Dagboek van majoor A. van der Wiel
Commandant I - 8 R.A.
No. 5 g/40.
Rhenen, 11 Juni 1940.
Naar aanleiding van Uw schrijven van den 5den dezer, doe ik U onderstaand een gereconstrueerd dagboek toekomen.
9 Mei 1940. |
|
| Pl.m. 23.15 uur | Toestand 3. Kort daarna bericht, dat op 10 Mei te 5.00 uur alles voor 4 gereed moest zijn. |
10 Mei 1940. |
|
| Pl.m. 0.30 uur | Afdeelingscommandopost bezet. |
| 1.40 uur | Op oude commandopost bericht ontvangen omtrent munitieaanvulling. |
| 1.45 uur | Telefonische aansluitingen gereed. Rechter batterij tot vuren gereed. |
| 3.15 uur | Linker batterij tot vuren gereed. Steeds gedurende dezen nacht commandopost Divisieartilleriecommandant (D.A.C.) opgebeld om nadere inlichtingen, niets bekend. |
| Pl.m. 4.00 uur | Zeer veel Duitsche vliegtuigen over de stellingen, vliegend in Westelijke richting. |
| 5.30 uur | Op oude commandopost bericht ontvangen toestand 4. |
| 5.45 uur | Van D.A.C. bevel rechter batterij gereedstellen op 105, 101 vervalt. |
| 6.00 uur | Van A.O.I. bericht, dat bevel tot vernielingen is gegeven. Schootsvelden opruimen. |
| 6.11 uur | Van A.O.I. bericht, oorlog met Duitschland, parachutisten in Holland. |
| 6.30 uur | Bericht van D.A.C. Engelsche vliegtuigen boven land, niet vuren. |
| 7.25 uur | Bericht D.A.C. Nederland met Frankrijk, Engeland en België, verbonden tegen Duitschland. |
| 8.45 uur | Bericht D.A.C. parachutisten tusschen Maarn en Doorn. |
| 9.15 uur | Bericht van D.A.C. dat maatregelen voor ordehandhaving getroffen moeten worden. |
| 14.29 uur | Van Divisiecommandant (D.C.) bevel, dat Artillerie machtiging heeft tot zelfstandige vuuropening. Voorzichtigheid geboden, daar cavalerie nog in voorterrein is. |
| 14.38 uur | Ontploffingen te Wageningen waargenomen door waarnemingspost Levendaal. Waarschijnlijk eigen vernielingen. |
| 14.39 uur | Van A.O.I. bericht, dat volgens inlichtingen Oosterbeek is bezet. |
| 14.40 uur | Van Commandant IIe Legerkorps bericht, dat de vijand het oogmerk heeft de stellingen in brand te schieten. In verband hiermede eventueel andere stellingen innemen, ook al zijn deze technisch niet geheel juist. |
| 16.42 uur | Van D.A.C. bericht, dat 25 man aanvulling zal komen. Dit personeel gedirigeerd naar Elst. |
| 17.24 uur | Bericht van D.A.C. dat vijand te Wageningen is aangekomen. |
| 19.45 uur | Bevel dat 's nachts alle vuurmonden bezet moeten worden door een piket (zie p. 232 G.Handleiding deel I). Zonsopgang 4.17 uur. |
| 20.25 uur | Bericht D.A.C. Iedere Duitsche soldaat in Nederlandsche, Belgische, Fransche of Engelsche uniform gekleed moet als spion beschouwd worden. |
11 Mei 1940. |
|
| Pl.m. 2.00 uur | Hevig infanterievuur uit hoofdweerstandsstrook gemeld. |
| 2.13 uur | Vraag D.A.C. of I-8 R.A. stormvuur afgeeft, ontkennend geantwoord. |
| 2.15 uur | Verbinding met Commandant I-8 R.I. gezocht, getracht vuur uit hoofdweerstandsstrook te stoppen, voorpostenstrook was toen nog bezet. |
| 4.56 uur | A.O.I. meldt vijand achter tankversperring aan de Grebbedijk. |
| 6.45 uur | Vuur 105, 100 meter vooruit afgegeven op last D.A.C. op verzoek infanterie. |
| 8.30 uur | Rechter batterij gereedstellen op artillerievuur 105, 30 o/oo links, 12 n 150 meter verder, wordt waargenomen door infanterie-waarnemer. |
| 8.58 uur | Aan middelste batterij met 1 stuk vuurgegevens bepalen op de Oude Haven, vanuit hulpstelling, denk om batterij luchtdoelgeschut. |
| 9.05 uur | Aan linker batterij vuurstoot 3 minuten, vuur 105, 200 meter verder 40 o/oo naar links (door overnemen van gegevens gereed gesteld op artilleriedoel waarop rechter batterij was ingeschoten). |
| 9.09 uur | Aan rechter en linker batterij vuurstoot 3 minuten, 50 meter verder, strooi 100 meter, 2 afstanden. (Beide batterijen vuur afgegeven, verbinding met 3e batterij was verbroken). Gemeld aan A.O.I. |
