Op de Grebbeberg

Jacques van Tol schreef in 1940 het omstreden "Lied van de Grebbeberg" op een populaire Duitse melodie (Melodia, hörst du mein heimliches Rufen). Deze ode aan de gevallen Nederlandse soldaten, gezongen door Willy Derby, werd in de zomer van 1940 in Berlijn (!) opgenomen met begeleiding van het Heyn-Quartett en Egon Kaiser Orkest. Het lied werd een groot succes en de grammofoonplaten vlogen de winkel uit.

Klik hier voor een uitvergroting
Het lied van de Grebbeberg gezongen door Willy Derby
De bezetter wist er echter niet goed raad mee. Het riep nationalistische gevoelens op, maar er stond geen anti-Duits woord in. Uiteindelijk werd het toch verboden met het typisch Duitse argument dat deze larmoyante tekst de eer van de Nederlandse militairen bezoedelde. Derby was door het Grebbeberglied in de ogen van de bezetters en hun Nederlandse trawanten een verdacht figuur geworden. Ofschoon hij er wel voor waakte om opzettelijk te provoceren, verwachtte het publiek wel zoiets van hem. De zaal reageerde direct op elke opmerking die maar enigszins als bedekte toespeling op de politieke situatie opgevat kon worden. En Derby reageerde daar met zijn feilloze gevoel voor de stemming van zijn gehoor weer op.

Willy Derby trad ook op voor besloten gezelschappen. Daar nam hij grote risico's en dat ging uiteindelijk mis. Derby werd tweemaal gearresteerd en gevangen gezet in het beruchte "Oranjehotel" in Scheveningen. In maart 1943 kwam hij weer vrij, maar hij mocht een half jaar niet optreden.

» Klik hier om het lied (3.6 Mb) te beluisteren.


Op de Grebbeberg

I
Ver van het gewoel der groote steden
Waar de Grebbestrijd werd uitgestreden
Rusten tusschen 't stille groen
Zij die door hun plicht te doen,
Nimmer meer teruggekomen zijn.


Refrein:
Koop eens een handje vol bloemen,
En leg ze neer op zoo'n graf.
Want daar rust een held
Die op het Grebbeveld,
Zijn leven voor 't Vaderland gaf.
Zij die in vrede hier slapen
Hebben hun offer gebracht.
Zachtjes zingt de wind
Voor veler moeders kind:
Sluimer... sluimer... zacht!

II
't Hoogste wat een menschenkind kan geven
Is het offer van zijn eigen leven.
Eerbied en ook dankbaarheid
Rust als plicht ten allen tijd
Nu op elken man van Neerlands stam.
Moeders, uw jongen ging heen.
Maar draagt Uw leed niet alleen.
Kind'ren, verdrietig en nog klein,
Laat ons één familie zijn....

Refrein:


Tekst:
Jacques van Tol
Muziek: Gerald Plato
Zang: Willy Derby
Drager: Polydor-Record no. 11485
Datum: 1940

Download brondocument in PDF-formaat Brondocument 1
(PDF, 2.60 MB)
Download brondocument in PDF-formaat Brondocument 2
(PDF, 2.44 MB)
Beluister geluidsopname in MP3-formaat Brondocument 3
(Geluidsopname, 3.59 MB)