Informatiepanelen op Ereveld vertellen Grebbestrijd

'Te gek voor woorden dat aandacht alleen uitgaat naar velden in de oost'

Door Martin Brink

Klik hier voor een uitvergroting
Voor de informatiepanelen op het Ereveld bestaat veel belangstelling. Eindelijk kunnen bezoekers kort en bondig zien hoe de strijd precies verlopen is. Die basisinformatie ontbrak al jaren.
RHENEN - "Het was de hoogste tijd dat er iets gebeurde. Het is te gek voor woorden dat er op het Ereveld alleen maar aandacht was voor de velden van de Oorlogsgravenstichting in de oost. Over de Grebbeberg was vrijwel niets te vinden."

Rutger Bol ondernam actie. Vorige week plaatste hij samen met Bernier Cornielje uit Wageningen een drietal informatiepanelen in het beheerdershuisje aan de zijkant van het Grebbekerkhof. De panelen geven een heldere kijk op de strijd ruim zestig jaar geleden. Onverbloemd tonen ze de verschrikkelijke dagen in mei. Een korte tekst maakt duidelijk wat hier gebeurd is. Voor het fotomateriaal is gebruik gemaakt van vrijwel niet eerder bekende foto's, veelal plaatjes die onlangs tevoorschijn zijn gekomen.

Rutger Bol en Bernier Cornielje zijn beiden bestuurslid van de Stichting De Greb. Deze stichting heeft tot doel om de strijd op de Grebbeberg in velerlei vormen 'levend' te houden. Beide initiatiefnemers zijn nauw betrokken bij de berg. De vader van Bernier was in die meidagen sergeant bij 8 R.I., terwijl Rutger Bol geboren en getogen is in Rhenen, pal naast de Grebbeberg. Als kind speelde hij daar in de bossen of groef bij het talud van het viaduct tal van lege hulzen op. Niet verwonderlijk overigens want op foto's kwam hij er later achter dat daar een mitrailleurpost had gestaan.

CD-rom

Zijn avontuurlijke inslag betekende het begin van zijn fascinatie voor de meidagen van 1940. Bol maakte later van zijn uitgebreide computerkennis zijn beroep en Bernier verdiepte zich in het verloop van de strijd. Samen vonden ze elkaar in de Stichting De Greb. Twee jaar geleden werd een proef-CD-rom uitgebracht. Inmiddels is een definitieve versie op de markt gekomen.
Het stak beiden al jaren dat er op het Ereveld zo weinig informatie beschikbaar is. In het beheerdersgebouwtje zijn wat losse folders van de Oorlogsgravenstichting beschikbaar en er ligt een boek waarin alle graven opgezocht kunnen worden. Maar daar houdt het ook mee op.

"Vroeger is er een maquette geweest waarop het verloop van de strijd goed in kaart werd gebracht," herinnert Rutger Bol zich. "Die was plotseling weg. Ondanks een intensieve zoektocht, ook door de medewerkers van het museum in Wageningen waar vorig jaar een thema-expositie werd gehouden, was hij niet te vinden. De maquette zal nu wel ergens staan bij de een of andere treintjesliefhebber..." Bij die maquette werd toen ook een videopresentatie gegeven van de talrijke erevelden van de Nederlandse Oorlogsgravenstichting die sinds 1953 het beheer over de Grebbeberg heeft. Het terrein is overigens van Defensie die deze ongebruikelijke constructie prima vindt.

"Ik kan mij natuurlijk voorstellen dat de stichting alle aandacht aan hun werk wil geven, maar die presentatie had weinig te maken met de Grebbeberg. De mensen werden er niet wijzer van," aldus Bernier Cornielje die sinds twee jaar ook excursies over de Grebbeberg geeft en als deskundige over de meistrijd daarbij alle details meldt. Zijn excursies zijn reeds landelijk ontdekt en zelfs opgenomen in het lesprogramma van militairen in opleiding.

