Verslag van Kapitein H. Ketelaar
AFSCHRIFT.
DAGBOEK over 9-15 Mei 1940
van Commandant 2e Compagnie Aan- en Afvoertroepen.
9 Mei 1940.
Te plusminus 23.30 uur komt van Stafkwartier IIe Legerkorps het volgende bericht:
"De Opperbevelhebber Land- en Zeemacht meldt, dat van de grens zeer verontrustende berichten komen, weest derhalve bijzonder op Uw hoede. Op 10 Mei 1940 te 5.00 uur moet graad van strijdvaardigheid 3 zijn bereikt."
Tevens is het verzoek gekomen om den Chef Staf op te bellen.
Aangezien ik juist terugkom van een bespreking met verplegingsofficieren te Doorn, kan ik aan dat verzoek meteen gevolg geven. Het resultaat is, dat ik meteen naar het Stafkwartier kan gaan voor een bespreking.
10 Mei 1940.
Om ongeveer 0.00 uur tref ik op het Stafkwartier den Chef Staf, Majoor Geel en Kapitein Leezer.
Opdracht wordt ontvangen te 5.00 uur alle aanvullingsplaatsen bedrijfsklaar te hebben.
Dit beteekent nu geen graad 3, maar oorlog.
Direct bij terugkomst op mijn commandopost, wordt order gegeven alle Commandanten Aanvullingsplaatsen en stafpersoneel op het bureau te verzamelen. Te 2.00 uur zijn allen aanwezig.
- Aanvullingsplaats Sparrenboomsche berg – halve sectie munitiewagens onder Wachtmeester Koppe.
- Aanvullingsplaats Amerongen – halve sectie munitiewagens onder Luitenant Boogaard.
- Aanvullingsplaats Maarsbergen - halve sectie munitiewagens onder Wachtmeester Jansen.
- Aanvullingsplaats Broekhuizen - halve sectie munitiewagens onder Wachtmeester Braam, welke afgelost zal worden door Luitenant Muyser.
- Aanvullingsplaats Maarn - halve sectie munitiewagens onder Luitenant Van Hiele.
Op munitie-depôts van I en III-8 R.A. en II-19 R.A. worden elk 8 man gedirigeerd voor hulp.
Overblijvende munitiewerkers + 1e sectie materieelwerkers worden ter beschikking gesteld van Sectie IV voor oplading munitie uit de magazijnen.
Aanvullingsplaatsen Levensmiddelen zijn nog in bedrijf. Zij krijgen opdracht, na sluiting terstond de aanvullingsplaatsen te Doorn en Austerlitz in te richten.
Wachtmeester Pasman wordt opgedragen met de overgebleven auto's het noodzakelijke materiaal van Maarsbergen en Broekhuizen over te brengen naar de nieuwe Aanvullingsplaats Levensmiddelen.
Luitenant Stallaert wordt aangewezen mij te vervangen als ik mij van mijn commandopost verwijder en krijgt Sergeant Bosch als sergeant-toegevoegd.
Te 5.00 uur moet alles ter plaatse zijn en bedrijfsklaar. Den menschen moet worden verklaard, dat naar mijn meening we hier niet te maken hebben met een oefening, maar dat het deze keer bittere werkelijkheid is.
Plusminus 4.00 uur begeef ik mij naar de Aanvullingsplaats Levensmiddelen ten einde met deze Commandanten de te nemen maatregelen te bespreken en hen ter zake in te lichten. Reeds komen de eerste escadrilles vliegtuigen overgevlogen.
Van verschillende onderdeelen o.a. te Leersum vliegen de menschen en (helaas) ook officieren naar buiten om toch vooral goed alles te kunnen zien (en gezien te worden).
Optreden hiertegen baat niets, want direct, nadat ik allen dekking had laten nemen, gingen zij bij een volgend escadrille weer naar buiten.
Doorgereden naar Rhenen. Het Pionierpark ligt stil. Den Commandant van de 2e sectie materieelwerkers opdracht gegeven maatregelen te nemen voor terugkeer naar Doorn.
