Discussiegroep

Onderwerp: Ruimen van landmijnen door Nederlandse genietroepen

Totaal berichten: 3
2.041 keer gelezen
4 reacties
Categorie: Overig Mei 1940
Na de capitulatie in mei 1940 zijn door Nederlandse genietroepen de door hun gelegde mijnenvelden weer opgeruimd.

Was dit een eis in de Duitse capitulatievoorwaarden of was dit geheel vrijwillig?
» Dit bericht is geplaatst op 26 november 2011 17:44
Totaal berichten: 431
Ik heb even wat research gedaan. Het stond niet in de capitulatievoorwaarden van Rijsoord. Wel iets van die strekking in de voorwaarden voor de overgave van de Stad Utrecht. Het werd blijkbaar wel van de Nederlandse overheid verwacht. Een Duits officier had voor het vak van IV Div info gevraagd aan alle (waarnemend) burgemeesters.
Als zodanig heeft waarnemend burgemeester Wilhelmy van Hasselt van Wageningen een kaartje met mijnenvelden overhandigd n.a.v. een verzoek van een Duits officier:

"Om 2.00 uur opdracht ontvangen van de Chef Staf IV Divisie om, in samenwerking met Commandant 4e Cie Pioniers aan de burgemeesters van Gemeenten waar door de IV Div landmijnen waren gelegd, de plaatsen aan te geven waar deze mijnen zich vermoedelijk nog bevinden. Een Duitsch officier zou zich daaromtrent met de burgemeesters hebben verstaan." (Bijlage verslag Puffius, NIMH Coll 409, Inv nr 506001).
» Deze reactie is geplaatst op 26 november 2011 20:01
Totaal berichten: 2.107
Het aanwijzen waar een mijnenveld lag (waar Puffius naar verwees) is fundamenteel wat anders dan het (moeten) opruimen van die middelen. Het eerste is volgens de Lex Belli toegestaan, het tweede verboden. Het oorlogsrecht verbiedt namelijk om risicovolle werkzaamheden door de krijgsgevangene te laten verrichten.

De capitulatie bevatte slechts enige voorwaarden op hoofdpunten, zoals de kaders van de wapenstilstand en de belangrijkste zaken rond die transitie van macht. Uitwerking gebeurde pas nadien. En was zeer divers. Daarbij worden bestuurlijke zaken niet besproken, tenzij van onmiddellijke aard. De demobilisatie van het Nederlandse leger was één van die zaken die pas later tot uitwerking kwam. Dat soort zaken gebeurde vanuit een central gezaglijk geheel, waar Winkelman als hoogste vertegenwoordiger van de (bezette) Staat nog deel van uit maakte (tot zijn arrestatie na Anjerdag). Naast dat centrale gezag, was er het lokale militaire gezag, door hoge legercommandanten of Ortskommandanten uitgedragen. Dat kan men zien als 'zaken van de dagelijkse orde'. Net zoals Nederland vanaf september 1944 een Militair Gezag kreeg dat zorgde voor lokale gezagsuitoefening en handhaving en met het mandaat de meest verregaande zaken op te leggen of uit te voeren.

Er werd alom van Nederlandse pioniers verwacht dat door hen gestelde mijnenvelden zouden worden geneutraliseerd. Grotendeels kort na de capitulatie, waarbij meestal de eerder 'leggende' eenheid werd ingeschakeld. Later gebeurde het vanuit de Arbeidsdienst, de semi-militaire tewerkstelling die voor veel militairen (zonder burgerbetrekking) - al dan niet vrijwillig - een voortzetting van hun mobilisatie betekende.

Er zijn nog enkele slachtoffers in den lande gevallen door dit werk. Overigens was dit evenzo het geval tijdens de mobilisatie en de meidagen zelf. Mijnenvelden zijn nu eenmaal voor iedereen een vijandig middel.

Na de oorlog, dus na mei 1945, liet Nederland (lees: het Militair Gezag) massaal Duitse krijgsgevangenen gevaarlijk werk verrichten, waaronder ook het opruimen van uitgestrekte mijnenvelden, met name in de kustverdediging (Atlantikwall). Daarbij zijn vele tientallen Duitsers omgekomen; ook nog vele Nederlanders en Geallieerden.

