Discussiegroep

Sorry voor weer een zoveelste post van me. Maar deze vraag zit me hoog.

Al jaren geleden werd hier een discussie gevoerd over de vraag hoe erg blind GenMaj Harberts was geweest. Niet letterlijk, maar figuurlijk in twee opzichten. (1) Gebrek aan goede informatie over vijandelijke troepensterkte, bewegingen, posities (2) Te lang vasthouden aan oude inzichten. Het eerste is Harberts niet kwalijk te nemen. Verwarrende en onjuiste info hoort bij het gevecht. Maar het tweede dan, en levert zo'n conclusie nu nog een nuttig verbeterpunt op ?

Wat mij betreft is het de moeite waard om met de kennis van nu de discussie opnieuw op te starten. Waarschijnlijk zag Harberts te laat dat de aanval bij de Grebbeberg kwam en niet bij de Emminkhuizer Berg. Kapt De Klerck tekende dat ook aan als misser in de bevelsketen. In mijn eigen woorden, met aanvulllingen tussen haken:

"Op 12.5.40 had men [ook generaal Harberts] kunnen weten dat het [een] zwaartepunt van de [Duitse] aanval [bij de] de Grebbeberg [was]. Dus Art. vuur versterken [wat er beschikbaar was hergroeperen, en eventueel nieuwe artillerie aantrekken]. Te meer daar II/19 [II-19 RA] werd verplaatst [van de Grebbeberg werd gehaald]."

Voor het laatste waren de redenen: Twee batterijen lagen steeds sterker onder vuur, ze waren bij de Duitsers bekend en zo langzamerhand raakte de vijandelijke artillerie hierop ingeschoten. Verder hadden één of twee batterijen schootsveldbeperkingen door voorliggend opgaand hout. Ze zouden niet kunnen bijdragen aan de verdediging met afsluitingsvuren vóór het Hoornwerk. I-12 RA ook al niet. Dat werd dan ook aan I-15 RA opgedragen.

Dat die problemen zouden komen was natuurlijk te voorspellen. Maar het was ook geen hoofdtaak voor de LKA om de Divisieartillerie te versterken en zelfs vuur in de hoofdweerstandsstrook (HWS) te kunnen brengen, zoals Harberts voorschreef (in elk geval met zijn handtekening bekrachtigde) in het algemeen verdedigingsbevel ?

Dat GenMaj Harberts te lang een aanval verwachtte bij de Emminkhuizer Berg is mijn conclusie nu. Dat hij halsstarrig aan dat beeld vasthield is op zijn minst erg waarschijnlijk (verg. de opmerking van De Klerck). Maar valt hem dat als korpschef te verwijten ? En zo ja, draagt die vaststelling dan ergens toe bij ?

Graag jullie meningen hierover.

» Dit bericht is geplaatst op 2 november 2012 10:15

harberts heeft wat zich op 10 tot 13mei 1940 nooit een goed beeld gehad van het slagveld , gebrek aan verbindingen etc , harberts hield zich bezig met nevenactiviteiten bezig zie het geval meuyer

» Deze reactie is geplaatst op 7 november 2012 11:24

Cees, het meeste heb ik per mail al aan je gestuurd. Twee dingen terzake:

1- Zou het niet zo zijn dat de uitbreiding van de DA met de LKA vooral ook technisch van aard was? In de hoofdweerstand vuren was voor de 15 cm houwitsers denk ik erg praktisch en goed te doen. Terwijl een groot deel van de hoofdweerstand in de frontlijn volgens mij door 7-veld niet te beschieten was. Het enfilerende vuur van 12.RA zou volgens mij ook tactische voordelen kunnen bieden. Daarnaast, de overweging om de werkzaamheid van de LKA te vergroten nu men volgens de eigen (te) rigide richtlijnen te weinig lonende doelen in tweede en derde echelon vond, vind ik wel een zinnige wijziging. Overigens ken je mijn mening dat ik het zinniger zou hebben gevonden de bizar rigide (vredes)regels over artilleriebestrijding aan te passen en met de LKA flink in de sector Lexkesveer - Oranje Nassau Oord te strooien.

