Discussiegroep

In een aantal verslagen en onderschriften van foto's kom ik de functie Oppasser tegen, o.a. een oppasser van Majoor Landzaat. Klaarblijkelijk werden aan officieren (luitenants en majoors) oppassers toegewezen. Iemand enig idee wat zijn taak was? Is deze rol / functie te vergelijken met die van schildknaap en ridder?

» Dit bericht is geplaatst op 6 augustus 2004 16:16

Is het niet zo dat hier wellicht de functie van "toegevoegd" misbruikt wordt. Alle commandanten van onderdelen op niveau van compagnie en hoger hadden een toegevoegd officier, meestal een 1ste luitenant. Iets wat de Amerikanen nog steeds een XO (executive officer) noemen, ofwel, in ons taalgebruik plaatsvervangend commandant.

» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2004 16:27

Van dale ( de dikke ) legt het uit als een soldaat, die in de PERSOONLIJKE dienst van een officier staat. Wat dat allemaal in houdt wordt niet helemaal duidelijk gemaakt, waarschijnlijk moet je het zoeken in ( tamelijk triviale ) zaken als persoonlijke bediening, overbrengen van berichten enz. Er wordt geen link gelegd met het vervangen van b.v een hogere officier o.i.d
Oveigens wordt in allerlei verslagen ook gewoon gesproken van b.v een sergeant - toegevoegd en niet van een oppasser. Het lijken mij 2 verschillende begrippen.

» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2004 16:34

De vergelijking ridder - schildknaap lijkt mij ( als mijn vorige bijdrage tenminste klopt ) minder gelukkig. Schildknapen waren in feite ridders - in - de - dop, het was een soort voorstadium van dat ridderschap.

» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2004 16:40

Volgens mij is het fenomeen "oppasser" een koloniaal ingegeven term. Mijns inziens is de x-"toegevoegd" hetzelfde als de eerder als "oppasser" benoemde. Tegenwoordig heeft een compagnie of een eskadron ook nog steeds een SM of OW als compagnie-sergeant majoor of eskadrons-opper. Het zijn denk ik anderen benamingen voor min of meer hetzelfde fenomeen.

» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2004 16:42

Hmm. Het is iets anders als ik mij de geschiedenis les goed herinner. Een kind (van adelijke herkomst) werd eerst page, en dan schildknaap. Vervolgens werd hij pas ridder als hij bijzondere krijgsverrichtingen had gepleegd. Een laffe of onhandige schildknaap werd in de regel geen ridder maar bleef een soort jonker. Ridder is echt een toegekende titulatuur die verdiend moest worden. Maargoed - nudwalen we wel ver af.

» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2004 16:46

het zou natuurlijk helpen als we de RANG van de oppasser van Landzaat zouden weten.Was dat b.v een soldaat of korporaal dan ligt de zaak duidelijk niet op het vlak van vervanging.
Overigens: een schildknaap had in principe de mogelijkheid om ridder te worden, al moest dat natuurlijk worden verdiend. Dat lag natuurlijk in de relatie soldaat - officier wel een tikkeltje anders.
In ons leger had echt niet elke soldaat de maarschalkstaf in zijn ransel ( vrij naar Napoleon ).

» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2004 16:58

Dat klopt. Napoleon wilde eerst zien of zijn generaals "gelukkig" waren in de zin van "onder goed gesternte geboren".

Ik denk dat de opmerking oppasser echt vooral "koloniaal" werd ingegeven. Oppassers bestonden er niet in het Nederlands leger, wel bij de KNIL. Een toegevoegd was wel degelijk een officier, bij een lagere rang wellicht een onderofficier. Lagere toegevoegden waren er niet. Dit waren vermoedelijk gewoon de "hulpjes van" zoals iedere directeur of afdelingsbaas een secretaresse heeft. Laten we het daar maar bij houden tot dat iemand met naam en toenaam een bewijs voor "oppassers" aandraagt!

» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2004 17:02

O.K

» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2004 17:10

In Oorlogsorganisatiën (bevat organisatietabellen van de meeste Landmacht-eenheden van 1940) wordt er gesproken over zowel de 'oppasser' als de 'toegevoegd', beide waren dus gescheiden functies.

Bijvoorbeeld in de staf van een Regiment Infanterie was er een oppasser (die te boek staat in de kolom 'onderofficieren, korporaals en soldaten'); tevens waren er twee luitenants, toegevoegd en één sergeant toegevoegd.