| 9.25 uur | Aan linker batterij klaarmaken voor 1 laag, vuur 105, 5 n. Batterij 15 meer, 250 meter verder (2e artilleriedoel). |
| 9.27 uur | Vijandelijke batterij tot zwijgen gebracht. |
| 9.44 uur | Aan rechter batterij vuur 105 zonder wijziging afgeven. Linker batterij vuren op 2e artilleriedoel. |
| 9.47 uur | Waarnemingspost aan de Grebbe ligt onder vuur. |
| 10.04 uur | Commandant III-8 R.I. heeft geen verbinding met Commandant 8 R.I. Verzoek Commandant Hulpverbandplaats patrouilles uit te zenden. |
| 10.10 uur | Melding aan D.A.C. mondingsvlam waargenomen op de Wageningsche berg. |
| Pl.m. 10.30 uur | Geen verbinding meer met A.O.I. |
| 10.40 uur | Aan D.A.C. doorgegeven, dat Infanterie meldt Batterij vt. 173.65 - 441.45. |
| 10.48 uur | Beide batterijen gereed gesteld op vuur 102. |
| 13.15 uur | Stormvuur afgegeven. Infanterie is met witte vlaggen Noordelijk van kunstweg Rhenen - Wageningen tot bij de Grebbesluis, waren volgens hun zeggen krijgsgevangen geweest. |
| 13.25 uur | Stormvuur staken op last van D.A.C. |
| 14.10 uur | A.O.I. in hoofdweerstandsstrook aangekomen, opgedragen contact met Commandant III-8 R.I. te herstellen. |
| 14.17 uur | Vijandelijke infanterie in de voorpostenstrook waargenomen door Commandant 2-I-8 R.A. |
| 15.10 (of 15.40) uur | Commandant linker batterij ziet artillerie aan den Haarweg, machtiging tot vuuropening gegeven, 16.20 uur gemeld dat doel verdwenen is. |
| 16.56 uur | Bericht D.A.C. strijdgassen bij Amerongen geconstateerd, gasofficier daarheen gezonden. |
| 17.30 uur | Bevel D.A.C. voor stellingverandering na het invallen der duisternis. |
| 19.40 uur | Stormvuur 150 meter naar rechts afgegeven op verzoek Commandant 8 R.I. te 20.30 uur herhaald. |
| 22.51 uur | Rechter batterij naar normaalstelling afgemarcheerd. |
| 22.30 (?) uur | Linker batterij naar normaalstelling afgemarcheerd. Rechter batterij is naar de reserve stelling gegaan, de normale stelling lag onder hevig artillerievuur. (batterij luchtafweergeschut) De verbindingen met de beide vooruitgeschoven batterijen en de A.O.I. werden herhaaldelijk stuk geschoten, zijn regelmatig hersteld, behalve met A.O.I. omdat commandopost III-8 R.I. reeds in vijands handen was. Commandopost Afdeelingscommandant verplaatst naar reserve commandopost. |
12 Mei 1940. |
|
| 5.25 uur | Bericht D.A.C. voorgenomen tegenaanval gaat niet door. |
| 10.50 uur | Niet schieten voordat zekerheid bestaat, dat het Duitsche troepen betreft. |
| 11.55 uur | Commandant middelste batterij meldt, dat batterij onder vuur ligt. |
| Pl.m. 12.00 uur | Commandant linker batterij meldt, dat een stukgeschoten vuurmond in de vooruitgeschoven stelling is achtergelaten. Bevel voor tegenaanval ontvangen. |
| 13.36 uur | Ingeschoten op artilleriedoel, vuur 102, 40 mi. 450 meter verder, uitwerkingsvuur met de afdeeling afgegeven (14.25 uur) later nog eens herhaald (14.45 uur). |
| 14.49 uur | A.O.I. meldt, dat Majoor Jacometti bericht, dat de vijand de Grift gepasseerd heeft. |
| 14.59 uur | Vuur 144 afgegeven. |
| 15.51 uur | Tegenaanval afgelast. |
| 17.16 uur | Commandant 8 R.I. vraagt vuren 143, 144, 165, en 166 niet af te geven. |
| 17.17 uur | Vuurbevel aan linker batterij (betreft artillerie bij Kruiponder) |
| 17.58 uur | Op last D.A.C. vuur 164 afgegeven. |
| 18.20 uur | Vijandelijke artillerie aan de Zijdvang onder vuur genomen. |
| 19.26 uur | Last van D.A.C. voorloopig geen vuren in de hoofdweerstandsstrook af te geven. |
| 20.25 uur | Batterij gereed gezet op vuur 150 op last D.A.C. De telefonische verbindingen met Commandant 8 R.I., Commandant IVe Divisie en de batterijen regelmatig stukgeschoten en hersteld, daardoor dikwijls vertraging in de vuurleiding. |
13 Mei 1940. |
|
| 1.00 uur | Bevel voor tegenaanval ontvangen. |
| 4.30 uur | Eerste vuurstoot afgegeven (vuur 654). |
