Discussiegroep

Onderwerp: Waarom aanval op Grebbeberg?

» Dit onderwerp is gesloten
Totaal berichten: 3
3.514 keer gelezen
15 reacties
Categorie: Slag om de Grebbeberg en Betuwestelling / Tactiek en strategie
Waarom hebben de Duitsers de Grebbeberg aangevallen? Hier stond toch juist de sterkst verdedigde opstelling van de hele Grebbelinie? In het deel van de Grebbelinie waar het vierde legerkorps de verdediging in handen had stond niet alles onder water?
» Dit bericht is geplaatst op 9 juli 2003 10:57
(redactie)
Totaal berichten: 1.340
Rene, de Duitsers hebben zich gedurende de prelude van de aanval uitvoerig verdiept in de beste aanvalslocatie op de Grebbelinie. Omdat bij de Grebbe geen inudaties waren, en de stelling daar het minst diep was, werd besloten de linie bij de Grebbeberg te breken. Het is een misverstand dat de linie het beste was verdedigd bij de Grebbeberg. De mislukte Duitse aanvallen bij Scherpenzeel, noordelijker in de linie, tonen al aan dat de verdediging elders prima in orde was. Een raadsel is dat de Duitsers de Berg niet hebben aangepakt met gebruik making van luchtlandingstroepen in het achterveld. Dan was de Berg in een dag gevallen, zoveel lijkt zeker. Maar de aanval is dus zeer weloverwogen geweest. De stafofficieren van de 207e Duitse divisie hebben de hele linie inclusief de Berg uitvoerig verkend voor de oorlog, en waren het snel eens dat bij Rhenen de hoofdstoot moest komen.
» Deze reactie is geplaatst op 9 juli 2003 13:58
(redactie)
Totaal berichten: 629
Met bovenstaande uitleg ben ik het vanzelfsprekend helemaal eens.
Alleen denk ik wel te begrijpen waarom de Duitsres geen luchtlanding hebben uitgevoerd in de rug van de Grebbestelling. Ik ga er daarbij vanuit dat U bedoelt dat deze luchtlanding bedoeld was als ondersteuning van de frontale aanval en geen actie opzichzelf. In het laatste geval had men immers geen zwaar materieel kunnen meevoeren.
De Duitsers hadden de beschikking over zowel parachutisten ( de 7e vliegerdivisie ) als luchtlandingstroepen,die per vliegtuig werden vervoerd ( de 22e luchtlandingsdivisie ).Voor een landing in de rug van de Grebbestelling kwam die laatste categorie niet echt in aanmerking. Zoveel vliegvelden en brede verkeerswegen waren er achter de Grebbelinie niet. Verder ( ik moet uit mijn geheugen putten ) telden parachutisten en luchtlandingstroepen samen zo'n 20.000 man.Grote delen daarvan zijn al ingezet bij Den Haag,Rotterdam,Dordrecht en de Moerdijk ( en bij het Belgische Eben Emael ).Ik denk dus gewoon dat de nodige mankracht voor nog een ( vrij ) grote actie ontbrak.Opleiden van dit soort elitetroepen neemt tenslotte tijd.
Wat betreft de betere Nederlandse defensie Noord van de Grebbeberg, zoals in Scherpenzeel, stem ik wel in. In dit verband zou je zeker moeten noemen de betere verbindingen tussen de infanterie in de frontlijn en de artillerie ( juist het grootste manco op de Grebbeberg ( en omgeving ).Maar het succes werd toch ook bepaald door het feit dat de Duitse aanval op Scherpenzeel ( ondanks de getalsmatig grote inzet van een volledige divisie )toch niet hun hoofdaanval was,verder maakten de Duitsers enkele domme tactische fouten en ontbrak hier als " breekijzer " de Leibstandarte Adolf Hitler (SS),die op een van de voorafgaande dagen naar Brabant werd verplaatst ( en b.v in actie kwam bij Keizersveer ).De reguliere Duitse infanteristen waren toch een stuk minder fanatiek, zoals eigenlijk ook op de Grebbeberg.
Maar dat alle Duitse pogingen de Grebbelinie te doorbreken Noordelijk van Rhenen ( Scherpenzeel,De Klomp,Asschat/Toutenburg ) faalden is natuurlijk een kleine pleister op de wonde geweest.
U ziet, ik zoek de discussie.
» Deze reactie is geplaatst op 9 juli 2003 21:23
(redactie)
