Discussiegroep

Onderwerp: Zwolle in de meidagen...

» Dit onderwerp is gesloten
Timo
5.040 keer gelezen
16 reacties
Categorie: Overig Mei 1940
Hallo forum,

Naar aanleiding van het volgende, enkele vragen over Zwolle in de meidagen. Wie het weet mag het zeggen :) Zijn hier mensen uit die buurt die navraag kunnen doen?

- was het statige huis in het centrum van de stad, waar zich zoveel Nederlandse officieren ophielden, het stadhuis?
- wie was de heer in burgerkleding die zich opwierp als vertegenwoordiger van de koningin? De burgemeester?
- wie was burgemeester in Zwolle tijdens de meidagen?
- welke Nederlandse eenheden lagen in Zwolle op 10.05.1940?
- welke Nederlandse eenheid blies de bruggen daar op en op welk tijdstip sprongen deze bruggen?
- zijn er Nederlandse bronnen over Zwolle tijdens de meidagen?
- een boomversperring buiten Zwolle in de buurt van een carrousel. Waar kan dat geweest zijn? Ik heb een foto van deze situatie maar geen idee waar het is.

Kurt Meyer - 'Grenadiere'
"Die Überraschung muß ausgenützt werden! Kurz entschlossen springe ich in einen holländischen Pkw und jage in Begleitung von Obersturmführer Wünsche und Grenadier Seelenwinter nach Zwolle hinein. Oberscharführer Erich begleitet uns auf einer erbeuteten holländischen Maschine. Ich beabsichtige, den Stadtkommandanten zu überrumpeln und ihn zu veranlassen, den Kampf einzustellen. Holländische Soldaten stehen starr auf der Straße, als wir sie anschreien und auf die Baumsperre zeigen. Sie werfen ihre Waffen fort und gehen auf die Sperre zu. Je tiefer wir in die Stadt hineinkommen, desto unangenehmer wird mit dieser Ritt. Am liebsten möchte ich auf der Stelle kehrt machen. Aber dafür ist es zu spät - der Streich muß zu Ende geführt werden. Die Schießerei an den Bunkern ist gar nicht bis in Stadtinnere gedrungen. Männlein und Weiblein genießen den schönen Maientag und spritzen wie aufgescheuchte Hühner auseinander, über denen der Schatten eines Habichts droht. Trotz der ziemlich unangenehmen Lage müssen wir über die Reaktion der Holländer lachen. Ein stattliches Bürgerhaus im Stadtzentrum und die Tatsache, daß dort eine Anzahl Uniformierter ein- und ausgehen, gibt uns Veranlassung, mitten in die Ansammlung der Uniformträger hineinzufahren und unser Glück zu versuchen. Der Wagen scheint sich unter dem Kreischen der Bremsen zu überschlagen. Blitzschnell sind unsere Waffen auf die verdutzten Uniformträger gerichtet. Die Holländer stehen wie erstarrt. Ein würdiger älterer Herr in Zivil stellt sich als Vertreter der Königin vor und erklärt sich bereit, dafür zu sorgen, daß die holländischen Truppen in Zwolle keinen Widerstand mehr leisten. In Zwolle fällt kein Schuß mehr. Mit mehreren gefangenen Offizieren geht es in Eile zur Baumsperre zurück. Zwolle gehört uns, doch leider ist es uns nicht mehr gelungen, die großen Brücken über die IJssel vor der Zerstörung zu bewahren. Beide Brücken wurden bereits in den frühen Morgenstunden gesprengt. Mich trifft beinahe der Schlag, als ich die inzwischen beseitigte Baumsperre erreiche. Unter dem Schutze einer schwachen Sicherung vergnügen sich meine Männer und die holländische Jugend mit einem Karussell."
» Dit bericht is geplaatst op 18 juni 2004 09:20
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Ik kan op dit moment een paar vragen voor je beantwoorden.
Op 10 mei lag in Zwolle de ( speciaal gevormde ) 4e compagnie van I - 43 RI aan de O. en ZOrand van de stad.
De 1e sectie ( versterkt met 1 groep van de 4e plus een stuk 6veld ) lag op de wegen naar Wijhe.
De 2e sectie 9 + een zware mitr. ) op de weg naar raalte.
De 3e sectie ( plus een zware mitr. en een stuk 6veld ) in Berkum
De 4e sectie ( min een groep ) bij Haarst.

Het tijdstip der brugvernielingen:
Bij Katerveer om 5.40 uur
de spoorbrug ( na aanvankelijke mislukkig ) om 6.05 uur.
Het bevel is gegeven door de commandant van Groep IJssel-Noord en doorgegeven door de commandant van I - 43 RI.

