Verhoor van dienstplichtig soldaat B. Hagen
Verhoor Bertanus Hagen, dienstplichtig soldaat Staf I-8 R.I.
------------------------------------------------
Leersum, 30 Juni 1940.
Toelen deed de meeste ordonnansendiensten. Hem was niets te veel. Hij was de steun van den Kapitein en zelfs zijn adviseur. De aanwijzingen, die Toelen gaf, werden door de Kapitein opgevolgd.
Toelen deed alles, hoewel er vier of vijf ordonnansen waren. Toelen had er een zeer goeden kijk op. Als allemaal waren geweest als Toelen, dan was de zaak voor 100% voor elkaar geweest. De vaandrig Donkersloot is wel eens uit den commandopost geweest. De Kapitein is er in het geheel niet uitgeweest. Hij heeft zich nimmer persoonlijk met zijn soldaten, in de stelling, in verbinding gesteld. Toelen onderhield dit contact op voortreffelijke wijze en hield den Kapitein op de hoogte. Als er iets gebeuren moest, dan deed Toelen daartoe het voorstel en voerde daarna deze bevelen, in overleg met den Kapitein, uit. Als hij het niet met Kapitein Collette eens was, zei hij, hoe het zijns inziens moest gebeuren en zoo gebeurde het dan ook.
In den nacht van Zaterdag op Zondag, 11 op 12 Mei 1940, te ongeveer middernacht, kwam de 1e luitenant Timmermans, met een gedeelte der manschappen van zijn sectie, aan den commandopost. Deze manschappen waren zeer zenuwachtig. Zij dachten, dat de Duitschers achter hen zaten. In den commandopost stonden zij met het geweer klaar, gericht op de deur van den commandopost, omdat zij dachten, dat de Duitschers direct deze post zouden binnenvallen. De lamp moest uit. De Kapitein deed niets. Toelen nam de leiding en zei dat Timmermans naar zijn post terug moest. Hij had hierover met den Majoor Landzaat getelefoneerd. Ik luisterde toen mede en hoorde, dat de Majoor tegen Toelen zeide, dat er maar enige Duitschers in het voorterrein van de Nude waren, die geweldig tekeer gingen. Luitenant Timmermans moest ten spoedigste naar zijn stelling terug, desnoods met de bajonet op het geweer. Toelen heeft dit aan Timmermans medegedeeld. Timmermans is met eenige manschappen weggegaan. Een gedeelte bleef in den commandopost achter. Majoor Landzaat heeft aan Kapitein Collette gevraagd, of de stelling van Timmermans bezet was.
Ik heb Krijtz met de mitrailleur binnen zien komen. Toelen regelde alles, ook de kwestie Krijtz. Vóór dat Krijtz binnen kwam heeft de Kapitein geroepen: "Daar zijn de Duitschers". Toelen nam het initiatief en ging naar den ingang, waardoor Krijtz later binnen kwam. Het heeft mij verwonderd, dat er toen in den commandopost geen dooden zijn gevallen. Dit is alleen te wijten aan het optreden van Toelen, die volkomen logisch en met doortastendheid optrad. De soldaten van Luitenant Timmermans en van sergeant-majoor Pas zijn door Toelen in de stelling van Luitenant Timmermans gebracht. Dit geschiedde op last van Majoor Landzaat. Kapitein Collette had Toelen verzocht, dit in orde te maken.
Toelen ging bij herhaling naar de sectie commandanten, waaronder de vaandrig de Ridder, die in het Hoornwerk zat. De andere ordonnansen onttrokken zich zoveel mogelijk aan hun werk. De Kapitein Collette zag dit wel. Er ging geen leiding van hem uit. Hij vond het maar het beste, als Toelen alles deed. Hij wist, dat het dan in orde kwam.
Op Zondagmiddag 12 Mei 1940, te ongeveer 12.30 kwam er van Majoor Landzaat een telefonische bericht, dat er stand gehouden moest worden tot de laatsten man en den laatsten kogel en dat ieder, die wegliep, moest worden doodgeschoten. Ik maakte dit bericht in duplo. Op dit bericht moesten de verschillende sectie-commandanten na lezing, hun paraaf plaatsen. Toelen was niet in den commandopost, op het tijdstip, dat dit bericht kwam. Kapitein Collette gaf den Ordonnans Gerritse de opdracht, om dit bericht naar de sectie-commandanten te brengen. Op dat moment was Toelen binnen. Gerritsen vroeg aan Kapitein Collette of er iemand met hem mee kon. Toelen nam het bericht toen uit handen van Gerritsen en zei, dat hij het wel zou doen. Toelen is toen weggegaan. Na eenigen tijd kwam Toelen terug. Hij was toen aan zijn rechterwang gewond. De Kapitein droeg Toelen op, zich aan de verbandplaats te laten verbinden.