Totaal berichten: 1.340
Inderdaad, een luchtlanding als verstorende ondersteunende actie, waarbij in het Nederlandse 3e echelon veel artillerie zou kunnen worden uitgeschakeld, en aan- en afvoer van munitie en personeel zou stoppen of sterk worden belemmerd. De Duitsers hadden voldoende mensen, maar onvoldoende vliegtuigen. Veel van de luchtlandingstroepen, vooral van de 22ste, bleven in Duitsland achter omdat NL troepen m.u.v. Waalhaven alle velden hadden heroverd.
» Deze reactie is geplaatst op 10 juli 2003 00:00
(redactie)
Totaal berichten: 629
Ik moet toegeven dat dit wel plausibel klnkt.
Je kunt trouwens eindeloos filosoferen over wat de Duitsers hadden kunnen doen en niet gedaan hebben. Zo heb ik me wel eens afgevraagd waarom niet al op 11 mei STUKAaanvallen zijn uitgevoerd op het vak van II-8RI ( de dijk langs de Grift, de tussenverdediging ( secties MC-II-8RI + een sectie 4MC ) en de stellingen op de Laarsenberg. Deze stellingen lagen veelal ( oude luchtfoto's tonen dat ook ) open en bloot in het landschap en waren ( ook al door gebrek aan luchtafweer ) zeer kwetsbaar voor luchtaanvallen. Aanvallen op de schaal van 13 mei zouden ongetwijfeld op veel plaatsen een enorme paniek hebben veroorzaakt en de Duitsers in staat gesteld hebben b.v bij Kruiponder door te breken en in de hoofdstelling te komen.Nog op die 11e mei.
Ze hebben dat niet gedaan.Misschien waren er toen geen Stuka's beschikbaar, je moet tenslotte altijd in het oog houden dat voor de Duitsers de opmars door Brabant naar Rotterdam en Den Haag primair was en dat aanvallen op de Afsluitdijk en zelfs op de Grebbelinie hoogstens een extra mogelijkheid gaven ( niet alles op een kaart zetten ).Vrij zeker hebben ze ook gedacht dat juist het open terrein tussen grift en Laarsenberg minder geschikt was voor een opmars, omdat dan de nederlandse artillerie al lang voorbereidde vuren zou gaan afgeven.Wat in de practijk misschien dan weer niet zou zijn gebeurd omdat we inmiddels weten hoe bang de Nederlandse legerleiding was ( de verbindingen lieten immers te wensen over ) om eigen mensen te treffen.Zo bleef immers ook de Oostelijke helft van de Grebbeberg onbeschoten, zelfs toen de Duitsers voor de stoplijn stonden.
Ongetwijfeld zullen de Duitsres ook de voorkeur hebben gegeven aan een doorbraak bij de Grebbesluis omdat ze daar min of meer ongezien konden naderen en waarschijnlijk ook wel hebben geweten van de omstandigheid dat er geen of bijna geen Nederlands vuur lag in de Holle Weg ( een van de meest in het oog springende " fouten ' aan Nederlandse kant/ misschien een volgend discussiepunt?
Je kunt eindeloos over dit soort zaken blijven filosoferen, het blijft fascinerend.De Grebbeberg is ons " mini-Verdun ", net iets bevattelijker en grijpbaarder dan de grote broer uit 1916.
» Deze reactie is geplaatst op 10 juli 2003 10:41
(redactie)
Totaal berichten: 629
Terugkomend op een eventuele luchtlanding achter de Grebbe: als er, zoals U ( ik neem aan terecht ) zegt, inderdaad vooral luchtlandingstroepen in Duitsland beschikbaar waren, hoe hadden die dan in dat gebied moeten landen? Dit lijkt me typisch een zaak voor parachutisten.Maar als er inderdaad ( lijkt mij ook waarschijnlijk ) vooral gebrek aan vliegtuigen was is dit vooral een academische discussie.
» Deze reactie is geplaatst op 10 juli 2003 11:16
(redactie)
Totaal berichten: 1.340
Ik heb altijd begrepen dat de Duitsers nog parachutisten in reserve hadden door het heroveren van de velden. Ook waren er voornamelijk van de 22e veel troepen in Duitsland achtergebleven c.q. teruggekeerd. Ik denk dat het landen van 1 bataljon voldoende was geweest voor voldoende verwarring, en gezien het Duits optimisme voor 10 mei, vreemd dat het niet is uitgevoerd.

