Als ik lees over de Duitse inval 10 mei 1940, word er meestal gesugereerd dat het om een verrassingsaanval gaat. De Nederlandse regering had geen flauw idee van een aanval. Er word natuurlijk wel verhaald over een Majoor Sas die meerdere malen waarschuwt voor een op hande zijnde Duitse aanval, zelfs op de 9e Mei waarschuwt hij dat de aanval de volgende dag zal plaatsvinden. Maar volgens de overlevering gelooft men deze man niet.
bijzonder vreemd omdat volgens mijn informatie de Duitse regering op de 9e Mei netjes in de Duitse krant vermeld (in een fors artikel gericht aan de Nederlandse en Belgische regering) dat ze er aan komen om zoals de Duitsers dat noemen de neutraliteit van Nederland en Belgie te garanderen omdat ze van mening zijn dat Nederland en Belgie niet neutraal zijn. Hadden de nederlandse regering, haar inwoners en bijvoorbeeld afgezanten in Duitsland geen toegang tot die krant, konden ze geen Duits lezen of is dit een typisch geval van geschiedsvervalsing? Had de Nederlandse regering iets te verbergen, zat er een kern van waarheid in onze vermeende 'valse' neutraliteit? Ben benieuwd naar de reacties.
Met vriendelijke groet J.Waterreus » Dit bericht is geplaatst op 15 augustus 2008 11:24 |
|
|
(redactie)
Totaal berichten: 2.114
|
In de deskundige literatuur wordt niet gesuggereerd dat er werkelijk sprake was van een volledig onverwachte aanval op 10 mei. De verrassing verwijst vooral naar de massale luchtlandingen in het westen, wat inderdaad in vrijwel al haar toonaarden een complete verrassing was. Er was slechts gerekend met kleinschalige landingen en dan nog slechts van grotere luchtlandingsverbanden en slechts commando achtige parachutisten acties.
Op 9 mei in de late avond wordt het Veldleger door het AHK gewaarschuwd voor berichten van de grens en in de hoogste staat van paraatheid gebracht.
Hoewel in Nederland nog menig politicus en zelfs nog enkele verantwoordelijke militairen een inval van de Duitsers niet verwacht hadden, was het Algemeen Hoofdkwartier wel degelijk overtuigd van het immenent gevaar van een Duitse aanval. In het voorjaar van 1940 ontstonden zoveel signalen, dat men overtuigd raakte van de werkelijke Duitse intenties. Dat het moment zelve nog enige verrassing bood, zij gezegd. Dat kwam o.m. voort uit veertien eerdere alarmen die allen afliepen zonder dat een inval aan de orde was. Op 9 mei in de avond twijfelde de militaire top in wezen niet meer. Men was ervan overtuigd dat de aanval zou losbarsten.
Een krantenartikel met een heldere inhoud inzake onafwendbare invallen van Duitsland in Nederland en België ken ik niet, althans niet van voor 10 mei. Ik ben zeer benieuwd naar dat artikel.
Samenzwerige suggesties als 'had de Nederlandse regering wat te verbergen, zat er een kern van waarheid in onze vermeende valse neutraliteit' werp ik verre van me. Kennis van de politieke en militaire geschiedenis gedurende het interbellum zou zo'n suggestie overbodig hebben gemaakt. Als er een land tussen alle overige neutrale landen was dat zich werkelijk inspande strikt neutraal volgens het volkenrecht te acteren, dan was het Nederland wel. Een stigma als 'naief' past daar veel eerder bij dan enige suggestie als zou Nederland malifide en subversieve intenties hebben gehad met haar neutraliteitsclaim. » Deze reactie is geplaatst op 15 augustus 2008 14:39 |
|
|
|
Majoor Van Sas heeft gedurende die tijd nooit zijn bron bekend gemaakt, wel was het bij het Nederlands opperbevel en regering bekend dat zijn informatie bij de Duitse contra spionage afdeling vandaan kwam. In mijn ogen werd aan de informatie van Van Sas dan ook terecht getwijfeld daar het de taak is van de contra spionage afdeling om verwarring te stichten. » Deze reactie is geplaatst op 19 augustus 2008 03:59 |
|
|
(redactie)
Totaal berichten: 2.114
|
Majoor Sas was niet de enige bron voor waarschuwingen. Die waarschuwingen kwamen ook via andere kanalen, hoewel daarbij gezegd dient te worden dat de werkelijke bronnen slechts twee Abwehr officieren waren.
Het is te eenvoudig om te stellen dat de waarschuwingen van Sas terecht niet serieus werden genomen. De werkelijke oorzaak hiervan ligt veel meer in het persoonlijke vlak. Sas was een gekend opgewonden en vrij ongenuanceerde man. Zijn reputatie op dat vlak was geen voordeel. Zijn relatie met de OLZ Reynders was buitengewoon slecht, waarbij Reynders ook bepaald niet vrijuit ging. Die liet zijn persoonlijke gevoel over Sas prevaleren boven diens boodschap.
