• 
  
  • De Grebbeberg en omgeving
  • Algemeen
  • Persoonlijke verhalen
  • Interviews met veteranen
  • Militair Ereveld
  • Boeken
  • Sergeant Meijer
  • Duits(talig)e artikelen
  • Studies en onderzoeken

  • ---

  • Archief oude website
  • Algemeen
  • Boeken
  • Militair Ereveld
  • Persoonlijke verhalen
  • Ouwehand's Dierenpark
  • Sergeant Meijer
  • Studies

  • ---

  • Zie ook:
  • Algemeen 1939-'40

  • ---

Sake Jan Haagsman

Sergeant Sake Jan Haagsman in 1939 » meer

Rang/stand: Dienstplichtig sergeant

Ingedeeld bij: MC-III-8 R.I.

Geboortedatum: 20 januari 1912

Geboorteplaats: Elst (Gld).

Functie: groeps/stukscommandant

Sake Jan Haagsman was sergeant bij MC-III-8 R.I. Aangezien appellijsten niet bewaard zijn gebleven en er geen concrete verslagen zijn waarin hij staat genoemd, is onzeker wat zijn functie precies is geweest. Uitgangspunt is dat hij hoogstwaarschijnlijk een van de drie stukscommandanten van de derde sectie van de mitrailleurcompagnie van het derde bataljon van het 8e Regiment Infanterie (MC-III-8 R.I.) was.

Haagsman voerde dan het bevel over de bemanning van een zware mitrailleur Schwartzlose in de voorposten van de Grebbeberg. Zijn onderofficiersopleiding volgde hij in 1932 bij de kaderschool verbonden aan het 8e depotbataljon in Arnhem in de Menno van Coekoornkazerne aldaar.

Tijdens de opleiding kwam hij regelmatig op het Fort Westervoort. Na 9 maanden had hij de kaderschool afgerond en moet hij als sergeant-titulair met groot verlof naar huis zijn gegaan. Hij hernam zijn werk in het burgerleven totdat hij bij de algehele mobilisatie in augustus 1939 werd geplaatst bij het bovengenoemde onderdeel.

De MC had organiek vier sectiën, elke sectie had doorgaans 3 stukscommandanten (sergeant) en 2 afstandsmeters waarvan een sergeant; dus in totaal 16 onderofficieren. De staf MC-III-8 R.I. had organiek een sergeant toegevoegd, een SMA of sergeant administrateur, een (sergeant) fourier, een commandant korpstrein (sergeant) en een menagemeester (sergeant). Opgeteld zouden er dus 21 onderofficieren moeten zijn ingedeeld bij MC-III-8 R.I.

Bij de 3e sectie; 3es-MC-III-8 R.I. trad op de reserve 1e luitenant H.J. ter Horst als sectiecommandant. De sectie alsmede de commandopost van MC-III-8 R.I. lagen in het vak van 3-III-8 R.I.; tussen de Grebbeberg en Wageningen in de Nude ten noorden van de Rijksstraatweg, ten zuiden van het Nieuwe Kanaal.

De 4e sectie lag ook in dit vak maar dan noordelijk langs de Haarweg met schootsveld zuidoostelijk over de Heijmaten en de Rijksstraatweg. Bij deze sectie was gedurende de oorlogsdagen o.a. Wim Jagtenberg als seiner-telefonist ingedeeld. Zijn verhaal maakt het meest duidelijk hoe de gang van zaken was bij MC-III-8 R.I. in dit deel op 11 mei 1940. De 3e sectie lag ten oosten van de Anna's Hoeve, schootsveld Oost.

Kort nadat de commandopost van 3-III-8 R.I. (kapitein Zwarts) ongeveer tussen 11.00 en 12.00 uur was gevallen werd de vierde sectie MC-III-8 R.I. gevangen genomen. Op basis van de verklaring van W.D. Jagtenberg kunnen we opmaken dat op 11 mei 1940, nadat de vierde sectie ook de hulpverbandplaats aan de Haarweg belaagd werd en tenslotte de 3e sectie en de commandopost MC-III-8 R.I. Jagtenberg verklaarde dat de vierde sectie (MC-III-8 R.I.) langs de Haarweg door de SS-ers richting Grebbeberg voor zich uit werden gedreven richting de hulpverbandpost van dit vak nabij de Anna's Hoeve.

11 mei 1940

De 3e sectie werd vanaf het noorden omtrokken en aangevallen. Haagsman zal bij overgave zijn helm uitrusting en waarschijnlijk ook zijn veldjas hebben moeten afwerpen. Op de Haarweg werden de krijgsgevangenen door de Duitsers als levende schilden gebruikt en werd men gedwongen de Duitse 3,7 PAK tegen het vuur in te slepen.