Plusminus 8.00 uur terug op commandopost. De morgen verloopt verder rustig. Volgens ingekomen berichten waren de Aanvullingsplaatsen munitie alle tusschen 4.30 en 5.00 uur bezet en gereed.
13.30 uur bericht van Sectie II, dat de Levensmiddelen-trein niet aankomt en dat geleverd zal worden uit de reserve-voorraad. Het eerste transport kan worden verwacht te 22.00 uur. Doorgegeven aan Commandanten Aanvullingsplaatsen Levensmiddelen met regeling tijden van openstelling.
III-8 R.A. vraagt naar bedoeling van gezonden personeel. Ingelicht en opgedragen te zorgen voor legering en verpleging van het personeel van Compagnie Aan- en Afvoertroepen.
Aanvullingsplaats Broekhuizen vraagt wat aan onderdeelen moet worden afgegeven. Munitie moet ponds-pondsgewijze over de daar komende onderdeelen worden verdeeld.
Sectie I 2 vraagt overzicht van munitieverloop. Doorgegeven per ordonnans.
Aan- en afvoer van munitie verloopt zeer stroef. Niet alle onderdeelen komen halen, terwijl de aflevering uit de magazijnen zeer veel vertraging ondervindt, tengevolge o.a. van gebrek aan laadmogelijkheid. Langzamerhand begint echter ook deze machine wat vlotter te draaien.
19.00 uur keert Luitenant Muyser terug van uitzonderingsverlof. Heeft de grootste moeite gehad van Amsterdam naar Doorn te komen. Gaat meteen door naar Broekhuijzen om commando over te nemen van Wachtmeester Braam.
Een aanhoudende stroom van oncontroleerbare geruchten brengt aanvankelijk een zenuwachtige stemming te weeg. Zeer spoedig heeft echter ieder zich aan den nieuwen toestand aangepast en verloopen alle werkzaamheden even vlot en rustig als altijd.
Plusminus 21.00 uur langs de aanvullingsplaatsen welke tocht in verband met de duisternis uren duurt. Overal wordt zonder gebruik van eenig licht gewerkt, zonder dat dit aanleiding geeft tot moeilijkheden.
11 Mei 0.00 uur.
Mededeeling van gegevens No.22 ontvangen en doorgegeven aan commandanten aanvullingsplaatsen.
Aanvullingsplaats Sparrenboomsche berg bericht, dat groote hinder wordt ondervonden van doortocht van duizenden geëvacueerden.
6.00 uur gevraagd aan Chef Staf-IVe Divisie de 2e sectie materieelwerkers terug te zenden.
8.00 uur keert de sectie zonder verliezen te Doorn terug. Zij melden hevige bombardementen van de stellingen bij Rhenen. Veel vliegtuigen zijn brandend neergestort.
Sectie IV vraagt naar verloop munitie op de aanvullingsplaatsen. Verbinding met de aanvullingsplaatsen is alleen mogelijk per ordonnans. Deze zijn door de vele aanhoudingen uren onderweg. Opdracht is gegeven telefonische verbinding te zien te krijgen, hetzij van dichtbij zijnde particuliere, hetzij van militaire telefoon.
Niet alle onderdeelen halen munitie.
14.45 uur doorgegeven aan alle Aanvullingsplaatsen munitie, dat per Regiment hoogstens 3 rantsoenen mogen worden afgegeven. Pantserafweergeschut-munitie is niet meer voorradig.
Aflevering uit de munitiemagazijnen geschiedt zeer onregelmatig. Laadmogelijkheid is daar absoluut onvoldoende. Bovendien is het personeel met het toezicht op de belading belast, niet voldoende terzake kundig, waardoor sommige projectielsoorten niet volledig worden afgeleverd.
Commandant Aanvullingsplaats Broekhuizen meldt, dat sinds 12.00 uur geen munitie meer aanwezig is. I en II-4 R.A. worden met geleide gebracht naar munitiemagazijnen.
Overal worden landingen van parachutisten gemeld, doch nergens wordt iemand gevonden door de vele uitgezonden patrouilles. Door verhoogde waakzaamheid, komt de noodzakelijke rust van de menschen in gevaar.