2- Harberts vertoonde het gedrag van een narcist. Je kent mijn basale respect voor hem. Hij was een schriftgeleerde. Een man die recht in de leer was. Hij kende de theorie op zijn duimpje, had het deels zelf geschreven zoals jij ook weet. Harberst verzuimde echter Clausewitz zijn fundamentele kennis toe te passen: de tactiek (theorie) aanpassen aan de werkelijkheid. Harberts voelde niet alleen zijn beleid als C-LK ter discussie staan (toen de CV hem kritisch benaderde) maar tevens de door hem als voormalig Inspecteur der Artillerie opgestelde richtlijnen. Harberts was zo narcistisch dat gedurende met name de 12e mei de man zijn overzicht en werkelijkheidszin verloor. Hij dunkte alles en iedereen in verzuim behalve hemzelf. In plaats van de (nieuwe) werkelijkheid onder ogen zien en de tactiek navenant aanpassen, bleef Harberts de (nieuwe) werkelijkheid ontkennen en hield vol dat zijn beleidsdirectieven en theorie feilloos waren. Dat uiteindelijk zijn ego veel groter werd dan de onderliggende materie bewees hij door zijn focus op een executie, zijn onwerkelijke tirades bij Van Loon en Hennink en helemaal zijn extravagante gedrag bij de CV. Dat zijn directieven tussen die mijlpalen door navenant rigide en niet pragmatisch waren, maakte hem in de loop van 12 mei wat mij betreft van een in potentie meest geschikte Nederlandse generale officier tot een schlemiel. We zien vervolgens de handelingen van een gekrenkt narcist, die niet bezig is zijn front te redden, maar zijn ego. Tegen beter weten in vasthouden aan je (on)wijsheid is een van de meest geziene tekortkomingen bij leiders. Harberts was zo'n leider. In potentie en theorie een topper, in de praktijk veel te ijdel.

» Deze reactie is geplaatst op 7 november 2012 12:42

@ rene

Dat generaal Harberts geen goed inzicht had door gebrekkige verbindingen klopt zeker. Dat hij teveel met andere dingen bezig was op het kritieke ogenblik (12.5) ook ongetwijfeld.

Blijft de vraag, of het zin heeft dat generaal Harberts te verwijten. Aan het eerste kon de generaal weinig doen, aan het tweede veel meer.
Vooral: rust nemen, luisteren naar zijn adviseurs, zich afvragen of de eigen beelden wel juist konden zijn.

Achteraf is moeilijk te begrijpen waarom Harberts wèl aannam dat aan Duitse kant verdragend 15 cm geschut was ingezet (vanaf de Dunoberg, met een dracht van 22 km ?), maar tot 13.5 dacht dat er maar kleine groepjes Duitsers in de aanval waren. Alleen: foute gegevens en foute conclusies daaruit horen bij het gevecht.

» Deze reactie is geplaatst op 9 november 2012 14:07

@ Allert

De gegevens die je gaf maken duidelijk, dat de sector bij de Emminkhuizer Berg moeilijker te verdedigen was. Daarom meer artillerie vroeg. Uit je reactie begrijp ik verder dat je het Harberts kwalijk neemt dat hij zo halsstarrig aan eigen inzichten vasthield. Mijn beeld is vrijwel hetzelfde: teveel overtuigd van zichzelf, teveel solist, te weinig in staat eerste beelden los te laten. Heel menselijk, maar voor een commandant nu niet meer acceptabel.

De tijd was toen anders. Een autoriteit was nog een autoriteit. Begrijpelijk dat hij zich tegen dreigend gezichtsverlies (of erger) met een heel dossier verdedigde. Dus misschien toch een "te vergeven" "falen" ?

» Deze reactie is geplaatst op 9 november 2012 14:24

Idd, Kees. Je verwijst naar de mail. Dan maar even voor de duidelijkheid in kort bestek de portee van mijn bericht.