Het heeft mij ook verbaasd dat de Duitsers zo weinig van hun tactische luchtmacht gebruik hebben gemaakt tijdens de aanvallen op de Grebbe. Er waren veel meer tactische luchtstrijdkrachten ingezet ter ondersteuning van de zuidelijke stoot (18e en 6e leger) alsmede de Heeresgruppe A (Frankrijk). Dit is wel verklaarbaar. De Duitsers verwachten in Brabant en Noord Belgie de inzet van het Franse 7e leger, wat was uitgerust met een aanzienlijke pantsermacht. In Frankrijk was men beducht voor de Franse tanks, vooral de zware. Frankrijk bezat immers veel meer tanks dan de Duitsers. Bovendien bestond de Duitse tankmacht vooral uit de Panzers I en II, en was met name de middelzware Panzer IV nog zeer beperkt voorradig. De zware Franse Renault tanks waren een geduchte tegenstander. De enige zware tankslag in Frankrijk (onder leiding van de, toen nog, overste Charles de Gaulle) werd ook bruut door de Duitse Stuka's beslecht. Overigens verloren de Duitsers (onder Guiderian) daar veel tanks. Dit was voor Hitler het teken de flanken verder te versterken en hierdoor gaf hij bevel de opmars 48 uur te stoppen. Een van de redenen dat de Engelsen later bij Duinkerken konden ontsnappen.

Maar inderdaad, als de Duitsers meer gebruik hadden gemaakt van hun tactische luchtstrijdkrachten in Nederland, dan had de Grebbeberg het zeker niet getrokken tot 13 mei. Onder meer hierdoor kan worden geconcludeerd dat de Grebbeberg inderdaad een secundair doel was. Ik ben het er mee eens dat, met name door de geslaagde bezetting van de bruggen ten zuiden van Rotterdam, de pantserstoot door de Langstraat naar Rotterdam de primaire strategische en tactische Duitse speerpunt was. Mede door het succes hier, en de komst van de Fransen, werd ook de SS liebstandarte Adolf Hitler effectief naar brabant verplaatst. Zoals generaal Reynders na de oorlog verklaarde: de oorlog duurde 36 uur; de tijd dat de 9e Panzerdivision van de grens naar Dordrecht werd verplaatst. De rest was bijzaak.

Uw opmerkingen over de Nederlandse artillerie deel ik volledig. Gezien het beperkte aanvalsvak van de Duitsers, en gezien het feit dat zo'n 80 stuks artillerie van 7, 10, 12 en 15 cm in dat aanvalsvak konden vuren, is het schandalig hoe weinig men heeft gevuurd en hoe slecht de vuurvoorbereiding was aan de voet van de berg. Daarbij was het juist aan de mortieren (en de 15 l 15) geweest om dit deel van de berg (de voet en de toegang, later de frontlinie) effectief met vuur te bestrijken. Helaas, de mortieren waren a. te klein in aantal, b. beschikten over te weinig munitie, en c. ook hier was afstemming beroerd. Overigens heb ik al eens eerder betoogd dat de kapitale blunder van de Nederlandse verdediging was, dat de toegang tot de Berg bij het sluisje zo slecht was verdedigd. Het Hoornwerk was belabberd, maar twee zware bunkers aan de toegang van de berg hadden de Duitsers vrijwel zeker belet de berg bij de holle weg te benaderen. De anderhalve kazemat met lichte MG kon natuurlijk niets. Nederland maakte de blunder bunkers te plaatsen op de berg, hetgeen het vuureffect enorm verminderde. Immers, een horizontale bundel legt een vuurdekking met enorme diepte, een verticale bundel is zeer lokaal gevaarlijk. Een klein aantal bunkers op maaiveld niveau zou al veel meer hebben kunnen voorkomen dan die paar die boven op de berg stonden. Een traditionele fout in het denken: bezit van de hoogte is tactisch het sterkste. De landing bij Normandie zou dit weer bewijzen; toen de Amerikanen bij Omaha en Utah eenmaal aan de voet van de duinen lagen was de slag beslist, en een kwestie van tijd voor ze zouden doorbreken.
» Deze reactie is geplaatst op 10 juli 2003 14:02
(redactie)
Totaal berichten: 629
Wat betreft de afsluiting van de Holle Weg: Generaal van Voorst tot Voorst heeft de Enquetecommissie verteld dat een effectieve afsluiting van de ingang tot de Holle Weg alleen mogelijk was via valdeuren of pantserdeuren, die via betonnen muren aansloten op de hellingen van de Holle Weg.Dat zou ook zijn uitgevoerd in het kader van het z.g betonplan, waarvoor de contracten op 6 mei klaarlagen.Zonder die speciale afsluiting moest " de bevelhebber ter plaatse een zware loopgraaf aanleggen, zodra het verkeer stil zou liggen."Dit is niet tot uitvoering gekomen. De betreffende officieren ( Van Rangelrooij en Colette ) hebben zich ( als je de verslagen van sommige van hun ondergeschikten leest ) bijzonder passief opgesteld en daarom is het geen wonder dat die loopgraaf er niet is gekomen.
Divisiecommandant kolonel van Loon vertelde de Enquetecommissie ook dat hij met majoor Landzaat ( op diens aandringen ) had gezocht naar nieuwe opstellingsplaatsen voor een paar zware mitrailleurs waardoor beter vuur kon worden uitgebracht op de brug bij de Grebbesluis en op de ingang van de Holle Weg. Hij zegt daarbij dat het niet ging om mitrailleurs in vaste opstellingen, omdat het vuurplan daarvan immers vast lag.Of het echt is gebeurd weet ik niet. Van Loon zegt dat " de voortvarendheid van Landzaat borg stond voor een juiste uitvoering" Gecontroleerd heeft hij het kennelijk niet. Hij was trouwens sowieso wat slordig, want hij wist ook te beweren dat de wanden van de Holle Weg voorzien waren van prikkeldraadversperringen, terwijl dat ( Van Rangelrooij )door een trage uitvoering maar zeer ten dele was gebeurd.

