Algemeen
Bezoek aan het strijdtoneel
Een droeve tocht door de gevechtsterreinen van de Grebbe-linieNu de wel zeer bijzondere omstandigheden er toe hebben geleid, dat "de pers" haar taak moet trachten te vervullen zonder "Telex"-apparaat, zonder telefoon-, telegraaf- en postdienst en onder strenge censuur van de militaire Overheid, nu zijn ons krantenmenschen weinig mogelijkheden meer gelaten om een krant te vullen anders dan met officieele bekendmakingen, aangevuld met enkele spaarzame plaatselijke berichten. ... Te dien einde hebben wij gisteren onze redactie-stoel verlaten en verwisseld met de auto, en hiermee ondernamen wij een interessante, maar huiveringwekkende tocht via Westervoort - Arnhem - Oosterbeek - Renkum - Wageningen - Bennekom en Rhenen.
auteur(s): onbekend
bron: krantenartikel uit De Graafschap-Bode
datum publicatie: 17 mei 1940
laatst bijgewerkt op: 1 mei 2012
- Gevallenen op den Grebbeberg herdacht
De boomen op den Grebbeberg ruischen - het is een wonderschoone Meidag. Even om den hoek van den weg heeft men het gezicht op een prachtig Hollandsch landschap. De rivier stroomt, de boer ploegt den akker. Nog zijn er teekenen van verwoesting op deze plek, waar hevig is gestreden. Maar zooals de natuur verder bloeit en de vogels verder vliegen, zoo zet ook de mensch zich heen over wat was. Alom in Nederland leeft men weer op. Onder leiding van Duitsche militairen hebben wij een tocht door ons land gemaakt.
auteur(s): onbekend
bron: krantenartikel uit De Courant
datum publicatie: 22 mei 1940
laatst bijgewerkt op: 23 mei 2015
Evacuatie
- Evacuatie van de burgerbevolking uit de gebieden achter de Grebbelinie
Over het lot der bevolking uit de evacuatiegebieden van de Grebbestelling heeft, toen het uitbreken van de oorlog eenmaal vaststond, niet lang twijfel bestaan. Vanaf het moment, dat de grensoverschrijding had plaats gehad, moest - gezien de opdracht van hardnekkige verdediging van de Grebbelinie en de consequenties, die daaruit voortvloeiden - het bevel tot afvoer van de daarvoor in aanmerking komende groepen van de burgerbevolking ieder ogenblik worden verwacht. Na ontvangst van het telegrafisch bevel tot ontruiming van de Grebbelinie, dat te omstreeks 5.00 uur van het Algemeen Hoofdkwartier (A.H.K.) uitging, volgden achter de beide vleugels der linie in bliksemtempo de maatregelen voor het vertrek en de inlading op de evacuatie-schepen elkaar op, terwijl achter het centrum de afvoer per spoor werd voorbereid. En reeds in deze eerste uren zou tot uiting komen het verschil in degelijkheid van voorbereiding van de evacuatie in de diverse gemeenten en zouden tallozen de nadelen moeten ondervinden van fouten of lacunes, die in de geschapen organisaties thans aan het licht zouden treden.
auteur(s): J. Koolhaas Revers
bron: fragment uit boek Evacuaties in Nederland - 1939-1940
datum publicatie: 1950
laatst bijgewerkt op: 1 mei 2012
- Rhenen de (kolen)boot in
"De kolenschuiten lagen er al vijf maanden. Maar het grote schandaal was dat de eigenaren ervan te beroerd waren om ze schoon te maken. En dan te bedenken dat ze ervoor betaald waren." Het verleden herleeft in de riante "veste" van de Rhenense bouwkundige en makelaar W. Klaassen op nummer 2 aan de Kuilweg.
auteur(s): onbekend
bron: krantenartikel uit De Valleipost
datum publicatie: 3 mei 1980
laatst bijgewerkt op: 1 mei 2012
- De ontruiming der gestichten uit Druten, Rhenen en Wageningen in mei 1940
Toen in de vroege morgen van de 10e Mei 1940 het krijgsgeweld tot binnen Nederland's grenzen was doorgedrongen en als gevolg daarvan de Nederlandse strijdkrachten overal ter verdediging van het vaderland werden ingezet, was een der allereerste evacuatieopdrachten, die van het Algemeen Hoofd kwartier uitgingen, dat tot ontruiming der gestichten, althans voor wat betreft urgentie a, moest worden overgegaan. Terwijl de landstrijdkrachten des vijands overal reeds onze grenzen hadden overschreden en zijn vliegtuigen het luchtruim boven Nederland beheersten, moesten zodoende zieken en zwakken, blinden, mismaakten en ouden van dagen nu met de grootst mogelijke spoed naar veiliger oorden worden overgebracht.