Opgaven van munitievoorraden op de aanvullingsplaatsen worden nu regelmatig doorgegeven aan Sectie IV.
15.45 uur. Sectie II meldt, dat levensmiddelen hoogstens mogen worden afgegeven volgens staat Clm. Al het overblijvende moet worden teruggevoerd. Doorgegeven aan de aanvullingsplaatsen.
Sectie IIIc meldt, dat bij Brigade B vermoedelijk gasprojectielen zijn neergekomen. Ook in de buurt van Sparrenboomsche berg is door een der daar liggende onderdeelen gas vermoed. Personeel heeft tijdelijk met opgezet gasmasker gewerkt. Onderzoek naar gas wees echter niets uit. Deze aanvullingsplaats is van uit vliegtuigen met mitrailleurs beschoten, geen verliezen. Vermoed wordt, dat juiste plaats is ontdekt.
De munitiewerkers, gedetacheerd bij I-8 R.A. en II-19 R.A. keeren terug.
IIe Divisie klaagt over ongelijke verdeeling van munitie. Ligt niet aan aanvullingsplaatsen. Sommige onderdeelen verschijnen niet, of omdat de juiste plaats niet bekend is, of omdat er geen behoefte aan bestaat.
Censuur op de Veldpost wordt ingesteld.
22.20 uur, Commandant Aanvullingsplaats Broekhuizen bericht, dat nog steeds geen munitie weer is aangevoerd. Doorgegeven aan Sectie IV.
23.40 uur, chauffeur van auto 8082 wordt van Sparrenboomsche berg gebracht. Zijn wagen is door dito van voren in elkaar gereden, terwijl hij eten naar de aanvullingsplaats bracht. Is zelf ongedeerd.
Munitieoverzichten komen regelmatig binnen, telefonisch en per ordonnans en gaan door.
Tocht langs de aanvullingsplaatsen. Heb daar 4 uren voor noodig. Over de Aanvullingsplaats Levensmiddelen geen bijzonderheden. Alles gaat goed.
12 Mei.
Herstelploeg II Auto Bataljon zal aangereden auto opsleepen en zoo mogelijk weer rijbaar maken.
5.15 uur, munitiemagazijn Beverweert zoo goed als leeg. Sectie IV ingelicht. Klein Heidestein wordt voorloopig niet gelost.
Bericht instelling krijgsraden te velde ontvangen.
Fourier Van Wessem naar Utrecht gezonden om enkele zaklantaarns. Meldt bij terugkeer, dat de stad in rep en roer is, wegens relletjes van de N.S.B. Een soldaat wordt opgebracht, verdacht van spionnage. Wordt overgegeven aan de politiewacht.
Commandant Aanvullingsplaats Broekhuizen klaagt over optreden van in zijn onmiddellijke nabijheid aanwezige mitrailleurs. Ook transporten van II Auto Bataljon vuren zoodra ergens een vliegtuig wordt gezien. Trefkans is nihil en aanvullingsplaats wordt daardoor verraden. Doorgegeven aan Sectie I.
Sectie IV vraagt nogmaals ponds-pondsgewijze verdeeling van munitie. Is niet te doen. Sommige onderdeelen komen in het geheel niet, andere met soms een enkele wagen. Dan moet Sectie IV maar zorgen voor een Commandant munitie.
11.10 uur, Sectie V meldt een hevige ontploffing, naar schatting plusminus 5 km Noordoostelijk van Driebergen. Vraagt of dit op een van onze aanvullingsplaatsen kan zijn. Bij informatie blijkt dit niet het geval te zijn. Ook Sectie I 2 weet van niets.
11.20 uur, dagorder van Commandant Veldleger ontvangen d.d. 11 Mei en door gegeven aan de sectiën.
14.40 uur, Sectie II meldt moeilijkheden met aanvoer van levensmiddelen. Daarom vanaf 20.30 uur de Aanvullingsplaats[en] gedeeltelijk bezet. Order hiervoor gegeven.
Sectie IV meldt, dat munitie per rantsoen moet worden uitgegeven. Voor kennisgeving aangenomen, is in de practijk gebleken onuitvoerbaar te zijn.