De waarschuwing van 9 mei 1940 kwam niet alleen van Sas tot het AHK. Ook via België en via het Vaticaan kwamen de waarschuwingen tot Den Haag en men achtte die waarschuwingen van een andere bron dan die van Sas. Daarom was men op het AHK in wezen ook overtuigd dat de waarschuwing van 9 mei vrijwel zeker correct zou zijn. Te meer daar de waarschuwing van Sas synchroon liep met vele andere alarmerende signalen zoals die van agenten langs de grens die buitengewoon veel activiteit zagen of hoorden.
Overigens was ook de landing van de Duitse Bf-108 in Maasmechelen op 10 januari 1940 een waarschuwing, hoewel die door de Belgen en Fransen vooral als afleiding c.q. misleiding werd gezien.
Het vak van inlichtingendiensten is zo mogelijk het moeilijkste metier binnen het defensieapparaat. Niet alleen voor de functionarissen zelf, maar evenzo voor de verantwoordelijken die zich moeten laten leiden (of niet) door de resultaten van de werkzaamheden van de inlichtingendienst. Het is daarom te makkelijk om te zeggen dat de waarschuwingen van Sas terecht niet (erg) serieus werden genomen. Het is immers gebleken dat dit onterecht was, hetgeen alleen maar aantoont hoe complex en moeilijk een dergelijk proces is. » Deze reactie is geplaatst op 19 augustus 2008 12:42 |
|
|
(redactie)
Totaal berichten: 2.114
|
Jeroen, dank voor het toezenden van het bewuste Duitse artikel. We gaan trachten dit in een handzame format in dit topic te stoppen zodat een ieder kan lezen waar jij naar verwees.
Kort vooruitlopend betreft het een op 9 mei 1940 geschreven artikel in de Deutsche Algemeine Zeitung van editie 10 mei 1940. Het werd dus op de dag van de inval geplaatst en gedistribueerd.
Het is uiteraard een keurig dictaat van het Propaganda Ministerium. Hoewel het artikel vele elementen met hoog waarheidsgehalte bevat is het evident eenzijdig en tendentieus van aard. Overigens waren de eenheden die binnenvielen veelal ook sterk geindoctrineerd met de wetenschap dat Engelse troepen reeds vaste voet op onze bodem hadden verkregen. Dat werkte als stimulans om het in Duitsland toch zeer geliefde Nederland toch met volle overgave aan te vallen.
Ik begreep uit je e-mail overigens dat je helemaal niet beweren wilde dat er een samenzweerderige suggestie door je werd gewekt ten aanzien van onze neutraliteit, maar dat je zoekt naar de juiste wijze van waarheidsvinding en objectieve interpretatie van bronnen. Daarin kan ik je slechts alleen maar ondersteunen en je repliceren dat mijn eerdere analyse van je doelstelling onjuist was. » Deze reactie is geplaatst op 20 augustus 2008 22:30 |
|
|
(redactie)
Totaal berichten: 849
|
Het krantenartikel (in PDF formaat, 3,7MB) is hier alvast te lezen! » Deze reactie is geplaatst op 21 augustus 2008 07:25 |
|
|
|
Naar mijn bescheiden mening zat er wel degelijk een kern van waarheid in de stelling dat Nederland 'vals' neutraal was.
In de nazomer van 1914 werd het Nederlandse leger na mobilisatie wérkelijk opgesteld zoals dat een neutraal land betaamt: een divisie in het oosten, een divisie in het zuiden, een divisie aan de kust en eentje - als reserve - in het hart van het land, als reserve voor één van de andere drie (afhankelijk van welke kant de aanval zou komen). Kortom: een soort 'opgerolde egel'-opstelling. Stekels naar alle kanten, rekening houdend met alle mogelijke invasiemachten (Duits, Brits en Frans).
Opperbevelhebber Snijders was daar doodongelukkig mee. Door werkelijk rekening te houden met een aanval van welke kant dan ook, stond het betrekkelijk kleine Nederlandse leger dusdanig opgesteld dat het eigenlijk overal te zwak zou zijn. Een militair wil weten wie zijn vijand is; dat is zijn natuur.
In 1939 heeft Nederland niet nog eens gekozen voor zo'n 'egel-opstelling'. Politiek en volkenrechtelijk gezien was Nederland keurig neutraal, maar militair gezien lag het leger vanaf de mobilisatie zeer nadrukkelijk met het gezicht naar het oosten. De kustbewaking had weinig om het lijf, en dat het 1e Legerkorps achter de kust stond opgesteld, had weinig met Britse dreiging te maken: dat korps was strategische reserve binnen de Vesting Holland.