auteur(s): J. Koolhaas Revers
bron: fragment uit boek Evacuaties in Nederland - 1939-1940
datum publicatie: 1950
laatst bijgewerkt op: 25 september 2012
- Rapport van de Wageningse Inspecteur van Politie Boerema
Op Vrijdag, 10 Mei 1940, des voormiddags omstreeks 3.30 uur, werden door mij vele vliegtuigen van vreemde, vermoedelijk Duitsche nationaliteit gesignaleerd boven Wageningen en omgeving, terwijl het Nederlandsch afweergeschut sterk in actie was. Onmiddellijk realiseerde ik mij, dat een dergelijke schending van de Nederlandsche neutraliteit oorlog beteekende. Terstond heb ik mij, in uniform gekleed, voorzien van het meest noodige, begeven naar het politiebureau en het geheele politiepersoneel door het in werking stellen van signaal 4 van het op het politiebureau aanwezige alarmapparaat, gealarmeerd, met beveld spoedopkomst naar bureau.
bron: Rapport
datum publicatie: 31 mei 1940
laatst bijgewerkt op: 22 februari 2020
Oorlogsdagen
- Samenvatting van het optreden van het 4e Regiment Huzaren (4 R.H.)
Op 1 mei 1940, negen dagen voor de Duitse inval, vond bij de cavalerie een ingrijpende reorganisatie plaats. 4 R.H. bestond na deze reorganisatie uit de eskadrons 1 en 2 bereden en de eskadrons 3 t/m 6 wielrijders. Verder had het regiment als gemotoriseerde onderdelen een mitrailleur-eskadron, een eskadron modern 4.7 cm pantserafweergeschut (pag), een sectie mortieren van 8 cm. en de sectie verouderde pantserwagens (KRA). Als compensatie voor het afstaan aan Brigade B van 3-4 R.H. kreeg 4 R.H. onder bevel gesteld 2-3 R.H. (bereden) en verder het 3e en het 4e peloton van het 2e Eskadron Pantserwagens.
auteur(s): res. lkol. b.d. A. Rens
bron: samenvatting boek Huzaren van Boreel
datum publicatie: 25 november 2005
laatst bijgewerkt op: 1 mei 2012
- Dossier curieuze zaken: Rust Wat / Huize Wilhelmina
Een opvallend grote groep Nederlandse gesneuvelden is na de oorlogsdagen gevonden bij Rust Wat (thans uitgaansgelegenheid Bollee) en Huize Wilhelmina aan de Grebbeweg in Rhenen. De omstandigheden waaronder deze militairen zijn gesneuveld is een onderwerp dat al vele jaren als een groot raadsel te boek staat. De redactie heeft dit dossier opgebouwd met de beschikbare informatie en aangevuld met fotomateriaal en een drietal hypotheses. Uiteraard wordt door de redactie op dit dossier verder gerechercheerd, maar het is nadrukkelijk ook bedoeld om bezoekers te prikkelen mee te denken en mee te zoeken.
auteur(s): Redactie
bron: dossier
datum publicatie: 23 januari 2011
laatst bijgewerkt op: 11 februari 2022
- De tegenaanval van 13 mei 1940
Op 13 mei 1940 werd door het 2e Legerkorps een groot opgezette tegenaanval gelanceerd, die zich tussen Achterberg en de Grebbeberg zou ontrollen. Aanleiding voor deze offensieve handeling was de Duitse bezetting van de hoofdweerstand bij Rhenen, welke zeer bedreigende situatie door herneming van de hoofdweerstand zou moeten worden gecorrigeerd. In hoofdzaak zouden vier bataljons deze actie moeten uitvoeren. De aanval werd een debacle en toonde feilloos aan, waar het bij het Nederlandse Veldleger aan schortte anno 1940. Het artikel reconstrueert de gebeurtenissen op hoofdlijnen, voor een algemene indruk van deze markante gebeurtenis.
auteur(s): Redactie
bron: dossier
datum publicatie: 23 april 2011
laatst bijgewerkt op: 10 mei 2012
- Hoe dood zijn onze doden?
