunnen beschouwen. Er zijn er nog legio! Dat wordt voorts bewezen door zijn kenschets van JJG van Voorst tot Voorst, die weliswaar een traditioneel generaal van adellijke komaf was, maar in 1939 nog hardop droomde van offensieve Nederlandse acties vanuit de Grebbelinie recht het hart van Duitsland in. Een romanticus die met tinnen soldaatjes de wereld zou veroveren...

En laten we nu niet de griffier van de enguete commissie als ijkpunt nemen alsjeblieft. Lees de vragen van de commissie eens en stel dan met mij vast dat er weinig inhoudelijk vernuft bij de commissie leefde, om nog maar niet te spreken van een vaak inferieure drang naar waarheidsvinding! De aandacht ging er vooral naar uit de termijn voor onderzoeken te beperken. "Houdt u het zo algemeen mogelijk. Noemt u vooral zo min mogelijk specifieke personen en namen, want anders moeten wij deze mensen ook nog horen" is zo'n beetje de standaardkreet van de voorzitter bij ieder verhoor ...

Reynders wás een strateeg, en niet alleen door stafofficieren een gedragen bevelhebber. Hij was op en top militair. Winkelman was beslist ook een militair met gezag, maar vanuit een geheel ander perspectief. Hij was een man die opviel door zijn organisatorisch vermogen. Overigens mag gezegd worden dat Reynders alles behalve een slecht organisator was. De ontwikkeling van de mobilisatieplannen en dislocatie van gemobiliseerde eenheden in augustus en september 1939 was formidabel en dat was zijn geestesvrucht.

Over strategie valt veel te debateren. Ik ben van mening dat Reynders veel voorzien heeft, maar ik ben tegelijk kritikaster van hem omdat ik ook niet geloof in de Peel-Raamstelling. Die stelling was kansloos, zo is mijn overtuiging. Ik vind dat Winkelman dat zeer goed heeft gezien. Dat wil niet zeggen dat Reynders anderzijds niet wel heel goed anticipeerde op de toekomstige tegenstander. Iets dat Winkelman vooral erfde en niet zelf bedacht. Daarbij was het optreden van Winkelman tijdens de vijf dagen strijd wat mij betreft zeer matig. Zijn naoorlogse kennis van zaken was ook bepaald slecht. Sterker, een man die niet in het middelpunt van de gebeurtenissen stond - Reynders - wist zo mogelijk meer te produceren over de gebeurtenissen in mei 1940 dan Winkelman. Dat zet aan tot nadenken.

Reynders zou naar mijn stellige overtuiging bepaald niet minder trots en standvastig het Duitse Gezag hebben getrotseerd als Winkelman. Ik zie geen enkele aanleiding dat te denken. Daarbij was Winkelman op zich wel standvastig in zijn opstelling na de capitulatie, maar bepaald niet overtuigend als gezagdrager. Ik raad u aan het boek van Moggli Meijhuizen eens te lezen. Daarin wordt zeer duidelijk dat de industriëlen en de SG's zich weinig gelegen lieten liggen aan Winkelman. Hij stond trots en standvastig, maar om hem heen deed ieder het zijne.

» Deze reactie is geplaatst op 9 januari 2008 15:03

Aaangeraden wordt het boek eerst te lezen en eerst dan eventuele opmerkingen te plaatsen. Waarschijnlijk zal dat veel beantwoorden.

» Deze reactie is geplaatst op 9 januari 2008 17:06

Ik heb het boek wel gelezen en heb een vraag omtrent de keuze van Winkelman.
Het is mij niet duidelijk wat de kwalificaties waren de Dijxhoorn gebruikt heeft om een nieuwe bevelhebber te kiezen. Ik meen dat in het boek alleen een sitaat staat van Dijxhoorn "we hebben er een gevonden!"
Ik ben benieuwd of bekend is waarom Dijxhoorn voor Winkelman heeft gekozen.
Er moet toch enige kwalificaties zijn gebruikt die ook bij andere generaals te vinden waren. Of misschien niet?

Het boek gelezende hebbende, vind ik dat Reynders er wel heel erg positief wordt neergezet. Deze man kan echt niets fout doen. Geen enkele kritiek in zijn besluitvorming wordt besproken. Ik kan mij niet voorstellen dat iemand zo perfect is. Ik kan het misschien gemist hebben. Buiten dat een goed boek.

» Deze reactie is geplaatst op 10 januari 2008 00:35

Daar de nagenoeg alle in aanmerking komende opperofficieren de inzichten van Reynders steunden, was het voor Dijxhoorn uiterst moeilijk een geschikte opvolger te vinden. Over de gang van zaken bij benoeming van Winkelman bestaan geen eensluidende verklaringen. De Jong haalt De Geer aan die volgens deze laatste advies zou hebben gevraagd aan oud-minister Van Dijk (zie m.b.t. deze oud-minister de pags 26/27 en 30/31). Van Dijk zou hem toen Winkelman hebben aanbevolen. Voor de enquetecommissie verklaarde deze echter bij herhaling, zich daar niets van te herinneren; iets dat De Jong niet vermeldt. Ook ir.Otten van Philips zou Winkelman hebben aanbevolen, wat door Otten eveneens met stelligheid is ontkend. Het is begrijpelijk dat het voor Dijxhoorn een opluchting was, in Winkelman iemand te vinden die bereid was het opperbevel op zich te nemen.
Dit uitte zich in zijn "Hoera, we hebben hem gestrikt!"
Kritiek op de besluitvorming van Reynders heeft zich in feite beperkt tot de mogelijkheid dat de Peel-Raamstelling omtrokken zou kunnen worden en de kwestie Waterlinie/Grebbelinie. Aan beide zaken zijn in het werk de nodige beschouwingen te vinden met de argumenten van voor- en tegenstanders.

