Discussiegroep

Onderwerp: Persvrijheid anno september 2004

» Dit onderwerp is gesloten
(redactie)
Totaal berichten: 1.340
3.339 keer gelezen
25 reacties
Categorie: Slag om de Grebbeberg en Betuwestelling / Boeken, tijdschriften en publicaties
Je zal maar als argeloos (terzake) onbelezen journalist naar de Grebbeberg in Rhenen worden gestuurd met de opdracht een pakkend stuk te schrijven over de Nationale Monumentendag 2004 ...

Dan pak je toch een stukje persvrijheid, aangelengd met een toefje patriotisme ...

Jelmer van Nimwegen, van de Gelderlander 13-9-2004:

"Hij [Jacometti] stond, zo informeerde men hem, tegenover ongeveer tweehonderd vijanden. Hij koos de driepuntsaanval en riep: "Ik val aan, volg mij!", klom uit de loopgraaf en rende met zijn ouderwetse éénschots karabijn recht in het mitrailleurvuur van tweeduizend Duitse soldaten. Slechte informatie en communicatie joegen Jacometti en zijn mannen de dood in"

Nou, die "slechte informatie" zien we anno nu dus nog! "Recht in het mitrailleurvuur van 2,000 Duitse soldaten"! Het lijkt wel of de propagandisten weer zijn opgestaan. Vermakelijk toch ...
» Dit bericht is geplaatst op 21 september 2004 12:23
Allert Goossens
O ja. Even de aspecten van de vrijheid behandelen misschien?

- Tweehonderd vijanden stond wellicht lekker als exact het tiende deel van de tweeduizend die Jacometti even later ontmoet. Beeld toen was "enkele driest opererende patrouilles".
- De driepuntsaanval: Dit is denk ik echt volkomen terplekke (als term) verzonnen. Jacometti koos voor een beweging waarbij hij hoopte een patrouille te vangen door deze over drie fronten aan te vallen. Dat dit zeer optimistisch was bleek al snel ...
- "ik val aan, volg mij" is een gevalletje "de klok horen luiden, .. ". Dit waren immers (naar verluid) de woorden van onze een andere held, Karel Doorman. Dat was een kleine twee jaar later in de Javazee.
- Jacometti had geen "eenschotskarabijn", maar een pistool. Over dat eenschotskarabijn: hij bedoelt een "bolt-action rifle", een wapen dat na ieder schot moet worden herladen door de grendelactie. De Duitse geweren hadden identieke mechanismen, en het waren de Amerikanen die de massa voor het eerst met de repeteergeweren uitrustten.
- Tweeduizend soldaten. Vermoedelijk zijn het er maximaal, in het perceel tussen de huidige begraafplaats en de frontlijn aldaar, enkele honderden geweest. Tweehonderd ligt dichter in de buurt dan tweeduizend. Alhoewel het laatste heroischer klinkt - of dommer?
- Niet slechte communicatie en informatie joegen Jacometti de dood in. Zijn eigen handelen was daaraan vooral debet. Als hij bijvoorbeeld eerst een gewapende verkenning had laten plegen, of een verstandiger route en actieplan had bedacht had hij het naar alle waarschijnlijkheid overleefd. Hij koos echter - vol adrenaline - voor de stoutmoedigheid. Stoutmoedigen worden vaak helden, zij het dat ze meestal postuum ge-eerd moeten worden ...

Wie biedt meer?!
» Deze reactie is geplaatst op 21 september 2004 12:32
(redactie)
Totaal berichten: 849
Haha.. nou ja, ik til hier niet zo zwaar aan hoor, hier is volgens mij het bekende gezegde van toepassing: bad publicity is also publicity ;-)
» Deze reactie is geplaatst op 21 september 2004 12:38
Allert Goossens
Ik til er ook niet zwaar aan Rutger! Maar het is van die schreeuwerige publiciteit die (weer) Jacometti eruit pakt als de grote held. Maar de grote helden hebben geen naam.
» Deze reactie is geplaatst op 21 september 2004 12:41
(redactie)
Totaal berichten: 849
Ach ja, ik kan mij wel voorstellen dat je als journalist er onder tijdsdruk toch iets van probeert te maken, ook wanneer je geen tot weinig verstand van het onderwerp van hebt...

Jacometti was in eerste instantie ook voorgedragen voor een MWO, uiteindelijk dus toch niet. Echte helden zijn voor mij bijvoorbeeld Toelen of Chotzen en natuurlijk Landzaat, ofschoon hij zijn daad niet overleefde. Eigenlijk best opmerkelijk dat Hennink, Commandant 8 R.I., ook onderscheiden is met een Militaire Willemsorde. Dit terwijl zijn indirecte commandant, Generaal Harberts, het 8e R.I. betitelde als het 'Regiment der lafhartigen'... Dat is blijkbaar ergens 'in de papieren' weer rechtgetrokken..
» Deze reactie is geplaatst op 21 september 2004 12:53
Allert Goossens
Echte helden waren er voldoende. Maar je moet je afvragen wat een held is. Ik vind iemand al heldhaftig die tijdens zijn vuurdoop zijn soldatenplicht vervuld. Als dit nog wordt aangevuld door extra onderscheidende activiteiten, zoals inderdaad bij de genoemde ordonnansen (vergeet bv Krouwel en Van Setten in deze niet), dan zijn mensen beslist onderscheidingswaardig. Toch ben ik ervan overtuigd dat er veel meer mensen waren die hun angst in moed omzetten en buitengewone prestaties leverden. Het is maar wat je vertrekpunt is, welke neurotische grenzen je natuurlijk hebt. Persoonlijk heldendom is veel meer voorgekomen dan met onderscheidingen erkend is.