Verder beklaagt Colette zich er in zijn verslag over dat er in de Holle Weg geen enkele opstelling voor een automatisch wapen was gemaakt.Zijn commandopost lag in het vak van 4-1-1-8RI en daarom is het zo vreemd dat in dit vak niet minimaal 1 van de beschikbare mitrailleurs is verplaatst naar de helling van de Holle Weg. Zelfs op 10 mei ( en misschien daarna ook nog had men daar opstellingen kunnen maken. Frontaal liep het vak weinig risico, door de vrij steile helling was het daar min of meer stormvrij. Het grote risico lag in de Zuidflank langs de Holle Weg. Kapitein Colette zegt in zijn verslag wel dat het jammer is dat het betonplan nog niet is uitgevoerd, maar nam verder geen enkel initiatief.
Op de cruciale 12e mei was het trouwens te laat, want door omstandigheden moest 4-1-1-8RI enkele van zijn mitrailleurs missen, door uitlening of defecten.Sergeant-majoor Pas heeft nog wel geprobeerd nieuwe te halen, maar bleef " hangen ' in de stoplijn, waar hij gewond raakte tijdens de tegenstoot later die dag.
Een treurig relaas dus en niet alleen het gevolg ( zoals van Loon het zei ) van gebrek aan wapens.Wel was hem een regiment ontnomen ( het 10e ), maar dat wist hij pas op de 10e mei ( daarvóór is dus kennelijk heel weinig gebeurd ).
» Deze reactie is geplaatst op 10 juli 2003 21:05
(redactie)
Totaal berichten: 1.340
Ik ken de theorie dat er een kunstmatige afsluiting van de holle weg is overwogen, maar niet dat er tussen Van Loon en Landzaat is gesproken over de afsluiting met wapens. Ik vind het een trieste discussie. Het is totaal niet van enig hoogdravend tactisch niveau om DE toegang tot de Berg af te grendelen. Ik vind overigens het idee van een betonnen muur o.i.d. behoorlijk beperkt. Dit houdt niets meer tegen dan een goede actieve verdediging. Immers, als de muur niet werd verdedigd was hij wel opgeblazen. De Duitsers hadden voldoende pioniers voor handen. Daarbij, vlakbaangeschut had waarschijnlijk gehakt gemaakt van een statische niet of nauwelijks verdedigde muur. Nee, de enige oplossing was geweest om de holle weg vooraan aan de Berg af te grendelen met zware bunkers. Bovendien had men na de bocht ook een uitgelezen plaats om nog twee of drie kazematten met machinegeweren te plaatsen. Dit was ruim voldoende geweest om de weg onaantrekkelijk voor stromaanvallen te maken. Nu was het voor de Duitsers een koud kunstje om aan de voet van de Berg te geraken waar ze niet of nauwelijks werden beschoten. Ze konden hier rustig hun gang gaan. Een blunder waarvan Maurits en Fredrik Hendrik (Menno Coehoorn) zich over in hun graf zullen hebben omgedraaid. Men had blijkbaar veel vertrouwen in het uiterst zwakke Hoornwerk. Onbegrijpelijk, maar waar.
» Deze reactie is geplaatst op 10 juli 2003 23:51
Totaal berichten: 698
voor luchtlanding troepen was het achterland grebbeberg ongeschikt
en zuidelijk om de grebbeberg heen trekken was niet te doen ,dan kom je in het land van maas en waal nabij tiel lijkt mij ook geen optie met al dat water ,dus blijft over grebbeberg !!!!!!
» Deze reactie is geplaatst op 16 juli 2003 13:29
Rene
Beste Rob,