Groter pand

Er zijn overigens nieuwe plannen voor het gebouwtje op het Ereveld. Op dit moment liggen bij de gemeente Rhenen tekeningen voor een groter pand. De toiletgroep is aan vervanging toe en daarom moet het huidige pand worden afgebroken en plaatsmaken voor een wat massaler bouwsel waar ook een soort 'stilte-ruimte' deel van zal uitmaken. Het is de bedoeling dat het er over een jaar staat. De gemeente Rhenen heeft haar goedkeuring nog niet verleend.

Bij de speurtocht naar de verwikkelingen op en rond de Grebbeberg stuitten de twee onderzoekers op veel bijzonder en onbekend foto- en ander documentatiemateriaal, ook van Duitse zijde. Een aantal van die beelden is nu op de informatiepanelen terug te vinden. Zo zijn er foto's van aanvallende SS-ers bij de Grebbesluis, Duitsers op de stellingen van de voorposten, Nederlandse krijgsgevangenen in Arnhem, beelden uit de mobilisatie waarbij duidelijk aandacht is gegeven aan het verouderde geschut waarmee Jan Soldaat het moest doen en de beelden van de rauwe werkelijkheid van de oorlog: het begraven en identificeren van de doden. Op die manier wordt een kort maar treffend beeld gegeven van de strijd. Dat werd al jaren gemist.

Film

Een ander project is de film over de strijd. De stichting vond dat er landelijk te weinig aandacht is aan de Grebbeberg. Een video-documentaire moet daar verandering in aanbrengen. De video zal een uur duren. In het afgelopen jaar zijn flink wat beelden geschoten. Oud-strijders doen er hun verhaal, van het oude Polygoon-journaal zijn wat beelden aangekocht over de eerste herdenking en de opbouw van Rhenen, het Luchtvaartmuseum in Soesterberg stelde originele opnamen ter beschikking waarop de roemruchte Fokker D21 te zien is en ook historische plaatsen op de Grebbeberg zijn uitgebreid op video vastgelegd en worden in de documentaire verwerkt.

Tientallen veteranen zijn geïnterviewd. Uit deze brij aan gegevens moest een relatief kort en bondig verhaal worden samengesteld. Die klus bleek geen sinecure. Steeds kwamen interessante gegevens boven water en steeds stuitte men op nieuw informatie- of fotomateriaal. "Voor de zomer is de video af," verzekert Cornielje. "We hebben al vijftig minuten. Voor de laatste tien minuten wordt nu streng geselecteerd."

Nieuw boek

Wanneer de film af is willen de beide initiatiefnemers eens rustig kijken of er een nieuw boek samengesteld kan worden. Alle gevechtsverslagen zijn in de computer verwerkt, alle boeken en artikelen doorgelezen, de foto's gescand, kortom, een publicatie in boekvorm is - gezien ook de reacties - zeer gewenst. Dat beseffen de beide onderzoekers maar schrikken ook terug van een dergelijke titanenklus. Het zal in ieder geval ontzettend veel tijd vergen. Bovendien is men ook bezig om de kazematten te restaureren c.q. betere aandacht op te vestigen. Daarvoor is men in onderhandeling met het Utrechts Landschap en de gemeente Rhenen.

 Overigens is van de meidagen op de Grebbeberg nog maar bitter weinig zien. Slechts wat betonnen fundamenten van een geschutsopstelling richting Wageningen, pal boven het huidige asielzoekerscentrum, is er nog te vinden. Veel bomen vertonen nog wel duidelijke granaatinslagen. Slechts hier en daar een kazemat herinnert aan de onneembaar geachte vesting. Overigens zijn die wel vogelvrij. Enkele weken geleden nog verdween er (weer) een aan de voet van de berg langs de weg naar Wageningen.

Voor deelname aan de wandelingen en de CD-rom kan men terecht bij de VVV-Rhenen. De stichting heeft ook een eigen website waar de bezoeker wordt uitgenodigd om deel te nemen aan de discussiegroep. Informatie: http://www.grebbeberg.nl.

Bron: de Rhenense Betuwse Courant van woensdag 16 mei 2001, pagina 3

Download brondocument in PDF-formaat Brondocument 1
(PDF, 2.20 MB)
Download brondocument in PDF-formaat Brondocument 2
(PDF, 2.34 MB)

« 2001