Over Jacometti is voldoende gezegd. Ik vind hem een enorme held. Dat hij geen MWO kreeg is echter ook terecht. In het criterium "beleid" heeft hij beslist niet uitgeblonken. Maar een held was hij evengoed als de andere MWO'ers. Alleen de MWO drukt niet de mate van heldendom uit, maar de mate van uitzonderlijk militair zijn. Daar gaan veel mensen de mist mee in. De MWO wordt toegekend aan hem (of inmiddels ook haar) die zich uitzonderlijk onderscheid in Moed, beleid en trouw. Moed (direct gerelateerd aan heldendom) is maar 1 van de 3 factoren. Die drie factoren worden afgemeten aan de mate waarin je als militair van een zekere rang daaraan geacht wordt te voldoen. Voor Migchelbrink was dit dus een lagere grens dan voor Landzaat. Ofwel - bij Jacometti was het hoger dan bij Migchelbrink. Jacometti verzuimde zijn tegenaanval goed af te stemmen, nam zijn stafgroep mee (en liet daarmee zijn bataljon vrijwel zonder) en regelde zijn opvolging niet. Op die drie punten faalde hij in zijn beleid beslist. Een aantal kleinere zaken kan ook worden aangedragen, maar doet niet ter zake.
» Deze reactie is geplaatst op 21 september 2004 13:29
(redactie)
Totaal berichten: 629
Ja, als journalisten niet meer de tijd nemen ( of krijgen! ) zich ook maar oppervlakkig in de materie te verdiepen, krijg je dit soort kretologie. Ik moet daarbij ook denken aan b.v het stuk in de NRC (3/4-5-2003 ) in de NRC van Sophie van Leeuwen, getiteld " Mijn oom werd op de Grebbeberg vermoord ". Dit ging over korporaal Jaap Vermeer, de oom van Jaap Kip ( bezig met een boek over I - 24 RI.)
Ook dat stuk was van het type " snelle hap ". Boordevol fouten en irritant onbegrip.
Als kenner erger je je daar dan wel eens aan, maar ik vrees dat we met dit soort zaken zullen moeten leren leven.
Mischien is, zoals Rutger stelt, zo'n verhaal altijd nog beter dan geen verhaal. Zeker als je het afzet tegen de enorme aandacht die de herdenking van de Slag om Arnhem ook nu weer kreeg. "Wij" een moeizaam arriverende 6veld," zij" een massaal uitgevoerde en bekeken " remake " van een parachutesprong, 60 jaar na dato.
» Deze reactie is geplaatst op 21 september 2004 14:31
Allert Goossens
Hajo, ik ben het roerend met het eerste deel van je betoog eens. Overigens vind ik het - in deze trant doorredenenerend - nog altijd storend dat zelfs landelijke krantredacties bij alles wat donkergroen en militair voertuig is roepen dat het "een tank" betreft. Ze weten niet eens het fundamentele verschil tussen een pantserwagen en een tank - op zich toch niet zo lastig.