| 4.34 uur | Commandant middelste batterij meldt, dat een vuurmond gescheurd is. |
| 5.42 uur | Commandant 8 R.I. vraagt herhaling vuur 654 (is 6.04 uur als afgegeven gemeld). |
| 6.30 uur | A.O.I. bericht, dat volgens Commandant 8 R.I. stoplijn nog bijna geheel in tact is. |
| 6.30 uur | Vuur 161 op last D.A.C. afgegeven. |
| 7.13 uur | Commandant 8 R.I. meldt, dat tegenaanval voortgaat, op voetbalveld bij Heimersteinschelaan, houden de Duitschers stand. |
| 7.25 uur | Commandant 8 R.I. meldt, dat vijandelijke artillerie zwijgt. |
| 8.08, 8.11 uur | Gevraagd aan A.O.I. en waarnemingspost hoe het met de tegenaanval staat. Verdere berichten zijn verloren gegaan, Commandant 8 R.I. kon geen inlichtingen geven over vordering tegenaanval of positie voorste troepen, later melden de Batterijcommandanten dat sterke afdeelingen eigen infanterie langs de batterijen terugtrekken, deze berichten telkens herhaald, ook door A.O.I. D.A.C. kon geen nadere inlichtingen geven. Eigen commandopost onder vijandelijk artillerievuur, ook Commandant middelste en linker batterij berichten dat zij onder vijandelijk artillerievuur liggen. Bericht Commandant IVe Divisie ontvangen, dat een laatste weerstand zal worden geboden, ten westen van Rhenen, onder-officiers patrouilles uitgezonden om te trachten verbinding met dien commandant te krijgen. Deze kwamen terug met de melding dat de geheele infanterie in volle aftocht was en tot de spoorlijn geen eigen infanterie meer te zien was. Gevraagd aan D.A.C. om nadere orders aangezien de beide voorste batterijen thans ongedekt in voorste lijn lagen. Bevel gekregen de afdeeling ter hoogte van de reservestelling te verzamelen, opdracht gegeven aan Commandant middelste batterij om front Zuid te maken, aan Commandant linker batterij om de vuurmonden met mankracht naar den nieuwen Autoweg te brengen, waarheen voorwagens gedirigeerd zouden worden. Afdeelingsstaf naar nieuwe commandopost achter de rechter batterij overgebracht, gemeld bij D.A.C. Van Chef Staf IVe Divisie opdracht gekregen om terugtrekkende beweging langs den kunstweg Rhenen - Elst te stoppen, ter hoogte van den Stokweg. Hierin geslaagd, alle aankomende troepen pl.m. 500 meter oost van dit punt terug gezonden (voor de rechter batterij). Nadat Commandant IVe Divisie met zijn Staf de commandopost verlaten had was de teruggaande beweging niet meer tegen te houden. Zelf opdracht gekregen, om met de overgebleven batterij naar Elst te gaan en deze ten Westen van Elst in stelling te brengen. In stelling gekomen in vt. 161 - 445, alwaar ook twee batterijen van I-16 R.A. onder mijn bevelen gesteld zouden worden. Een dezer batterijen kwam inderdaad in stelling. Daarna zonder bevelen gebleven. Stroom terugtrekkende troepen ging steeds door. Pl.m. 17.30 uur Officier per motorordonnans uitgestuurd om te trachten verbinding met D.A.C. of Commandant IVe Divisie te krijgen, kwam terug met bevel naar Wijk bij Duurstede te gaan. Aldaar aangekomen pl.m. 19.00 uur, ook hier zonder nadere bevelen gebleven. Ten slotte van Algemeen Hoofdkwartier (A.H.K.) telefonisch antwoord gekregen met opdracht achter Nieuwe Hollandsche Waterlinie (N.H.W.) terug te gaan, naar Jutphaas of IJsselstein, te Jutphaas opdracht ontvangen noodkwartier te zoeken, te Jutphaas of Vreeswijk. Gevonden op kasteel Oude Gein, alwaar ook commandopost IVe Divisie was. |
14 Mei 1940. |
|
| Bericht ontvangen, dat Commandant IVe Divisie en D.A.C. zich te IJsselstein bevonden, twee reserve vuurmonden, die aangevraagd waren, ontvangen, zoodat weder over 6 kanonnen werd beschikt. In den namiddag naar IJsselstein ontboden, aldaar bevel gekregen in stelling te komen bij 't Waal, voordat dit bevel tot uitvoering kwam, bericht ontvangen van gesloten capitulatie. |
|
Commandant I - 8 R.A.
De Majoor,
(get.) A. van der Wiel.
Aan:
Commandant 8 R.A.
|