Er bestaat absoluut een boek over Zwolle in de oorlogsdagen.
Ik zal proberen de titel te achterhalen en aners weet Allert Goossens het wel. Dat boek beantwoort dan meteen een paar van je andere vragen.
» Deze reactie is geplaatst op 18 juni 2004 09:59
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Kijk in elk geval eens bij Stichting Collectie Zwolle 1940 - 1945.
» Deze reactie is geplaatst op 18 juni 2004 10:46
Allert Goossens (plv beheerder)
Beste Forumgenoten. We moeten dit een beetje kort houden. De afspraken zijn dat we ons op dit forum concentreren op de Grebbelinie. Korte uitstapjes elders zijn akkoord. Maar als we hele uitwisselingen over totaal andere gebeurtenissen gaan voeren dan moeten we dat een beetje afremmen. Zo zijn de afsparken. Dus als Timo en Hajo e-mail adressen uitwisselen dan kunnen ze elkaar van informatie over Zwolle voorzien.
» Deze reactie is geplaatst op 18 juni 2004 13:31
Allert Goossens
Overigens kan ik Timo het boek "De Pruus komt" van harte aanbevelen. Over Zwolle e.o. tijdens WOII zijn vele boeken geschreven.
» Deze reactie is geplaatst op 18 juni 2004 13:32
Timo
Okay, iedereen bedankt voor de antwoorden hier en de email :)

mvg,
Timo
» Deze reactie is geplaatst op 19 juni 2004 12:55
Totaal berichten: 20
Hoewel geen betrekking hebbend op de strijd rond de Grebbe, viel mij het volgende op in het boek van Brongers Grebbelinie 1940.

Op 10 mei is er een Duitse verkenningseenheid onder bevel van SS-Obersturmbahnfurhere Wunsche (een vertrouweling van Hitler en heeft gedurende de oorlog flink carriere gemaakt) vanuit Zwolle richting Kampen gegaan. Daar aangekomen zagen ze dat de IJsselbrug gesprongen was en ontvingen ze vuur van de Kamper kant. Dit vuur werd door hen vanaf de IJsselmuidense kant beantwoord (dit voorval interesseert mij omdat IJsselmuiden mijn geboortedorp is). Wunsche meldt volgens Brongers dat hij vanuit de huizen achter hem onder vuur word genomen, wat volgens Brongers niet mogelijk is omdat er geen Nederlandse troepen meer op de oostelijke oever waren, hij gaat hier verder dan ook niet op in. Op een landtong aan de oostelijke oever stond (en staat) op 700m afstand echter wel een brugkazemat, geschikt voor een zware mitrailleur en een kanon (kazemat nog goed te zien op Google Earth). Deze kazemat heeft een beperkt schootsveld op het oostelijk bruggehoofd. Was deze kazemat dan niet bezet? Waarom uberhaupt een kazemat op de oostelijke oever als de dreiging uit het oosten kwam? Ik heb begrepen dat er zuidwestelijk van de brug ook een kazemat heeft gestaan, waarvan ik de locatie niet weet. Van daaruit is waarschijnlijk het vuur afgegeven op Wunsche. Ook noemt hij artillerievuur, wat Brongers in twijfel trekt omdat er zelfs geen 8-staal in Kampen opgesteld was. Wie kan mij hier meer over vertellen?

Ook vond ik ergens informatie dat een Ju-88 op 10 mei bij bij Wilsum (gem. IJsselmuiden) een noodlanding heeft gemaakt en door 'kazemat 25' in brand is geschoten. Stonden er langs de gehele IJssel kazematten? Wilsum ligt 5 km van Kampen vandaan. Bij voorbaat dank.
» Deze reactie is geplaatst op 22 januari 2007 13:04
(redactie)
Totaal berichten: 2.112
Maarten, een paar zaken ter antwoord.

Allereerst even de rangaanduiding. Het is ObersturmbaNNfuhrer [overste], verwijzend naar de vaandel [Sturmbann]. Daarbij was hij geen Obersturmbannführer, maar Obersturmführer [1e luitenant].

