Discussiegroep

Hallo,

Ik ben opzoek naar informatie over gevorderde motorvoertuigen in de mobilisatie periode. Ik begrijp dat het Nederlandse leger vele vrachtwagens heeft gevorderd en nu wilde ik graag iets meer weten over de procedure van vordering en over de inzet van deze voertuigen. Hopelijk kan iemand hier op het forum enige zaken voor mij verduidelijken.

Werden deze gevorderde voertuigen na vordering overgeschilderd in de Nederlandse legerkleuren of werden deze voertuigen in de oorspronkelijke civiele kleur ingezet?

Welke motorvoertuigen kwamen in aanmerking voor vordering, vielen hier bijvoorbeeld ook luxe wagens onder?

Daarnaast zou ik graag willen weten hoeveel voertuigen er in de mobilisatie periode ongeveer zijn gevorderd en voor welke taken de motorvoertuigen over het algemeen werden ingezet?

Ik kijk uit naar uw antwoord…

Vriendelijke groet,

J.P. Willemse

» Dit bericht is geplaatst op 23 oktober 2007 13:38

Ik weet alleen alleen dat de Krijgsmacht ten tijde van de mobilisatie ( ik neem aan rond 1 mei 1940 ) beschikte over ongeveer 14.800 auto's, waarvan 12000 vrachtwagens, 1200 Trado's, 1600 personenauto's en 9000 motorrijwielen.
Maar waarschijnlijk was u dat al bekend.
Wat er in dit verband precies van de burgerij is gevorderd zou ik niet weten.
Misschien iemand anders?

» Deze reactie is geplaatst op 24 oktober 2007 09:46

Tijdens de mobilisatie is er enorm veel gevorderd. Paarden, wagens, fietsen, personenwagens, vrachtwagens, bussen, motoren, binnenvaartschepen, sleep- en loodsboten en vliegtuigen. Ik denk niet dat er ergens een centraal overzicht bestaat van wat exact gevorderd is. Het zal ook nooit hebben bestaan. Popta en [Cees] Schulten hebben er wel een gooi naar gedaan en daar komt het getal van 14,800 voertuigen vandaan. De praktijk zal echter zijn geweest dat dit getal hoger was, want ook tijdens de meidagen werd nog alom gevorderd, en dat was bepaald niet weinig. Tijdens de mobilisatie was namelijk nog veel potentieel vorderbaar materieel wegens economische noodzaak buiten vordering gebleven.

Vrijwel alles wat tijdens de mobilisatie werd gevorderd werd in legergroene kleuren overgeschilderd.

Alle onderdelen werden voorzien van gevorderd materieel, hoewel voor veel vooroorlogs gemotoriseerde onderdelen soms geen gevorderd materieel noodzakelijk was. Desondanks werden de Autobataljons - de vervoerders van het Veldleger - ook voorzien van gevorderde vrachtwagens. Menig monteur klaagde over de enorme diversiteit aan voertuigen en onderdelen.

Veel officieren en onderofficieren, alsmede ordonnansen, hadden vooroorlogs al gebruik gemaakt [tegen vergoeding] van eigen vervoersmiddelen. Tijdens de mobilisatie werden die vervoersmiddelen gevorderd. Zodoende reed menig officier op eigen paard of in eigen auto, en was de ordonnans die op eigen motor reed ook niet schaars.

Vordering tijdens de mobilisatie werd vergoed. Men kreeg een standaard vergoeding voor alle gevorderde goederen. Paarden - waarvan circa 20,000 gevorderd werden - werden ook gekocht van boeren. Alle gevorderde paarden werden in principe getraind [remonte]. Vordering tijdens de meidagen zal vermoedelijk zonder vergoeding zijn gebeurd.

Taken waarvoor gevorderd materiaal werd ingezet was divers. Alle onderdelen maakten gebruik van gevorderd materieel, met uitzondering van enkele volledig gemotoriseerde eenheden zoals het KRA, huzaren motorrijders en sommige artillerie eenheden. Voor de rest werden de gevorderde middelen over de gehele krijgsmacht ingezet. Tijdens de meidagen werden vooral veel bussen en vrachtwagens gevorderd voor troepentransport, maar ook nog veel paarden en vooral fietsen. Trouwens ook door de Duitsers, die ook massaal transport vorderden.

Vliegtuigen waren vooral gevorderd als verbindingstoestellen voor hoge officieren en staven. Oorspronkelijk lag ook een vordering op de KLM vloot. Deels [Fokker F-7] voor auxillary bommenwerpervloot [waartoe ook rekken opgeslagen waren die echter deels in de T-V waren ingebouwd] en deels voor transport. Die vordering is echter niet uitgevoerd.

Schepen werden vooral gevorderd voor havenbeveiligingsdiensten, en enkele binnenvaartschepen voor munitieopslag op het water en hospitaaldiensten.

