Vergroting afbeelding

Krijgsgevangen Nederlandse militairen langs de Heerenstraat in Rhenen - 14-16 mei 1940

Vanaf de Duitse inval op 10 mei 1940 tot kort na de capitulatie werden grote groepen krijgsgevangen gemaakte Nederlandse militairen afgevoerd richting Duitse grens. Voor hen die krijgsgevangen waren gemaakt achter de Grebbelinie liep de marsroute via Rhenen en Wageningen en moest door de meesten te voet worden afgelegd. Eindbestemming waren plaatsen zoals Westervoort en Zevenaar. Daar stonden treinen klaar waarmee de Nederlandse militairen naar Duitse krijgsgevangenkampen werden vervoerd. In de meidagen van 1940 zijn ongeveer 20.000 Nederlandse militairen in krijgsgevangenschap afgevoerd naar Duitsland. Zij kwamen onder andere terecht in de kampen Stalag IIA Neubrandenburg, Stalag IID Stargard, Stalag IIIA Luckenwalde, Oflag VA Weinsberg en Oflag VIA Soest. Op 30 mei 1940 besloot Hitler deze groep uit hun krijgsgevangenschap in Duitsland te ontslaan.

Op deze Duitse foto trekt een grote groep Nederlandse militairen in oostelijke richting door de Heerenstraat in Rhenen. Op de hieronder opgenomen foto's tonen dezelfde panden in de Heerenstraat, alleen vanaf de andere kant gezien. De schaduwen geven aan dat de foto na het middaguur moet zijn gemaakt.

In het relaas van Reinier Kampman, facteur van M.C.-II-19 R.I. staat het volgende over deze tocht door Rhenen en over de Grebbeberg geschreven: "Wij, krijgsgevangenen, lopen uur na uur door de nacht, onder bewaking, naar het oosten en komen tegen het licht worden in Wijk bij Duurstede, waar we, zonder te hebben gegeten, worden ondergebracht in een school, waar we een paar uur mogen slapen. De volgende morgen (woensdag, 15 mei 1940) gaat het verder; jammer dat we onze fietsen hebben moeten achterlaten op fort Honswijk. Over Amerongen bereiken we Rhenen. De stad ligt in puin. Het viaduct over de spoorlijn is opgeblazen en we moeten zuidelijker de lijn oversteken. In de tuintjes naast de weg (Zwarteweg, red.) langs de spoorlijn zien we de eerste gesneuvelde Duitse soldaten. ... Op het kruispunt, waar we weer op de grote weg komen, ligt een dode Nederlandse officier. Op de Grebbeberg, tegen de hellingen aan weerszijden van de weg, liggen onze gesneuvelde jongens, zoals ze zijn gevallen, In de meest vreemde houdingen. Ik zie er een met een boekje, misschien een bijbeltje, in zijn hand, waaruit hij misschien in zijn laatste momenten nog troost heeft weten te putten. Het is voor ons, die nog nooit zo iets hebben gezien, een vreemd en onwezenlijk schouwspel. Bij de bunker, rechts onder aan de berg, liggen uniformen en uitrustingsstukken, als getuigen van een hevige strijd, her en der verspreid. Overal langs de Nude zien we puinhopen van de verwoeste huizen. Daar een nog rokende ruïne met de verkoolde kadavers van 4 paarden en enkele varkens. Ook in de weiden liggen hier en daar dode paarden, waarvan een weeë lijkenlucht ons nu en dan bereikt."

Deze opname maakt deel uit van een serie foto's afkomstig van een Duitse militair behorende tot een (onbekend) legeronderdeel dat in de achterhoede van de 227e Divisie optrok en vooral belast was met de afvoer van krijgsgevangen gemaakte Nederlandse militairen. De foto's geven een beeld van deze tocht die via Zutphen, Nijkerk, Scherpenzeel, Doorn, Rhenen, Oosterbeek, Arnhem bij Nijmegen eindigde.