Overigens kun je in recht- en wetsteksten vastleggen wat je wenst, in crisistijden breekt nood wet en volgt men de wetten van de logica weer. Mijn geheel persoonlijke mening is dat die wie een kuil graaft voor een ander, hem zelf dient te dichten. Het leggen van miljoenen mijnen was een Duitse handeling. Waarom zouden daar na een Duitse capitulatie Nederlandse of Geallieerde levens voor moeten worden gewaagd? Dat de Duitsers eender redeneerden na de strijd in mei 1940, duid ik ze niet euvel. Dat zijn wat mij betreft logische handelingen. Met bedenke daarbij dat het oorlogsrecht, waarvan de essentie humanitair gezien zeer waardevol is, op bepaalde punten ronduit irrationeel is. Dat wil zeggen, een vredesbedenksel is, waarvan de finesses door bestuurders en juristen en niet door militairen zijn bedacht. Militairen waren wel de partijen die executie aan de wet moesten geven. Militaire logica vaart niet altijd parallel aan bestuurlijke logica. We kunnen in dit kleine landje aan de Noordzee wel altijd van iedereen opperste vroomheid en wetvastheid verlangen, maar de rest van de wereld is gewoon menselijk. Dat wij dat eigenlijk ook gewoon zijn, toonde het gedrag van vele landgenoten tijdens WOII bijvoorbeeld. Best goed ons dat eens wat vaker te realiseren. Tegenover ongeveer vijf Nederlandse doden door mijnopruiming in voorjaar en zomer 1940 stonden er meer dan 200 aan Duitse kant voor hetzelfde werk na de lente van 1945. Veel van die Duitsers, vrijwel geen hunner harde gevechtstroepen maar net zulke burgers in uniform als onze mannen anno mei 1940, hadden part noch deel gehad aan het leggen van die mijnen en werden zeer slecht uitgerust voor de werkzaamheden te werk gesteld. Daarom was hun tol zo hoog.
» Deze reactie is geplaatst op 27 november 2011 11:57
Totaal berichten: 3
Gezien bovenstaande reacties ga ik er van uit dat het ruimen van de Nederlandse mijnenvelden na de capitulatie door Nederlandse pioniers geen verplichting was vanuit de capitulatievoorwaarden, maar meer gezien kan worden als een morele verplichting. Bij dit mijnenruimen zijn in de maand mei 1940 totaal zeven man om het leven gekomen, t.w. 1 man te Rhenen, 1 man te Druten, 1 man te Mill en 4 man te Wessem.
Dat er vanuit de arbeidsdienst mijnenvelden zijn geruimd is voor mij nieuw, en de moeite waard om te onderzoeken. Wat bij mij wel bekend is, is dat naast militairen van de Genie er tussen oktober 1940 en februari 1941 ca. 1100 landmijnen zijn geruimd door militairen van het ‘Regelingsbureau der Commissie van Proefneming’ welke naam in november 1940 is veranderd in "Afdeling voor het onschadelijk maken van niet-gesprongen munitie, vliegerbommen, enz."

Van het ene antwoord komt de andere vraag. Tijdens en voor de algehele mobilisatie zijn zover mij bekend 6 man om het leven gekomen met het leggen c.q. herleggen van landmijnen. Maar schijnbaar is op 28 november 1939 ook een 24 jarige militair uit Rotterdam om het leven gekomen in een mijnenveld in het zuiden van het land. Wie heeft over dit laatste incident meer bijzonderheden? Andere interessante wetenswaardigheden zijn ook van belang daar ik een boek aan het schrijven ben over het ruimen van landmijnen in Nederland in de periode 1940-1947
» Deze reactie is geplaatst op 28 november 2011 15:54
Totaal berichten: 103
Met betrekking tot het sneuvelen van deze militair op 28 november 1939 kan ik mij herinneren dat ik hierover iets gelezen heb, hetzij in het online-krantenarchief, hetzij in een Feindlage-Meldung in één der duitse KTB's. Ik moet er wel even naar zoeken maar u hoort van mij.
» Deze reactie is geplaatst op 28 november 2011 19:20

Plaats hier uw reactie

Opgelet: We behouden ons nadrukkelijk het recht voor om nieuwe berichten of reacties die voor de thematiek van onze websites en de discussiegroep irrelevant zijn, onbetamelijk of onbegrijpelijk geformuleerd zijn, ongewenste politieke of commerciële lading hebben of inbreuk maken op de privacy van nog levende personen niet te plaatsen. Uw reactie zal pas na goedkeuring door de beheerders zichtbaar zijn in de discussiegroep.

De inhoud van berichten - en daarin vermeldde gegevens en personalia - wordt na publicatie niet gewijzigd en/of verwijderd, tenzij daarvoor een dwingende aanleiding is. Berichtenschrijvers zijn zelf verantwoordelijk voor het toetsen van de inhoud van hun berichten voordat deze worden gepost.

Zie voor meer informatie de Gebruiksvoorwaarden. Tevens verzoeken wij u om kennis te nemen van de FAQ (veelgestelde vragen), wellicht dat uw vraag daar al beantwoord wordt.

Wenst u een gescande foto of ander beeldmateriaal op te nemen bij uw bericht, e-mail deze naar info@grebbeberg.nl en wij verzorgen de plaatsing (meestal nog dezelfde dag).

Bericht:   * 
Uw naam:   * 
 
E-mailadres:     * 
Om ongewenste (spam)berichten op onze website te beperken vragen wij u hieronder een eenvoudige controlevraag te beantwoorden. Berichten worden alleen geaccepteerd indien deze vraag correct is beantwoord.
1 + 1 =     * 
*) = verplicht veld  

2554