Het tweede deel van je bijdrage kan ik me minder mee identificeren. Evident ben ik een enorme Grebbefanaat (als ik dat zo mag zeggen) maar ik zie wel in dat de Slag om Arnhem even een aantal factoren zwaarder weegt en woog dan de schermutseling "om niet" bij Rhenen. Want zo zie ik de verhoudingen. Was Arnhem gelukt dan was de oorlog beslist sneller afgelopen geweest. De acties rond Market Garden kosten tienduizenden het leven, waarbij het zwaartepunt natuurlijk bij Arnhem en Oosterbeek lag. Duitsers en Geallieerden verloren hier enorm veel mensen. Een zeer strategische slag, en door zijn omvang qua luchtlandingseenheden, de een-na-grootste van de oorlog (na Varsity). Dat staat toch echt niet in verhouding tot onze Grebbeberg ben ik bang ... en laten we eerlijk zijn. Zou een land als Nederland een dergelijke herdenking houden als er niet zoveel Geallieerden bij betrokken waren geweest? Beslist niet. Indie is hier al sinds 1942 verdrongen, inclusief de Slag in de Javazee en de capitulatie (waar zich nog nooit een specimen van het Koninklijk Huis heeft laten zien - dat terwijl de VOC en BPM de basis van hun huidige vermogen schonken), de meidagen worden hier bagetel behandeld op welgeteld een volle pagina geschiedenisboek en als je nu de straat opgaat en een willekeurig iemand van tussen de 15 en 30 vraagt wanneer WOII was weten ze het niet eens ...
» Deze reactie is geplaatst op 21 september 2004 14:43
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Nee, maar ik moest onwillekeurig even denken aan het stukje van mevrouw Pot - Tonus over de geringe aandacht die onze militairen (haar vader inclusief )hebben gekregen. Zelfs als je ( en dat is natuurlijk terecht ) uitgaat van de ( veel ) grotere importantie van "Arnhem ", dan nog is dat, in ek geval voor nabestaanden, uitermate wrang. Vandaar mijn kortstondige opwelling.
Is alweer over, trouwens.
» Deze reactie is geplaatst op 21 september 2004 15:39
Allert Goossens
En daar heb je natuurlijk ook weer volkomen gelijk in. Sterker - de bezoekersaantallen vorige week zaterdag vielen me enorm mee ...
» Deze reactie is geplaatst op 21 september 2004 15:41
Totaal berichten: 143
Ik vind het eigenlijk best wel storend als je als journalist bepaalde zaken publiceerd en dan "ik val aan, volg mij.." toebedeeld aan Jacometti..je mag verwachten dat ze toch de juiste terminologie gebruiken en zich enigzins hebben verdiept in het onderwerp waarover ze publiceren...
Ik ben het helemaal eens met De heer Goossens en Groenman..( ! )
Overigens is er een misverstand over het "ik val aan, volg mij" van Karel Doorman.
Wat hij werkelijk heeft gezegd is " All ships follow me"
(Bosscher deel 2)Maar dat is een niet relevant detail hier..
» Deze reactie is geplaatst op 21 september 2004 18:30
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Is misschien niet relevant, maar wel volkomen juist, Eric.
Wordt ook bevestigd door anderen, b.v Bezemer.
» Deze reactie is geplaatst op 21 september 2004 18:39
Totaal berichten: 143
Toch nog even over Jacometti:
Ik denk dat hij zeer stoutmoedig is opgetreden. Als oud KNIL officier heeft hij ook tegen zijn staf gezegd:" we slaan ze met de blanke klewang de berg af". En zo heeft hij ook gehandeld. Niet echt tactisch of beleidvol maar wel met de overgave die je waarderen kan.
Hij heeft zeker geprobeerd het goede voorbeeld te geven. Hij was natuurlijk zeer slecht geinformeerd maar zoals de heer Goossens al gezegd heeft, had hij ook anders kunnen handelen. Ook Landzaat heeft al voor de oorlog gezegd dat hij zou sneuvelen op de berg en zich niet zou overgeven. En heeft de daad bij het woord gevoegd. Hij heeft wel een MWO gekregen en terecht denk ik.
Jacometti heeft dus geen MWO gekregen. Maar Overste Hennink wel. Waarom eigenlijk? Dat is mij niet geheel duidelijk.
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 00:44
(redactie)
Totaal berichten: 629
Dat is natuurlijk wel op te zoeken, maar in principe net als Landzaat vooral vanwege zijn resolute standhouden op 13 en 14 mei in zijn commandopost, die nooit door de Duitsers, ondanks enkele pogingen daartoe, is veroverd. Hennink heeft deze cp.vervolgens in de nacht van 14 op 15 mei ontruimd, is richting Rijn getrokken en heeft pas op de 15e vernomen dat er inmiddels gecapituleerd was.
Overigens ook hier: bewijzen genoeg van moed en trouw, maar zoveel duidelijke voorbeelden van beleid heb ik eigenlijk nooit kunnen ontdekken.
Óok tav Landzaat heb ik op dit speciale punt wat lichte twijfel.
Hij heeft, evenmin als Hennink, echt onverantwoordelijke dingen gedaan, maar verder?
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 01:24
Allert Goossens
Ik denk dat Landzaat en Hennink beslist wel buitengewoon hebben gepresteerd ten aanzien van beleid. Ik hoop dat de omstandigheden wel worden meegewogen in de hier geponeerde twijfels over de mate van het voldoen aan het criterium beleid. Beide officieren hebben zowel voor als tijdens de meidagen alles in hun macht gedaan om goed en zorgvuldig leiding te geven aan de onder hen gestelde eenheden. Beiden hebben daarbij de daad bij het woord gevoegd om stand te houden en niet te versagen. Beiden hebben ook op 11 en 12 mei de troepen bezocht, wat zeker op 12 mei niet ontbloot was van serieus gevaar.

Dat onze troepen volkomen ontoereikend waren uitgerust ten aanzien van verbindingen, en dat onze leidinggevende officieren met veel te kleine staven werkend, en ongetraind in het controleren van grote verbanden te velde, weinig tot geen pro-actieve leiding konden geven aan de strijdende verbanden is de twee heren in kwestie in geen enkele mate toe te rekenen. Binnen de mogelijkheden is door hen volgens mij zeker een goede poging gedaan om maximaal mogelijk een verantwoord en kundig beleid te voeren. Overste Hennink - waarover eigenlijk voor 13 mei amper wordt gesproken - zat vanzelfsprekend zeer geisoleerd in zijn CP. De momenten dat hij daar uit kwam toonde hij moed en motiveerde zijn mensen. Als regimentcommandant moest hij zoveel mogelijk op zijn CP zitten, en mocht daar onder meer bullebak Harberts ontvangen en diens desillusionerende en onterechte speech horen. Ik begrijp Hajo in deze niet zo goed dat hij opmerkt dat dit hem (Hennink) blijkbaar niet aangerekend wordt("Dit terwijl zijn indirecte commandant, Generaal Harberts, het 8e R.I. betitelde als het 'Regiment der lafhartigen'... Dat is blijkbaar ergens 'in de papieren' weer rechtgetrokken.."). Natuurlijk werd hem dit naoorlogs niet aangerekend. Toen was al snel duidelijk dat niet een paar honderd man maar een versterkte divisie tegenover de Grebbeberg stond. Daarnaast - wat had Hennink meer kunnen doen? De man was bijkant machteloos, heeft niet nodeloos ingegrepen in de bevelvoering (wat een ander zomaar had kunnen doen) van zijn bataljonscommandanten en hij heeft alle moed en trouw betoond bij de verdediging van zijn eigen CP. Daarnaast moet de MWO aan Hennink denk ik ook gezien worden als een blijk van erkenning en rehabilitatie voor het gehele regiment. Immers - van een falend regiment wordt de commandant niet met de MWO onderscheiden.

