Vergroting afbeelding

SS-troepen op het westelijke deel van het Hoornwerk - 12 mei 1940

Deze foto is op 12 mei 1940 gemaakt door een Duitse militair behorende tot het 2e bataljon van het SS-Regiment Der Führer op het Hoornwerk vóór de Grebbeberg. Tussen 14:00 en 15:30 uur die dag trokken de laatste Nederlandse verdedigers van het Hoornwerk terug of werden als krijgsgevangenen afgevoerd. Kort daarop maakte de Duitse militair deze foto van een groep SS'ers op het westelijke deel van het veroverde Hoornwerk. Eén van hen kijkt met verrekijker over het talud in westelijke richting, een ander geeft duidelijk aanwijzingen naar andere troepen (buiten beeld). Vanaf het Hoornwerk werd de daadwerkelijke aanval op de Grebbeberg ingezet en reeds aan het begin van die avond was het oostelijke deel van de berg in Duitse handen.

We zien op de achtergrond duidelijk de contouren van het Hotel De Grebbe aan de voet van de Grebbeberg. De karakteristieke dubbele klokgevel van de dependance steekt boven het talud uit. Toen in de namiddag van 12 mei 1940 aan Nederlandse zijde duidelijk werd dat het Hoornwerk was gevallen, kreeg commandant I-15 R.A. direct opdracht voor een "afsluitingsvuur op het Hoornwerk". Ruim anderhalf uur lang werd het Hoornwerk en directe omgeving onder vuur genomen door Nederlandse stukken Vickers-geschut van 15cm. De dependance van het hotel raakte hierbij grotendeels verwoest en daarom is met zekerheid te stellen dat deze foto vóór dat moment is gemaakt.

De snelle val van het Hoornwerk had een aantal oorzaken. Allereerst werd door de Nederlandse genie al op 10 mei 1940 de brug over de Grebbesluis opgeblazen en daarmee de enige verbinding tussen Hoornwerk en het achterland verbroken. Tot overmaat van ramp werden hierbij ook de telefoonverbindingen (die over dezelfde brug liepen) verbroken. De troepen op het Hoornwerk waren vanaf dat moment dus geïsoleerd en voor communicatie met hogere commandanten afhankelijk van ordonanssen. Toen de Duitsers op 12 mei 1940 de aanval op het Hoornwerk inzette, werd al vrij snel een witte vlag werd gehesen bij de 1e sectie van 1-I-8 R.I. op het zuidelijke gedeelte (luitenant Niemantsverdriet). De ontstane verwarring deed de rest en enkele uren later was het Hoornwerk gevallen. In 1941 werden een aantal ondercommandanten, waaronder luitenant Niemantsverdriet en vaandrig Beers, strafrechtelijk vervolgd voor hun rol in de verdediging van het Hoornwerk. Niemantsverdriet werd tot een jaar gevangenisstraf veroordeeld, Beers moest 14 dagen zitten.