» Deze reactie is geplaatst op 24 oktober 2007 11:51

Wederom veel dank voor de aangeleverde informatie. Toch nog een kleine vraag, welk type truck werd in de jaren '30 hier in Nederland gereden?

Ik neem aan dat de Ford modellen populair waren aangezien deze veel op foto's uit de mobilistatieperiode voorkomen. Maar leverde bedrijven als Opel ook vrachtauto's ik denk bijvoorbeeld aan de befaamde Opel Blitz modellen?

Nogmaals bedankt,

Jp Willemse

» Deze reactie is geplaatst op 29 oktober 2007 09:42

Bij mijn beste weten was de Ford V8 de meest gebruikte auto in het NL leger, maar er waren vele types vertegenwoordigd. Ik zal Rob vragen hierop te reageren. Hij is expert op dat gebied.

» Deze reactie is geplaatst op 29 oktober 2007 09:49

In de periode voorafgaand aan de meidagen 1940 waren wat betreft de vrachtwagens en ook wel wat betreft de personenauto's Ford en Chevrolet verreweg het bekendste merken. De Opel Blitz kwam in Nederland op zeer geringe schaal voor. De voorkeur van het leger ging bij invordering dan ook uit naar deze twee Amerikaanse merken. Rondom voormobilisatie en mobilisatie werden naar schatting circa 12.000 automobielen gevorderd. Zoals Allert al aangaf zullen het er in werkelijkheid wel meer geweest zijn.

Wat betreft de motorvoertuigen was Nederland in die tijd veel meer georiënteerd op de VS dan op Duitsland. Ik kan mij een verhaal van mijn Opa herinneren die in die tijd een DKW reed en daar was hij destijds betrekkelijk uniek in.

De vrachtwagens werden alvorens te worden ingevorderd eerst gekeurd en nagekeken. Het kwam regelmatig voor dat goedgekeurde exemplaren later werden vervangen door andere voertuigen die in een beduidend slechtere staat waren. Ook werden de voertuigen gestript en was slechts het allernoodzakelijkste op de auto's aanwezig, soms ontbrak bij nadere inspectie op de mobilisatiecentra zelfs het reservewiel. Het zal dan ook geen verwondering wekken dat na de mobilisatie de reparatiewerkplaatsen vol stonden met reparatie behoeftige voertuigen.

Na invordering werden de voertuigen door de chauffeurs van het Korps Motordienst en het Vrijwillig Landstormkorps Motordienst naar de verschillende mobilisatiecentra gereden. De gevorderde voertuigen werden grijs groen geschilderd of gespoten en het kenteken werd vervangen door het militaire oranje nummerbord met zwarte cijfers en letters. De tijdens de meidagen gevorderde voertuigen werden soms provisorisch geschilderd, maar over het algemeen moesten die voertuigen direct worden ingezet dus behielden die vaak hun civiele kleuren.

» Deze reactie is geplaatst op 30 oktober 2007 11:36

Joost, een kleine nuance is wel op zijn plaats. De Ford auto's, vrachtwagens en bussen werden over het algemeen ook geleverd door Ford Werke AG [Keulen] in Duitsland. De Duitsers zelf namen ook hartelijk af, waarbij Ford Werke AG ook pantserrups voertuigen produceerde vanaf 1938. Vooral de bekende halftruck vrachtwagen [Maultier] werd door Ford geleverd.

Ik begreep van Rob dat gevorderde voertuigen in eerste instantie vooral gemerkt werden met rode nummers op een witte plaat die in het voertuig werden aangebracht.

Uit rapporten van bijvoorbeeld de Autobataljons weet ik dat alles waar men beslag op kon leggen op zeker moment werd gevorderd. Een onderhoudsmonteur van V Auto Bat merkte op dat de verscheidenheid der voertuigen enorm was. Men spreekt ook van vordering van werkvoertuigen [kipwagens en kranen] alsmede vordering van zware trucks. De specificatie van V Auto Bataljon meldt louter Ford en Chevrolet trucks, alsmede BMW en Harley motoren. Daarnaast een aanzienlijk aantal trucks met aanhanger en kipwagens. Opmerkelijk is voorts dat men in het stafverslag van het bataljon opmerkt dat ook veel vrachtwagens met chauffeurs werden ingehuurd en dus niet ingelijfd.

» Deze reactie is geplaatst op 30 oktober 2007 13:26

Heren
Tenaanzien van het gevorderde motormaterieel ,zijn natuurlijk zoals we gewoon zijn binnen defensie een aantal regels en afspraken.
Zo is er toen afgesproken dat men ford en chevrolet ging gebruiken,en daar ook mensen ging opleiden tbv het onderhoud/en besturen van voertuigen.Dat maakt natuurlijk ook de keuze van vorderen van voertuigen ten dienste van de voormobilisate en mobilisatie.Dus Ford en Chevrolet.
Onderhouds plaatsen waren gelegen in de buurt van lokale garage,s zodat men moeilijke reperaties al daar kon(laten) uitvoeren!
Vooraf was er al een onderzoek geweest van welk voertuigmateriaal aanwezig was in nederland,men wist dus precies waar wat te vorderen was.De desbetreffende eigenaren werden op de hoogte gesteld,die de voertuigen naar de desbetreffende plaatsen bracht of gebracht werd door mil chauffeurs.
Daar werd ieder voertuig geinspecteerd,uitgerust met de binnen def afgesproken res onderdelen en kentekens en groen geschildert.
Bepaalde burger kenmerken werden verwijderd of over geschilderd in def groen.
De voertuigen hadden eenmaal binnen Def verschillende kentekens!
1- Kenteken plaat .
2- Hulpnummer .
3- Aanduiding leger onderdeel.