Ik denk dat de MWO van Landzaat boven iedere twijfel verheven staat. Deze officier heeft zich (voor zover kan worden opgemaakt uit alle verslagen) voorbeeldig getoond in moed, beleid en trouw. Dat behoeft toch geen verder betoog? Ik begrijp de twijfel van Hajo beslist niet in deze! Als je al aan MWO van deze officier twijfelt dan is er bij mijn weten niemand die in aanmerking komt. Ik zou niet weten waar Landzaat in zijn beleid gefaald heeft - sterker - hij heeft zijn uiterste best gedaan zijn mensen te blijven informeren en motiveren. Heeft de leiding van de verdediging van de CP van zijn bataljon met overtuiging op zich genomen en zo lijkt het het ultieme offer op uitzonderlijk nuchtere wijze zelf gedragen zonder dit de anderen op te leggen. De unanieme wijze waarop zijn nuchtere en bescheiden heroiek en leiderskwaliteiten door anderen wordt beschreven - terwijl hij in vredestijd als mens beslist geen populair officier was - zegt hierover alleen al meer dan voldoende.

Jacometti was een veel meer geliefd officier. Hij was echter als veldcommandant beslist veel minder geschikt dat Landzaat of Hennink. Als je de verslagen zonder heroische bril leest, dan komen de daden van Jacometti als ondoordacht en zelfs opportuun (ja Rob) over. Hij wordt tijdelijk belast met het commando over het hele regiment (min natuurlijk de twee compagnie-en die verloren gingen in de voorposten) als Hennink en Landzaat de troepen bezoeken. Tijdens deze periode, midden op de dag van de 12de mei tot aan zijn tegenaanval, lijkt het commando van zijn eigen bataljon slecht geregeld, is hij vaak onvindbaar en regeert hij beslist niet als regimentcommandant. De meldingen van doorgebroken stoottroepen of stoutmoedige aggressieve patrouilles in de hoofdweerstand is voor hem aanleiding een volkomen ondoordachte tegenstoot te organiseren, waarbij hij fout op fout stapelt:
- hij stemt niets tot weinig af met belendende troepen en commandanten
- hij valt zelf als bataljonscommandant van het IIde bataljon aan in het vak van het IIIde bataljon wat onder commando van Landzaat staat.
- hij neemt vrijwel zijn gehele stafgroep mee, en laat dus zijn eigen bataljon zonder die stafgroep achter
- hij regelt zijn bevelopvolging niet; zijn eigen bataljon weet amper waar hij is en houdt geen officier over
- zijn commandant wordt en passant medegedeeld wat zijn plannen zijn
- hij regelt dekkingsvuur door een sectie zware mitrailleurs maar wacht vervolgens niet op hun aankomst en kan dus geen instructies geven. Een enorme fout!
- hij regelt een tirailleursgroep voor zijn actie, maar wacht hier niet op en gaat zelf met een daartoe niet-getrainde stafgroep
- hij leidt de aanval zelf, wat wel heroisch is, maar volkomen onnodig en onverantwoord - zeker daar de "where abouts" van landzaat op dat moment hem onbekend zijn (hij zag alleen Hennink vooraf) en Voigt als bataljonscommandant al is uitgeschakeld
- zijn aanvalstactiek is eigenlijk gewoon ontzettend dom te noemen. Een tegenstoot tegen een onbekende vijandelijke positie, zonder enige vuurdekking van betekenis, zonder inleidend artillerie of mortierbombardement, waarbij men ook nog eens de rechtergroep (die hijzelf leidde) geheel en de middengroep gedeeltelijk door een open roggeveld stuurt. Targetpractise voor de tegenstander, wat blijkt uit de slachtofferslijst (13 man op de roggeakker alleen al). De heroiek van de blanke klewang doet het goed in de klaslokalen van de KMA, en de hall of fame van 8 RI, maar is natuurlijk qua beleid ten hemel schreiend. De adrenaline werd Jacometti vermoedelijk te veel, en overmoed kwam voor de val.