Dit verliep volgens een vast patroon dat door de Duitsers met name in de voorposten vaker werd gebruikt. Nadat ook de 3e sectie en de commandopost van MC-III-8 R.I. was gevallen, herhaalde zich het mishandelen en als levende schilden gebruiken van krijgsgevangenen. Jagtenberg verklaarde hierover expliciet: “Als het niet vlug genoeg ging schoten de Duitsers onder ijselijk gekrijs tussen onze benen door kennelijk om de angst er goed in te houden.”

Van MC-III-8 R.I. sneuvelden 6 mannen en raakten een aantal gewond. Van de infanterie-eenheid in dit vak; 3-III-8 R.I. sneuvelden 16 man en raakten er negen gewond hoofdzakelijk aan armen en benen. Aangezien van de MC-III-8 R.I. in totaal 16 mannen gewond zijn geraakt, voor het overgrote deel door schotwonden in bovenbenen en onderarmen en Haagsman daar een van was lijkt het meer dan aannemelijk dat ook Haagsman het slachtoffer is geworden van een van die vele Duitse schendingen in de voorpostenstrook (de Nude).

Gewond

In een brief aan zijn ouders vertelde Haagsman dat hij gewond raakte toen er al verscheidene van zijn beste kameraden gesneuveld waren. Hij bracht de nacht door in een sloot (zelf sprak hij over enkele nachten), tussen al dat verschrikkelijke in, waarschijnlijk bedoelde hij tussen meerdere doden en gewonden. De volgende dag (12 mei 1940) werd hij gevonden door een Duits officier, die hem naar Arnhem in het ziekenhuis bracht. In de Duitse lijsten staan zijn gegevens vermeld, alsmede dat hij te Wageningen gewond raakte door een geweerkogel in de linkeronderarm. Dit past sluitend bij de Duitse schendingen, c.q. oorlogsmisdaden zoals Jagtenberg die beschreef.

De volgende nacht (13 mei 1940) werd hij ze hem naar een Lazaret in Emmerich gebracht. Aangezien daar in de nacht een Britse luchtaanval was, en het ziekenhuis werd getroffen, gingen de gewonden met een speciale Rodekruis-trein naar Stettin in Noordoost Duitsland.

Daar kwam hij in een lazaret van het gevangenkamp te liggen gedurende ongeveer drie weken, de laatste week mocht hij weer lopen. Korte tijd daarna kregen de Hollanders te horen dat ze op woensdag terug naar Holland zouden worden vervoerd. Haagsman werd, voor de reis van achtentwintig uur naar Westervoort, aangewezen als commandant van vijftig mannen. Zij kwamen daar op donderdagmiddag om twee uur aan. De krijgsgevangenen zijn met naam, KGVnummer, geboortedatum en plaats opgenomen in onderstaande lijst.

Lijst met krijgsgevangenen Haagsman - Transport Neubrandenburg - Westervoort

Vanaf Westervoort vertrok men in lange rijen naar Musis Sacrum waar ze eerst echte koffie kregen en een paar dikke boterhammen. Vervolgens werden ze naar 't bad gebracht en door artsen onderzocht, om na schoon ondergoed gekregen te hebben, weer naar Musis te gaan voor de verdere administratieve afhandeling. Ze werden in de buurt ingekwartierd. Om 22.00 uur was er appel en moesten ze naar bed. Naar zijn zeggen sliep hij heel goed, na weken in de houtwol gelegen te hebben. De volgende dag was er om tien uur weer appel en moesten ze opnieuw naar het Musis Sacrum. Om ongeveer twaalf uur was het klaar en werd zijn naam geroepen, met de mededeling dat hij als leider van al de Friezen, Groningers en Drentenaren, de verantwoording had dat er onderweg niets zou gebeuren. Zo kwam hij vrijwel geheel hersteld maar met blijvende littekens terug in Lemmer.

Reunie

In augustus 1940 organiseerde luitenant Poortman, commandant van de 1e sectie van MC-III-8 R.I. een reunie. In de uitnodigingsbrief nam hij een lijst op met het kader van MC-III-8 R.I. en het keukenpersoneel. Hieronder een lijst met korte uitleg van deze lijst Poortman.

De lijst is niet volledig, daar waar geboortedatum en/of geboorteplaats staat genoemd, is dat herleid uit krijgsgevangenengegevens, gewondenlijsten en/of bevolkingsregisters (via openarchieven). Mocht u nadere gegevens hebben over genoemde personen, dan vernemen we dat graag.