• 
  
  • Register Nederlandse gevallenen
  • De Grebbeberglaatst bijgewerkt op 21 mei 2013
  • De Betuwestellinglaatst bijgewerkt op 18 januari 2009
  • Foto's Nederlandse graven

  • ---

  • Register Duitse gevallenen
  • De Grebbeberglaatst bijgewerkt op 21 mei 2013
  • Foto's Duitse graven
  • Geheel Nederland (864 KB)samenstelling E.H. Brongers, laatst bijgewerkt op 10 mei 2016

  • ---

  • Inrichting Militair Ereveld
  • Inleiding
  • Donderdag 16 mei 1940
  • Vrijdag 17 mei 1940
  • Zaterdag 18 mei 1940
  • Maandag 3 juni 1940
  • Overige begravingen en opgravingenin de periode 25 mei 1940 - 2010
  • Onbekende en vermiste militairen
  • Gesneuvelden elders begraven
  • Foto's berging en identificatie
  • Monument 8 R.I. (1941-2010)
  • Monument 8 R.I. (2010-heden)
  • Monument gevallenen zonder aanwijsbaar graf
  • Duitse begravingen 1940-1945

  • ---

  • Herdenking 8 R.I. 2e Pinksterdag
  • 2e Pinksterdag 2005
  • 2e Pinksterdag 2004
  • 2e Pinksterdag 2003
  • 2e Pinksterdag 1999 - 2002

  • ---

  • In het nieuws...
  • Monument ter nagedachtenis aan de gesneuvelden van de Vrijwillige LandstormEigen redactie, 4 augustus 2014
  • Restauratie 8 R.I.-monumentEigen redactie, 12 april 2010
  • Opening tentoonstelling 'Daar spraken wij nooit over...'Eigen redactie, 23 november 2005
  • Herinrichting informatiecentrumEigen redactie, april/mei 2005
  • Onthulling nieuw monumentEigen redactie, 21 april 2005
  • Vervanging grafstenenEigen redactie, najaar 2003
  • Schade op ereveld door stormEigen redactie, 27 oktober 2002
  • Voortgang bouw nieuw documentatiecentrumEigen redactie, voorjaar 2002
  • Nieuw documentatiecentrumRhenense Betuwse Courant, 16 januari 2002

  • ---

Monument voor gevallenen mei 1940 zonder aanwijsbaar graf

Inleiding

Het monument voor de gevallenen van de Meioorlog zonder (bekend) graf, dat in april 2005 op het Miliair Ereveld Grebbeberg werd onthuld, geeft de namen weer van 138 mannen die geen graf meer hebben of die nooit een graf kregen. De oorzaken voor die status van deze gevallenen zijn tamelijk divers. Een aanzienlijk aantal was slachtoffer van maritieme aanvallen, zoals de mannen die met het vrachtschip Pavon, het marineschip Johan Maurits van Nassau of het bewakingsschip BV.34 ten onder gingen [zie onder]. Hun lichamen werden nooit geborgen. Voor een aanzienlijke andere groep was de vermelding van een minder 'glorieus' gehalte. Hun graven werden geruimd. Voor een deel van hen betrof het private graven, waar families hun handen vanaf trokken of waar geen familie meer overbleef die de zorg kon dragen. Een ander contingent was echter macaber genoeg slachtoffer van de waanzin dat hun graven geruimd werden op het Rotterdamse ereveld Crooswijk ten bate van een monument voor de gevallenen tijdens het bombardement op Rotterdam. Een klein aantal slachtoffers behoorde tot de groep ongeïdentificeerde gesneuvelden of blijvend vermiste gevallenen. In het Grote Leger marcheren al die mannen tezamen, zo ook op dit monument.

In de eerste decennia na de oorlog was er grote onbekendheid hoe er met private graven van voormalige gesneuvelden moest worden omgegaan. Relatief veel militairen werden direct of kort na hun overlijden in privégraven bijgezet. Zij zagen nooit of maar korte tijd de eer van een militaire begraafplaats. Aangezien grafrechten niet oneindig zijn en dus vaak na tien, vijftien of twintig jaar vervielen en nadien lang niet altijd verlengd werden, kwamen de betreffende graven in aanmerking voor ruiming. Het was de beheerders van algemeen burgerlijke en kerkelijke begraafplaatsen kennelijk lang niet allemaal bekend dat de oorlogsgravenstichting ook de zorg over privaat begraven gesneuvelden diende over te nemen als ruiming dreigde. Begraafplaatsen moesten dit zelf melden. Zo kon het gebeuren dat relatief veel private graven geruimd konden worden, waarna een militair dus geen bekend graf meer had. Een tragisch gegeven.

Monument ter nagedachtenis van de gevallenen in de meidagen van 1940 waarvan geen graflocatie aanwijsbaar is (zomer 2009)

Een beperkt deel van de militairen zonder bekend graf - waaronder ook de slachtoffers van de bizarre en onwerkelijke Crooswijkruiming - kreeg een In Memoriam (IM) graf. Dat zijn graven waarbij onder de steen - c.q. in het graf - zich niet de stoffelijke resten van de gememoreerde persoon liggen. Een misverstand is dat dergelijke graven altijd leeg zouden zijn. IM graven kunnen stoffelijke resten bevatten, maar dan niet van de gememoreerde persoon. Zeker bij massagraven, zoals op Crooswijk of de Grebbeberg, kan dit aan de orde zijn. Het is de bedoeling dat alle IM stenen van op het monument vernoemde militairen op termijn verdwijnen. Daar waar dergelijke IM graven nog bestaan, zullen te vervangen stenen niet worden vervangen en het 'graf' ophouden te bestaan. Althans, dat is de intentie van de Oorlogsgravenstichting.