Wunsche heeft bewust overdreven richting zijn superieuren. Hij moest immers achteraf verklaren waarom hij zo weinig succesvol was. De SS had gemotorisseerde verkenning - in het Duitse leger een functie met aanzien - hoog in het vaandel staan. Het klinkt veel heroïscher met een goed verhaal thuis te komen, dan met een verhaal zonder weinig verkenningsdetails en dus weinig resultaten. Dat er geen vuurmonden stonden is bekend. Voorts is het verweer inderdaad alleen van de westoever gekomen. Wellicht hebben richolerende kogels de schijn van vuur in de rug gegeven. Vermoedelijk was echter de laattijdige terugkeer van de verkenningseenheid alleen (goed) verklaarbaar als men zwaar vuur had ondervonden. Immers, terugtrekken met flinke vertraging en weinig resultaat ondanks beperkt verzet zou weinig indruk maken op Dietrich en de zijnen.
» Deze reactie is geplaatst op 22 januari 2007 13:21
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Alvast enige antwoorden.
Bij Kampen waren 2 rivierkazematten, die in principe bemand werden door een detachement politietroepen, dat ook zorg moest dragen voor het vernielen van de brug.
Een van die rivierkazematten was geplaatst op het Kampereiland en dus door de rivier gescheiden van de eigenlijke IJsselverdediging. Deze kazemat was vroeger tegen een aanval uit het oosten gedekt geweest door het Ganzendiep, waarin echter een sluis met hefbrug was gebouwd.

En ja, langs de hele westelijke oever van de IJssel stonden om de paar honderd meter kazematten. De oever ten westen van Kampen was echter niet meer bezet.
Ik heb weliswaar een enorme detailkaart van de IJssellinie ( inclusief de kazematten ) in mijn bezit, maar mis daarvan helaas de sector Zwolle - Kampen.
Waar dus precies kazemat 25 lag kan ik niet met zekerheid zeggen.

Wat betreft het in brand geschoten vliegtuig: het Stafwerk IJssellinie bevestigt dat om 20.30 een te Koppelwaard ( oost van Zande ) landend Duits vliegtuig door bovengenoemde kazemat 25 in brand is geschoten.
Het loont misschien de moeite eens nader te kijken naar verslagen en/of rapporten van I - 43 RI of de bij Kampen gestationneerde politietroepen. Zelf beschik ik niet daarover, maar het NIMH zal ze zeer waarschijnlijk wel hebben.

De Nederlandse onderdelen die bij Kampen waren gelegerd ( 3 - I - 43 RI en enkele secties van 9 GB ) hebben op 11 mei 5.00 uur bevel gekregen terug te trekken richting Amersfoort.Vanaf ongeveer 17.00 uur hebben zich op de 10e mei wat schermutselingen voorgedaan met Duitsers op de oostelijke oever, maar daarbij wordt in het Stafwerk nergens melding gemaakt van artillerievuur.Ook van een 8 staal is in het Stafwerk inderdaad geen sprake.
» Deze reactie is geplaatst op 22 januari 2007 13:47
Totaal berichten: 191
Aan de correcte commentaren van de heren Goossens en Groenman kan ik slechts het volgende toevoegen.
Kazemat G.25, bewapend met een zware mitrailleur, lag aan de rivierbocht bij de Koppelerwaard op het punt waar de IJssel zich direct noord van De Zande weer in rechte lijn naar het noorden buigt; ca 1000 meter zuidwest van dorp Wilsum. De kazematjes links en rechts van G.25 lagen op resp.950- en 980 meter.
De Junkers-88 kwam op 10 mei 1940 om ca 20.30 uur neer bij de wegbocht op 600 meter oost van Wilsum en werd daar in brand geschoten. Het toestel brandde geheel uit.. Volgens een ooggetuige had het toestel op geringe hoogte de loop van de IJssel gevolgd en was‘vanuit een mitrailleropstelling bij De Zande naar beneden gehaald’ Drie man verwijderden zich van de machine, die geheel uitbrandde. Na de capitulatie door de Duitsers opgeruimd. Aluminiumdruppels nog lange tijd aanwezig. (mededeling van o.m. de heer G.E.de Ruiter te IJsselmuiden).
» Deze reactie is geplaatst op 22 januari 2007 15:53
Totaal berichten: 20
Heren, allen bedankt voor de volledige informatie.

