Vergroting afbeelding

Duits stuk Flak 30 op het Hoornwerk bij de Grebbeberg - 14 / 15 mei 1940

Een Duits stuk 20 mm. luchtafweergeschut (model Flak 30) opgesteld op het zuidelijke gedeelte van het Hoornwerk, gelegen aan de voet van de Grebbeberg. Deze foto moet zijn gemaakt op 14 of 15 mei 1940 op een plek die beslissend was voor de snelle val van het Hoornwerk. Het Hoornwerk was een eeuwenoud (aarden) verdedigingswerk versterkt met betonnen kazematten en loopgraven. In het zuidelijke deel lag de Nederlandse sectie onder commando van de luitenant Niemantsverdriet. Op zondag 12 mei 1940 (2e Pinksterdag) zetten de Duitsers de aanval in op het Hoornwerk, voorafgegaan door artilleriebeschietingen. Wanneer sergeant J.H. Stemerdink als eerste slachtoffer sneuvelt door een granaatscherf en kort daarop enkele anderen gewond raken, wordt besloten tot overgave.

Uit Niemantsverdriet’s dagboek: "Toen is de witte vlag op een bajonet uitgestoken en onmiddellijk verplaatste 't artillerievuur zich. Een vijandelijk vliegtuig cirkelde voortdurend boven ons rond, had vrij spel en gaf de doelen met lichtkogels aan. De vijandelijke organisatie was schitterend maar ons noodlottig. Na een hevige beschieting van 't andere [noordelijke] Hoornwerk met een zware mitrailleur welke lang door bleef vuren, kwam de vijand ons in 't begin van den middag weghalen. Het was een zeer ruw optredende bende met stoottroepen welke ons tot grooten haast aanmaande en uitschold. We moesten onze overjassen en veldjassen uittrekken, wapens en mesjes afgeven en werden toen als dekking gebruikt voor de oprukkende troepen terwijl die onder hevig vuur genomen werden. Toen vielen zeer velen van ons. Het was een verschrikkelijk gezicht. Eerst gingen we nog naar de 2e Sectie welke met vaandrig W.H. Staphorst net zoo behandeld werden. Daarna moesten we een brug herstellen (naar bastion 3e Sectie). Toen terug weer als levende dekking, vooral op de sluis op den grooten weg. ... Hierna moest ik met anderen een opblaasbare rubberboot over 't weiland trekken, waar de vijand zich liggend achter dekte. Vervolgens moesten we stukken pak hiermee vervoeren en peddelen over 't water vóór mijn bastion. Toen kregen we rust ... De overlevenden feliciteerden elkaar."

Met de overgave van de sectie Niemantsverdriet (van 1-I-8 R.I.) ontstond een gat in de verdediging van het Hoornwerk en konden de andere steunpunten vrij eenvoudig door de Duitsers worden veroverd. In de middag van 12 mei 1940 was het Hoornwerk gevallen en trokken de Duitse troepen over het riviertje De Grift (of Grebbe) en de Grebbeberg op. In 1942 werd luitenant Niemantsverdriet tot 1 jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens "Als militair opzettelijk bij een gevecht met den vijand met schending van zijn plicht als militair zich krijgsgevangen geven, begaan als bevelvoerend militair".