Namen op het monument voor gevallenen mei 1940 zonder aanwijsbaar graf

BV.34

Het door de marine gevorderde civiele schip (sleepboot) Noordzee kreeg de militaire aanduiding BV.34 [BV=Bewakingsvaartuig] en lag tijdens de meidagen in Vlissingen. Op 14 mei liep het schip in het Oostgat [tussen Zoutelande en Vlissingen, vlakbij batterij Dishoeck] op een magnetische mijn en zonk direct. Zestien opvarenden gingen met het schip ten onder. Drie anderen spoelden aan of overleden later aan hun verwondingen.

Curieus aan deze zaak is dat het wrak van de BV.34 een bekende duiklocatie is voor sportduikers. Bekend is onder sportduikers dat het wrak geen menselijke resten meer bevat. Kennelijk is op zeker moment toch besloten de grafrust van de overledenen te verstoren. Het is Stichting De Greb echter niet bekend waarheen de verdronken aan boord gebleven zeelieden zijn gebleven. Als het aan OGS bekend was geweest, zouden ze vermoedelijk niet op het monument zijn toegevoegd. Een uiterst curieuze zaak!

Hr.Ms. Johan Maurits van Nassau

De moderne kanonneerboot Hr.Ms. Johan Maurits van Nassau was in 1932 bij marinewerf de Schelde in Vlissingen te water gelaten. Ze had een BRT van 1.795 ton met een bemanning van 124 hens. De bewapening bestond uit drie 15 cm kanons, 2 Bofors 40 mm AA stukken en een aantal mitrailleurs. Het schip voerde op 14 mei een bombardement uit met één van haar 15 cm kanons op Duitse artillerie die opgesteld stond aan de oostelijke basis van de Afsluitdijk en vuur uitbracht op de stelling Kornwerderzand. Met een honderdtal granaten werd de Duitse batterij verjaagd.

Toen de capitulatie bekend werd gemaakt op 14 mei vertrok de kanonneerboot samen met drie mijnenleggers (Hr.Ms. Jan van Brakel, Nautilus en Douwe Aukes) en de beide oude torpedoboten G.13 en G.15 richting het Verenigd Koninkrijk. Net buitengaats de haven van Den Helder werd het verband aangevallen door drie Duitse duikbommenwerpers, die zich op de grootste van de schepen concentreerden. Drie bommen raakten de kanonneerboot. Eén tussen kanon twee en de commandotoren, één vlakbij de machinekamer en één in de schoorsteen. Het schip brak doormidden. Negen man verdwenen met het schip in de diepte [hoewel slechts acht man op de MD rol staan], acht spoelden er later aan.

Vrachtschip SS Pavon

Het Franse vrachtschip "Pavon" [commandant was kapitein Perdrault] deed al sinds 10 mei dienst in de pendeldienst tussen Duinkerken en Vlissingen. Het was een gevorderd stoomschip van een reder uit La Rochelle. Het was op 20 mei 1940 vanuit de haven van Duinkerken met ca 1.450 (ontwapende) Nederlandse militairen op weg naar la Rochelle [zuidwest kust van Frankrijk], geëscorteerd door vier kleine Franse jagers, de Chasseurs no. 9, 10, 11 en 41. Het was al laat in de avond toen men vertrok, rond de klok van 2115 uur. Er werd langs de kust gevaren waarbij ter hoogte van Oye la Plage [tussen Calais en Duinkerken] een, in het donker onverwachte, luchtaanval op het schip tot een ramp leidde.

Vier aanvallen maakte de ene Duitse bommenwerper, waarbij telkens één bom werd afgeworpen. Het schip werd uiteindelijk door de derde bom geraakt, vermoedelijk van 250 kg. De vliegtuigbom landde recht in een ruim [ruim III] waarin veel van de Nederlandse militairen zaten opgepropt samen met ... een voorraad katoen en handwapenmunitie! De kapitein van de Pavon kon het zwaar beschadigde schip nog doen stranden op de kust bij Hemme-de-Marck, zodat het niet zou zinken. De rechtstreekse treffer in het laadruim leidde echter tot een catastrofe waarbij op slag vele militairen werden gedood en ook vele nadien in zee verdronken. In totaal waren precies 50 militairen gedood of dodelijk gewond geraakt.

Een groot deel - 38 militairen - zou nooit worden geïdentificeerd of geborgen. Een deel der militairen spoelde aan en werd zodoende wel geïdentificeerd, waarvan enkele begraven werden op het Nederlandse ereveld in Orry-la-Ville bij Parijs [er liggen aldaar in totaal 114 graven van Nederlandse militairen].

Opvallend is de hoeveelheid desinformatie over de ramp overigens. Met name ook officiële maritieme bronnen die spreken over torpedering van het schip en onjuiste bestemmingen [Engeland, Cherbourg en Le Havre worden abusievelijk genoemd] en Franse bronnen spreken stelselmatig van 152 of 154 doden. Vermoedelijk werden daarbij abusievelijk de circa 100 gewonden meegeteld in het gesneuveldencijfer.