Zo zat ik dus ook te denken...maar als je de kaart er bij pakt en ziet hoeveel kilometer noordelijk richting de Ijsselmeer (Grebbelinie) er verdedigd moest worden, dan is het natuurlijk een interessante vraag waarom dan juist de Grebbeberg...maar goed mijn antwoord is gelukkig beantwoord in de voorafgaande discussie!!
» Deze reactie is geplaatst op 16 juli 2003 14:10
Totaal berichten: 698
nog even dit ,duitsers waren liefhebbers van verzorgde auto bahn en meestal namen ze die route, de op mars door brabant naar rotterdam was alleen maar snel weg ,bootjes en water niet vonden ze niks ,ook in duits propaganda journaal is hier spraken van ,gegroet
» Deze reactie is geplaatst op 16 juli 2003 15:08
(redactie)
Totaal berichten: 1.340
Beste Rob, waarom zou het achterland bij Rhenen ongeschikt zijn voor parachutisten??? Het is juist uitermate geschikt voor parachutisten mijns inziens, omdat het een zeer bosrijke omgeving is. Men kan zich hierdoor prima groeperen, en een verdekte positie kiezen tot het juiste moment van een aanval. Enige attentie is gevraagd voor het landingsgebied, ivm het voorkomen van landen in bomen. Maar dit gebied wijkt niet substantieel af van het Normandische achterland (waar de 82ste en 101ste airborne landden) en het gebied rond Arnhem en Oosterbeek (1ste airborne UK / 1ste brigade Polen).
» Deze reactie is geplaatst op 17 juli 2003 12:08
(redactie)
Totaal berichten: 629
Heer Goossens

Enkele weken geleden hebben wij in dit rubriekje wat gediscussieerd over het waarom en waarom niet van Duitse luchtlandingen achter de Grebbeberg.Ik las net dat in het begin van de 2eWO ( september 1939? In elk geval nog voor Hitler met zijn plan kwam van luchtlandingen in de Vesting Holland)de Duitsers toch ook even hebben " gespeeld " met het idee van een luchtlanding achter de Grebbe ( Grebbeberg? Andere plek achter de linie? ).Het is toen snel terzijde geschoven, omdat generaal Student het of onuitvoerbaar of te riskant vond. Er staat niet bij hoe " groot " dat had moeten worden opgezet.
» Deze reactie is geplaatst op 7 augustus 2003 21:28
(redactie)
Totaal berichten: 1.340
Hr Groenman, dit is een leuke mededeling. Mag ik vragen (en weten) waar u dit heeft gelezen?

Ik vermoed dat de Duitsers het riskant vonden omdat ze ongewis waren over de ontzettingstijd van de troepen ivm de (voor Nederlandse begrippen) zwaar verdedigde linie.
» Deze reactie is geplaatst op 7 augustus 2003 23:03
Totaal berichten: 1
Het is te vinden in het eerste deel van de trilogie van overste Brongers ( Opmars naar Rotterdam ), blz. 35. Ik wilde iets nalezen over de strijd op het Eiland van Dordrecht en stuitte bij toeval op deze informatie.
» Deze reactie is geplaatst op 7 augustus 2003 23:18
» Dit onderwerp is gesloten
2554