Recentie van de gelijknamige film / documentaire van de makers Hans Koekoek en Henny van Aurich waarin, door middel van gesprekken met nabestaanden, het verleden van gesneuvelde soldaten op de Grebbeberg tot leven komt. In de film wordt uiteindelijk de vraag gesteld wat er van de doden zou zijn geworden als ze niet zouden zijn omgekomen.
auteur(s): Wouter van Kooten
bron: artikel uit de KRO Gids
datum publicatie: 4 mei 1984
laatst bijgewerkt op: 13 april 2015
- De strijd om de Grebbeberg
Gemeente Renkum. Vrijdag 10 mei 1940. De bevolking werd opgeschrikt door het lawaai van Duitse vliegtuigen, die als grote zwermen vogels door het luchtruim scheerden. Duitse troepen hebben in de vroege ochtenduren de Nederlandse grens overschreden en marcheerden in ras tempo richting Grebbeberg. De verwoede tegenstand die het Nederlandse leger bood, werd overspoeld door het Duitse geweld. Omstreeks 10.30 uur bereikte de vijand Arnhem en enige tijd later de gemeente Renkum.
auteur(s): Mieke Mintjes
bron: krantenartikel uit Hoog en Laag
datum publicatie: 3 mei 2000
laatst bijgewerkt op: 13 april 2015
- 4e Regiment Huzaren op de Grebbeberg
Artikel overgenomen uit het herdenkingsboek van Huzaren van Boreel 1813-1963 en aangevuld bij een gesprek met de oud-Regimentscommandant.
auteur(s): Onbekend
bron: artikel uit blad Mededelingen van de Vereeniging Officieren Cavalerie, 33e jaargang, nr. 3
datum publicatie: september 1972
laatst bijgewerkt op: 14 oktober 2012
- Het epos van het paviljoentje
Dit is het kalme hart van Nederland. De lente heeft het bos doen uitbarsten in een explosie van jong groen. Over de straatweg dreunt het snelverkeer met verhoogd motorvermogen, vanwege deze verheffing in onze vlakke bodem, die wij argeloos berg noemen. De Grebbeberg. Hier wat bos, daar wat akkers, met struikgewas omzoomd. Een dierenpark. Een rustig hotel. Een uitspanning. En verderop, nog hoger, een stille beschaduwde vlakte, een stenen monument, twee gestileerde leeuwen, een blank kruis, met daarachter reeksen en reeksen kleine zerken, strak gerangschikt langs kiezelpaden. Een smetteloze driekleur wappert erboven. Hier is een Nederlandse oorlogsbegraafplaats, twintig jaar geleden ontstaan.
auteur(s): Leo J. Capit
bron: krantenartikel
datum publicatie: 1960
laatst bijgewerkt op: 12 augustus 2018
- De Strijd om den Grebbeberg - Waan en Werkelijkheid
Wij zetten onze reeks artikelen over den strijd in Mei 1940 voort met een exclusief verhaal over den strijd om den Grebbeberg. Wij verkeeren in de gelukkige omstandigheid, dat een onzer redacteuren in de voorste linies meevocht en derhalve een objectief beeld kan geven van den fellen strijd, waarin hijzelf zwaar gewond werd.
auteur(s): Onbekend
bron: Artikel uit Het Kompas (Nijmegen) no. 28 + 29
datum publicatie: november/december 1945
laatst bijgewerkt op: 3 juni 2013
- Hr.Ms. 'Freyr' bij de Grebbeberg, mei 1940
Het verhaal van de Hr.Ms. 'Freyr', een kanonneerboot uit 1877. Zonder duidelijke orders probeerde de bemanning haar taak tijdens die chaotische meidagen toch zo goed mogelijk uit te voeren.
