Vergroting afbeelding

Kampf um den Grebbeberg - 13 mei 1940

Deze Duitse foto is gemaakt op de noordflank van de Grebbeberg tijdens de strijd op 13 mei 1940. Op de achterzijde staat geschreven: “Kampf um den Grebbeberg”. Een opmerkelijke foto die wat onduidelijk is, maar als je er iets langer naar kijkt, een tafereel toont dat in veel Nederlandse gevechtsrapporten wordt beschreven. Namelijk SS’ers die Nederlandse krijgsgevangenen onder dwang inzetten om eigen tactische doelen te behalen. Bij de Slag om de Grebbeberg is door de SS-stoottroepen veel gebruik gemaakt van (volgens het oorlogsrecht) verboden strijdmethoden. Er is actief gebruik gemaakt van krijgsgevangenen als levend schild tegen (vijandelijk) vuur, het inzetten van krijgsgevangenen in de strijd tegen hun eigen leger / land en het neerschieten van militairen nadat zij hadden gecapituleerd. Op de foto zien we links een SS’er in gedekte vuurpositie liggen met een MG-34 mitrailleur. In de (Nederlandse) loopgraaf in het midden van de foto tenminste één SS’er kijkend in de richting van twee individuen in wit onderhemd.

Toen ik deze foto onder ogen kreeg, moest ik denken aan het gevechtsverslag van reserve-majoor A. Hillen, commandant van het 1e Bataljon van het 29e Regiment Infanterie. Dit bataljon nam deel aan de tegenaanval op 13 mei 1940 en trok op vanuit de omgeving van Achterberg richting Grebbeberg:
"Toen ik geruimen tijd niets meer van de 1e Compagnie (Termaten) had vernomen heb ik mij, vergezeld van den luitenant-adjudant en eenige ordonnansen naar voren begeven om persoonlijk de situatie op te nemen. Het dorp Achterberg lag toen zwaar onder vijandelijk artillerievuur, waardoor ten slotte een groot aantal huizen in brand geraakte. Ook werd aan de Zuidoostelijke grens van het dorp infanterie- en mitrailleurvuur ontvangen, speciaal uit de Noordrand van het bosch bij de Laarsche berg [Noordflank Grebbeberg]. Dit object was dus, in tegenstelling met de mededeeling in het bevel, niet - althans niet meer - in ons bezit. Later werden in die boschrand rechtopstaande mannen zichtbaar in witte overhemden, in front opgesteld. Dit waren Nederlandsche krijgsgevangenen, die van de groene bovenkleeding waren ontdaan en als beschermend masker voor den vijand dienden."

Deze twee individuen moeten twee krijgsgevangen gemaakte Nederlandse militairen zijn. Zij staan namelijk buiten/bovenop de loopgraaf en wuiven duidelijk met een witte lap. Uit de verslagen weten we dat zij dit onder bedreiging moesten doen, daarbij luidt roepend “Niet schieten!” en “Wij geven ons over!”. Dit alles met het doel verwarring te zaaien bij de Nederlandse troepen in de nevenopstellingen en het vuren daaruit te doen staken. Dat moment werd door de SS’ers benut om verder op te rukken en de stellingen te overvallen. Ik zeg krijgsgevangen omdat de twee geen helm of tuniek dragen en dit overeenkomt met de werkwijze van de SS bij het gebruik maken van Nederlandse krijgsgevangenen tijdens de strijd. Een tactiek, in strijd met het oorlogsrecht, die eigenlijk al vanaf de eerste gevechten bij de Grebbeberg op 11 mei 1940 werd toegepast en waarvan meerdere foto’s bekend zijn (o.a. het verplaatsen van Duits infanteriegeschut door Nederlandse krijgsgevangenen).