Ik kan me goed voorstellen dat de MWO niet aan hem werd uitgereikt. Zijn moed was ontegenzeglijk groot. Maar zijn beleid gaf de aanleiding tot de dood van zeker 12 man naast hemzelf op de roggeakker. Daarnaast stierven nog enkele mannen van de groep in het bos onder de vaandrig Elzas. Zijn familie mag dan gepikeerd zijn (geweest) dat hij geen MWO kreeg; de families van de 12 andere doden zullen hierover niet gepikeerd zijn geweest. De officier heeft de plicht het offer van het leven van zijn ondergeschikten voldoende te wegen tegen de legimiteit van het doel en het risico. Jacometti faalde hierin.
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 03:05
(redactie)
Totaal berichten: 849
Dagboek van Hennink zojuist op de website geplaatst...
http://www.grebbeberg.nl/index.php?page=dagboek-van-luitenant-kolonel-w-f-hennink
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 08:19
(redactie)
Totaal berichten: 849
(Hennink) Bij K.B. van 9 mei 1946, No. 6, benoemd tot Ridder der 4e klasse der Miliaire Willems-Orde wegens:

"Heeft zich in den strijd door het bedrijven van uitstekende daden van moed, beleid en trouw onderscheiden door de wijze waarop hij op 12 en 13 Mei 1940 het commando over zijn regiment op den Grebbeberg heeft gevoerd. Heeft ten slotte op 13, 14 en 15 Mei met ongeveer honderd man van verschillende onderdeelen zijn geïsoleerden en omsingelden commandopost aldaar tegen een overmachtigen vijand zóó hardnekkig verdedigd, tot zelfs na de hem toen nog niet bekend zijnde algemeene capitulatie, dat de vijand ondanks voortgezette aanvallen, zelfs met een pantserwagen, zich daarvan niet gewapenderhand heeft kunnen meester maken, terwijl omgekeerd vijandelijke zware mitrailleurs konden worden buitgemaakt. Heeft daardoor ook belet, dat de vijand zich van het regimentsvaandel kon meester maken. Hij heeft het voorts mogelijk gemaakt, dat het vaandeldoek behouden is gebleven."

BTW: "zware mitrailleurs" moet volgens mij enkelvoud zijn.
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 08:22
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Ach, soms helpt een kleine provocatie de discussie te verlevendigen.
Een door mij in mijn werkzame periode wel vaker toegepaste truc. Bovendien zie ik dat intussen 2 nieuwe, interessante stukken in de rubriek militaire verslagen zijn geplaatst. Toeval?

Als je echt wilt, kun je trouwens wel degelijk voorbeelden vinden van minder geslaagd beleid bij Landzaat. Zo liet hij in de namiddag van de 12e mei de complete 3e compagnie van zijn bataljon ( 3-I-8RI ) een tegenstoot doen ten zuiden van de Grebbeweg, zonder zich er (via,via of persoonlijk ) van te vergewissen of de stoplijn bemand werd achtergelaten. Ongewild droeg hij er daardoor toe bij dat het misverstand ontstond met de iets later arriverende militairen van III - 11 RI wat leidde tot het beschieten van eigen mensen. Misschien was Landzaat op dat moment niet op de hoogte van de komst van dit nieuwe bataljon ( net zo min als van de opmars van I - 24 RI en 3-4 RH / hier heeft het aan communicatie toch wel heel erg geschort), maar het laten opmarcheren van 3 - 1 - 8RI zonder zeker te zijn van een nieuwe bezetting van de loopgraaf was gewoon fout. Het is trouwens wel speciaal om te lezen dat aanvankelijk slechts 2 secties waren aangewezen om de tegenstoot uit te voeren.
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 11:57
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
En o ja, ik vind ook dat Landzaat en Hennink hun MWO wel verdienen. Ik had alleen de rubriek " beleid " wat beter onderbouwd willen zien.
Zie b.v bij de motivering bij de MWO-toekenning aan Hennink: heeft zich onderscheiden door daden van ( moed ), beleid ( en trouw ).
Beetje vaag ( toch? ).
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 12:08
(redactie)
Totaal berichten: 849
Tenzij ze door het toekennen van de MWO aan Hennink het gehele 8ste R.I. wilde onderscheiden voor hun daden? Dat is toch ook gebeurd bij de luchtmacht?
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 12:17
Allert Goossens
Hajo, ik wist eigenlijk dat je met dit voorval zou komen.

Ik vind in deze overigens dat vooral kapitein Brittijn faalde - en niet Landzaat. Dat is wat je noemt "feed-back" geven als ondercommandant. Daarnaast was het zo dat dit deel van de stoplijn door 4 secties bezet was en de tegenstoot met 2 secties moest worden uitgevoerd. Het was vooral Brittijn die faalde om deze tegenstoot in goede banen te leiden. Hij kreeg om 17.00 uur het bevel, en om 17.45 (eerst 17.15) moest de aanval worden uitgevoerd. Brittijn dacht er blijkbaar niet aan van iedere sectie een halve groep achter te laten of om een of beide laatst aangewezen secties (geheel of gedeeltelijk) als achterblijvers te verdelen over de gehele zuidelijke stoplijn. Je zou dus hoogstens kunnen zeggen dat Landzaat persoonlijk zich had moeten verwittigen van de zekerheid van de stoplijn aldaar. Ik denk dat dit teveel gevraagd is in de situatie zoals deze toen was. Immers de hele stoplijn stond onder druk nadat de Duitsers inmiddels vrij massaal bezit hadden genomen van het gebied west van de frontlijn. Landzaat had voldoende aan zijn kop! De verantwoordelijkheid van de compagniescommandanten - die massaal faalden op de Grebbeberg - wordt hier dus ook weer duidelijk. Dat kan en mag niet bij Landzaat worden neergelegd. Overigens, Brittijn is ook al weer zo'n gelijkhaler in zijn verslag. Iets wat je vooral constateert bij officieren die hebben gefaald, of althans beslist niet uitblonken. Brittijn was de enige officier die zich blijkbaar op 12 mei om 17.00 uur al helemaal bewust was van de overmacht van de vijand. Opvallen want juist zijn stellingdeel had nog geen enkele vijandelijke druk gevoeld. Net zo opvallend - en typerend voor zijn gebrek aan coordinatie, overzicht en leiderschap, is dat Brittijn te vroeg de tegenaanval doet. Niet met zijn hele compagnie, maar alleen met een groepje direct om hem heen. De man praat in zijn verslag maar wat recht na de meidagen ...

