Onderzoek naar koepelkazematten wegens mogelijke reconstructie

Klik hier voor een uitvergroting
Download onderaan deze pagina het rapport Archeologisch onderzoek naar de koepelkazematten G16 en G18 op de Grebbeberg (2010)
Zoals wellicht bekend hebben de Duitsers na de inval in Nederland de betonnen bases van de gietstalen koepelkazematten rondom de Grebbeberg opgeblazen. Dit met als doel om de koepel uit de betonnen constructie te verwijderen en het staal voor de oorlogsindustrie naar Duitsland af te voeren. Zodoende bleef er van de gietstalen kazematten op de Grebbeberg ogenschijnlijk niets meer over dan wat brokken gewapend beton. Met het oog op een mogelijke reconstructie van een gietstalen koepelkazemat op de Grebbeberg was het noodzakelijk om te onderzoeken welke van de twee meest complete restanten hiervoor in aanmerking zou kunnen komen. Die onderzoeken betroffen de voormalige koepelkazematten G.16 en G.18, welke beide in de frontlijnsector vlakbij en aan de Heimersteinselaan te Rhenen stonden.

Het weekend van 19 en 20 september 2009 stond daarom in het teken van graafwerkzaamheden rondom deze G-kazematten. Zowel de G.16 als de G.18 werden aan een (letterlijk) diepgaand onderzoek onderworpen met als doelstelling inzicht te verkrijgen in de staat waarin de objecten zich bevinden. Aangezien dit type kazemat grotendeels onder de grond verborgen ligt moest er flink gegraven worden, op sommige punten tot ruim 2,5 meter diep.

Een groep van zeven vrijwilligers van het archeologisch advies- en onderzoeksbureau RAAP was bereid gevonden om de deskundige archeologische leiding over deze taak op zich te nemen. Met de hulp van een mini-graver werden grote sleuven om de objecten gegraven, de rest werd uiterst voorzichtig met de hand afgegraven. Gedurende de graafwerkzaamheden werden er metingen verricht en de nodige (technische) tekeningen opgesteld. Ook werden er diverse voorwerpen gevonden, waaronder vierkante blokjes van steen, Duitse en Nederlandse patroonhulzen, een schoen, diverse houtresten en het nodige ijzerwerk.

De kracht van de toenmalige sloopexplosie blijkt een flinke impact te hebben gehad op zowel de G.16 als de G.18. Bij de G.16 is de voorzijde van de betonnen constructie tot op de grondplaat volledig verwoest en rest er niet meer dan een hoop puin. Een gedeelte van de achterzijde van de kazemat is nog intact en geeft een indruk waar de ingang heeft gezeten. De nodige houtresten welke achter deze ingang werden gevonden doen veronderstellen dat de naderingsloopgraaf hier haaks op aansloot. Op de plek waar zich oorspronkelijk de gietstalen koepel bevond werd een grote ijzeren oliedrum teruggevonden. Tevens werd er een restant van een schoen gevonden.

De G.18 heeft in dat opzicht beduidend minder schade opgelopen. De graafwerkzaamheden zijn hier echter beperkt gebleven tot één zijde en een definitief oordeel laat daarom nog even op zich wachten tot een extra graafonderzoek heeft plaatsgehad. Wel is duidelijk geworden dat de betonnen constructie van de G.18 door de explosie iets is verschoven ten opzichte van de grondplaat.

Vooruitlopend op de definitieve bevindingen van het onderzoek kan inmiddels worden geconcludeerd dat de G.18 in een betere toestand verkeerd dan de G.16 en zodoende mogelijk in aanmerking komt voor verdere restauratie. De mogelijkheden hiervoor worden op dit moment nader onderzocht.


Foto's van de werkzaamheden rondom de koepelkazemat G.16

Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
 

Foto's van de werkzaamheden rondom de koepelkazemat G.18

Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting

Foto's van enkele bodemvondsten gedaan tijdens graafwerkzaamheden

Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
Klik hier voor een uitvergroting
   
Download brondocument in PDF-formaat Brondocument
(PDF, 42.76 MB)