Zó nauwgezet neutraal was de militaire opstelling van Nederland dus niet, waarbij natuurlijk moet worden aangetekend dat een Britse of Franse aanval in 1914 ook een veel reëler optie was dan in 1939/'40: in 1914 was het, wat dat betreft, veel minder duidelijk wie de 'bad guys' met de expansiedrift waren. Als politiek conflict was de Eerste Wereldoorlog ook veel complexer.
De Duitse propagandamachine heeft het doen voorkomen alsof Engeland een invasie via de Noordzeekust voorbereidde en dat Nederland daarbij schaamteloos met de Britten heulde. Dat was natuurlijk een schromelijk overdreven en volslagen opportunistische aantijging, maar dat Nederland alleen met een Duitse aanval rekening leek te houden (en dat dat op gespannen voet stond met de neutrale houding) was op zichzelf wel waar, of vind je dat onzin, Allert? » Deze reactie is geplaatst op 8 september 2008 12:05 |
|
|
|
Wellicht ten overvloede...
Ik wil met mijn opmerkingen op geen enkele manier suggereren dat Nederland de Duitse aanval over zich had afgeroepen door de gekozen militaire opstelling, of dat Duitsland een soort moreel gelijk had.
Duitsland ging, qua propaganda, aan de haal met het feit dat het Nederlandse leger met het gezicht richting Duitsland lag. Als dat niet zo was geweest, hadden ze natuurlijk wel een andere rechtvaardiging verzonnen. Ik heb (uiteraard) niet de illusie dat Nederland de aanval had kunnen voorkomen door de 'egel-opstelling' van 1914 weer in te nemen. » Deze reactie is geplaatst op 8 september 2008 12:21 |
|
|
(redactie)
Totaal berichten: 2.114
|
Menno, een prima bijdrage waar alleen de aanvangszin in feite niet bijhoort.
Het is een misverstand dat een neutraal land zijn grenzen niet mag bezetten of (sterk) verdedigen. Dat is nu juist dezelfde onzuivere retoriek die Duitsland gebruikte om Nederland van voorwaardelijke in plaats van onvoorwaardelijke onzijdigheid te beschuldigen. Het houdt geen stand.
Frankrijk en Engeland hadden geen dreigende houding aangenomen jegens Nederland. Duitsland toonde aan zich aan geen enkele afspraak te houden. Nederland organiseerde daarom al in het voorjaar van 1939 een bezetting van strategische punten in het oosten des lands.
Vlak voordat Polen werd aangevallen mobiliseerde wij, en niet omdat Engeland en Frankrijk zo vervelend waren, maar omdat Duitsland Polen leek te gaan aanvallen. Kortom, het was een reactiepolitiek op de houding van Duitsland. Een goed recht van ieder neutraal land. En aangezien Duitsland van meet af aan de agressor was, werd de strijdmacht in een dispositief gebracht richting een Duitse inval. Ook daarmee wordt geen neutraliteitsbeginsel geschonden.
Helaas wordt door veel leken neutraliteit uitgelegd als een bijkans pacifistische status. Dat is volmaakt onjuist. De neutraliteit wordt het beste afgedwongen door een sterk leger dat op haar taken goed is voorbereid. Een zaak die Zweden heel duidelijk ter harte heeft genomen, zeker na WOII.
Neutraliteit betekent ook dat je je teweer stelt tegen iedere schender van die neutraliteit. Nederland hield zich daar zeer goed aan.
Er is slechts één voorval waarbij Nederland haar neutraliteit wel degelijk opzichtig liet varen. Dat was de betrokkenheid van onze GS-III bij de MI5 poging een (vermeende) staatsgreep in Duitsland te steunen wat uitmondde in het Venlo incident. Dat was voor de Nederlandse neutraliteitspolitiek een beschamende kwestie. Overigens door de Duitsers opgezet om juist dat te bewerkstelligen, wat niet wegneemt dat Nederland volkenrechterlijk de mist in ging.
Sec genomen heeft Nederland juist op het naieve af haar neutraliteit nagestreeft. Ik zou in dit licht een zeer interessant werkstuk willen aanbevelen. 'Vergeefs onzijdig - Nederlands neutraliteit 1919-1940' van Rolf Schuursma [ISBN 90 5345 271 0]. Een knap geschreven boek over een complexe materie. » Deze reactie is geplaatst op 8 september 2008 12:25 |
|
|
|
Dat boek heb ik meteen besteld, Allert. Ditmaal via AntiQbook.nl voor 13,50 euro.
Ik heb over dit onderwerp tot dusver de twee boeken van Paul Moeyes gelezen ('Buiten Schot' en 'De sterke arm, de zachte hand'; vooral het laatste werk raakt aan dit onderwerp). Plus nog 'Mobilisatie in Nederland en België 1870 - 1914 - 1939' (Klinkert). Ik weet er dus wel iets van, maar jouw bericht is alsnog verhelderend, want het blijft complexe materie: wat is precies de plicht van een neutraal land? Simpel gezegd: moet zo'n land (militair gezien) doen alsof het gek is?