Kijk, majoor Landzaat beval een tegenstoot zoals het hoorde. Hij gaf deze opdracht aan zijn veldcommandant, en voerde hem niet zelf uit (in tegenstelling tot collega Jacometti). Brittijn, die een slappe houding had en gered werd door het feit dat hij een viertal zeer geinspireerde sectiecommandanten had, bakte niets van de organisatie van deze tegenstoot. Als hij voldoende sterk was geweest had hij, of aangegeven waarom de tegenstoot niet kon worden uitgevoerd, of hij had de tegenstoot en organsatie in de stoplijn beter georganiseerd. De man klaagt echter alleen maar en vroeg pas versterking na de tegenstoot!

Wat betreft je opmerking Hajo over de "nadere onderbouwing van de sectie beleid" blijf ik het echt oneens. Beide heren hebben naar omstandigheden uitmuntend leiderschap getoond. Ik hoop dat de maat van 1940 ook jouw eenheid is, want anders kun je wel ophouden met een vergelijk. Je weet net als ik in welke verhoudingen we praten, welke enorme afstanden deze mensen naar hun onderdelen moesten overbruggen - de gaten tussen stop- en frontlijn, de absolute chaos in de middag van 12 mei. Daarnaast omissie van vrijwel iedere verbinding, voldoende stafofficieren en tenslotte complete omissie van een totaaloverzicht. In die chaos zijn beide officieren bijzonder sterk overeind gebleven. Ik geloof dus niet dat in de korte en bondige omschrijving van hun decoratie een lijst met opsommingen van leiderschap moet komen. De uitreiking van een MWO geeft aan dat aan de eis voor voldoende leiderschap is voldaan - niet dat door buitengewoon leiderschap de MWO primair werd verdiend. De verklaring zal dus vooral daar waar de onderscheiding voor wordt uitgereikt nadere duiding geven. Er mag dan bij een MWO vanuit worden gegaan dat aan de minimum criteria voor de overige secties (moed, beleid en trouw) is voldaan.
Overigens ben ik het op een ander punt wel eens met kritiek "an sich" op Landzaat (alhoewel je het niet noemt) bij deze tegenstoot. Landzaat maakt exact dezelfde fout als Jacometti bij het "plannen" van een tegenstoot. Hieruit blijkt maar weer hoe slecht Nederlandse officieren waren onderlegd in de veldmanoeuvres en tactiek. Ook Landzaat immers besluit tot een tegenaanval zonder voorbereidend artillerie- of mortiervuur en zonder opstelling van een mitrailleurscherm ter ondersteuning. Het is - zowel bij Landzaat als Jacometti - amateurisme van de bovenste plank. Bij Jacometti kan je nog denken aan een officier die gewend was tegen onderbewapende inheemsen te vechten, maar Landzaat had op 12 mei aan het eind van de dag best beter kunnen weten dan dat hij 70 man al tiraillerend op een goed verscholen tegenstander afstuurt. In die zin overtreft Landzaat beslist de tactische kwaliteiten niet van zijn ondergeschikten of overige collega's.

Rutger - ik zei al eerder dat het inderdaad ook een indirecte vorm van rehabilitatie lijkt aan 8 RI. Je onderscheidt immers de commandant van zo'n onderdeel niet indien het onderdeel zelf faalde. De luchtmacht kreeg overigens de onderscheiding echt als onderdeel - 8RI niet.
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 12:34
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Toegegeven, Brittijn maakt niet de indruk van een doortastende commandant, maar je legt de zwarte Piet nu toch te sterk bij hem.
Feit blijft dat Landzaat ( dat kun je ook bij Nierstrasz lezen ) de aanvankelijke opdracht om met 2 secties de tegenstoot te plegen omzette in een order om dit met de HELE compagnie te doen.
En dan had Brittijn misschien wel duidelijk moeten maken dat dit allemaal niet kon of naar mogelijkheden moeten improviseren, maar feit blijft dat dit bevel van Landzaat, op een moment dat hij niet zeker wist of kon weten dat de stoplijn voldoende bezet zou blijven, fout was.
Ook de wat ongeorganiseerd aandoende uitvoering van de tegenstoot
kun je niet helemaal op het conto van Brittijn schuiven. Het was b.v niet zijn schuld dat een trompetsignaal van III - 11 RI verkeerd werd geinterpreteerd en door een aantal militairen van 3 - I werd uitgelegd als een signaal om aan te vallen, waardoor verwarring ontstond over het juiste tijdstip van de tegenstoot.