Broekhuizen heeft nog steeds geen munitie.
22.00 uur, bericht van Sparrenboomsche berg, dat op plusminus 200 meter Oostelijk van aanvullingsplaats 2 projectielen van vijandelijke artillerie zijn ingeslagen. Doorgegeven aan Sectie I 2.
Aanvullingsplaatsen levensmiddelen melden geen bijzondere gebeurtenissen. De verstrekking van eten voor het personeel van de 7 aanvullingsplaatsen vindt geregeld plaats. Alleen warm eten wordt bereid gebracht, het andere wordt in natura verstrekt.
13 Mei.
3.40 uur, ordonnans van I-12 R.A. meldt, dat munitiecolonne van dit onderdeel op munitie wacht. In overleg met Sectie IV met geleider doorgezonden, naar de Breul. Dit onderdeel heeft nog geen treffers gehad. In Oostelijke richting wordt hevig gevuurd. Veel vliegtuigen komen over in Westelijke richting. Doorn nog steeds niet gebombardeerd. Vuren houdt langzamerhand op. Toestand rustig.
Regelmatig komen de munitie-overzichten binnen voor Sectie IV.
9.00 uur, 8 man onder soldaat Huis gezonden naar Depôt munitie van III-8 R.A. om aanwezig personeel af te lossen.
10.00 uur, Huis belt op uit Elst en deelt mede, dat door een officier alle verkeer in de richting Rhenen wordt tegengehouden. Zegt verder, dat troepen en voertuigencolonnes in wanorde terugtrekken. Hem wordt gelast terug te keeren. Dit bericht doorgegeven aan Sectie I 2.
Meerdere berichten bereiken ons, dat de Grebbelinie doorbroken is. Wij gelooven dit niet. Alles is, zij het ook verdacht, rustig in Oostelijke richting. Geen vuur van artillerie en geen vliegtuigen.
10.00 uur, Aanvullingsplaats Broekhuizen bericht, dat voor het eerst sedert 11 Mei 12.00 uur weer munitie is ontvangen.
12.15 uur, ordonnans van Sparrenboomsche berg meldt: "11 uur is onze aanvullingsplaats gebombardeerd, 12 projectielen ingeslagen, waarvan enkele op de munitie. Dienstplichtige Bennink [Klaas] is doodelijk getroffen, Buil licht gewond, vliegtuigen verkenden het vuur en hebben ons bestookt met mitrailleurs."
12.20 uur doorgegeven aan Sectie I 2.
Wachtmeester Pasman naar Sparrenboomsche berg gezonden met opdracht de aanvullingsplaats zoo mogelijk in Oostelijke richting te doen verplaatsen aan de Nieuwe Defensieweg en tevens voor overbrenging van het lijk naar Doorn te zorgen.
Ook Aanvullingsplaats Amerongen meldt beschieting, geen verliezen.
Wachtmeester Pasman teruggekeerd en meldt, dat personeel van Aanvullingsplaats Sparrenboomsche berg door terugtrekkende of beter gezegd vluchtende troepen is teruggetrokken tot Elst. Met zeer veel moeite is het gelukt de aanvullingsplaats weer te bezetten. Er wordt echter geen munitie meer gehaald. In Elst is een massale ongeregelde terugtocht.
Een en ander doorgegeven aan Stafkwartier.
Later is gebleken, dat door het bombardement tevens gesneuveld is dienstplichtig soldaat Holtmaat [Gerardus Johannes]. Beide lijken zijn door een gewondeauto meegenomen.
IVe Divisie vraagt dringend om munitie voor 7 veld; Sectie IV heeft verwezen naar 2e Compagnie Aan- en Afvoertroepen. Ze zitten er om te springen. Zonderlinge verwijzing. Sectie I 2 gevraagd. Er mag geen munitie meer worden afgegeven. Mededeeling doorgegeven aan IVe Divisie.
De toestand schijnt allesbehalve goed te zijn.
Heb een voorgevoel van naderend onheil. Zal zich vanzelf wel openbaren. Vond reeds vannacht de zaken vrij verdacht.