auteur(s): J. Nuis
bron: fragment uit boek Ergens in Nederland
datum publicatie: 1989
laatst bijgewerkt op: 11 augustus 2014
- 'Die rotzakken moeten eraf'
In de meidagen van 1940 werd Nederland tijdens een Duitse 'Blitzkrieg' onder de voet gelopen. Eén van de plaatsen waar het hardst werd gevochten was de Grebbeberg, een strategische heuvel aan de Rijn bij Rhenen, die Vesting Holland moest afgrendelen. Na een korte, hevige strijd waarbij ruim 600 man sneuvelden, viel de Grebbeberg op 13 mei in Duitse handen. Hoe de bloedige slag verliep vertelt deze reconstructie aan de hand van gesprekken met twee voormalige SS'ers en twee Nederlandse soldaten.
auteur(s): Wout Batenburg en Joop Reichart
bron: artikel uit de Panorama no. 19 van 3-11 mei 1990
datum publicatie: mei 1990
laatst bijgewerkt op: 9 november 2013
- Om de Grebbe
Om de Grebbe-linie is het felst gestreden. Bij de Grebbe is de stormloop der Duitsche troepen het langst weerstaan, langer wellicht dan door elke andere veldstelling in het Westen. Bij de Grebbe zijn in Nederland de meeste strijders gevallen. Hoofdstuk uit het boek Doodenwacht over het verloop van de strijd om de Grebbeberg, de verdediging door Nederlandse troepen, de Duitse aanval, de terugtocht en de capitulatie.
auteur(s): G.H. Hoek
bron: fragment uit het boek Doodenwacht bij onze gevallenen
datum publicatie: mei 1945
laatst bijgewerkt op: 23 mei 2015
Boekfragmenten
- Rond den Duivelsberg
Hoofdstuk uit het boek 'Priesters in het veldgrijs' betreffende de strijd om de Grebbeberg. In de kazematten langs de Maas en hier en daar ook langs den IJssel werd ongetwijfeld hard en verbitterd gestreden; aan moed en uithoudingsvermogen ontbrak het den mannen daar niet. Zij hadden echter een beperkte taak. ... Achter de Grebbe zou die opmarsch eerst tot staan worden gebracht. Dáár zou de oorlog in optima forma, met aanvallen en tegenaanvallen, met den vollen inzet van twee legers tegen elkaar, worden gevoerd.
auteur(s): Hans Hermans
bron: fragment uit boek Priesters in het veldgrijs
datum publicatie: 1947
laatst bijgewerkt op: 1 juli 2015
- Herdenkingsplaat 'Laatste gevecht aan de Grebbelinie'
In 1950 heeft de uitgeverij M. Stenvert & Zoon twee herdenkingsplaten uitgebracht met een daarbij behorend 37 bladzijden tellend boekje met een beknopt verslag van de oorlogsjaren. De platen, ontworpen door Stan de Reuder, beelden twee historische momenten uit die oorlog af, namelijk de slag om de Grebbeberg in mei 1940 en de uiteindelijke capitulatie van het Duitse leger in mei 1945 te Wageningen. In dit artikel de twee fragmenten uit het boekwerkje welke betrekking hebben op de twee herdenkingsplaten.
auteur(s): Stan de Reuder
bron: fragment uit boek Neerlands Ondergang en Herrijzenis
datum publicatie: 1950
laatst bijgewerkt op: 7 oktober 2012
- Vijf dagen oorlog in Nederland: De Grebbe-Linie 10-14 Mei 1940
Fragment over de strijd in de Grebbelinie tijdens de oorlogsdagen in mei 1940, opgesteld op basis van de gegevens zoals in 1945 bekend en overgenomen uit het boekje "Vijf Dagen Oorlog in Nederland 10-14 Mei 1940" van J. Visser, voormalig commandant 16 R.I.
auteur(s): J. Visser
bron: fragment uit boek Vijf dagen oorlog in Nederland 10-14 Mei 1940
datum publicatie: 1946
laatst bijgewerkt op: 21 mei 2013
- Het drama "Grebbeberg"
Fragment uit het hoofdstuk "Flitsen uit de Oorlogsdagen", handelende over de verdediging van de Grebbeberg in mei 1940, opgesteld op basis van de gegevens zoals in 1945 bekend en overgenomen uit het 1e deel van het boekwerk "Onderdrukking en Verzet - Nederland in Oorlogstijd".