Nog even ter aanvulling: er heeft ( voor de tegenstoot ten uitvoering kwam ) wel degelijk artillerievuur gelegen op de sector voor het zuidelijke stoplijngedeelte. Ook daar hebben de Duitsers vanaf omstreeks 14.30 zeker enige druk uitgeoefend. Of die druk zoveel minder was dan noordelijk van de straatweg, weet ik niet. Het zou best kunnen zijn dat de indruk van een grotere druk noord van de weg alleen is ontstaan door of het gevolg is geweest van de mislukte tegenstoot van Jacometti.Waarschijnlijk waren de SSers aanvakelijk ook daar voorlopig vooral in afwachting en werden ze tot actie gedwongen door de genoemde actie van Jacometti.
Brittijn heeft ( zo zegt vaandrig/sectiecommandant In den Bosch, die wilde voorkomen dat men moest oprukken dwars door het eigen artillerievuur heen en Brittijn van dat probleem op de hoogte bracht )Landzaat gevraagd dat vuur te stoppen. Aan dat verzoek schijnt te zijn voldaan,het vuur zou worden verlegd naar de Grebbe ( dus verder oostelijk ) om de tegenstoot uitvoerbaar te maken.
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 16:01
Allert Goossens
Hajo. Ik citeer een stuk uit vaandrig In den Bosch zijn verslag (3-I-8RI):

"Tegen 16.30 kwam een bataljonsordonnans - de telefoon was al lang niet bruikbaar meer - met het bevel, een tegenstoot uit te voeren. Het gehele bericht luidde: Voer een tegenstoot uit en werp de aanvallers terug over de Grebbe. Korter kon het werkelijk niet, maar met het bevel alleen konden we niet veel uitvoeren. Er waren geen aanduidingen over tijdstip, neventroepen, artilleriehulp, medewerking van andere troepenonderdelen of wapens etc. De kapitein wilde direct beginnen, maar ik kon niet nalaten zijn aandacht er op te vestigen, dat we, om de aanvallers te bereiken, door ons eigen artillerievuur heen zouden moeten. Hij keek vrij hulpzoekend om zich heen, en vroeg, wat er dan wel aan te doen was. Toen ik hem voorstelde, vuurverplaatsing aan te vragen, leek het erop, of hij dit niet durfde, maar ik kon hem er toch toe krijgen, dat een ordonnans naar de Bataljonscommandant ging om vuurverplaatsing te verzoeken. "

Ik wil toch graag op een paar zaken wijzen. Ten eerste het feit dat uit alles, maar dan ook alles blijkt hoe incompetent kapitein Brittijn was als compagniescommandant (wat uit vrijwel alle andere verslagen ook blijkt), ten tweede het feit dat het storend (laag frequent) afsluitingsvuur op dit deel van de berg (vuur 165) beslist niet als voorbereiding voor een tegenstoot werd gegeven maar (vermoedelijk) als afsluiting van deze perimeter tegen een vijandelijke stormaanval. Dat vuur werd afgegeven op zo'n 200 meter voor de stoplijn. Het is logisch dat dit vuur verlegd moest worden. Ik kan me indenken dat Landzaat niet van dit vuur wist, maar als dit wel zo was dan is dit minder handig van hem. De tegenstoot wordt duidelijk niet als gedetailleerd plan aangereikt maar als uit te werken en vervolgens uit te voeren actie. Ik blijf erbij dat het aan Brittijn was voor de veiligheid van de stoplijn loopgraven te zorgen.

Dat de Duitsers enige druk hebben uitgeoefend zuid van de Grebbeweg voor 17.30 uur haal ik nergens terug uit de verslagen. Het blijkt ook wel dat zij zich hadden ingegraven op een flink stuk van de stoplijn af. Dat hier en daar een vooruitgeschoven post of sluitschutter zat komt wel overeen met de angst van Otto Kumm dat de Nederlanders een tegenstoot zouden proberen uit te voeren. Noordelijk van de stoplijn ontstond de Duitse druk eerder uit de tegenstoot van Jacometti dan uit autonoom optreden van de Duitsers. Ze waren immers - zo blijkt ook uit hun verslagen - aan het hergroeperen en uitrusten.

