Discussiegroep

Deze vraag heeft zijdelings met de uiteindelijke aanval van mei 1940 te maken. Hopelijk voldoende om hem toch te plaatsen op dit forum.

Ik zou graag meer te weten komen over de reacties in de Nederlandse pers (en ook de publieke opinie) na de belangrijke onheilspellende voortekenen in de jaren 1938, 1939 en 1940. Hoe reageerden de Nederlandse kranten bijvoorbeeld op de Kristallnacht van 9 november 1938? Hoe waren de reacties toen Hitler het Verdrag van München vefrommelde en in maart 1939 oprukte richting Praag? Wat werd er geschreven toen de oorlog werkelijk begon met de invasie van Polen? Hoe reageerden pers en publiek in Nederland op de aanval op Noorwegen en Denemarken?

Ik weet dat de miltaire herbezetting van het Rijnland hier erg lauw werd ontvangen, en dat ook de Anschluss van Oostenrijk niet al te veel ophef veroorzaakte.

Ontstond er op zeker moment échte bezorgdheid over de positie van Nederland? Heeft er wel eens een krant gesuggereerd (maart 1939 of wellicht de aanval op Noorwegen) dat het er nu wel héél slecht begon uit te zien en dat Nederland deze dans niet ging ontspringen? Valt er iets te zeggen over de heersende publieke opinie daaromtrent?

Tot slot: is er in de Nederlandse pers enige aandacht geweest voor het Venlo-incident (9 november 1939) en de Fall Gelb-plannen die werden aangetroffen in het vliegtuigje bij Maasmechelen (10 januari 1940)? Of zijn die affaires geheim gebleven, danwel genegeerd? Was ht publiek zich van die incidenten bewust?

Veel vragen, ik weet het...

» Dit bericht is geplaatst op 6 oktober 2008 13:08

Veel vragen inderdaad en divers van achtergrond.

De herbezetting van Saarland en Rijnland werd in Nederland eigenlijk vooral als rechtvaardig gezien. De aansluiting bij Oostenrijk alsmede Sudentenland in iets mindere mate evenzo.

Tot aan de invasie van Polen was onze pers over het algemeen bescheiden. Overigens moet je je realiseren dat van een werkelijk vrije pers in die periode geen sprake was. Zeker niet na september 1939. De pers werd door de regering informeel aan banden gelegd. Dat had ook formeel gekund, want de Staat van Oorlog was van kracht. Er werd de media te verstaan gegeven dat zij een rol hadden in de afzijdigheidspolitiek en dat kwalijke artikelen over Duitsland zouden kunnen leiden tot bedreiging van de neutraliteit. Overigens was dezelfde pers over Engeland met name weinig positief.

Veel meer ophef in de pers was er in wezen over de Belgisch-Nederlandse verhoudingen. Daarover werd (met de Belgische pers) een ware strijd uitgestreden. België ambieerde namelijk vrij uitdrukkelijk een Belgisch Nederlandse samenwerking. Onze pers reageerde daarop steeds buitengewoon vijandig.

Na de inval in Polen ontstond wel onrust bij de pers. Er kwamen steeds meer artikelen die suggereerden dan Nederland ook zou worden aangevallen. De regering had de grootste moeite de toon en aard van de berichten in toom te houden. In april 1940 werd de pers steeds cynischer.

Of er over het vliegtuig bij Maasmechelen iets in de pers verschenen is weet ik niet eerlijk gezegd. Vergeet niet dat Nederland slechts fracties te horen kreeg van de Belgische attaché. We hebben nooit de volledige plannen gezien. Althans, dat is wat de officiële verslagen erover meldden. Nederland werd niet volledig vertrouwd door de Belgen en Fransen, ook niet nadat in december 1939 de Nederlandse regering toch vrij overtuigende had medegedeeld een Duitse aanval met zekerheid militair te bestrijden. Overigens namen de Belgen en Fransen de 10 januari 1940 gevonden papieren quasi serieus. Er werd vanuit gegaan dat het een valstrik was.

Als je e.e.a. eens werkelijk wilt nazoeken, check dan even http://kranten.kb.nl/index.html

» Deze reactie is geplaatst op 6 oktober 2008 13:28

LS,

Over het neerkomen van de Me 108 op 10 jan. 1940 staat op http://users.skynet.be/fonck/vvuchtn.html een en ander met foto's beschreven. Het bleek overigens niet Maasmechelen te zijn maar Vucht.

Een m.i. betere bron over vooroorlogse zaken is het archief van de Groene Amsterdammer.

In de "gewone kranten", die te vinden zijn bij www.kb.nl werd er maar beperkt over geschreven.
In de Groene Amsterdammer van 20 jan. 1940 geeft de Militairen Medewerker zijn mening over het geval. Een mening die waarschijnlijk een algemene was. Url : http://193.67.146.137/dga/
( via INSTELLEN zoeken op "Militairen Medewerker" met als jaartal 1940. Gevonden artikel staat in de krant van 20-01-1940.)

MvG,
F. Oorschot.