In hoeverre heeft een land - binnen de grenzen van de neutraliteit - het recht om naar eigen inschatting te reageren op de ontwikkelingen? Kennelijk kan er op dat vlak meer dan ik dacht, zonder dat het in strikte zin strijdig is met de plichten van een neutrale natie. » Deze reactie is geplaatst op 8 september 2008 12:41 |
|
|
(redactie)
Totaal berichten: 2.114
|
Een neutraal land dient geen van de belligerenten te bevoordelen dan wel te benadelen, en dient analoog daaraan haar neutraliteit te bewaken.
Nederland deed dit onder meer door haar luchtruim en kustgebied te bewaken. Dat daarbij geen onderscheid werd gemaakt tussen nationaliteiten blijkt wel uit het feit dat een Britse bommenwerper werd neergeschoten door de 3e JaVA vlak voor de Duitse inval.
Ik denk dat het zelfs houdbaar is voor een neutraal land om met beide zijden afspraken te maken over allianties in geval van een inval. Een dergelijk preventief beleid is weliswaar in balans, maar men zou kunnen zeggen dat in een dergelijk geval van strikte neutraliteit geen sprake meer is. Nederland heeft in die zin zich in december 1939 bloot gegeven door de Fransen en Britten te verzekeren dat zij hun zijde zouden kiezen en zich zouden verzetten als Duitsland tot de aanval zou overgaan. Op zich geen schending van de neutraliteit, maar aan Duitsland werd niet dezelfde verzekering gegeven. Het is in feite ook maar de vraag of Nederland zich tegen Engeland had verzet als dit preventief - zoals in Noorwegen waar een preventieve blokkade door de RN in de Noorse wateren werd gelegd - zou zijn geland op onze kust. Nu was men in Noorwegen welkom, maar men kan zich afvragen hoe wij gereageerd zouden hebben.
Er is nog een ander interessant werkstuk over de neutraliteit. Dat is een studie naar de Belgisch-Nederlandse verhoudingen vanuit Belgische optiek. Het is van Bart van Waesberghe (uit 1994). Het is voor niet frans-sprekenden lastig te lezen omdat veel Franse quotes worden aangehaald, maar desondanks interessant. Dat stuk gelezen hebbende, en de Geallieerde ergernis over de rigide Nederlandse afzijdigheid tot je nemende, kun je eigenlijk niet anders concluderen dan dat bij de Geallieerden sprake was van overtuiging dat Nederland tot aan het einde aan haar neutraliteit zou vasthouden - tegen beter weten in achtte men dat. Die studie is inmiddels op het internet te vinden: http://www.flwi.ugent.be/btng-rbhc/pdf/BTNG-RBHC,%2025,%201994-1995,%201-2,%20pp%20103-195.pdf» Deze reactie is geplaatst op 8 september 2008 12:55 |
|
|
(redactie)
Totaal berichten: 2.114
|
Ik zag dat ik op je vraag nog niet had gereageerd.
Een neutraal land is vrij in de ontplooiing van haar krijgsmacht naar eigen goeddunken. Duitsland heeft zelf verzonnen dat het feit dat Nederland een goed deel van haar leger met een oostwaarts gericht dispositief opstelde in strijd was met de neutraliteitsbeginselen. Dat Zwitserland de Oostenrijkse en Duitse grenzen uitermate sterk verdedigde heeft (voor zover ik weet) nooit tot dezelfde reactie geleid.
Het is het goed recht van een neutraal land zich desondanks in te stellen op de schending van die neutraliteit door een ander land. Zolang het neutrale land maar geen offensieve actie onderneemt of een der belligerenten militair bevoor- of benadeeld.
Het zou van de zotte zijn om van een neutraal land te verwachten dat zij zich militair (lees: defensief) volkomen passief zouden opstellen en dus de troepen hetzij ongemobiliseerd hetzij in de kazernes te houden. Juist de neutraliteit dient te worden afgedwongen door een krachtig en weerbaar opgesteld leger. Als een der belligerenten aanleiding geeft tot het verleggen van accenten, dan is niet het neutrale land daarop aan te spreken. Duitsland stationeerde in het najaar van 1939 en later in het voorjaar van 1940 aanzienlijke troepen aan de grens met Nederland. Dat Duitsland vond dat Nederland daar tegenover niet haar Veldleger had mogen opstellen, blijft voor de rekening van Duitsland. Het had niets te maken met inbreuk maken op de afzijdigheidspolitiek of het volkenrecht terzake. » Deze reactie is geplaatst op 8 september 2008 13:06 |
|
|