» Deze reactie is geplaatst op 10 januari 2008 11:49

Tja, die kwestie van Philips en de band met Winkelman vind ik allervermakelijkst. Alsof wij ons een opperbevelhebber door een industrieel zouden laten aansmeren?! Bovendien mist die suggestie, die inderdaad aan Otten werd voorgelegd, ook iedere werkelijke grond. Al ruim voordat Winkelman in 1938 als adviseur bij Philips aan de slag was, was kapitein Sas door defensie zelf bij Philips gedetacheerd om de evacuatie van strategisch materiaal en gevoelige ontwerpen voor te bereiden voor in geval van oorlog. Die voorbereidingen werden bij veel meer industrieën gepleegd die buiten vesting holland lagen. Vaak werd dit vanuit de Artillerie Inrichtingen al aan toeleveranciers opgelegd. Voor het grote Philips was dit echter een veelomvattende operatie.

Aangezien veel hoofd- en opperofficieren die in de jaren dertig met pensioen waren gestuurd nog steeds in beeld waren als reserveofficieren, zal Winkelman beslist al van begin af aan op de short-list hebben gestaan. Dat stond hij ook al bij de benoeming van Reynders tot chef-staf. En zoveel opperofficieren met de kwaliteiten voor opperbevelhebber had Nederland nu ook weer niet. Men moet niet vergeten dat het aantal luitenant-generaals - die daarvoor bij uitstek in beeld waren - bepaald niet dik gezaaid was. En ik kan me heel goed voorstellen dat twee prominente luitenant-generaals, JJG van Voorst tot Voorst en J. van Andel, niet als OLZ in beeld waren. De keuze zal daarom vrij beperkt zijn geweest.

Als men naar andere lt-gen's kijkt waren er nog Belzer, maar die was al veel te oud en had al sinds 1930 geen staffunctie meer gehad. Best was net lt-gen geworden, en juist voor de luchtverdediging heel belangrijk. Fabius miste de ervaring, want een hoge staffunctie had deze nooit gehad, en deze was sinds zijn herintreding op de Inlichtingen geconcentreerd. Van Munnekrede was ook niet geschikt geweest, want als 67 en sinds 1928 uit de organisatie wegens zijn aanstelling bij het HMG. Of Roëll niet in beeld is geweest, is me niet helemaal duidelijk. Op papier leek hij erg goede papieren te hebben, en had ook aangetoond dat hij Duitsland alles behalve onderschatte. Saillant detail is trouwens dat Roëll - nog als commandant Veldleger - eens waarschuwde voor een onverwachte zware Duitse overval. Reynders verwees dat naar het land der fabelen als 'hij ziet spoken'. Dat valt wel uit de toon bij de allesziener voor wie Reynders soms wordt uitgemaakt.

Winkelman had daarom wel een bijzonder goede statuur, maar vooral ook bij gebrek aan werkelijke concurrentie. Maar zijn carrierepad was op zich geschikt. Na lange tijd majoor en overste bij de Generale Staf te zijn geweest het commando over de 4e Divisie. Nog beter was geweest als hij of legerkorpscommandant of veldlegercommandant was geweest, maar in zijn jaargangen zaten onder de lt-gen's geen beter voorbereide kandidaten. De enige optie was geweest een van de generaal-majoors direct tot generaal te benoemen. Dat had echter waarschijnlijk op zeer veel weerstand gestuit.

» Deze reactie is geplaatst op 11 januari 2008 00:58

Na behoorlijk veel over generaal Reijnders te hebben gelezen was mijn verbazing nogal groot hoe anders hij beschreven word door dhr. Brongers.

Ik heb het boek van Brongers ook in één adem uitgelezen en stond versteld hoe deze generaal er in andere schrijven vanaf komt.
Met nadruk de verhouding tussen Dijxhoorn en Reijnders en natuurlijk de hele affaire met majoor Sas worden vaak in het nadeel van Reijnders geschreven.
Ook was mijn stellige overtuiging dat men Reijnders liever kwijt als rijk was(dit word overigens ook door Brongers gezegt maar met een heel andere reden dan ik vermoede).
Ook word deze bevelhebber vaak verweten laks te hebben gereageerd op de dreiging uit het oosten.
Na dit boek weet ik wel beter.
Zelfs al zou dhr. Brongers een lichte voorkeur hebben gehad voor Reijnders als OLZ. dan nog kan ik na diens boek niets anders concluderen dat Reijnders daadwerkelijk een miskend bevelhebber was

» Deze reactie is geplaatst op 26 januari 2008 14:46