auteur(s): generaal-majoor D.A. van Hilten
bron: fragment uit boek Onderdrukking en Verzet - Nederland in Oorlogstijd
datum publicatie: 1946
laatst bijgewerkt op: 13 april 2015
- Het vertekende beeld: De strijd om de Grebbeberg in mei 1940
Van de vele krijgshandelingen die in mei 1940 in Nederland plaats vonden, is de strijd om de Grebbeberg ongetwijfeld een van de hevigste geweest. In enkele dagen sneuvelen hier op een vrij beperkt gebied ruim 380 Nederlandse soldaten. De diepe indruk die deze dramatische gebeurtenis op de Nederlandse bevolking maakte, leidde ertoe dat de 'Grebbeberg' het symbool werd van de Nederlandse militaire weerstand tegen het Duitse geweld. De Nederlandse gesneuvelden vonden er hun laatste rustplaats en er verrees een monument waar jaarlijks een indrukwekkende dodenherdenking wordt gehouden.
auteur(s): J.W.M. Schulten
bron: fragment uit boek Vijftig jaar na de inval
datum publicatie: 1990
laatst bijgewerkt op: 26 mei 2013
Herdenken
- Bij de gevallenen op den Grebbeberg
Voor mij hinkt een man tusschen twee krukken over den natten, zanderigen weg, die naar den Grebbeberg leidt. Nu en dan rust hij en laat zijn blik over de omgeving dwalen. Ik doe als hij en heel zeker denken we beiden aan hetzelfde: aan de dagen, nu zes jaren geleden, toen de oorlog met gloeiend ijzer over dit schoone plekje raasde en het van een paradijs tot een hel maakte. Hij houdt zijn krukken voor zijn borst bijeen en leunt er op. Onwillekeurig blijf ik naast hem staan.
auteur(s): onbekend
bron: artikel uit het geïllustreerd weekblad Wereldkroniek
datum publicatie: 25 mei 1946
laatst bijgewerkt op: 20 oktober 2012
- Koelbloedig door de linies fietsen
Cadetten verdiepen zich op Grebbeberg in gedrag van militairen in oorlogstijd - "Ik dacht dat de Duitsers er weer waren. 't Valt gelukkig mee", roept een oudere man op een fiets als een groepje in uniform geklede cadetten hem passeert. Precies zestig jaar na de Duitse inval op 10 mei 1940 bestuderen officieren in spe in de bossen van de Grebbeberg daden van moed, beleid en trouw, en het tegenovergestelde daarvan.
auteur(s): Sandor van Leeuwen
bron: artikel uit het Reformatorisch Dagblad
datum publicatie: 30 mei 2001
laatst bijgewerkt op: 13 april 2015
Overig
- Oud-strijders in actie tegen Grebbe-generaal
Een groot deel van het 8e Regiment Infanterie (kortweg: 8 R.I.) neemt het niet langer. Ze willen als ex-strijders op de Grebbeberg van de barre meidagen 1940 openlijk actie tegen de grievende opmerkingen van generaal-majoor J. Harberts.
auteur(s): onbekend
bron: krantenartikel
datum publicatie: 9 mei 1970
laatst bijgewerkt op: 13 april 2015
- Deserteerde Nederlandse Generaal aan de Grebbe?
Voor het hoog militair gerechtshof te Den Haag gepresideerd door mr. Doornbos, stond heden terecht de 63-jarige generaal-majoor b.d. J. Harberts uit Wassenaar die in de Meidagen van 1940 commandant is geweest van het IIe Nederlandse legerkorps. Hem was ten laste gelegd, dat hij in de Meidagen 1940 bevelen van de Commandant Veldleger eigendunkelijk had overschreden en door desertie zijn vechtende troepen in de steek had gelaten.
auteur(s): onbekend
bron: krantenartikel uit De Maasbode / Noord Hollandse Courant
datum publicatie: 22 maart / 5 april 1949
laatst bijgewerkt op: 28 september 2013
- De Cuneratoren eindelijk uit zijn verband
Meer dan acht jaar is men thans onafgebroken bezig met het restaureeren van den Cuneratoren te Rhenen. Thans is het oogenblik aangebroken, waarop de steigers verwijderd zullen worden en men weer kan genieten van dit schoone bouwwerk, dat de geheele streek beheerscht, zoo meldt het Handelsblad.
auteur(s): onbekend
bron: Toeristenkampioen
datum publicatie: 27 januari 1940
laatst bijgewerkt op: 20 maart 2016
- gewondenlijst 8 RI
laatst bijgewerkt op: 9 oktober 2023
3203