Het lijkt erop dat deze oppassers alleen aanwezig waren bij officieren die een paard hadden, gezien bv. de voetnoot 13 bij de samenstelling van de staf van een artillerieafdeeling (p.106), waar over de ordonnans van de verbindingsafdeling wordt gezegd: '(13) Is tevens oppasser van den commandant, indien deze bereden is'.

In de organisatieschema's voor het AHK wordt zelfs expliciet over 'paardenoppassers' gesproken.

Met vriendelijke groeten,
Rogier Peeters

» Deze reactie is geplaatst op 6 augustus 2004 23:05

Misschien werpt het dagboek van soldaat B. Borst (IV-Dep. B.A.) te Leiden enig licht op de zaak:

In de avond van 12 Juli kreeg ik onverwachts bericht, dat ik als oppasser van een overste naar Amersfoort werd overgeplaatst. Er waren er nog 2 als oppasser aangewezen, de een van een Kapitein en de ander van een Luitenant...
In Amersfoort moesten wij naar Prins Willem 3 kazerne, waar ik mij meldde bij de luitenant-kolonel Goulmy. Juist een maand ben ik oppasser geweest, 13 Juli. Dat was een fijne tijd, want ik geheel vrij in in mijn doen en laten en ging elke dag minstens een keer uit rijden met de paarden.

M.v.G.

» Deze reactie is geplaatst op 7 augustus 2004 10:43

Ik meen te hebben gelezen dat de oppasser een soort van hulpje was.
Meestal in de rang van soldaat of korporaal.
Dit betrof echter het Britse Leger, dus in hoeverre dit in het Nederlandse Leger ook bestond weet ik niet.

De oppasser zorgde dat de officer tijdig zijn voeding kreeg, verzorgde bodediensten en onderhield de kleding van de officier.
Ook kleine administratieve en huishoudelijke taken waren bezigheden van de oppasser.

Allert heeft inderdaad gelijk met zijn stelling dat dit wat anders is dan een officier toegevoegd of OOT onderofficier toegevoegd denk ik.

» Deze reactie is geplaatst op 7 augustus 2004 10:47

Rogier Peters legt een link tussen de functie van oppasser en het gebruik van paarden door officieren.
Deze discussie is begonnen met de vaststelling dat majoor Landzaat een oppasser had ( afgebeeld op een van de nieuw geplaatste foto's op de site / mooie collectie trouwens! )en de vraag welke taak zo'n oppasser eigenlijk had.
De door Rogier gelegde link wordt in Landzaat's geval ondersteund door het feit dat, blijkens een aantal mededelingen van soldaten (bron: "De Greb "van Pols en Aarts ) deze majoor geregeld Te PAARD kwam controleren hoe het stond met de stellingbouw tijdens de mobilisatie.
Dat laat natuurlijk onverlet dat zo'n oppasser daarnaast ook andere taken kan/zal hebben gehad. Taken, zoals Ben Benneker ze in zijn bijdrage heeft omschreven en die ik zelf ook al eerder heb gesuggereerd.

» Deze reactie is geplaatst op 7 augustus 2004 11:48

Eén van de taken van de oppasser was het onderhouden van de inhoud van de tuigenkist, vastgelegd in een getypt en ondertekende verklaring door zowel de betrokken officier als de oppasser. De artikelen waren afgevinkt.

16e Regiment Infanterie.
------------------------

Inventaris tuigenkist van den MAJOOR BUURMAN

1 Zadel.
2 Zadelsingels (1 versleten)
1 Voortuigen.
1 Pr. Beugelriemen
2 Pr. Zadeltasschen met riemen.
1 Achterlepels met schroeven.
2 st. Mantelriemen.
1 Sabeldrager.
1 Helmdrager.
2 Zadeldoekjes.
1 Pr. Beugels.
1 Hoofdstel.
1 Stangen.
1 Trensen.
1 Kinkettingen.
1 Pr. Teugels.
1 Veldhalsters met longe.
1 Stalhalster (met ketting)
2 Winterdekens. (1 blauwe en 1 grijs.)
2 Dekensingels.
2 Jute staldekens. (1 versleten)
1 Stofdoekje.
1 Sabel.
1 Sabelkwast.
1 Bordje (Naam van het paard.)
1 Tuigenkist met sleutel.
1 Windzuig riem.
4 Sneeuwplaatjes.

Overgenomen, De Oppasser.

Amersfoort den 15 Oct.1935. De Majoor.

» Deze reactie is geplaatst op 7 augustus 2004 15:51