Enfin - los van het feit dat ik ongetwijfeld nog wel ergens een schoonheidsfoutje van deze of gene kan ontdekken denk ik dat we het gewoon niet eens worden over hoe je reele criteria loslaat op een officier in dergelijke omstandigheden. Mijns inziens heeft Jacometti buitengewoon goed gefunctioneerd, en is de rommelige situatie bij deze tegenstoot vooral toe te schrijven aan Brittijn als incompetent cie commandant. Ik laat het daar maar bij.
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 16:23
Allert Goossens
Correctie vanzelfsprekend: waar Jacometti stond werd Landzaat bedoeld in de laatste zin ... Van storend vuur vervallen we in storende fouten! :-)
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 16:26
(redactie)
Totaal berichten: 2.294
Dan spreek ik - net terug van een tussen-de-regenbuien-door- bezoekje aan Super De Boer - mijn slotwoord ook maar uit.
1. Het BLIJFT een feit dat het bevel de HELE compagnie in te zetten van Landzaat stamde, terwijl.......( zie vorige bijdragen ).
2. De incompetentie van Brittijn komt inderdaad, niet alleen bij In den Bosch, zeer geregeld naar voren.Dat houdt echter niet in dat je hem tot de min of meer enige zondebok in dit verband moet maken.
3. Ik ben blij dat we het eens zijn over het feit dat zeer waarschijnlijk de tegenstoot van Jacometti de indruk heeft gewekt van een grotere Duitse activiteit ten Noorden van de weg. Ik suggereerde dat zelf ook al.
4. De Duitse druk ten Zuiden van de weg zal niet zo groot zijn geweest, maar toch wel merkbaar. Tijdens het bezoek van Hennink en Landzaat aan de linkersectie van 3 - I was er sprake van Duitse patrouilles vlak voor de versperring en ook Nierstrasz spreekt over geregeld Duits vuur vanuit het voorterrein. Gezien de nog geringe ervaring zal dit waarschijnlijk toch als druk zijn gevoeld.
Een extra reden om dit frontgedeelte eens ter sprake te brengen was dat dat eigenlijk maar zelden is gebeurd.
5. Mijn verhaaltje over het Nederlandse artillerievuur was een feitelijk overzicht van de activiteiten op dit gebied, niet meer en niet minder. Ik heb het over een aanvulling.
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 17:38
Allert Goossens
Op het verhaal (punten 1 en 2) over de tegenstoot door 3-I ga ik verder maar niet meer in.

Er zijn een aantal zaken die me toch blijven verbazen in je reacties. Maar dat zal ik je wel 1 op 1 in de e-mail vertellen. Ik vind het wat raar dat ik een bepaalde scepsis proef die ik niet eerder bij je opmerkte.

Punt 3 wordt helemaal uit zijn verband getrokken. Jacometti's tegenstoot creerde natuurlijk verweer bij de Duitsers en het voelen van meer vermeende druk bij de achterblijvers in de stoplijn die hevig schieten hoorden (en uitlopers ervan zullen hebben ontvangen). Maar de grotere druk noordelijk zat hem vooral in het gebied in het noorden van de frontlijn, bij de kazematten 16, 17, 18, 19 en 26 en dus niet zo zeer westwaarts gericht.

De Duitsers waren natuurlijk veel actiever noordelijk van de weg. Je trekt mijn woorden een beetje uit hun verband door te stellen dat we "het hier eens zijn". Jij praat alleen over het directe front van de stoplijn. Welnu. De Duitsers hadden noord van de Grebbeweg ook nog de tussenverdediging te veroveren. Zo was er - jou natuurlijk wel bekend (anderen wellicht minder) - vanaf Heimerstein de verdediging van de noordoost zijde van de Berg. De kazematten van luitenant Londo, G-16 als eerste, constateerden Duitse bewegingen om voor hen langs te willen trekken. Toen dit niet lukte trokken de Duitsers zuidwestelijk het bos in. De activiteiten die de Duitsers hier ontplooiden waren vermoedelijk ten eerste gericht op het ter verdediging inrichten tegen mogelijke Nederlandse tegenaanvallen uit noordelijke en westelijke richting - voorts tegen artillerievuur (wat ook viel). Pas toen G-19 werd uitgeschakeld, tussen 17.00 en 17.30 uur, konden de Duitsers hier volop druk gaan opvoeren tegen dit deel van de tussenverdediging. Dit gebeurde dan ook, met als gevolg dat de groep Londo bij G-16, en de S-17 en G-18 aan de Heimersteinselaan, spoedig daarna (tussen 18.00-19.30 uur) vielen. Hierdoor hadden de Duitsers een aaneengesloten bruggehoofd aan de westkant van de Grift. De Duitse druk was tot dat moment vooral geconcentreerd geweest in het gebied rond de tussenverdediging - wat logisch was omdat met name de Duitsers net noord van de werg in een zeer kwetsbare positie zaten. Ze wilden een stevig en aaneengesloten bruggehoofd en niet een gesplitst bruggehoofd met storend en soms gevaarlijk flankvuur. Inzet was dus dit bruggehoofd vestigen en consolideren en daarmee ook het diepe infanterievuur vanaf de flanken van de Grebbeberg in het Duitse 2e echelon uitschakelen. Dat was rond 20.00 uur op die 12de mei gelukt.

Zuidelijk van de Grebbeweg bleef de SS veel passiever. Er was ook geen aanleiding hier tot volle ontplooiing te komen omdat de zuidelijke frontzijde op de Rijn uitkwam en de kazematten al in de eerste uren van de oversteek waren uitgeschakeld. Men positioneerde zich ook hier vooreerst defensief; voor zichzelf en de noordelijke flank. De sluipschutters en verkenners die zo nu en dan vuur gaven in de loopgraven vallen niet onder het militaire begrip "druk". Overigens werden dat soort beschietingen ook in de noordelijker gelegen stoplijn ervaren. De SS zal hier ook vooral passief zijn gebleven omdat men de sterkte niet had voor sterke offensieve bewegingen en omdat men bevreesd was voor een Nederlandse tegenaanval.
» Deze reactie is geplaatst op 22 september 2004 18:04
» Dit onderwerp is gesloten
2554