Door de open hoek in de stelling (die achterover kantelde in het vak van de 2e Divisie) was de naderingszone van het acces rond de Emminkhuizerberg een veelvoud breder dan de smalle sector bij de Grebbeberg, waar in feit slechts één weg (de weg Arnhem - Rhenen) onder de forse inunadatie bij Achterberg de naderingszone vormde. Kijk je binnen het 2e Legerkorps vak naar de breedte van de divisievakken dat was dat ongeveer 1:3 voor de 4e Divisie en 2:3 voor de 2e Divisie. Met de toch al bredere naderingszone en een veelvoud aan wegstructuren in diverse sectoren, is dan de talrijkere artillerie in het vak van de 2e Divisie snel verklaard.

Bovendien stond 12.RA precies opgesteld in het scharnierpunt tussen beide vakken. Zoals ik je per mail aangaf, is die positie volgens mij haast ideaal. Alleen begrijp ik niet dat bij Berg en Dal geen vooruitgeschoven positie in kaarthoek 18 voor twee batterijen 10-veld was voorbereid, zoals dit wel voor de 2e Divisie was gedaan in kaarthoek 8. Dat komt mij als onverstandig over.

Wij zitten wat de beoordeling van Harberts betreft op één lijn. In theorie een uitstekende generaal, streng aan de leer. In de praktijk weinig vernuftig, te eigenwijs, waardoor de essentiële eigenschap je plannen dynamisch toe- en aan te passen aan de werkelijkheid (Clausewitz grondregel) aan hem niet besteed was. Het veel te rigide op oude praktijk geschoeide artilleriereglement was deels van zijn hand, en hij bewaakte het als een kloek. Clausewitz is volstrekt helder dat na de eerste kogel de theorie door de praktijk wordt ingehaald en hij die in de chaos (friction) der dingen de meeste orde weet te scheppen en de juiste aanpassingen tijdig weet te maken, vermoedelijk als winnaar uit de bus komt. Harberts won de vrede vast en zeker. In oorlogstijd zat zijn enorme ego in de weg, en verdedigde hij zijn eigen gelijk hardnekkiger dan de Grebbeberg. Hij vocht op 12 en 13 mei vooral tegen geesten, terwijl zijn legerkorps gevechtsleiding en tactisch gogme nodig hadden. Hij verzuimde dat te geven, zodat we o.m. een tegenaanval zagen die onwerkelijk slecht was gepland en qua artilleristische ondersteuning zelfs zonder moest doen. Dat vind ik onvergefelijk. Ook in die chaos.

Van Andel, commandant van Vesting Holland, was wij mij betreft met afstand de meest incompetente generaal. Die heeft op alle gebied gefaald, zelfs al voor de Duitse inval. De man had niets voor elkaar. Onvoorstelbaar. Hij is vol-ko-men gespaard. Zo ook de onzichtbare chef-staf landmacht en de even verborgen commandant Veldleger. Harberts heeft wat dat betreft het meest getoond de potentie van een slagkrachtige generale officier wel te bezitten. Hij had ook de juiste afstandelijkheid en het vermogen mensen opdrachten te geven die gewone stervelingen tegen de borst stuiten. Hij is niet, zoals veel generaals in oorlogstijd, op een langere tijdspanne dan drie dagen te beoordelen. Dat is erg kort. In die periode had hij wat mij betreft een tamelijk overtuigende start, maar sloeg hij halverwege om en ging zijn puur narcistische inborst hem meer parten spelen dan de Duitsers. Daar verloor hij alle controle en beheersing. Er zou vandaag de dag een X bij "ongeschikt" komen, ben ik bang. Maar vele collegae van Harberts faalden al op veel lichtere gronden, en met veel minder uitdaging. In die context begrijp ik dat deze man gespaard is door de Generale Staf. Waar had men moeten beginnen met evalueren van onze generaals ...?

» Deze reactie is geplaatst op 9 november 2012 15:48