1a Een metalen plaat met zwarte letter en cijfers op oranje ondergrond.
Vaak werden de orginele burger platen overgeschilderd in die kleuren.

2b dat is een stikker met in schuinestrepen rood,wit,blauw (zie foto)
Bij motorrijwielen stond er dan een M voor de cijfers.
Bij korpsgelerijders stond er KRA voor het nummer.
Deze stikker diende men zichtbaar voor de voorruit te plaatsen.
Rechts van de bestuurder.
Voordat het voertuig naar de desbetreffende onderdeel ging moest
de stikker vervangen zijn door een geschilderd exemplaar.
Ook aan de achterzijde werd zo,n nummer geschildert.
Bij mototvoertuigen zonder voorruit werd dit nummer dan geschildert op
het spadscherm,dan welbij motorrijwielen op de beide zijden van de benz
tank.

3c Op linker en rechterzijde van elke auto/vracht ,trekker en oplegger.
Moet een los aan te brengen bordje komen.
Het is een zwart bort met witte cijfers en letters,dat met het oog op
geheimhouding,kunnen worden bedekt.

Motorvoertuigen/aangekocht/gevorderd.

- Ford A, BB ,51MH, model 1939,V7,T/098T.
- Chevrolet
- GMC .
- ford/daf.
- Chevrolet/daf.

Zoals we zien is ford het meest gebruikte voertuig ,in het nederlandse leger.Dat er voertuigen waren ,bv zonder reserve wiel had ook te maken met de burger eigenaar!Immers een reservewiel is zwaar ,en zonder kan je meer gewicht laden.
Heren dit ter aanvulling van Allert.
mochten er nog vragen zijn dan ,graag!
Groet Rob.

» Deze reactie is geplaatst op 1 november 2007 23:13

voor een kort verhaal over een gevordende auto lees op internet,
ALS DIE AUTO PRATEN KON. familie van eigenaar. groet jan.

» Deze reactie is geplaatst op 10 juni 2017 21:00

Hallo,

Interessante informatie over de gevorderde voertuigen, de bijdrage van Rob Meeuwisz kan ik iets nuanceren aan de hand van de documenten die ik heb gevonden.

Gevorderde en door het leger aangekochte voertuigen werden tot oktober 1939 inderdaad voorzien van zowel een civiel kenteken, als een militair nummer en aan de hand van het militaire nummer kon ook het legeronderdeel herleidt worden. De civiele kentekens bestonden uit een blauwe plaat met witte cijfers/letters. De militaire nummers tot oktober 1939 werden inderdaad aangebracht in zwarte letters met een rood-wit-blauwe achtergrond zoals ook als voorbeeld bij het bericht van dhr. Meeuwisz. Deze werkwijze werd vastgelegd in het Voorschrift op het oorlogsbeheer van het motormaterieel bij de KL (O.B. Mot. M.) uit 1937.

In oktober kwam er een eind aan de wijze waarop motormaterieel werd voorzien van de nummers/kentekens zoals hierboven. Dit gebeurde nadat legerorder No 7926 met als onderwerp: Nummering Rijksmotorrijtuigen werd uitgegeven. Hierin werd bevolen dat:
1. Militaire motorrijtuigen geen civiele kentekenplaten meer mochten hebben
2. Het militaire nummer zoals aangebracht met zwarte cijfers tegen een rood-wit-blauwe achtergrond kwam te vervallen en dat in plaats daarvan een oranje kentekenplaat met het militaire nummer in zwarte nummers aangebracht moest worden.
3. Het Voorschrift op het oorlogsbeheer van het motormaterieel bij de KL (O.B. Mot. M.) uit 1937 kwam te vervalllen.

De reden voor deze wijziging was dat de nummering zoals die werd gebruikt moeilijkheden gaf bij 'het opsporen van strafrechtelijke en krijgstuchtelijke vergrijpen'. Concreet betekende het dat originele eigenaren van gevorderde motorrijtuigen boetes binnenkregen vanwege overtredingen die door de nieuwe militaire gebruiker gepleegd werden!

De order waar ik naar verwijs is te vinden in het Nationaal Archief in Den Haag: D.13.86, inventarisnummer: 1626.

Mvg,
Bastiaan

» Deze reactie is geplaatst op 23 mei 2021 12:18