Plusminus 15.00 uur, bericht van Sectie I 2: "onmiddellijk verzamelen en afmarcheeren over Driebergen - Odijk - Bunnik - Utrecht Zuid - Jutphaas - Achthoven - Montfoort."
Dit bericht direct per telefoon en ordonnans doorgegeven. Sommige bellen terug of het wel waar is. Helaas wel.
Alle bescheiden, behalve de financieele, worden verbrand.
16.00 uur klaar voor de afmarsch. De onderdeelen marcheeren op eigen gelegenheid naar den weg Bunnik - Utrecht, waar de compagnie verzameld zal worden.
Nieuwe desillusie. Geen Waterlinie en geen bezetting. Geleidelijk arriveeren de sectiën, alleen de 1e sectie munitiewerkers ontbreekt. Nadat uitgezonden motorordonnansen berichten, dat de sectie in aantocht is, wordt besloten niet langer te wachten. Aan de ontbrekende sectie wordt dit bericht doorgegeven.
21.00 uur aankomst te Montfoort, de 1e sectie munitiewerkers te 22.30 uur. 23.00 uur wordt uit de keukenauto's gegeten. Inkwartiering geeft moeilijkheden. Het plaatsje van 300 gezinnen kan onmogelijk naast de aanwezige geëvacueerden, nog honderden militairen bergen. Tenslotte alles over de huizen in enkele straten verdeeld.
14 Mei 0.00 uur, bespreking met den Officier van Gezondheid op het Gemeentehuis. Medegedeeld wordt door den Burgemeester, dat Montfoort juist 24 uur geleden tweemaal is gebombardeerd en juist op de plaatsen, waar militairen gelegerd waren. Bij een nieuw bombardement zitten we daar als muizen in de val. Besloten wordt daarom de menschen een paar uur rust te gunnen en daarna op te breken. Een verkenning van Blokland plusminus 1 kilometer Zuid van Montfoort. Een verkenning van Blokland levert een gunstig resultaat op.
2.30 uur, afmarsch naar Blokland, waar de troep over een groot aantal boerderijen verdeeld wordt. Wij vinden daar een hartelijke ontvangst.
5.00 uur voor het eerst een paar uur met kleeren aan gerust. Daarna weer naar Montfoort teneinde verbinding te krijgen met II Legerkorps. Eerst tegen den avond verbinding.
Inmiddels brengt de radio het ontstellende bericht, dat het Nederlandsche Leger gecapituleerd heeft. Dit bericht, hoewel niet onverwacht, brengt toch bij de meesten woede en ontsteltenis teweeg. Velen vragen aansluiting te zoeken bij de strijdende Belgen, maar de weg daar naar toe is afgesneden.
's Avonds naar Lopik. Sectie II vertelt, dat men de 2e Compagnie Aan- en Afvoertroepen verloren waande. Men had schijnbaar vergeten, dat 2e Compagnie Aan- en Afvoertroepen naar Montfoort was gezonden en te zorgen, dat daar orders zouden zijn.
We gaan weer aan het werk, want er worden Aanvullingsplaatsen levensmiddelen ingericht te De Meern en IJsselstein en deze reeds in den nacht van 14 op 15 Mei te doen bezetten.
15 Mei. De Aan- en afvoer functioneert slecht. Vele onderdeelen verschijnen om de een of andere reden niet; sterkte opgaven zijn niet te krijgen, iedereen schijnt lamgeslagen. Het voordeel voor ons is, dat de aanvullingsplaatsen nacht en dag bezet moeten zijn. We werken daardoor met 3 ploegen, zoodat het grootste gedeelte van het personeel aan het werk kan worden gehouden.
In gelatenheid wachten we nu maar op de dingen die zullen komen.
Algemeen wordt betreurd, dat 2 onzer den strijd niet hebben overleefd. De strijd was dit offer niet waard.
Ik ben vol lof over de verrichtingen van mijn personeel. Ieder van hoog tot laag heeft het uiterste gedaan, ook onder de moeilijkste omstandigheden, den strijdende troepen van al het noodige te voorzien.
De Kapitein,
Commandant 2e Compagnie Aan- en Afvoertroepen,
(get) H. Ketelaar.
|