» Deze reactie is geplaatst op 6 oktober 2008 16:59

Dank je Frans,

Het lijkt me dat Mechelen aan de Maas accuraat is. Dat er vlakbij een gehucht lag geloof ik graag. Maar Maasmechelen of Mechelen-aan-de-Maas was de hoofdgemeente. Het is algemeen - in Nederland en België - zo bekend en wijziging lijkt me verwarrend.

De link naar de Groene Amsterdammer levert na een zoekopdracht steeds een download execute op en geen document. Wellicht doe ik wat verkeerd of is de site corruped.

» Deze reactie is geplaatst op 6 oktober 2008 17:16

M.b.t. de toestel bij Vucht: een interessant artikel is te vinden op Google; type: Pit-Coal Engineers-Fall Gelb

» Deze reactie is geplaatst op 6 oktober 2008 17:54

Het betreft: http://members.home.nl/pitcoal-engineers/historie/fall_gelb.htm

Het artikel is wel aardig, maar arbitrair en hier en daar onjuist.

Ten eerste betroffen de verkregen papieren de Fall Gelb versie waarbij Nederland nog niet was betrokken. Bovendien werden de Nederlanders slechts via de Belgen globaal van de gevonden plannen op de hoogte gebracht en kregen nooit de originele stukken in handen. Voornaam was dat de luchtlandingscomponent nooit met de Nederlanders gedeeld werd.

Merkwaardig is dat het stuk op de website meldt dat de Nederlanders het als een afleiding zagen, wat apert onjuist is. Het waren de Belgen en Fransen die het vooral als afleiding zagen. De Nederlanders hechten niet heel veel waarde aan de in eerste instantie slechts zeer globaal verstrekte informatie, omdat er geen bespreking van een aanval op Nederland bij de stukken zat. Wel concepten (!) voor bezetting van Nederland, die immers in die fase nog bestudeerd werden.

Er werden echter op 14 januari door de Nederlandse regering opeens wel nieuwe staten met actueel leger dispositief en wensen in geval van een inval in Londen en Parijs afgegeven door van Kleffens. Enkele dagen later sommeerde Nederland [bij monde van Van Zuylen-Harinxma] de Belgen afschriften van de Maas-Mechelen documenten te verstrekken. Dat was naar aanleiding van een Belgische vraag of Nederland nu eindelijk van Duitsland's wrange plannen overtuigd was. Van Zuylen had geantwoord dat dan gedetailleerde informatie noodzakelijk was. Die werd door de Belgen niet gegeven, zoals het memo van koning Leopold ('Communique aux Hollandais la substance de l'ensemble du document'] aan van Kleffens duidelijk maakte. Merkwaardig in dit geheel was dat de Belgen en vooral de Fransen de documenten slechts quasi-serieus namen, maar kennelijk toch zo serieus dat een dubieuze toekomstige bondgenoot niet in de papieren mocht kijken die men ongeloofwaardig achtte! In elk geval is het onterecht te stellen dat het juist de Nederlanders waren die de gevonden papieren niet serieus namen.

Overigens is het onjuist dat het complete plannen betrof voor de invasie. Het betrof 'slechts' de vrijwel complete verzameling bevelsinstructies, die voor wat betreft de zogenaamde 'Süd Einsatz' compleet waren. Het instructiedossier voor Eben-Emaël zat er bijvoorbeeld niet bij, wel die voor luchtlandingen west van de Ardennen en in het Reduit National. Ook schijnen er concept instructies voor een aanval op Nederland bij gezeten te hebben. Dat is wel verklaarbaar, want Student was al in oktober 1939 gevraagd over inzet van zijn eenheid in heel west Europa na te denken, waarbij Nederland ook in beeld kwam.

» Deze reactie is geplaatst op 6 oktober 2008 18:29

Een tip;
http://www.archiefleeuwardercourant.nl/

Hierin kun je de leeuwarder courant van dag tot dag volgen. Zo zijn de voorpagina's van 1 en 2 sept '39 volledig gewijd aan de inval van Polen, ook de afkondiging van mobilisatie etc etc etc.

Maar ook verrassend veel over bijvoorbeeld neutraliteitsschendingen van Duitse verkenningsvliegtuigen en dergelijke.

Leuk om te lezen is een oproep aan de plattelandsvrouwen, om spaarzaam te zijn en zich in te zetten voor de productie van voedsel e.d.

Kortom; zeer de moeite waard om een antwoord op je vragen te vormen!

» Deze reactie is geplaatst op 14 oktober 2008 07:24

In Dordrecht zal er op zondag 9 november op drie plaatsen (voor de eerste keer) aandacht zijn voor de Kristallnacht. De herdenking wordt gedragen door het nieuwe platform Stedelijke herdenking, waarbij ook Dordt open stad is aangesloten. Om half twaalf (Gedachteniskapel Titus Brandsma, Nolensweg 8) vanaf 12 uur (museum 40-45, Nieuwe Haven) en vanaf 17 uur (bijeenkomst in de Wilhelminakerk op loopafstand van het NS-station Dordrecht).
Veel achtergrond info onder Ander Nieuws Dordrecht op www.tomsschaakboeken.nl en ook op www.dewilhelminakerk.nl dat ook de 4 mei activiteiten van het platform heeft bijgehouden.

» Deze reactie is geplaatst op 17 oktober 2008 19:18