Via de aanwijzingen heb ik in Google Earth bij benadering de locaties van de kazematten en landingsplek van de Ju-88 kunnen vaststellen. Waarvoor dank!
» Deze reactie is geplaatst op 22 januari 2007 16:22
Totaal berichten: 23
Voor zover ik weet was er in Zwolle in 1940 ook een school voor reserve-officieren (SRO). Is dat juist en is het bekend wat die cursisten in mei 1940 is overkomen of hebben gedaan?
» Deze reactie is geplaatst op 31 januari 2007 22:57
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Voorzover ik weet zijn alle opleidingen, zoals de depots, tijdig verplaatst naar het Westen. Dat zal dus ook gelden voor de door u genoemde ( eventuele ) SRO in Zwolle. Misschien dat iemand anders een iets gedetailleerder antwoord kan geven.
» Deze reactie is geplaatst op 1 februari 2007 00:06
(redactie)
Totaal berichten: 2.112
Als ik het juist heb waren op 10 mei 1940 de depots infanterie [alleen bij stamregimenten waren depots] als volgt verdeeld:

- Gren./Jag./2RI,4RI, 13RI, 17RI: Den Haag
- 10RI, 22RI: Leiden
- 15RI: Breda/Leiden
- 1RI, 12RI: Bergen [NH]
- 5RI, 9RI, 16RI: Alkmaar
- 8RI: Amsterdam/Bussum
- 11RI: Enkhuizen/Medemblik
- 19RI: Hoorn
- 3RI, 6RI: Delft
- 14RI: Rijswijk
- 7RI, 18RI: Haarlem
- 20RI: Laren
- 21RI: Schoorl

De depots bereden en motorartillerie:

- 2RA, 3RA, 6RA, 7RA, AMD: Den Haag
- 1RA, 5RA: Leiden/Oegstgeest/Rijnsburg
- 4RA, 8RA: Voorschoten
- KRA: Katwijk
- 9RA, 11RA: Woerden

Overige depots:

- Wielrijders: Gouda
- Kustartillerie: Den Helder/Ijmuiden/'s Gravenzand/Vlissingen
- Luchtdoelartillerie: Alkmaar
- Pioniers: Utrecht/Schoonhoven
- Verbindingstroepen: Rotterdam
- Verlichtingstroepen: Rotterdam
- Spoorwegtroepen: Rotterdam
- Pontonniers en torpedisten: Dordrecht
- Intendance: Amsterdam
- Geneeskundige troepen: Amsterdam/Leiden
- KMD: Haarlem
- Marechaussee: Den Haag
- Politietroepen: Den Haag/Nieuwersluis
- Technische Hogeschool Compagnie: Delft
- Hoefsmidschool: Amersfoort/Den Haag
- Mariniers: Rotterdam
- Marine: Rotterdam
- Centrale onderwijsinrichting: Haarlem
- Koloniale reserve: Harderwijk/Nijmegen/Aalsmeer

Er is mij niets bekend van een opleiding voor reserve officieren in Zwolle. Wel was er in Kampen een opleiding voor onderofficieren. Maar dat was ruim voor de oorlog. Zoals Hajo terecht opmerkt waren alle depots binnen Vesting Holland, en werden gedetacheerde opleidingstrajecten bij mijn weten ook binnen de Vesting gebracht na de mobilisatie.

Een overzicht van de opleidingen en legering voor de mobilisatie heb ik niet in compleetheid. Ik kan dan ook daarover geen zinvolle aanvulling verschaffen.
» Deze reactie is geplaatst op 1 februari 2007 00:38
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Zwolle kende inderdaad in 1940 geen SRO.

Wel bevonden zich onderwijsinrichtingen te:

Haarlem: Centrale Onderwijsinrichting
SRO Infanterie
SRO Militaire Administratie
School dienstpl. - onderofficieren - administrateur

Amsterdam: SRO Geneeskundige Dienst

Rotterdam: SRO Militaire Luchtvaart

Den Helder: SRO Kustartillerie
» Deze reactie is geplaatst op 1 februari 2007 10:41
Totaal berichten: 23
Wat die reserve-offieren betreft ben ik er toch uit. Het dagblad Het Vaderland van 31 december 1938 meldde dat er met ingang van 6 maart 1939 een opleiding tot reserve-officier der infanterie in Kampen zou beginnen. Hij stond open voor lieden met een HBS-b diploma en men kon aangeven of men ook beroepsofficier wilde worden. Het aantal deelnemers zou klein zijn. Resteert mijn vraag wat er met die cursisten in mei 1940 is gebeurd.
» Deze reactie is geplaatst op 7 februari 2007 23:57
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Ook van deze School ( gevestigd in de Vloeddijkkazerne ) kan met zekerheid worden aangenomen dat ze voor de meidagen naar het Westen is verplaatst. Waarheen precies is dan de volgende vraag ( waarop ik op dit moment nog geen antwoord heb ).
» Deze reactie is geplaatst op 8 februari 2007 10:53
» Dit onderwerp is gesloten
2554